Celem artykułu było ukazanie uwarunkowań, które w XIX w. przyczyniły się do powstania pierwszych szkół specjalnych dla dzieci niepełnosprawnych i wymagających specjalnej troski. Miało to miejsce na ziemiach polskich w czasach zaborów. Główną uwagę zwrócono na działania w tym zakresie podjęte w zaborze austriackim. Do zreferowania tematu wykorzystano literaturę naukową odnoszącą się do szczegółowych zagadnień składających się na tytułowy problem badawczy. Na system szkolnictwa specjalnego składały się w tym czasie następujące typy szkół: dla głuchych, niewidzących, upośledzonych umysłowo oraz zdemoralizowanych. Zostały one w artykule kolejno omówione. Ponadto szkolnictwo specjalne na ziemiach polskich zostało skonfrontowane z podobnym szkolnictwem działającym w różnych krajach europejskich.

The aim of the article was to show the conditions that in the nineteenth century contributed to the creation of the first special schools for children with disabilities and requiring special care. This took place in the Polish lands at the time of the partitions. The main attention was paid to activities in this field, taken under Austrian rule. To illustrate the theme used in the scientific literature relating to specific issues that make up the title research problem. The system of special education consisted at that time the following types of schools: for the deaf, blind, mentally retarded and demoralized. They were subsequently discussed. In addition, special education in the Polish lands have been confronted with similar schools operating indifferent European countries.