UR Journal of Humanities and Social Sciences nr 4(25)/2022

URI dla tej Kolekcjihttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/8752

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 9 z 9

Baronowie w przedstawicielstwach reprezentanckich i administracji Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego na poziomie centralnym i lokalnym pozostającym pod bezpośrednim panowaniem dynastii Habsburgów w czasach nowożytnych (XVI–XVIII w.)
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Kuczer, Jarosław
Artykuł traktuje o partycypacji „stanu baronów” (Herrenstand, Freiherrenstand) w zgromadzeniach reprezentanckich Rzeszy Niemieckiej oraz krajów dziedzicznych Habsburgów od XVI do XVIII w. Dokonano w nim wartościowania udziału baronów w urzędach i najważniejszych gremiach Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego, ze szczególnym uwzględnieniem pierwszych, najważniejszych urzędów w takich instancjach, jak sąd kameralny Rzeszy, rada nadworna Rzeszy, sąd dworski, a z drugiej strony przedstawiono rolę, jaką odegrali baronowie w życiu urzędniczym ziem dziedzicznych. Starano się w ten sposób, poprzez połączenie obu wątków, zwrócić uwagę na trudną do przecenienia wartość tej grupy dla istnienia państwa oraz wskazać jej szerokie aspiracje i zaangażowanie w życie publiczne. Taka bowiem samorealizacja odegrała niebagatelną rolę w wyznaczaniu kierunków polityki cesarzy, na trzy stulecia, tworząc częściową supremację baronów na urzędach centralnych i lokalnych.
„Chłop przypomina wielkiego poetę”. O debiucie prozatorskim pisarza tematu chłopskiego – Romana Turka
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Jamrozek-Sowa, Anna
Celem artykułu jest opisanie okoliczności oraz znaczenia debiutu książkowego Romana Turka, pisarza pochodzenia chłopskiego, którego Wiesław Myśliwski zaliczył do grona swych literackich antenatów. Powieść zatytułowana "Moja mama, ja i reszta" ukazała się w 1961 r. nakładem ogólnopolskiego prestiżowego wydawnictwa – Ludowej Spółdzielni Wydawniczej z siedzibą w Warszawie. Fragmenty były uprzednio drukowane na łamach ogólnopolskich periodyków o tematyce wiejskiej: „Orki”, „Zarzewia” i „Zielonego Sztandaru”. Książka spotkała się z dużym odzewem czytelniczym, kolejne wznowienia w ramach prestiżowej serii „Biblioteka Powszechna” ukazały się w 1963, 1970, 1973 i 1989 r. Powieść ma charakter autobiograficzny. Stanowił pierwszą część tetralogii galicyjskiej, której tematem są skomplikowane losy, codzienność i świat wyobrażony mieszkańców podłańcuckich wiosek. Została życzliwie przyjęta przez krytykę. Recenzje ukazywały się w pismach ogólnopolskich. Niektórzy z krytyków wskazywali na jej oryginalny, a nawet przełomowy dla prozy tematu wiejskiego charakter. Niewątpliwy sukces zaskoczył samego autora, samouka, urodzonego w biednej wiosce nieopodal Łańcuta, weterana I i II wojny światowej oraz wojny 1920 r. o wschodnie granice Polski, przez niemal 40 lat palacza w łańcuckiej, słynnej w świecie, likierni hr. Potockich. Roman Turek zaczął pisać po przejściu na emeryturę. Wydał 9 utworów prozatorskich – powieści i zbiorów opowiadań. Apogeum jego popularności przypadło na lata 60. i 70. XX wieku. Był wówczas jednym z najpoczytniejszych w Polsce autorów literatury wspomnieniowej. Po śmierci w 1982 r. został niemalże zapomniany. Renesans zainteresowania jego twórczością związany jest z sięgającą początków drugiego dziesięciolecia XXI wieku, inspirowaną wydarzeniami artystycznymi, literackimi, naukowymi debatą nad kwestią chłopskiego dziedzictwa Polaków.
Językoznawstwo korpusowe w badaniach medioznawczych – ujęcie historyczne i praktyczne
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Hess, Agnieszka; Hwaszcz, Krzysztof
Celem artykułu jest przedstawienie korzyści i zagrożeń wynikających z implementacji komputerowego językoznawstwa korpusowego do analizy dyskursu. Autorzy opisują genezę i rozwój narzędzi do przetwarzaniu języka naturalnego (z ang. Natural Language Processing, NLP) w ujęciu historycznym oraz prezentują przykłady ich zastosowania w obszarze nauk społecznych, w szczególności w metodologii nauk o komunikacji społecznej i mediach. Praktyczne ujęcie tematu obrazują fragmentaryczne wyniki badań zrealizowanych w Instytucie Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego we współpracy z konsorcjum CLARIN-PL. Artykuł prezentuje zastosowanie narzędzi NLP w analizie korpusu dyskursu parlamentarnego z lat 1989–2019 pod kątem uwarunkowań instytucjonalizacji dialogu obywatelskiego w Polsce oraz w analizie porównawczej tematu wielokulturowości w dyskursie rady miasta i dyskursie mediów w Krakowie w okresie 2014–2018 (VII kadencja Rady Miasta Krakowa). Autorzy wskazują, w której fazie i jak lingwistyka komputerowa wpisuje się w szeroki kontekst problematyki związanej z badaniami komunikologicznymi – przede wszystkim jako narzędzie, które może wspierać proces wnioskowania.
Narodowy Plan Stabilizacyjny z 1959 roku jako próba przezwyciężenia kryzysu gospodarczego w Hiszpanii
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Jaroszyk, Joanna
Celem artykułu jest wskazanie przyczyn, uwarunkowań oraz skutków głębokiej reformy gospodarczej w Hiszpanii u schyłku lat 50. XX wieku wynikającej z Narodowego Planu Stabilizacyjnego, jego założeń gospodarczych, społecznych i politycznych. Wejście w życie wymuszonego dramatyczną sytuacją ekonomiczną kraju i przygotowanego pod presją Stanów Zjednoczonych oraz międzynarodowych instytucji finansowych Planu Stabilizacji oznaczało odrzucenie prowadzonej dotychczas przez reżim gen. Franco polityki autarkii gospodarczej i protekcjonizmu, przy równoczesnym otwarciu Hiszpanii na świat zewnętrzny, napływie kapitału zagranicznego, rozwoju sektora usług turystycznych oraz masowej emigracji zarobkowej obywateli tego kraju. Realizacja planu zakończyła się ekonomicznym sukcesem. W jego efekcie Hiszpania weszła na drogę szybkiego rozwoju gospodarczego, nastąpił wzrost płac realnych, a bezrobocie utrzymywało się na minimalnym poziomie. Sukces gospodarczy planu został również wykorzystany politycznie przez reżim Franco. Propagowana przez władze tzw. ideologia rozwoju miała odwrócić uwagę od wciąż niedemokratycznego systemu rządów, pozwalając reżimowi trwać w warunkach korzystnej koniunktury i rozwijającej się gospodarki.
Rozwój sieci handlowej Dino na tle przemian w detalicznym handlu spożywczym w Polsce po 1989 roku
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Pacanowska, Regina
W ostatnich trzech dekadach zaszły istotne zmiany w detalicznym handlu spożywczym. Stanowiły one rezultat wielu zjawisk, przede wszystkim napływu do Polski inwestycji realizowanych przez zagraniczne sieci spożywcze i upowszechnienia sprzedaży samoobsługowej w sklepach różnego formatu. Powstanie sieci sklepów dużego i średniego formatu zmieniło formy handlu, stosowane strategie cenowe, przyzwyczajenia konsumentów, jak również wygląd i zabudowę przedmieść. W części pierwszej artykułu ukazano proces zmian w detalicznym handlu spożywczym po 1989 r., w części drugiej zaś początki i rozwój sieci Dino. Supermarkety tej marki powstawały głównie w małych miastach i mniejszych ośrodkach, oferując ograniczony asortyment produktów dla określonej grupy klientów. Budowana przez dwie dekady sieć Dino należy do grupy największych pracodawców, liczy ponad 2 tys. placówek. W 2020 r. ze względu na udziały w rynku i osiągane przychody ze sprzedaży weszła do pierwszej dziesiątki największych krajowych sieci spożywczych.
Sprawozdanie z konferencji naukowej Central European Congress of Economic History. Modernization processes in younger Europe. Rzeszów, 28–29 listopada 2022 r.
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Pasterski, Bartosz
Ten obcy z pierwszej strony. Funkcje perswazyjne fotografii w prasie okresu Polski ludowej na przykładzie „Odry” w latach 1945–1950
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Sarna, Paweł
Fotografia prasowa w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej była narzędziem propagandy. Wprowadzenie w Polsce leninowskiego modelu prasy poprzedził kilkuletni okres planowania. Oprócz gazet mających charakter propagandowo-agitacyjny działały między innymi czasopisma określające się jako niemarksistowskie, jak katowicka „Odra”. Margines ich swobody z biegiem czasu coraz bardziej się kurczył. Świadectwem tego są między innymi fotografie. Obok przodowników pracy zamieszczano karykaturalne wizerunki Niemców, będące elementem dyskursu antyniemieckiego ukierunkowanego między innymi na uzasadnienie słuszności wysiedleń. W niniejszym artykule autor stawia pytanie o funkcjonowanie fotografii na łamach czasopisma stopniowo ulegającego naciskom propagandy.
Transmedialne podróże ze smakiem. Historia i specyfika kulinarnego trawelebrytyzmu jako produktu kultury medialnej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Świerczyńska-Głownia, Weronika; Żyrek-Horodyska, Edyta
Niniejszy artykuł poświęcony jest omówieniu transmedialnych projektów tworzonych przez kulinarnych trawelebrytów. Celem badań jest pokazanie, iż forma opowiadania transmedialnego, której istotą jest przepływ treści pomiędzy różnymi platformami (książkowe trawelogi, materiały wideo, programy telewizyjne), jest dla podróżujących kucharzy narzędziem budowania rozpoznawalnej i spójnej marki osobistej. Badaniu poddana została medialna aktywność trzech kulinarnych trawelebrytów: Jamiego Olivera, Anthony'ego Bourdaina oraz Roberta Makłowicza, których projekty łączą elementy warsztatu reportera, kucharza i podróżnika z dyskursem autobiograficznym. Za sprawą przyjęcia takiej strategii komunikowania skutecznie absorbują uwagę współczesnego odbiorcy mediów, budując przy tym rozpoznawalną i spójną medialną tożsamość. Nakreślone w artykule badania pokazały, iż kulinarny trawelebrytyzm skupia się przede wszystkim na odkrywaniu egzotycznej strony świata, a kucharze-celebryci w oryginalnej scenografii przygotowują swoisty medialny performans pozorujący autentyczność.
Zwalczanie bandytyzmu w zachodnich powiatach Małopolski w pierwszych latach niepodległości (1918–1921)
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Skiba, Mariusz
Bandytyzm był poważnym problemem społecznym w Polsce w okresie międzywojennym. Zwalczanie tego zjawiska miało wyjątkową wagę bezpośrednio po Wielkiej Wojnie, w pierwszych latach niepodległości, ale i później. Warunkiem koniecznym wsparcia walczącej o przetrwanie państwa armii było zapewnienie stabilizacji wewnętrznej. W artykule przedstawione zostały działania władz publicznych zmierzające do ograniczania rozmiarów bandytyzmu w zachodnich powiatach Małopolski. Było to terytorium zaboru austriackiego, zwane Galicją, na którym władza została przejęta przez Polaków najwcześniej, bo już w ostatnich dniach października i pierwszych listopada 1918 r. W pierwszej części pracy scharakteryzowano czynniki sprzyjające rozwojowi przestępczości w ostatnich miesiącach Wielkiej Wojny, w czasie przejmowania rządów i w kolejnych miesiącach. Następnie przedstawiono proces budowy służb porządku i bezpieczeństwa publicznego do czasu ich ujednolicenia, które na tym terenie nastąpiło latem 1921 r. Zwalczanie bandytyzmu można podzielić na dwa etapy. Pierwszy obejmuje kilkanaście pierwszych miesięcy stabilizowania sytuacji społeczno-politycznej, natomiast drugi – okres po utworzeniu Policji Państwowej, której komendy i posterunki na tym terenie rozpoczęto tworzyć w grudniu 1919 r. Powstały one z przekształcenia Żandarmerii, służby, która wcześniej była najważniejszą formacją bezpieczeństwa i porządku publicznego w Małopolsce. Artykuł zawiera też opis kilku wybranych spraw kryminalnych dotyczących likwidacji grup przestępczych, w starciu z którymi śmierć ponieśli żandarmi i policjanci.

Przeglądaj

Przeglądanie UR Journal of Humanities and Social Sciences nr 4(25)/2022 według Tytuł