Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 40(4)/2014

URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/6395

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 31

Analiza zróżnicowania kondycji finansowej powiatów województwa świętokrzyskiego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Dziekański, Paweł
Wszystkie procesy ekonomiczne zachodzące w gospodarce pozostają pod bezpośrednim lub pośrednim wpływem pieniądza. Sytuacja finansowa jest zjawiskiem złożonym, trudnym do zmierzenia na podstawie jednej cechy. Celem opracowania była ocena za pomocą metody taksonomicznej kondycji finansowej powiatów województwa świętokrzyskiego i ich zróżnicowania w latach 2005, 2008, 2012. Sytuacja finansowa badanych powiatów była dość zróżnicowana niezależnie od ich charakteru gospodarczego: w badanych latach 2005 (opatowski 0,74; kielecki 0,57; starachowicki 0,51; staszowski 0,38; skarżyski 0,34; kazimierski 0,21), 2008 (kielecki 0,77; pińczowski 0,55; opatowski 0,51; staszowski 0,38; buski 0,32; kazimierski 0,16), 2012 (sandomierski 0,65; kielecki 0,51; opatowski 0,48; ostrowiecki 0,32; pińczowski 0,32; kazimierski 0,20; buski 0,19). Analiza kondycji finansowej samorządu terytorialnego wskazuje na wahania udziału środków własnych, dotacji i subwencji w dochodach ogółem. Ogranicza to w znacznym stopniu samodzielność finansową powiatów i powoduje rozszerzanie zależności finansowej od organów administracji rządowej. Czynnikiem oddziałującym na kondycję finansową są wydatki budżetowe, będące wyrazem realizowanych przez gminę zadań.
Bezpieczeństwo finansowe miast wojewódzkich
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Dolewka, Zofia
Miasta wojewódzkie stanowią istotny element systemu samorządu terytorialnego w Polsce. Dysponują one ogromnym majątkiem i finansami publicznymi, co nakazuje ich efektywne wykorzystanie w interesie mieszkańców wspólnoty miejskiej. Przedmiotem i celem artykułu jest próba oceny poziomu bezpieczeństwa finansowego, rozumianego jako korzystny stan kondycji finansowej badanych miast. Problem ten jest bardzo istotny, ponieważ miasta są coraz bardziej zadłużone, co stanowi realne zagrożenie dla wykorzystania nowych środków unijnych. W badaniu zastosowano metody analizy opisowej, porównawczej oraz proste metody analizy statystycznej. Z badania wyłania się zróżnicowany obraz sytuacji finansowej miast wojewódzkich. Realizacja inwestycji infrastrukturalnych wymaga relatywnie dużych nakładów finansowych i prowadzi do wzrostu zadłużenia, nawet nadmiernego. Wobec zmiany zasad i kryteriów oceny w stosunku do jednostek samorządu terytorialnego, kategoria nadwyżki operacyjnej stanowi kluczowy parametr oceny bezpieczeństwa finansowego i wyznacza granicę możliwości inwestycyjnych bądź spłaty wcześniej zaciągniętych zobowiązań. Dla rzetelnej oceny stanu bezpieczeństwa finansowego jednostek sektora samorządowego potrzebna jest rzetelna i pełna informacja dotycząca nie tylko danych budżetowych, ale pozostałego zadłużenia, w tym jego struktury.
Budżetowanie partycypacyjne jako instrument współzarządzania sferą publiczną
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Łukomska-Szarek, Justyna
Budżetowanie partycypacyjne, jako proces decyzyjny umożliwia współtworzenie budżetów lokalnych w drodze dyskusji (obejmującej dialog i negocjacje) pomiędzy mieszkańcami a władzami lokalnymi w zakresie wydzielenia określonej puli środków finansowych, które zostaną wykorzystane do realizacji wybranych przez społeczność lokalną przedsięwzięć inwestycyjnych. Władze lokalne określą limit wydatków majątkowych, w ramach którego obywatele wspólnoty lokalnej mogą zgłaszać własne projekty inwestycyjne. Poprzez nawiązanie dialogu pomiędzy mieszkańcami a władzą lokalną budżetowanie partycypacyjne umożliwia wykonanie tych inwestycji, które są istotne dla społeczności lokalnej. W tym zakresie obywatele mogą uczestniczyć w procesie kreowania rozwoju lokalnego, decydując o wyborze priorytetowych zadań publicznych. W związku z powyższym głównym celem niniejszego opracowania jest próba wskazania budżetowania partycypacyjnego, jako narzędzia współzarządzania jednostką samorządu terytorialnego. Motywem przewodnim wyboru wskazanego powyżej tematu jest jego aktualność, a zwłaszcza popularność w ostatnich latach. Budżet partycypacyjny, jako potencjalnie bardziej konstruktywna forma demokracji bezpośredniej, stała się bardziej popularna w Polsce, a próby wprowadzenia takich rozwiązań w zakresie budżetowania podjęto w: województwach (na przykład wielkopolskim), powiatach (gostyńskim, wągrowieckim) i wielu gminach, począwszy od dużych miast takich jak Sopot, Poznań do małych miast, takich jak Kraśnik, Grajewo. W przypadku samorządów lokalnych w Polsce budżetowanie partycypacyjne dalekie jest od pierwowzoru brazylijskiego, mimo to coraz więcej podmiotów decyduje się na stosowanie tego instrumentu.
Czynniki ryzyka w systemie finansowym gmin
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Miszczuk, Magdalena
Gminy są podstawową jednostką samorządu terytorialnego. Stanowią więc administrację publiczną zlokalizowaną najbliżej obywatela. Zaspokajają zatem istotne potrzeby mieszkańców, gdyż finansują takie ważne dziedziny jak: oświatę i wychowanie, pomoc społeczną, gospodarkę komunalną, transport i łączność, kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego, kulturę fizyczną, gospodarkę mieszkaniową. Ze względu na to, że ryzyko oznacza niepewność co do osiągnięcia założonych celów czy też możliwość urzeczywistnienia się czegoś niepożądanego, gminy podlegają ryzyku podobnie jak inne podmioty gospodarujące. Wynika to z nadrzędnego celu, jaki realizują gminy, tj. zaspokajanie potrzeb społeczności lokalnej. To zaspokajanie potrzeb może nie być realizowane efektywnie właśnie w wyniku oddziaływania różnych czynników na finanse gmin. Artykuł ma charakter poznawczy i porządkujący. Dotyczy identyfikacji i klasyfikacji czynników ryzyka występujących w systemie finansowym gmin. Identyfikację tych czynników umożliwiają przyjęte dwie klasyfikacje. Pierwsza z nich za kryterium przyjmuje kategorię, której to ryzyko dotyczy. Zgodnie z tym można wyróżnić ryzyko w zakresie realizowanych: dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów. Druga z kolei klasyfikacja dzieli te czynniki na zależne i niezależne od gminy, czyli tkwiące wewnątrz i na zewnątrz jednostki. Najczęściej powtarzającym się zewnętrznym czynnikiem ryzyka we wszystkich kategoriach finansowych jest zmiana regulacji prawnych oraz sytuacja gospodarcza, a wewnętrznym niewłaściwa praca urzędników. Innymi ważnymi czynnikami zewnętrznymi, potencjalnie zagrażającymi wykonanie dochodów czy powodujące wzrost wydatków, są zjawiska demograficzne.
Czynniki warunkujące skuteczne zarządzanie ryzykiem w gospodarce finansowej jednostki samorządu terytorialnego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Sołtyk, Piotr
Zarządzanie ryzykiem zostało usankcjonowane przepisami prawa jako jeden z postulatów kontroli zarządczej. Podkreślić przy tym należy, że nie jest to łatwe zadanie. Nabycie umiejętności w tym zakresie wymaga dużego zaangażowania ze strony kierownictwa JST zwłaszcza na płaszczyźnie zmiany filozofii myślenia i sposobu zarządzania w szczególności publicznym zasobem finansowym, gdyż od dawna wiadomo, że pełna realizacja celów i zadań wiąże się z ryzykiem. Kluczową sprawą jest umiejętne szacowanie ryzyka zwiększając przez to prawdopodobieństwo zgodnego z prawem oraz efektywnego wydatkowania środków publicznych. Przedstawione powyżej czynniki, które można wykorzystać do tworzenia polityki zarządzania ryzykiem nie stanowią katalogu zamkniętego. Ich dobór uzależniony jest głównie od specyfiki działania jednostki, wysokości dysponowania środków publicznych w tym pochodzących z budżetu UE, a także liczby i kwalifikacji personelu pracowniczego. Niezależna działalność audytu wewnętrznego poprzez identyfikację i szacowanie czynników ryzyka niewątpliwie przyczynia się do wspierania decydentów samorządowych w systemie zarządzania ryzykiem.
Determinanty zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego – wybrane aspekty
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Milewska, Anna
Celem artykułu było zdefiniowanie i określenie roli głównych czynników determinujących poziom zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego. Zjawisko to wykazuje bowiem w ostatnich latach (2009–2013) dynamiczne tendencje zmian szczególnie w odniesieniu do ich tempa. Prezentacja tych determinant jest zatem zasadna, tym bardziej że zadłużenie jednostek samorządowych obok zadłużenia sektora rządowego, a także ubezpieczeń społecznych jest składową długu sektora finansów publicznych. Dostępne dane wskazują, iż w 2010 r. oraz 2009 r. w porównaniu z latami poprzednimi udział zadłużenia samorządowego w łącznym długu publicznym wzrósł odpowiednio o 1,2 i 1,3 pkt proc., podczas gdy we wcześniejszym okresie podobną skalę wzrostu osiągnięto w ciągu ośmiu lat (2001–2008). Po dynamicznym przyroście długu sektora samorządowego w latach 2009–2011 zmniejszenie tempa tego przyrostu w roku 2012 było spowodowane m.in. wejściem w życie mechanizmów przewidzianych w ustawie o finansach publicznych. Jednym z tych mechanizmów jest tzw. indywidualny wskaźnik zadłużenia JST. Określenia czynników determinujących zadłużenie jednostek samorządów terytorialnych dokonano na podstawie badań literatury przedmiotu, zapisów zawartych w aktach prawnych, materiałów statystycznych, a także badań i obserwacji własnych autorki. Przeprowadzone badania pozwoliły autorce na sformułowanie wniosków, iż niezbędna w celu ograniczania zadłużenia jest racjonalizacja wydatków bieżących. Szansą na zmniejszenie zadłużenia jednostek samorządu jest również restrukturyzacja szpitali (w sytuacji, gdy były one organem założycielskim dla publicznych placówek).
Efekt Laffera w kontekście podatku od nieruchomości na przykładzie gminy Wiązownica
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Pasternak-Malicka, Monika
Krzywa Laffera to koncepcja teoretyczna, za pomocą której ilustruje się zależność między stawką opodatkowania a dochodami budżetowymi państwa z tytułu podatków. Opracowana została w latach siedemdziesiątych XX wieku przez amerykańskiego ekonomistę Arthura Laffera, wówczas wykładowcę na Uniwersytecie w Chicago, obecnie jednego z najbardziej znanych przedstawicieli ekonomii strony podażowej. W artykule zaprezentowana została charakterystyka modelu teoretycznego A. Laffera, przedstawiono przykłady praktyczne wskazujące na słuszność modelu. W dalszej części opisano podatek od nieruchomości oraz dochody podatkowe gminy Wiązownica w latach 2004–2013 ze szczególnym uwzględnieniem podatku od nieruchomości. Celem publikacji jest zbadanie, czy wysokość stawki podatkowej wykazuje zależność statystyczną z poziomem dochodów podatkowych na przykładzie gminy Wiązownica w latach 2004–2014. W artykule posłużono się metodą regresji liniowej, aby ocenić wpływ stawki podatku od nieruchomości na wydajność fiskalną tej daniny. Przeprowadzona analiza nie wykazała związku pomiędzy stawką podatku a wysokością dochodów podatkowych z tego tytułu, co udowadniałoby w sposób matematyczny prawdziwość twierdzenia A. Laffera.
Efektywność wydatków powiatów wschodniego regionu Polski w latach 2008–2012
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Ludwiczak, Bogdan
Praca dotyczy analizy efektywności powiatów we wschodnim regionie Polski. Analizowano wydatki i dochody powiatów w okresie 2008–2012. W analizie wykorzystano dane Głównego Urzędu Statystycznego. Podstawą oceny efektywności było pięć rodzajów wydatków i dwa rodzaje dochodów. W analizie wykorzystano metodę DEA, w wersji zmodyfikowanej dla potrzeb oceny efektywności instytucji non profit. Rezultaty analizy wskazują, że efektywność wydatków publicznych we wschodnim regionie Polski jest zróżnicowana i niższa niż w całym kraju. Wydaje się, że głównych czynników mających wpływ na efektywność należy upatrywać w wielkości i lokalizacji badanych jednostek. Wyższą efektywnością charakteryzują się większe powiaty, położone w pobliżu ośrodków miejskich.
Kryteria oceny ofert w dialogu konkurencyjnym w procesie zamówień publicznych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Budzyński, Tomasz M.
Celem artykułu jest ocena dialogu konkurencyjnego jako trybu postępowania, zasad stosowania kryteriów oceny ofert, w szczególności pozacenowych. Do badań empirycznych wykorzystano postępowania prowadzone w procedurze krajowej w trybie dialogu konkurencyjnego w latach 2013–2014. Dialog konkurencyjny jest trybem udzielania zamówienia publicznego wykorzystywanym w przypadku zamówień o szczególnie złożonym charakterze z uwagi na jego aspekty techniczne uniemożliwiające dokonanie opisu przedmiotu zamówienia lub aspekty finansowo-prawne. Tryb ten charakteryzuje się bardzo dużą elastycznością, przede wszystkim w stosunku do trybów przetargowych przy zachowaniu pełnej konkurencyjności postępowania. Zamawiający wszczynając postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego dokonuje opisu swoich potrzeb i wymagań, ale zobowiązany jest do zastosowania w postępowaniu co najmniej jednego kryterium innego niż cena. Średni udział dialogu konkurencyjnego w strukturze zamówień publicznych w latach 2007–2013 wynosi 0,03%. Przepisy ustawy Prawo zamówień publicznych wskazują, iż kryterium oceny ofert jest cena albo cena i inne kryteria związane z przedmiotem zamówienia. Zastosowanie pozacenowych kryteriów oceny ofert niesie z sobą korzyści ekonomiczne i pozaekonomiczne dla obu stron postępowania. Funkcjonowanie pozacenowych kryteriów oceny ofert jest określone ramami wynikającymi z rekomendacji ETS i Urzędu Zamówień Publicznych. Przedmiotem analizowanych postępowań były przede wszystkim specjalistyczne usługi informatyczne oraz roboty budowlane polegające na termomodernizacji budynków lub budowie obiektów rekreacyjno-sportowych z wykorzystaniem partnerstwa publiczno-prywatnego. Średnia liczba kryteriów oceny ofert wynosiła ponad 3, a zamawiający stosowali zarówno kryteria ekonomiczne, jak i jakościowe.
Mierniki realizacji zadań publicznych, ze szczególnym uwzględnieniem zadań oświatowych, jako element poprawy efektywności finansów publicznych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Lubimow-Burzyńska, Iwona
Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie rozwoju metod pomiaru efektywności zadań oświatowych w Polsce oraz problemy wynikające z tego zagadnienia. Autorka poddała krytyce mierniki wykorzystywane do badania efektywności zadań oświatowych realizowanych przez gminy. Główną tezę badawczą sformułowano następująco: istniejące mierniki nie pozwalają na określenie efektywności realizacji zadań oświatowych przez gminę zwłaszcza na poziomie szkoły podstawowej. Artykuł omawia pojęcie efektywności w odniesieniu do realizacji zadań publicznych. Powszechnie stosowane metody oceny efektywności opierają się na podejściu wskaźnikowym, parametrycznym i nieparametrycznym. W mierzeniu efektywności zadań oświatowych wykorzystuje się najczęściej podejście wskaźnikowe. Właściwy dobór mierników jest podstawą pozyskania wiarygodnej informacji dotyczącej stopnia realizacji zaplanowanych celów. Najczęściej stosowana klasyfikacja mierników obejmuje: mierniki oddziaływania, rezultatu, produktu, skuteczności i efektywności z czego najpopularniejszymi są trzy pierwsze mierniki. W literaturze przedmiotu wskazuje się również na konieczność powoływania dodatkowych klasyfikacji mierników i ich rozszerzenie o mierniki jakości oraz mierniki satysfakcji. Problem mierzenia efektywności usług publicznych, w tym edukacyjnych jest podkreślany od wielu lat. Próbuje się odpowiedzieć na pytania, w jaki sposób zmierzyć efektywność, jakich mierników użyć, aby uwzględnić również komponenty nieekonomiczne. Dodatkowo porusza się istotny problem związany z doborem mierników. Wskazuje się, że najprostszym rozwiązaniem tej sytuacji jest wskazanie efektów realizacji zadania. To jednak wymaga dysponowania wskaźnikami, miernikami, które pozwolą na zmierzenie efektów w sposób obiektywny i sprawdzalny. Jak więc można zmierzyć efektywność realizowanych zadań oświatowych? W artykule przedstawiono dotychczasowe próby mierzenia efektywności realizacji zadań oświatowych wskazując na potrzebę dostarczenia narzędzia do jej oceny organowi prowadzącemu.
Niektóre aspekty prawne finansowania zadań publicznych samorządu terytorialnego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Koroblowski, Mariusz
Problematyka prezentowana w niniejszym artykule odnosi się do konkluzji wynikających z analizy kwestii finansowania zadań publicznych, które są przedmiotem porozumień zawieranych między jednostkami samorządu terytorialnego oraz tymi podmiotami a wojewodą. Poza zakresem rozważań pozostają natomiast inne porozumienia, a w szczególności takie, których stronami są samorządowe osoby prawne nie mające statusu jednostek samorządu terytorialnego. Po zarysowaniu zagadnienia przedmiotu porozumień autor przechodzi do rozważań na temat gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego. W dalszej kolejności omawiana jest kwestia dotacji oraz innych środków otrzymywanych przez podmioty w celu finansowania zadań publicznych objętych porozumieniami. W tym celu dokonywana jest wykładnia odpowiednich przepisów, tj. art. 8 ust. 1 pkt 2, art. 46 i art. 47 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, a także art. 168, 169, 251 i 252 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. W końcowej części rozważań autor wskazuje, że w aktualnie obowiązującym stanie prawnym dopuszczalne jest dofinansowanie ze środków unijnych tzw. projektu określonego w art. 5 pkt 9 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Dodatkowo, na marginesie zasadniczego nurtu rozważań, zwrócono uwagę na etap przedakcesyjny do Wspólnot Europejskich oraz rolę, jaką w zakresie pozyskiwania środków na realizację zadań publicznych odgrywał program PHARE.
Ocena sytuacji finansowej sektora instytucji rządowych i samorządowych w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Nesterowicz, Renata
Sytuacja finansów publicznych zarówno w kraju, jak i na świecie jest niestabilna. Oceniając sytuację finansową sektora publicznego w Polsce należy pamiętać, że nie jest on jednolity – pod koniec XX w. został wprowadzony w Polsce trójstopniowy, oparty na niezależności każdego szczebla, podział administracyjny. Jednostkami zasadniczego trójstopniowego podziału administracyjnego są: gminy (jako podstawowa jednostka samorządu terytorialnego w Polsce), powiaty (w tym grodzkie, zwane także miastami na prawach powiatu) i województwa, które różnią się pomiędzy sobą kompetencjami, ale także źródłami i wysokością dochodów. Finanse stanowią kluczowy obszar dla zarządzających jednostkami samorządu terytorialnego ze względu na szeroki wachlarz zadań publicznych, wykonywanych przez sektor samorządowy, na których realizację niezbędne są adekwatne środki finansowe. Do zakresu zadań sektora samorządowego należy wiele obszarów o kluczowym znaczeniu dla społeczności lokalnych (m.in. oświata, służba zdrowia, opieka społeczna), w których dane przedstawione w tym artykule odpowiadają głównym pozycjom dochodów i wydatków sektora instytucji rządowych i samorządowych zestawianych na podstawie europejskiego systemu rachunków narodowych (ESA 95). Efektywność systemu finansów to takie ukształtowanie wydatków publicznych, które przy ich danym poziomie pozwala osiągać maksymalną użyteczność społeczną. Zakres sektora finansów publicznych i sposób gospodarowania środkami finansowymi nie są obojętne zarówno z punktu widzenia całej gospodarki, jak i zaspokojenia potrzeb społecznych. Jednocześnie zjawisko stałego wzrostu wydatków publicznych, w tym również na szczeblu samorządów, spowodowało zainteresowanie przyczynami tego wzrostu oraz poszukiwanie zwiększenia efektywności finansów publicznych.
Partnerstwo publiczno-prywatne a efektywność działania jednostek samorządu terytorialnego w dobie kryzysu
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Jachowicz, Agnieszka
W artykule poruszono temat partnerstwa publiczno-prywatnego i jego znaczenie w realizacji zadań publicznych. Współpraca dwóch sektorów w dobie narastających deficytów budżetowych będących wynikiem ostatniego kryzysu finansowego, wydaje się być optymalnym rozwiązaniem. Autorka przedstawiła genezę, istotę oraz cechy partnerstwa, dzięki którym możliwe jest osiągnięcie obustronnych korzyści. To kompleksowość i długoterminowość umowy wyróżniają partnerstwo spośród pozostałych form realizacji przedsięwzięć publicznych, stanowiąc wyraz nowego zarządzania publicznego, które podkreśla znaczenie efektywności w gospodarowaniu zasobami publicznymi, w tym finansowymi. W celu pełnego ukazania problemu w dwóch pierwszych rozdziałach wykorzystano dorobek naukowy dotyczący zagadnień związanych z partnerstwem i znaczeniem efektywności przy podejmowaniu decyzji przez jednostki sektora publicznego, by w kolejnym rozdziale przytoczyć dane z Raportu Centrum PPP i Instytutu PPP przedstawiające rozwój rynku partnerstwa w latach 2009–2013. Partnerstwo może stać się efektywnym narzędziem realizacji zadań publicznych i przynieść wymierne korzyści dla partnera publicznego wynikające z doświadczeń sektora prywatnego w projektowaniu, budowaniu, dostarczaniu usług oraz zarządzaniu, zabezpieczając jednocześnie interes społeczny i interes partnerów prywatnych, pod warunkiem, że władze centralne stworzą prawno-instytucjonalne warunki dla jego rozwoju.
Partnerstwo publiczno-prywatne jako forma finansowania działalności inwestycyjnej samorządów lokalnych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Zawora, Paweł; Zawora, Jolanta
W opracowaniu podjęto problematykę wykorzystania partnerstwa publiczno-prywatnego w realizacji zadań publicznych. Celem artykułu jest określenie stanu rynku partnerstwa publiczno-prywatnego w Polsce, w tym charakterystyka struktury przedmiotowej i przestrzennej polskich projektów oraz analiza rozwoju rynku PPP na przestrzeni lat 2009–2013. Do rozwoju partnerstwa publiczno-prywatnego w Polsce przyczyniło się uchwalenie nowych regulacji prawnych dotyczących PPP. Skutkowało to liczbą 67 umów o partnerstwie publiczno-prywatnym zawartych latach 2009–2013. Słabością polskiego rynku PPP jest niska skuteczność ogłoszonych postępowań. Rynek PPP w Polsce odróżnia od rynku w Europie i na świecie struktura przedmiotowa i podmiotowa, a także niska wartość realizowanych projektów. W Polsce istnieją w dalszym ciągu przeszkody, które utrudniają praktyczne wykorzystanie partnerstwa publiczno-prywatnego jako instrumentu realizacji zadań publicznych na szerszą niż dotychczas skalę, są to m.in.: problemy z finansowaniem, wysokie koszty przygotowania projektów, niedojrzałość instytucjonalna podmiotów publicznych, niedostateczny poziom wiedzy i doświadczenia osób przygotowujących projekty, brak pozytywnych przykładów i wzorców dotyczących stosowania PPP oraz krajowej strategii upowszechniania PPP, niepowodzenia tego typu projektów w przeszłości – znaczna liczba postępowań unieważnianych, a także bariery mentalne. Z uwagi na znaczny poziom skomplikowania, w projektach PPP nieodzowne staje się skorzystanie ze wsparcia zewnętrznych ekspertów, w szczególności w zakresie doradztwa finansowego, prawnego i technicznego. Znacząca rola w upowszechnieniu formuły PPP spada na organy władzy centralnej, firmy doradcze oraz instytucje finansowe.
Podział zadań publicznych między państwo a samorząd a problem zapewnienia stabilności fiskalnej jednostek samorządu terytorialnego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Wójtowicz, Katarzyna
Celem artykułu jest próba oceny obowiązującego katalogu zadań i kompetencji jednostek samorządu terytorialnego (JST) z punktu widzenia ich konsekwencji dla stabilności fiskalnej sektora samorządowego w Polsce. Opracowanie składa się z trzech części. W pierwszej z nich scharakteryzowano ogólne reguły podziału zadań publicznych między państwo a samorząd terytorialny (i jego poszczególne szczeble). W drugiej części artykułu wskazano na niektóre kwestie związane z obowiązującą konstrukcją katalogu zadań samorządowych, a także zasadami ich realizacji oraz finansowania, mogące stanowić zagrożenia dla stabilności fiskalnej JST, zaś część trzecia zawiera podsumowanie. Z przeprowadzonej analizy wynika, że najistotniejsze zagrożenia dla stabilności fiskalnej JST wiążą się z nagminnym łamaniem konstytucyjnej zasady adekwatności. Odnosząc się do istotnego z punktu widzenia stabilności fiskalnej problemu zagwarantowania przez samorządy stosownego poziomu usług publicznych oraz finansowania przyszłego rozwoju wspólnot terytorialnych nie można pominąć kwestii braku precyzyjnych kryteriów umożliwiających jednoznaczne rozgraniczenie sfer odpowiedzialności odrębnych szczebli samorządowych za poszczególne rodzaje usług publicznych. Istotny problem stanowi także brak dostatecznych możliwości autonomicznego kreowania fakultatywnych zadań własnych. Ważnym zagadnieniem jest ponadto ograniczenie realnego wpływu samorządów na wykonywanie niektórych ważnych z punktu widzenia wspólnot terytorialnych kategorii usług publicznych z uwagi na pozostawienie kompetencji ustrojowo-organizacyjnych w gestii administracji centralnej.
Powierzenie usług spółce komunalnej a dopuszczalne zadłużenie jednostek samorządu terytorialnego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Jankiewicz, Sławomir
Artykuł syntetycznie prezentuje sposób stosowany przez jednostki samorządu terytorialnego do zwiększania zadłużenia powyżej limitu określonego przez Ministerstwo Finansów. Polega on na wykorzystaniu możliwości zadłużania spółek komunalnych, których długi nie są liczone do ustalonego przez państwo limitu dla samorządów. Jako przykład zaprezentowano miasto Łódź, które takie działania realizowało. Proces zadłużania samorządu przy pomocy spółki komunalnej przebiega w etapach. W pierwszym, następuje powierzenie przedsiębiorstwu przez jednostkę samorządu terytorialnego wykonywania zadań, co nie stanowi zamówienia publicznego i nie wymaga zastosowania procedur o udzieleniu zamówień publicznych określonych w ustawie. W drugim etapie samorząd natomiast wstrzymuje płatności za wykonywaną usługę, pod które to zobowiązania przedsiębiorstwo zwiększa swoje zadłużenie na rynku finansowym. Dług jednostki samorządu terytorialnego zostaje więc „przerzucony” na przedsiębiorstwo. Przy tej operacji wykorzystywany jest fakt, że regulacje UE i krajowe skupiają się na zminimalizowaniu zniekształcenia konkurencji na rynku, wynikającego z bezpośredniego udzielenia zamówienia. Mają więc za zadanie niedopuszczenie do nadmiernego finansowania przedsiębiorstw, którym powierzono wykonywanie usługi, a nie biorą pod uwagę możliwości niedofinansowania lub opóźnień w płatnościach.
Prawo zamówień publicznych jako narzędzie interwencjonizmu gospodarczego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Wójtowicz-Dawid, Anna
Autorka podejmuje problematykę interwencjonizmu państwowego, który wykorzystuje narzędzie jakim są zamówienia publiczne. Podejmuje się ona wskazania, przy pomocy jakich narzędzi urzędnicy oraz rządzący jako dysponenci środków publicznych, gospodarują nimi. Wskazuje, iż polityka Unii Europejskiej, jak i Polski, poprzez kształtowanie przepisów prawa, oraz zapisów specyfikacji istotnych warunków zamówienia, realizuje przyjęte cele. Pokazując obowiązujące kierunki zmian w zakresie zamówień publicznych wskazuje, w jaki sposób zamówienia publiczne pozwalają państwu, a dokładnie aparatowi władzy, czyli politykom i urzędnikom wpływać na kształtowanie relacji wolnorynkowych.
Rola i znaczenie inwestycji w rozwoju lokalnym na przykładzie gminy Kurzętnik w latach 2007–2013
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Marks-Bielska, Renata; Dereszewski, Wojciech; Zaborowska, Bożena
Rozwój lokalny uzależniony jest od wielu czynników zarówno egzogenicznych, jak i endogenicznych. Władze lokalne, dbając o rozwój gospodarczy jednostki administracyjnej, którą kierują podejmują działania inwestycyjne. Nie bez znaczenia dla tych działań pozostaje również presja mieszkańców w związku z ich określonymi potrzebami. Ważne jest, aby w sposób umiejętny i efektywny wykorzystać lokalny potencjał, wszelkiego rodzaju zróżnicowane zasoby, którymi dysponują poszczególne gminy. Celem artykułu było przedstawienie i ocena potencjału inwestycyjnego gminy Kurzętnik. Rozważania oparto na danych pochodzących z urzędu badanej gminy i ze strony internetowej Ministerstwa Finansów. Zakres czasowy dotyczył minionego okresu programowania budżetu Unii Europejskiej. Podjęto próbę ustalenia inwestycyjnej zdolności rozwoju gminy, obliczono wskaźnik samofinasowania (udział nadwyżki operacyjnej i dochodów majątkowych w wydatkach). Uwagę skoncentrowano również na strukturze dochodów i dynamice wydatków inwestycyjnych. Z przeprowadzonych analiz wynika m.in., że wskaźnik samofinansowania w gminie Kurzętnik w latach 2007–2009 i 2010 utrzymywał się na niskim poziomie, co świadczy o niskim poziomie dochodów majątkowych. Był on również niższy od średniego krajowego poziomu. Wysoka wartość wskaźnika w 2008 r. świadczy o niewykorzystaniu potencjału inwestycyjnego gminy. W latach 2011–2013 analizowany wskaźnik kształtował się na poziomie 89–98%, co oznacza, że w gminie w znacznym stopniu finansuje się inwestycje ze środków własnych, jak również ze źródeł zewnętrznych (dotacje i dofinansowania z funduszy krajowych i z budżetu UE). Na terenie gminy Kurzętnik podjęto i ukończono wiele inwestycji, również takich, które były współfinansowane z funduszy UE (np. budowa ośrodka zdrowia z przebudową drogi i wyposażeniem, budowa szkoły, przebudowa dróg lokalnych, modernizacja i budowa obiektów sportowych, kanalizacja, termomodernizacja budynków użyteczności publicznej itp.). Inwestycje przyczyniają się do poprawy jakości życia mieszkańców gminy i turystów.
Rola wieloletniej prognozy finansowej jako narzędzia ograniczającego deficyt i dług publiczny gminy
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Jędrzejczyk, Michał
Wdrażanie menadżerskich metod zarządzania finansami lokalnymi, do których niewątpliwie zaliczyć należy wieloletnią prognozę finansową jest odpowiedzią na potrzebę skuteczniejszego oddziaływania, na funkcjonowanie budżetów samorządowych w szczególności wobec rosnącego deficytu i zadłużenia sektora government. Celem artykułu jest rozważenie koncepcji wieloletniej prognozy finansowej w aspekcie jej przydatności dla racjonalizacji budżetów jednostek samorządu terytorialnego, a w szczególności w zakresie przeciwdziałania, negatywnym zjawiskom zadłużania się jednostek samorządu terytorialnego w Polsce. Wieloletnia prognoza finansowa opracowana według metodyki określonej w ustawie o finansach publicznych stwarza możliwość – jak się wydaje – racjonalnego prognozowania gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego w dłuższym horyzoncie czasowym. Ponadto umożliwia ona analizę potencjału inwestycyjnego oraz związaną z tym ocenę możliwości zaciągania i spłaty zadłużenia. Obserwacja wieloletniej prognozy finansowej jednostek samorządu terytorialnego w odniesieniu do wprowadzonego począwszy od roku 2014 indywidualnego wskaźnika zadłużenia, pozwala ponadto na szacowanie ich deficytu i długu w sposób umożliwiający zachowanie ustawowych limitów zadłużenia oraz wpływu przyszłych deficytów i długu publicznego tego sektora na deficyt i dług całego sektora finansów publicznych.
Wieloletnia prognoza finansowa jako instrument zarządzania finansami jednostek samorządu terytorialnego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Grad, Marcin
Jednostki samorządu terytorialnego funkcjonują obecnie w rzeczywistości, która charakteryzuje się stale rosnącym zakresem obowiązkowych zadań koniecznych do realizacji. Zwiększające się zatem wydatki bieżące oraz ograniczenia formalne i ekonomiczne powiększania dochodów własnych powodują, że w obecnej sytuacji finansowej trudne staje się wypracowanie przez samorząd wystarczającego poziomu nadwyżek operacyjnych, koniecznych do wspierania rozwoju społeczności lokalnych. Finansowanie zadań o charakterze inwestycyjnym przy użyciu własnych zasobów pieniężnych jest zatem znacząco ograniczone i wymusza na jednostkach samorządu terytorialnego finansowanie rozwoju za pomocą funduszy zewnętrznych. Generowanie przez samorządy niewystarczających do samofinansowania inwestycji wielkości nadwyżek budżetowych powoduje, że w warunkach finansów lokalnych mamy do czynienia z budżetami deficytowymi. Możliwość przeprowadzania niezbędnych działań o charakterze inwestycyjnym pojawia się w momencie zaciągania zobowiązań dłużnych, etapowania zadań inwestycyjnych oraz długofalowego zarządzania finansami JST. W obecnym porządku prawnym władze lokalne posiadają instrument, który daje możliwość skutecznego zarządzania finansami jednostki w perspektywie długiego okresu. Wieloletnia prognoza finansowa jest narzędziem pozwalającym, z określonym prawdopodobieństwem, spojrzeć w „finansową przyszłość” oraz planować indywidualny rozwój każdej społeczności lokalnej. Przedmiotem niniejszego artykułu jest WPF jednostki samorządu terytorialnego, jej ekonomiczne i prawne aspekty, a także analiza głównych zagadnień rachunkowych wynikających z konstrukcji WPF. Autor wykaże, że wspomniany dokument daje szerokie możliwości prognostyczne w zakresie finansów JST oraz pozwala na planowanie rozwoju społeczności lokalnych w perspektywie długiego okresu. Realizacja tak postawionego celu zostanie dokonana przy pomocy dostępnej literatury, analizy aktów prawnych, dokumentów źródłowych i modelu planistycznego wieloletniej prognozy finansowej. Omówienie zagadnień będących przedmiotem niniejszego artykułu pozwoli na przedstawienie wybranych zależności zachodzących pomiędzy wartościami liczbowymi znajdującymi się we wspomnianym dokumencie. Ich prezentacja połączona z przykładami empirycznymi ukaże możliwości zarządcze WPF i może stanowić wstęp do szerszej dyskusji na temat wieloletniego planowania finansowego jednostek samorządu terytorialnego.

Przeglądaj

Przeglądanie Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 40(4)/2014 według Tytuł