Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 56(4)/2018

URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/4272

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 33

Administrowanie czy rozwój – 20 lat doświadczeń finansowania polskiego samorządu terytorialnego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Surówka, Krzysztof; Owsiak, Katarzyna
Reforma samorządu terytorialnego od strony organizacyjnej została zakończona. Niemniej jednak proces decentralizacji nie. Samorząd terytorialny jest podmiotem sektora finansów publicznych odpowiedzialnym za realizację ustalonych zadań publicznych obejmującym około 30% wszystkich zadań. Mając to na uwadze jednostki samorządu terytorialnego powinny być wyposażone w środki finansowe umożliwiające wykonywanie tych zadań. Zakres samodzielności finansowej jednostek samorządu terytorialnego jest jednak zróżnicowany, w zależności od przyjętej koncepcji jego funkcjonowania. Inaczej należy ukształtować system finansowania samorządu terytorialnego, jeżeli ma on zapewnić adekwatność dochodów do zakresu realizowanych zadań, a inaczej, jeżeli władza samorządowa ma ponosić odpowiedzialność za prowadzenie własnej polityki rozwoju. Nie sposób nie wskazać, że im większa samodzielność finansowa tym większe możliwości rozwoju. Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, czy występuje zagrożenie samodzielności finansowej jednostek samorządu terytorialnego.
Aktywność inwestycyjna a problem zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Kwaśny, Jakub
Celem artykułu jest wykazanie pogwałcenia konstytucyjnej zasady adekwatności środków finansowych w stosunku do nałożonych na jednostki samorządu terytorialnego w Polsce zadań. Poruszonym w artykule problemem badawczym jest poziom decentralizacji finansów publicznych w kontekście aktywności inwestycyjnej JST i ich poziomu zadłużenia w latach 2007–2016. Wywód podzielono na pięć części, tj. analizę literaturową dotyczącą adekwatności dochodowej JST w Polsce, metodologię badania; studium przypadku województwa małopolskiego, w tym analizę danych statystycznych dotyczących wydatków majątkowych i zadłużenia samorządów oraz wnioski. Analiza studium przypadku pozwoliła zaobserwować większą aktywność inwestycyjną samorządów gminnych aniżeli powiatowych. Ponadto zauważono istotne dysproporcje dotyczące zadłużenia pomiędzy gminami miejskimi i wiejskimi o tej samej nazwie oraz pomiędzy samorządem gminnym i powiatowym. Zasadniczym wnioskiem zawartym w artykule jest konieczność reformy organizacji terytorialnej kraju; bardziej efektywnego podziału dochodów i kompetencji pomiędzy jednostki samorządu terytorialnego oraz decentralizacji finansów publicznych w Polsce.
Bezpieczeństwo ekonomiczne państwa a rozwój gospodarki i społeczeństwa
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Leszczyńska, Małgorzata
Bezpieczeństwo ekonomiczne jest jednym z wymiarów bezpieczeństwa państwa i społeczeństwa. W artykule pojęcie bezpieczeństwa ekonomicznego odnoszone jest do ekonomicznych podstaw funkcjonowania państwa, gospodarki narodowej i społeczeństwa. Wybrane koncepcje bezpieczeństwa ekonomicznego pokazują główne kierunki myślenia o tym zagadnieniu w kontekście procesów rozwojowych. Celem artykułu jest wskazanie implikacji dla rozwoju społeczno-gospodarczego wynikających z zależności między bezpieczeństwem ekonomicznym państwa a jego gospodarką i dobrobytem społeczeństwa. W artykule wychodzi się z założenia, że współcześnie definicje bezpieczeństwa ekonomicznego należy odnosić do możliwości i zagrożeń dla procesów rozwojowych. W tym kontekście wyeksponowano rangę czynników wewnętrznych w zapewnieniu tego bezpieczeństwa. Interdyscyplinarny charakter bezpieczeństwa ekonomicznego powoduje, że jest ono domeną oddziaływania wielu polityk sektorowych. Zasadnicza rola przypada tu jednak polityce makroekonomicznej i jej wybranym dziedzinom, gdyż mogą one stwarzać pozytywne impulsy dla zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego. Bezpieczeństwo ekonomiczne powinno być utożsamiane nie tylko z niezakłóconym funkcjonowaniem gospodarek poprzez utrzymanie podstawowych wskaźników rozwojowych, ale i zapewnieniem równowagi społecznej. Tym samym – w takim ujęciu – łączy więc ono w sobie element ekonomiczny i socjologiczny. W artykule wskazano też na politologiczny wymiar bezpieczeństwa ekonomicznego, a uwzględniając ten szeroki kontekst odniesiono się do współczesnych, pożądanych trendów rozwojowych, a mianowicie zrównoważonego rozwoju państwa, gospodarki i społeczeństwa. W coraz większym stopniu zwraca się uwagę na możliwości rozwoju państwa poprzez tworzenie warunków do budowania jego potencjału ekonomicznego na bazie rozwoju społeczeństwa.
Budżet obywatelski w powiecie olkuskim przykładem bezpośredniego zaangażowania społeczności w rozwój lokalny
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Jachowicz, Agnieszka
Budżet obywatelski (BO) to wciąż w Polsce mechanizm nowy i mało znany, a jednocześnie wymagający zaangażowania. Władze samorządowe wprowadzające BO muszą znaleźć sposób, by o tym budżecie poinformować mieszkańców, podkreślić jego ważność i zachęcić do udziału w tej aktywności. Przedmiotem badań w niniejszym artykule jest rola, jaką zaczyna odgrywać BO w rozwoju lokalnym oraz świadomość mieszkańców o możliwości wpływania i kształtowania sfery społeczno-gospodarczej w najbliższym otoczeniu. Pojawia się jednak pytanie, czy tylko za pomocą nowego narzędzia w postaci BO, można wpływać na podniesienie świadomości o istocie poziomu i rozwoju lokalnego pośród społeczności gminnych, czy może dotychczasowe możliwości nie są w pełni wykorzystywane.
Budżet zadaniowy jako narzędzie pomiaru skuteczności działania wybranych jednostek samorządu terytorialnego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Nucińska, Joanna
Działalność jednostek samorządu terytorialnego (JST) polega na wykonywaniu zadań dla mieszkańców. Jednak władze lokalne i regionalne nie powinny skupiać się tylko na organizacji i finansowaniu zadań oraz na utrzymaniu ciągłości ich realizacji. Bardzo ważna pozostaje kwestia, czy dzięki wykonaniu zadań osiągnięto zakładane efekty. Ujawnia się zatem potrzeba pomiaru skuteczności JST w realizacji zadań finansowanych ze środków zgromadzonych w jego budżecie. Celem artykułu jest ocena, czy budżet zadaniowy jest narzędziem pomiaru skuteczności działania JST. Oceny dokonano w aspekcie teoretycznym (założenia budżetowania zadaniowego), jak i empirycznym (w oparciu o dane dla badanych jednostek). Przeprowadzono krytyczną analizę literatury i przegląd aktów prawnych, uchwał, zarządzeń, sprawozdań JST. Opracowano też studia przypadku dla wybranych JST, które wdrożyły budżet zadaniowy (gmina Dębno, powiat stargardzki, Kraków i Warszawa). Otrzymane wyniki pozwoliły na pozytywną ocenę budżetu zadaniowego w ujęciu teoretycznym. Jej potwierdzenie empiryczne zależało od rozwiązań przyjętych przez badane samorządy w zakresie sporządzania, realizacji i kontroli wykonania budżetu zadaniowego w części sprawnościowej (cele i mierniki). Warunkiem pomiaru skuteczności działania JST przy pomocy budżetu zadaniowego jest bowiem precyzyjne sformułowanie celów zadań, poprawna identyfikacja efektów zakładanych przy ich osiągnięciu oraz wybór i zdefiniowanie mierników efektów poszczególnych celów. Warto zauważyć, że pomiar skuteczności działania często przekłada się na wzrost poczucia odpowiedzialności władz JST przed społecznością lokalną za efekty uzyskiwane w wyniku wydatkowania ograniczonych środków publicznych na realizację zadań.
Finansowanie inwestycji gmin instrumentami dłużnymi – szanse i zagrożenia
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Sierak, Jacek
Przedmiotem rozważań artykułu jest analiza wielkości zadłużenia gmin i miast na prawach powiatu w powiązaniu z wielkością ich wydatków inwestycyjnych. Wyniki badań prezentowane są dla całego kraju, z podziałem na poszczególne typy gmin i miasta na prawach powiatu z uwzględnieniem zróżnicowań regionalnych (w układzie województw). Celem artykułu jest wykazanie znaczenia instrumentów rynku dłużnego w finansowaniu procesów inwestycyjnych gmin oraz miast na prawach powiatu, a także ich wpływu na bieżącą i przyszłą sytuację finansową jednostek samorządu terytorialnego. Przygotowując artykuł zastosowano metody analiz statystycznych i ekonomicznych, przeprowadzono analizę korelacji, opisano wyniki badań. Dokonano analizy statystyki GUS i Ministerstwa Finansów, wykorzystano wyniki autorskich badań ankietowych. W wielu gminach brak wystarczających środków budżetowych na realizację zadań inwestycyjnych stanowi istotną barierę rozwojową. Dla wielu samorządów szansą na przyspieszenie procesów rozwoju i realizację inwestycji infrastrukturalnych jest korzystanie z instrumentów rynku dłużnego. Na podstawie przeprowadzonych analiz można potwierdzić występującą zależność pomiędzy wielkością zadłużenia a wielkością inwestycji i wynikiem finansowym. Okres wysokich inwestycji to zapotrzebowania na zewnętrzne źródła finansowania, a więc także środki dłużne, w tym współfinansujące projekty unijne. Istotnym uwarunkowaniem zaciągania kredytów i emisji obligacji jest umiejętnie prowadzona polityka kredytowa i racjonalne zarządzenie długiem. Ma ona istotny wpływ na bieżącą i przyszłą sytuację finansową gmin.
Finansowe uwarunkowania przygotowania i realizacji strategii rozwoju lokalnego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Wiatrak, Andrzej Piotr
Celem artykułu było ukazanie zagadnień przygotowania strategii rozwoju gminy samorządów terytorialnych w kontekście finansowej ich realności. W związku z tym zwrócono uwagę na różne źródła pozyskiwania środków, poczynając od środków wewnętrznych – zwłaszcza środków samorządów terytorialnych, poprzez fundusze zewnętrzne, a kończąc na polityce wspierania pozyskiwania funduszy w połączeniu z przygotowaną strategią, pozwalającą włączyć się w istniejące programy rozwoju i zmian, jak i pozyskać środki od inwestorów prywatnych. Z przeprowadzonych rozważań wynika, że realizacja zadań zawartych w strategii wymaga nakładów finansowych przekraczających możliwości budżetu gmin, dlatego też starają się one o zasilanie zewnętrzne. Niestety, najczęściej brakuje systemu instrumentów ich pozyskiwania i aktywnej polityki w tym zakresie. Wymaga to zmian, poczynając od opracowania systemu polityki wspierania działań przedsiębiorczych, poprzez stworzenie klimatu i zachęt do tych działań, a kończąc na zmianie modelu zarządzania finansami publicznymi, od administracyjnego do zintegrowanego.
Granice zadłużania się jednostek samorządu terytorialnego na realizację zadań inwestycyjnych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Gonet, Wojciech
W artykule przeprowadzono analizę trudności finansowych wybranych gmin, dla których organ nadzoru – Regionalna Izba Obrachunkowa opracowała raporty o stanie gospodarki finansowej. Stwierdzono, że w analizowanych przypadkach istniał związek pomiędzy realizacją zadań inwestycyjnych finansowanych długiem a wystąpieniem trudności finansowych, o których świadczyły: trudności w spłacie zadłużenia, występowanie wymagalnych zobowiązań, prowadzenie przez wierzycieli egzekucji sądowej należności od gminy, zagrożenie realizacji zadań publicznych. Stwierdzono, że braki w zakresie infrastruktury w porównaniu do innych JST nie mogą być uzasadnieniem do ponoszenia znacznych wydatków na realizację zadań inwestycyjnych finansowanych długiem, gdyż może to skutkować opracowaniem przez RIO raportu o stanie gospodarki finansowej JST i realizacją programu naprawczego. Ponadto ustalono, że dysponowanie środkami finansowymi na realizację zadań inwestycyjnych, bez konieczności zaciągania zadłużenia, nie może być uzasadnieniem do ponoszenia wydatków na tworzenie infrastruktury, która nie będzie w wystarczającym zakresie wykorzystywana przez mieszkańców JST.
Identyfikacja poziomu ryzyka w zakresie nadmiernego zadłużenia się gmin i jego finansowych determinant
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Standar, Aldona
Celem artykułu jest identyfikacja poziomu ryzyka w zakresie zadłużenia się gmin i ukazanie finansowych determinant tego zjawiska. Analiza objęła lata 2008–2016. Posłużono się przykładem gmin wiejskich w Polsce. Badania zostały podzielone na dwie części. W pierwszej kolejności zbadano, czy faktycznie istnieje problem nadmiernego zadłużenia. W tym celu wykorzystano wskaźnik udziału zobowiązań w dochodach ogółem, który przedstawiono na wykresie box-plot. Wykorzystano także wybrane metody statystyki opisowej. Generalnie zadłużenie analizowanych jednostek do 2011 r. wzrastało, po czym systematycznie spadało. Stwierdzono, że problem nadmiernego zadłużenia dotyczy kilkudziesięciu samorządów, przy czym to w ostatnich latach poziom badanego wskaźnika osiągał najwyższe wartości. W drugiej części badań analizowane gminy podzielono na cztery klasy poziomu zadłużenia w celu sprawdzenia kształtowania się wybranych wskaźników finansowych w tych klasach. Miało to na celu sprawdzenie, jakie determinanty finansowe mogły mieć wpływ na wystąpienie wspomnianego ryzyka. Analiza wartości pseudotestu dowiodła, że wszystkie wybrane zmienne okazały się być charakterystyczne dla wyodrębionych klas, a analiza wariancji potwierdziła zależność, że im klasa zadłużenia większa, tym poziom pozyskanych środków UE i udział dochodów własnych w dochodach ogółem był wyższy. Oznacza to, że nie brak środków, a raczej przeinwestowanie było przyczyną wystąpienia problemów w gospodarce finansowej tych samorządów. Co należy uznać za oczywiste poziom zadłużenia determinował koszty jego obsługi oraz wpływał na wystąpienie zobowiązań wymagalnych na większą skalę.
Indywidualny wskaźnik obsługi zadłużenia w procesie planowania budżetowego jednostek samorządu terytorialnego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Grad, Marcin
Planowanie budżetowe w jednostkach samorządu terytorialnego jest procesem mającym charakter ciągły. Związany jest on nierozłącznie z tworzeniem budżetu oraz uchwały budżetowej na dany rok budżetowy, jednakże nie kończy się z chwilą złożenia projektu tego dokumentu i uchwaleniem przez organ stanowiący. Proces planowania budżetowego trwa przez cały rok budżetowy i przejawia się w ciągłych modyfikacjach planu dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów dokonywanych poprzez stosowne akty prawne, tj. zarządzenia organu wykonawczego i uchwały organu stanowiącego. Kluczowym czynnikiem mającym bezpośredni wpływ na omawiany proces jest indywidualny wskaźnik obsługi zadłużenia, a w szczególności jego maksymalny dopuszczalny poziom wskazujący wartości graniczne, których jednostki samorządu terytorialnego nie mogą przekroczyć. Osiągnięcie przez JST długoterminowej równowagi budżetowej, przy jednoczesnym zachowaniu odpowiedniego poziomu indywidualnego wskaźnika zadłużenia, przy stale rosnącej liczbie zadań oraz konieczności zapewnienia akceptowalnego poziomu rozwoju, stawia przed samorządami wyzwania związane z optymalnym wykorzystaniem dostępnych zasobów pieniężnych. Ograniczoność tych zasobów wymusza zatem sięganie po zwrotne instrumenty finansowania rozwoju, które to w sposób bezpośredni oddziałują na wskaźnik zadłużenia, czym w sposób pośredni wpływają na osiąganie długookresowej równowagi budżetowej. Konieczny wydaje się dobór odpowiednich instrumentów, narzędzi zarządzania finansami, które, przy wykorzystaniu dostępnych informacji, wspomogą ciągłe monitorowanie wielkości mających wpływ na wskaźnik zadłużenia w procesie planowania budżetowego. Celem artykułu było określenie kasowej wysokości nadwyżki operacyjnej, stanowiącej różnicę pomiędzy planowanym a dopuszczalnym poziomem indywidualnego wskaźnika obsługi zadłużenia. Realizacja tak postawionego celu głównego była możliwa poprzez określenie w pierwszej kolejności poziomu nadwyżki dochodów bieżących nad wydatkami bieżącymi, przy której występuje równowaga pomiędzy planowanym a dopuszczalnym poziomem wskaźnika zadłużenia w latach objętych prognozą długu. W niniejszym artykule przeprowadzono analizę literatury przedmiotu, obowiązujących aktów prawnych, a także orzeczeń organów nadzoru w zakresie spraw finansowych. Przedstawione powyżej cele zostały zrealizowane przy pomocy analizy algebraicznej indywidualnego wskaźnika obsługi zadłużenia i zastosowaniu wyprowadzonych wzorów w modelu liczbowym analizy wskaźnika. Do zaprezentowania wyników wykorzystano dane budżetowe pochodzące z Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy Miasta Radomia na lata 2018–2037. W ostatniej części artykułu przedstawiono wnioski z przeprowadzonej analizy.
Indywidualny wskaźnik zadłużenia jako determinanta oceny kondycji finansowej jednostki samorządu terytorialnego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Filipiak, Beata Zofia
Problem oceny kondycji finansowej jednostek samorządu terytorialnego staje się niezwykle ważny zarówno z punktu widzenia wartości informacyjnej do celów decyzyjno-informacyjnych, jak i z punktu widzenia możliwości zaciągania długu. Problematyka ta ważna jest również z punktu widzenia oceny sprawności działania, gdyż ocena kondycji finansowej dostarcza informacji pozwalających podejmować decyzje o realizacji kolejnych zadań oraz ocenić dotychczasową aktywność władz samorządowych w tym zakresie. Celem opracowania jest dokonanie analizy istniejących w literaturze podejść do oceny kondycji finansowej w ujęciu teoretycznym i praktyki samorządowej oraz dokonanie oceny wartości informacyjnej indywidualnego wskaźnika zadłużenia (IWZ) jako miary informującej o sytuacji finansowej z punktu widzenia możliwości absorpcji długu.
Jawność i przejrzystość sprawozdawczości jednostek samorządu terytorialnego – ocena i rekomendacje
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Jastrzębska, Maria
W artykule omówiono istotę jawności i przejrzystości finansów samorządowych oraz zakres sprawozdawczości jednostek JST. Następnie określono przyczyny ograniczonej jawności i przejrzystości sprawozdawczości JST. Na koniec sformułowano rekomendacje działań, które winny być podjęte w celu zwiększenia jawności i przejrzystości sprawozdawczości JST. Badania teoretyczne przeprowadzono na podstawie dostępnej literatury przedmiotu, wyników kontroli regionalnych izb obrachunkowych oraz Najwyższej Izby Kontroli, a także własnych doświadczeń związanych z przygotowaniem autorskich opinii dla Sejmu i Senatu.
Jednostka samorządu terytorialnego jako partner regionalnego systemu innowacji w modelach potrójnej i poczwórnej helisy
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Łącka, Irena
W XXI w. rozwój gospodarczy Polski i jej regionów zależy od zdolności do podnoszenia innowacyjności podmiotów gospodarczych. Poprawa innowacyjności na poziomie regionu wymaga współpracy regionalnych partnerów sektora nauki, przedsiębiorstw i sektora publicznego. Taką kooperację, opartą na relacjach i powiązaniach w procesie tworzenia wiedzy i innowacji między światem nauki, gospodarki a władzami publicznymi, opisuje model potrójnej helisy (Triple Helix). W ostatniej dekadzie model ten rozwinięto o sferę mediów i społeczeństwa obywatelskiego, tworząc koncepcję poczwórnej helisy (Quadruple Helix). Podstawę tego modelu stanowi przekonanie o znaczącej roli społeczeństwa i użytkowników dóbr w procesach innowacyjnych. Ewolucja modeli helisy uświadamia potrzebę przeanalizowania roli i sposobów aktywności jednostek władzy w regionie w dynamicznie zmieniających się uwarunkowaniach współczesnych procesów innowacyjnych. Celem artykułu jest przedstawienie modeli potrójnej i poczwórnej helisy, a także roli i miejsca jednostek samorządu w regionalnych systemach innowacji w tych koncepcjach współpracy. Poza teoretycznym omówieniem tych zagadnień zaprezentowano w opracowaniu przykładowe działanie jednostki samorządu terytorialnego za granicą, wpisujące się w jej proinnowacyjną aktywność w modelu poczwórnej helisy. Podczas badań korzystano z krajowej i zagranicznej literatury przedmiotu, wyników badań innych autorów. Na potrzeby opracowania wykorzystano studium literatury i syntezę.
Koncepcja poprawy jakości życia mieszkańców jednostek samorządu terytorialnego na przykładzie Metropolii Silesia
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Koroblowski, Mariusz
Przedmiotem rozważań autora są najważniejsze problemy wiążące się z ustawą z dnia 9 marca 2017 r. o związku metropolitalnym w województwie śląskim, która weszła w życie 7 kwietnia 2017 r. Uchwalenie jej było nieodzowne, albowiem na podstawie poprzedniej ustawy z dnia 9 października 2015 r. o związkach metropolitalnych nie utworzono żadnego związku. Tymczasem aglomeracja górnośląska to region, który zamieszkuje około 2 mln ludzi, składający się z miast charakteryzujących się zaawansowanymi procesami urbanizacyjnymi, powiązanych ze sobą funkcjonalnie. Analizowanej tutaj tematyki nie sposób zatem przecenić. Autor niniejszego opracowania koncentruje się wokół zasadniczych kwestii prawnych, aczkolwiek nawiązuje także do dorobku innych dziedzin nauki, m.in. do koncepcji wypracowanych przez prakseologię. Konstatacje autora prowadzą do konkluzji, wedle której związek metropolitalny wyraźnie różni się od związków komunalnych uregulowanych przepisami ustawy o samorządzie gminnym oraz ustawy o samorządzie powiatowym. Zauważyć nadto należy, że interesy poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego wchodzących w skład związku metropolitalnego często bywają rozbieżne. Czas pokaże, czy dalsza działalność związku metropolitalnego będzie mogła zostać oceniona pozytywnie, czy też negatywnie.
Modele świadczenia usług komunalnych a kondycja finansowa gmin (na przykładzie województwa podlaskiego)
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Przygodzka, Renata; Łajewski, Mateusz
Celem artykułu jest próba udzielenia odpowiedzi na pytanie: czy istnieje zależność pomiędzy modelem świadczenia usług komunalnych a kondycją finansową gmin? Badaniami objęto 40 wylosowanych gmin województwa podlaskiego. Wykorzystano takie metody, jak: studia literatury przedmiotu, zgromadzenie i analiza danych statystycznych zawartych w rocznikach statystycznych oraz w Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego, oraz opracowanie zgromadzonego materiału faktograficznego za pomocą metod statystyki opisowej i matematycznej. Na podstawie danych o sytuacji finansowej (dochody, wydatki, deficyt, zadłużenie itp.) gmin w 2016 r. obliczono wskaźniki opisujące ich kondycję finansową, po czym określono zależność pomiędzy syntetyczną miarą kondycji finansowej a modelem świadczenia usług komunalnych. Z przeprowadzonych badań wynika, że w ponad połowie gmin realizację usług komunalnych zleca się bądź powierza zewnętrznym podmiotom. Model ten, określany jako outsourcingowy, występuje przede wszystkim w gminach wiejskich. Kolejnym co do częstości występowania, jest model mieszany, który zidentyfikowano w 35% gmin. W modelu tym występują w zasadzie wszystkie dopuszczalne formy realizacji zadań. Model autonomiczny zidentyfikowano w trzech gminach wiejskich, natomiast model komercyjny występuje w dwóch gminach: miejskiej i mieście na prawach powiatu. Z badań wynika ponadto, że kondycję finansową ¾ ogółu badanych gmin można określić jako przeciętną. W grupie tej znalazły się wszystkie typy gmin. Jednocześnie nie wykazano statystycznej zależności pomiędzy modelem świadczenia usług komunalnych a kondycją finansową gmin. Oznacza to, że w odniesieniu do badanych gmin, ich sytuacja finansowa nie jest czynnikiem determinującym wybór formy organizacyjno-prawnej świadczenia usług komunalnych.
Obowiązki sprawozdawcze jednostek samorządu terytorialnego w zakresie zobowiązań finansowych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Franczak, Iwona
Zaciąganie zobowiązań przez jednostki samorządu terytorialnego uwarunkowane jest ścisłymi regulacjami i zasadami wynikającymi z ustawy o finansach publicznych i ustawy o rachunkowości. System rachunkowości jednostek samorządu terytorialnego obejmuje różne rodzaje obowiązkowych sprawozdań odnoszących się do sytuacji majątkowej, finansowej czy przebiegu działalności jednostek gospodarujących. Przepisy ustawy o finansach publicznych nakładają na jednostki samorządu terytorialnego obowiązek okresowego sprawozdania w zakresie ogółu operacji finansowych. W szczególności obowiązek ten koncentruje się na wykazywaniu wysokości należności i zobowiązań. Celem artykułu jest ocena struktury zobowiązań finansowych jednostek samorządu terytorialnego, na podstawie danych zawartych w sprawozdaniach okresowych jednostek samorządu terytorialnego. W związku z tak postawionym celem, rozważaniu poddane zostały zagadnienia istoty i zakresu sprawozdań w zakresie operacji finansowych oraz możliwości oceny sytuacji finansowej jednostki samorządu terytorialnego na podstawie przedkładanych sprawozdań. W artykule wykorzystano następujące metody badawcze: studia literaturowe, analizę aktów prawnych, analizę porównawczo-opisową i syntezę. Wyniki przeprowadzonych badań dają podstawę do stwierdzenia, że na podstawie sprawozdań w zakresie operacji fiansowych jednostek samorządu terytorialnego można ocenić wysokość i strukturę zaciąganych zobowiaząń, które angażują środki publiczne. Sprawozdania te stanowią podstawę do badań analitycznych sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego, wyszczególniając odpowiednie pozycje sprawozdawcze.
Ocena przydatności indywidualnego wskaźnika zadłużenia w ocenie sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Kowalska, Iwona; Legutko, Mirosław
Indywidualny wskaźnik zadłużenia (IWZ) limituje możliwość obciążania spłatą długu budżety jednostek samorządu terytorialnego. Obowiązująca od 2014 r. konstrukcja IWZ wzbudza kontrowersję, na ile limit prawny odpowiada faktycznej zdolności kredytowej JST. Wagę tej problematyki podkreśla fakt, iż zagadnienie to jest kluczowe dla funkcjonowania ponad 2000 JST w Polsce. Zagadnienie to zasługuje na uwagę także i z tego względu, że kwestia zadłużenia w polskich samorządach jest m.in. powiązana z okresem programowania unijnego i związanym z tym rozmachem inwestycyjnym. W literaturze przedmiotu brak jest analiz z tego zakresu uwzględniających programowanie unijne od 2014 r. Dlatego też celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie: na ile IWZ odpowiada rzeczywistej zdolności kredytowej samorządu. Realizacja celu została przeprowadzona w oparciu o analizę Wieloletnich Prognoz Finansowych JST z województwa małopolskiego (system besti@) w latach 2014–2017. Analiza została ukierunkowana na ocenę krytyczną uwzględnienia w konstrukcji IWZ: 1) Dochodów ze sprzedaży majątku. 2) Wyjątków wprowadzonych w celu umożliwienia JST absorpcji środków unijnych przy obowiązującym w danym roku limicie prawnym. Wyniki przeprowadzonych analiz wskazują na: 1) Konieczność wyeliminowania z konstrukcji IWZ składnika dotyczącego sprzedaży majątku (w zamian umożliwić JST spłatę długu przewyższającą wielkości wynikające z obliczonego IWZ do wysokości uzyskanych dochodów ze sprzedaży majątku w roku, w którym taka sprzedaż nastąpiła). 2) Rozbieżność pomiędzy faktyczną zdolnością kredytową JST a limitem prawnym IWZ obliczonym z uwzględnieniem wyłączeń ustawowych.
Ocena skuteczności realizacji zadań oświatowych przez wybrane miasta na prawach powiatu
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Nucińska, Joanna; Śmiechowicz, Joanna
Miasta na prawach powiatu przeznaczają na finansowanie zadań oświatowych średnio co trzecią złotówkę wydatkowaną z budżetu. Wobec tych znaczących nakładów publicznych zasadne jest pytanie o ich efektywność (relację ilości i/lub jakości efektów zadań oświatowych w odniesieniu do wydatków budżetowych na realizację tych zadań) i skuteczność (poziom efektów osiągnięty dzięki realizacji zadań w porównaniu do zakładanych celów oświatowych). Celem artykułu jest identyfikacja miar efektów zadań oświatowych i ocena skuteczności realizacji tych zadań dla Szczecina, Gdańska, Lublina i Rzeszowa. Dokonano jej na podstawie sprawozdań z wykonania budżetów wymienionych miast (2012–2016), informacji o realizacji ich zadań oświatowych (lata szkolne 2012/2013–2016/2017), danych statystycznych i opracowań dotyczących wyników egzaminów zewnętrznych. Dla realizacji celu przeprowadzono krytyczną analizę źródeł, studia przypadków i analizę porównawczą. Wyniki analiz zostały zamieszczone w tabelach, na wykresach i schematach, a także przedstawione opisowo. Podejście badawcze przyjęte przez autorki uwzględnia założenia budżetowania zadaniowego, w szczególności: zasadę efektywnego i skutecznego wydatkowania środków publicznych. Przeprowadzona analiza uwidoczniła zróżnicowany zakres informacji o efektach zadań oświatowych, publikowany przez badane miasta w sprawozdaniach opisowych z wykonania budżetu oraz tzw. informacjach oświatowych. Otrzymane wyniki wskazują na niski priorytet nadawany przez samorządy pomiarowi skuteczności realizacji celów polityki oświatowej państwa. Jednostki samorządu terytorialnego czują się odpowiedzialne przede wszystkim za zapewnienie wymaganych prawem warunków umożliwiających realizację zadań oświatowych dla społeczności lokalnej, natomiast odpowiedzialność za wyniki ich realizacji starają się przypisać w całości administracji centralnej (określającej i nadzorującej programy nauczania oraz pracę pedagogiczną szkół) oraz samym uczestnikom procesu kształcenia.
Płatności bezgotówkowe w jednostkach administracji publicznej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Magdoń, Antoni
Obrót bezgotówkowy jest ważnym wskaźnikiem poziomu rozwoju gospodarczego kraju. Płatności bezgotówkowe w ostatnich kilkunastu latach zyskały znaczącą akceptację społeczną, a jednocześnie intensywnie się rozwijają. Wśród korzyści jakie przynosi obrót bezgotówkowy dla gospodarki, administracji publicznej i obywateli możemy wyróżnić: większą wygodę obywateli, bardziej przyjazną obsługę obywateli, mniejsze koszty i oszczędność czasu, bezpieczeństwo transakcji i obywatela, spadek przestępczości, wyższe wpływy do budżetu państwa i budżetów lokalnych, pozytywny wpływ ma rozwój lokalnych inwestycji, usprawnienie prac urzędu, pozytywny wpływ na postrzeganie urzędu przez obywateli. Wśród rodzajów płatności bezgotówkowych wyróżniamy płatności bezpośrednie (np. w kasie urzędu) oraz płatności zdalne (np. przelew elektroniczny, płatność kartą płatniczą, płatność z użyciem aplikacji mobilnej). Ministerstwo Rozwoju we współpracy z Krajową Izbą Rozliczeniową S.A. od 2017 roku realizuje prace w ramach Programu upowszechniania płatności bezgotówkowych w jednostkach administracji publicznej. Program dotyczy urzędów wojewódzkich, urzędów marszałkowskich, urzędów miast i gmin, starostw powiatowych oraz Policji. W ramach Programu został przygotowany model akceptacji płatności bezgotówkowych z wykorzystaniem terminali POS i użyciem WebPOS Paybynet w jednostkach administracji publicznej, który jest bezpłatny zarówno dla urzędu, jak i dla płatników. Do końca I kwartału 2018 roku do „Programu” przystąpiło ponad 1,4 tys. urzędów, czyli ponad 50% wszystkich urzędów w Polsce. Umowy na instalację terminali POS lub WebPOS Paybynet zawarto z 1165 urzędami.
Potencjał dochodowy a wydatki inwestycyjne gmin Polski Wschodniej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Zawora, Jolanta
Celem opracowania jest ocena potencjału dochodowego gmin oraz poziomu realizowanej działalności inwestycyjnej. Analizą objęto gminy Polski Wschodniej. Ich sytuację przedstawiono na tle pozostałych gmin w Polsce. Zakres czasowy badań obejmuje lata 2010–2016. Przeprowadzona analiza wskazuje, że gminy Polski Wschodniej cechowały się relatywnie niższym od pozostałych polskich gmin potencjałem dochodowym. Dochody gminne per capita w województwach Polski Wschodniej należały do najniższych w kraju. Gminy regionu wschodniego charakteryzował ponadto niższy zakres samodzielności finansowej, na co wskazują znacznie niższe od średniej dla kraju wartości dochodów własnych. Najniższym potencjałem dochodowym dysponowały w regionie wschodnim gminy województwa podkarpackiego. Natomiast najwyższymi dochodami ogółem oraz dochodami własnymi dysponowały gminy województwa podlaskiego. Wysokość wypracowanej w gminach Polski Wschodniej nadwyżki operacyjnej, wskazuje na zbliżoną do średniej w kraju zdolność do finansowania inwestycji. Wydatki inwestycyjne gmin w regionie wschodnim były na poziomie zbliżonym do średnich wartości w kraju. Najwięcej środków na inwestycje przeznaczono w gminach województwa podlaskiego, tylko w gminach województwa pomorskiego zrealizowano wyższe wydatki inwestycyjne. Wskaźnik nadwyżki operacyjnej w badanym okresie wzrastał, tendencje te dotyczyły wszystkich typów gmin. Zarówno w układzie regionalnym, jak i według typów gmin, widoczny jest w latach 2010–2016 spadek gminnych wydatków inwestycyjnych. Największy spadek wydatków inwestycyjnych wystąpił w 2016 roku. Ograniczenie skali inwestycji po 2010 roku charakterystyczne było dla całego sektora samorządowego.

Przeglądaj

Przeglądanie Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 56(4)/2018 według Tytuł