Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Prawnicza. Prawo 22 (2018)

URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/4041

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 21

D. 48, 2, 3 i art. 332 k.p.k. – uwagi prawnoporównawcze
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Kosior, Wojciech J.
Zestawienie aktów oskarżenia, jednego obowiązującego w starożytności w Rzymie i drugiego funkcjonującego obecnie w polskim obrocie prawnym, uzmysławia, że pomimo różnicy czasowej liczonej w setkach lat możemy znaleźć elementy wspólne dla obydwu tych skarg. Rzymski i polski akt oskarżenia nie tyle posiadają wspólną strukturę składającą się ze wstępu, części właściwej i podpisu, ale przede wszystkim – co wymaga szczególnego zaznaczenia – stawiają analogiczne wymogi, jeżeli chodzi o sprecyzowanie zarzutu oskarżenia i opisu czynu. Podsumowując zatem przeprowadzoną analizę porównawczą polskich przepisów regulujących wymogi stawiane skardze oskarżycielskiej z analogicznymi tekstami źródłowymi prawa rzymskiego, przy uwzględnieniu historycznego rozwoju polskiego aktu oskarżenia, można stwierdzić, że rozwiązania rzymskie stanowiły tło dla opracowania modelu aktu oskarżenia obowiązującego obecnie w polskich warunkach prawnych.
„De accusationibus et inscriptionibus” (D. 48, 2). Kilka uwag na temat crimen i accusatio w prawie rzymskim
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Amielańczyk, Krzysztof
Badanie natury rzymskich crimina oraz ich typologii stało się możliwe dzięki świadectwu rzymskiej jurysprudencji. Claudius Saturninus dokonał rozróżnienia przestępstw, koncentrując się głównie na sposobie ich popełnienia (przestępczy modus operandi). Ostatecznie jednak w odtworzeniu istoty rzymskiego przestępstwa prawa publicznego pomocne okazały się wymogi formalne dla accusatio zestawione przez Paulusa i Ulpiana. Pozwoliły na wyciągnięcie wniosku o pojmowaniu przez Rzymian przestępstwa wedle formalnej metody jego określania, czyli jako czynu zabronionego, którego znamiona opisano w ustawie.
Ewolucja rozwiązań prawnych dotyczących wybranych instytucji prawa karnego materialnego (rzymskie korzenie wybranych instytucji prawa karnego)
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Golonka, Anna
Przedmiotem opracowania są wybrane zagadnienia prawa karnego ukazane z perspektywy kształtowania się myśli prawnokarnej i poglądów jego doktryny. Z uwagi na stosunkowo krótki okres, na jaki przypada tworzenie się prawa karnego z perspektywy jego podstaw instytucjonalnych, próba ich zaprezentowania przez pryzmat jego początków sięgających swoimi korzeniami prawa rzymskiego jest możliwa tylko w odniesieniu do wybranych elementów składających się na współcześnie pojmowaną strukturę przestępstwa tudzież okoliczności pozwalające na wyłączenie przestępności czynu. Obierając taki punkt widzenia, jak również nie tracąc z pola widzenia różnic, jakie w istocie wynikają z zupełnie odmiennego postrzegania w prawie rzymskim roli i znaczenia przepisów karnych od tych, jakie regulują zasady odpowiedzialności we współczesnych systemach kontynentalnego prawa karnego, ukazane zostały wybrane jego instytucje.
Historyczne znaczenie zasady in poenalibus causis benignius interpretandum est
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Zalewski, Bartosz
Poszukując historycznych korzeni zasady humanitaryzmu, która w pewien sposób determinuje instytucjonalne ukształtowanie norm prawa karnego i zasad ich wykładni, zwykło się wskazywać na okres oświecenia. Trzeba jednak zauważyć, że dyrektywy wykładni nakazujące stosować interpretację możliwie najkorzystniejszą dla sprawców czynu przestępnego znało już prawo rzymskie. Jedną z nich była niewątpliwie zasada in poenalibus causis benignius interpretandum est. Przedmiotem rozważań w niniejszym artykule są dzieje tytułowej paremii, począwszy od jej sformułowania przez rzymskiego jurystę Paulusa, aż po prawo kanoniczne XX w.
Kilka uwag na temat utrudniania procesu karnego przez oskarżyciela w prawie rzymskim
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Loska, Elżbieta
Tematem artykułu jest przedstawienie przestępstwa zmowy procesowej (praevaricatio) w rzymskim prawie karnym. Jest ono jedną z form utrudniania procesu karnego przez oskarżyciela. Przedstawiony został również przypadek postawienia takiego zarzutu wobec oponenta politycznego – zmowy miał się dopuścić Klodiusz w procesie Katyliny o zdzierstwa.
Kilka uwag o cywilnoprawnych aspektach podczas udzielania pierwszej pomocy
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Arkuszewska, Aneta
Analizowany art. 6 uPRM daje ratującemu gwarancję naprawienia szkody, którą poniósł podczas ratowania przypadkowej osoby. W artykule przedstawiono, iż przepis ten zawęża problem odpowiedzialności Skarbu Państwa jedynie do wystąpienia szkody w mieniu oraz naprawienia rzeczywistej straty dla osoby, która udzielała pomocy i doznała uszczerbku, nie uwzględniając szkody na osobie oraz faktu utraconych korzyści, a więc nie przewidując zasady pełnego odszkodowania. Wskazano również, iż odesłanie przyjęte w art. 6 ust. 4 uPRM oznacza zastosowanie w szczególności art. 361–363 k.c., tj. dotyczących związku przyczynowego, kwestii przyczynienia się poszkodowanego do szkody oraz sposobu naprawienia szkody. Poza tym przedstawiono zagadnienie odpowiedzialności solidarnej oraz kwestię przedawnienia roszczenia, które nie zostały unormowane w uPRM.
Początki przedawnienia ścigania przestępstw w rzymskim prawie karnym
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Zabłocka, Maria
Pierwszy raz w prawie karnym wprowadzono instytucję przedawnienia ścigania przestępstw w ustawie uchwalonej za Augusta – lex Iulia de adulteriis coërcendis, która nakazywała w procesie karnym karać zdrady małżeńskie (adulterium) i zrównane z nimi czyny zwane stuprum, czyli stosunki z pannami i wdowami. Karany był też mężczyzna dokonujący tych czynów. Jednocześnie mąż, który nie rozwiódł się z niewierną i nie ukarał jej, oraz stręczyciele popełniali przestępstwo lenocinium. W ustawie tej po raz pierwszy wprowadzono instytucję przedawnienia karanych przez nią czynów. Oskarżenie nie mogło być wniesione po upływie 5 lat od popełnienia zakazanego czynu. Jednak prawodawstwo z okresu Tyberiusza starało się znieść przedawnienie oraz wprowadziło karalność prostytutek (dotychczas niepodlegających przepisom ustawy), natomiast cesarz Kaligula zamiast karania lenocinium wprowadził podatek od prostytutek i stręczycieli. Nadal jednak zgodnie z ustawodawstwem Augusta karano osoby dokonujące adulerium, stosując wobec adulterów instytucję przedawnienia wniesienia oskarżenia wynoszącą 5 lat.
Prawo do sądu obywateli Unii Europejskiej – wybrane aspekty
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Marcisz-Dynia, Anna
Celem niniejszego opracowania było przeanalizowanie podstawowych kwestii dotyczących zakresu i charakteru unijnego prawa do sądu, ze szczególnym uwzględnieniem dualistycznego prawa do sądu obywateli Unii Europejskiej, a także przeanalizowanie jednej z istotnych zasad, jaką jest zasada odpowiedzialności odszkodowawczej państwa, która w procesie zapewnienia efektywnej ochrony sądowej odgrywa doniosłą rolę. Jest to pojęcie złożone i niepoddające się łatwo definiowaniu, dlatego też omówione zostały tylko niektóre jego aspekty.
Przedstawiciel społeczny jako amicus curie w postępowaniu sądowym – co nam zostało z tych lat rzymskich?
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Woźniewski, Krzysztof
Artykuł przedstawia instytucję przedstawiciela społecznego będącego rodzajem rzecznika interesu społecznego w kontekście specyficznej figury procesowej, jaką był rzymski amicus curiae. Po dokonaniu porównania cech charakterystycznych rzymskiego amicus curiae i polskiego obecnego przedstawiciela społecznego okazuje się, że wspólnymi cechami są: posiadanie wykształcenia prawniczego lub wiedzy o stosunkach społecznych danego rodzaju, dopuszczenie do postępowania z inicjatywy i za zgodą sąd (powołanie przez sąd) oraz niezależność od stron. W drugiej części artykułu omówiony został sens prawny nowych rozwiązań prawnych przyjętych w nowelizacji art. 90 k.p.k. z 10 czerwca 2016 r.
Przesłuchanie świadka w rzymskiej tradycji procesu a kwestia uzyskania dowodu ze świadka w polskim procesie karnym
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Kruk, Ewa
Artykuł w części wstępnej odnosi się do omówienia kwestii kształtowania pozycji świadka na gruncie rzymskiego procesu karnego. Przedstawiony w ogólnym zarysie model przesłuchania świadka w rzymskim prawie karnym stanowi tło do omówienia zagadnień, które determinują model współczesnego przesłuchania świadka w postępowaniu karnym. Autorka analizuje przebieg czynności przesłuchania w następujących po sobie etapach: wstępnym, wypowiedzi swobodnej świadka, pytań kierunkowych. Każdy z tych etapów ograniczony został zakresem czynności dowodowych przewidzianych w k.p.k., a realizacja przewidzianego celu przesłuchania wymaga od organu przesłuchującego przestrzegania odpowiednich metod.
Rzymskie korzenie rzetelności adwokackiej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Sowiński, Piotr Krzysztof
Opracowanie dotyczy kształtowania się wymogów stawianych przedstawicielom zawodu adwokackiego oraz wagi, jaką przywiązuje się do spełnienia przez nich wymogu rzetelności. Ten ostatni element ukształtował się już w okresie starożytnego Rzymu i przetrwał do naszych czasów pod postacią rozwiązań normatywnych i korporacyjnych. Artykuł wskazuje na elementy wspólne i różnicujące rozwiązania antyczne i współczesne, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji adwokata – obrońcy w polskim procesie karnym.
Rzymskie korzenie zasady domniemania niewinności i prawa oskarżonego do obrony
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Mozgawa-Saj, Marta
Przedmiotem opracowania jest kwestia dotycząca tego, czy i jak prawo rzymskie wpłynęło na pozycję oskarżonego w procesie karnym, w szczególności w kontekście zasady in dubio pro reo i powiązanej z nią reguły domniemania niewinności. Genezy tych zasad można się dopatrywać zgodnie ze źródłami prawniczymi i literackimi już w rzymskim procesie karnym. W opracowaniu podjęto próbę wykazania, że pozycja procesowa oskarżonego w dużej mierze jest zakorzeniona w prawie rzymskim, zaś kształt zasady domniemania niewinności, in dubio pro reo i prawa do obrony we współczesnym procesie karnym pokrywa się w znacznym stopniu z jej antycznym odpowiednikiem.
Rzymskie źródła zasady ne bis in idem
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Rogalski, Maciej
Przedmiotem artykułu jest zasada ne bis in idem, głównie w ujęciu historycznym i porównawczym. Przedstawiona jest zasada ne bis in idem w okresie rzymskim oraz jej kształtowanie się w późniejszych wiekach. Wyjaśnione jest znaczenie i zakres pojęciowy tej zasady zarówno w prawie kontynentalnym, jak i anglosaskim. Na gruncie prawa polskie przedstawiona jest ta zasada w k.p.k. z 1928, 1969 oraz 1997 r. Omówione są zmiany, jakim podlegała w polskich k.k. Zaprezentowany jest obecny kształt zasady ne bis in idem, który pozwala uznać ją za zasadę polskiego procesu karnego.
Specyfika określenia desygnatów nazwowych dóbr o szczególnym znaczeniu dla kultury na gruncie prawnym
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Kęskiewicz, Anna
Pierwsza część opracowania składa się głównie z krótkiej prezentacji i istotnej wskazówki, że została ona zrozumiana na różne sposoby. Ponadto koncentruję się na porównaniu prawa – gdzie można znaleźć ważne regulacje, z podaniem informacji, że problem ten ma wiele aspektów: w prawie polskim i międzynarodowym – Unii Europejskiej. Resume dostarcza nam informacji o aktualnej sytuacji i perspektywach, aby ulepszyć model ochrony przedmiotów, które mają szczególne znaczenie dla kultury.
Status konsula zawodowego w realizacji funkcji notarialnych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Kubas, Sabina
Rozwój stosunków międzynarodowych doprowadził do pojawienia się potrzeby powołania podmiotu, który będzie wykonywał swoje zadania z upoważnienia państwa wysyłającego w państwie przyjmującym. W ten sposób ukształtowane funkcje konsularne realizowane są za pośrednictwem konsula, którego status prawny w obecnych czasach ma niezwykle ważne znaczenie – począwszy od zadań bardzo ogólnych jak ochrona praw i interesów obywateli oraz państwa wysyłającego po ściśle określone funkcje notarialne. Każda z nich oparta być musi na konkretnej podstawie prawnej, którą w tej dziedzinie stanowi przede wszystkim ustawodawstwo wewnętrzne oraz konwencje konsularne zawierane między dwoma państwami.
Summum ius summa iniuria jako motto ostatnich zmian procedury karnej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Skorupka, Jerzy
Autor, analizując myśl Cycerona summum ius summa iniuria, stawia, że formalistyczne stosowanie wielu przepisów postępowania karnego wprowadzonych przez obecną władzę doprowadzić może do uznania modelu procesu karnego wyrażonego w ustawie oraz procesu karnego prowadzonego w konkretnej sprawie za niesprawiedliwe. Autor wykazuje, że celem wprowadzonych zmian było zapewnienie oskarżycielowi publicznemu (prokuratorowi) przewagi nad pozostałymi stronami postępowania, a nawet nad sądem. W związku z tym autor postuluje interpretowanie wprowadzonych zmian w sposób zgodny z wartościami konstytucyjnymi.
W kwestii charakteru prawnego skargi na oszacowanie ruchomości przez komornika
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Derlatka, Joanna
Tytułowa skarga stanowi swoisty środek prawny niewymieniany w dotychczasowych systematykach środków zaskarżenia w sądowym postępowaniu egzekucyjnym. Skargę na oszacowanie komornika wnosi się do komornika przy zajęciu ruchomości, a gdyby to nie było możliwe – do dnia licytacji. Jak wynika z art. 853 § 2 k.p.c., w sytuacji, gdy wierzyciel lub dłużnik podnoszą w skardze zarzuty na oszacowanie, oszacowania dokonuje biegły przy samym zajęciu, a gdyby to nie było możliwe, w terminie późniejszym aż do dnia licytacji. W stanie prawnym sprzed nowelizacji k.p.c. z 2004 r. zarzuty co do oszacowania ruchomości zaliczano m.in. do kategorii szczególnych środków zaskarżenia w powyższym postępowaniu. Od 5 lutego 2005 r. wskutek usunięcia zarzutów na oszacowanie można rozważać, czy skarga uregulowana w przepisie art. 853 k.p.c. wykazuje charakter: środka zaskarżenia, szczególnej postaci skargi na czynności komornika czy też pewnego rodzaju środka prawnego, który nie jest środkiem zaskarżenia. Od 1 stycznia 2019 r., tj. wejścia w życie ustawy o komornikach sądowych, ustawodawca zdecydował, by tytułowa skarga została zastąpiona zastrzeżeniami do oszacowania wartości ruchomości dokonanego przez komornika.
Wybrane zagadnienia prawa rodzinnego w postępowaniu wieczystoksięgowym
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Sławicki, Piotr
Przedmiotem niniejszego opracowania są wybrane zagadnienia szczegółowe dotyczące wpływu materialnego prawa rodzinnego na postępowanie wieczystoksięgowe. Analiza wybranych problemów praktycznych postępowania wieczystoksięgowego związanych z obrotem nieruchomościami umożliwi podjęcie próby przedstawienia propozycji ich rozwiązania. Początkowo zaprezentowane zostanie zagadnienie ustawowego ustroju majątkowego w kontekście działu II księgi wieczystej. W dalszej kolejności ocenie podlegać będzie kwestia kręgu uczestników postępowania wieczystoksięgowego obejmującego nieruchomość stanowiącą składnik majątku wspólnego małżonków. W końcu poruszony zostanie charakter zezwolenia sądu opiekuńczego udzielonego rodzicom na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu w praktyce wieczystoksięgowej.
Zabójstwo w rzymskim oraz polskim prawie karnym. Uwagi na tle zachodzących zmian w ujęciu tego przestępstwa
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Trybus, Małgorzata
Zabójstwo człowieka jest jedną z najpoważniejszych zbrodni, stanowi bowiem zamach na życie ludzkie, które w katalogu wartości chronionych przez prawo zajmuje czołowe miejsce. Prawnokarnej ochronie życia na gruncie polskiego prawa karnego służą zawarte w k.k. przepisy rozdz. XIX. Również w starożytnym Rzymie we wszystkich okresach historycznych zabójstwo człowieka uznawano za jedną z najcięższych zbrodni. W ramach opracowania przedstawiono uwagi dotyczące ujęcia tego przestępstwa w rzymskim oraz polskim prawie karnym. W pierwszej kolejności wskazano zmiany, jakie następowały w grupie czynów godzących w życie człowieka w starożytnym Rzymie. Zwrócono m.in. uwagę na odróżnianie zabójstwa krewnego (parricidium) oraz osoby obcej (homicidium). Dalsze rozważania dotyczą omówienia rozwarstwienia przestępstwa zabójstwa, jakie stopniowo następowało w polskich kodyfikacjach karnych XX w. Prowadzonym wywodom towarzyszą uwagi o zasadności oraz znaczeniu wprowadzanych zmian.
Zapewnienie bezpieczeństwa imprez masowych przez Policję w Polsce w latach 2007–2016 w ujęciu prawno-socjologicznym
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Leśniak-Moczuk, Arkadiusz D.
Obecnie w Polsce wskutek znacznego zagrożenia bezpieczeństwa imprez masowych, ze szczególnym uwzględnieniem meczów piłki nożnej, przykłada się dużą wagę do przeciwdziałania incydentom podczas takich imprez. Podejmowane są działania, których efektem ma być nie tylko samo bezpieczeństwo takiej imprezy, ale również wnioski na przyszłość związane z regulacjami prawnymi zobowiązującymi organizatora imprezy do wprowadzenia takich przedsięwzięć, aby istniało maksymalnie bezpieczeństwo jej uczestników. Aby istniała możliwość skuteczniejszego działania w tym zakresie, w opracowaniu dokonano analizy poziomu bezpieczeństwa imprez masowych zapewnionego przez Policję w Polsce w latach 2007–2016. Omówiono kwestię liczby zabezpieczanych imprez masowych, liczby policjantów zaangażowanych do działań zabezpieczających, kosztów poniesionych przez Policję w zawiązku z tym działaniem, liczby osób zatrzymanych przez Policję z powodu chuligańskiego zachowania się podczas imprez masowych, a także liczby popełnianych przestępstw i wykroczeń w związku z imprezami masowymi ujawnionej przez Policję.

Przeglądaj

Przeglądanie Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Prawnicza. Prawo 22 (2018) według Tytuł