Słowo. Studia językoznawcze

URI dla tego Zbioruhttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/2709

Rzeszowskie środowisko językoznawcze, skupione wokół Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Rzeszowskiego, przeżywa ostatnio rozwój. Ukazują się różnego typu publikacje tworzone przez rzeszowskich językoznawców polonistów, germanistów, rusycystów i anglistów. Są to monografie, tomy zbiorowe, materiały pokonferencyjne czy pojedyncze artykuły. Prężnie rozwijają się lingwistyczne studia doktoranckie. Aby nadać jeszcze większą rangę tym badaniom, aby zintegrować środowisko i upowszechnić wyniki naszych prac, także badaczy początkujących, postanowiliśmy stworzyć czasopismo językoznawcze, ukazujące się co rok, które będzie wydawane przez Uniwersytet Rzeszowski. Nasz rocznik przeznaczony jest dla badań z różnych filologii. W periodyku tym będą publikowane, po pierwsze, artykuły doświadczonych badaczy zarówno ze środowiska rzeszowskiego, jak i z innych ośrodków naukowych w Polsce, a po wtóre - chcemy dać możliwość przedstawienia wyników badań adeptom nauki, zwłaszcza doktorantom. Jest to rocznik otwarty na dyskusję naukową. Pragniemy, aby znaczącym działem naszego pisma były recenzje ważnych publikacji polskich i obcych. Tytuł nowego pisma "Słowo. Studia językoznawcze" nawiązuje do najbardziej oczywistego i nośnego elementu każdego języka, jakim jest właśnie słowo, wyraz, leksem. Słowo jest dla każdego użytkownika języka podstawową rzeczywistością, tym bardziej oczywistym znakiem, a badanie słowa, jego znaczeń, powiązań z innymi słowami jest pierwszą powinnością językoznawcy. Słowo jest językowym i społecznym działaniem, buduje kulturę wspólnoty, przekazuje wiedzę, umożliwia komunikację między osobami i grupami, tworzy solidarność i spaja wspólnotę. Słowo jest wielką wartością i służy do przekazywania wartości. Może też być przedmiotem manipulacji i dominacji nad człowiekiem. O tych wszystkich zjawiskach chcemy pisać. Mamy nadzieję, że te wszystkie aspekty słowa znajdą tu swoją refleksję badawczą. Ufamy, że nasze pismo przyczyni się choć w części do rozwoju polskich badań językoznawczych. prof. dr hab. Kazimierz Ożóg

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 183

Akty mowy i obrazu jako elementy konstruowania strategii perswazyjnych pracodawcy w przestrzeni internetowej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Szwed, Iwona
Punktem wyjścia do rozważań jest stwierdzenie Stöckla (2003, s. 307), że „tekst multimodalny wypiera stopniowo tekst monomodalny i tworzy podstawowy prototyp komunikacji międzyludzkiej”. Rozwój Internetu przyczynił się do integracji warstw językowej i graficznej na jednej płaszczyźnie wizualnej, co ułatwia przyciąganie uwagi odbiorcy, a nawet sterowanie jego zachowaniem i emocjami. Perswazyjne kombinacje tekstu i obrazu są istotne również w kontekście rekrutacji pracowników w sferze online. Opierając się na klasyfikacji aktów mowy (najmniejszych jednostek działania językowego) i aktów obrazu (najmniejszych jednostek komunikacji wizualnej), ukazano ich wzajemne zależności w hipertekstualnych ofertach pracy służących pozyskaniu pracowników oraz promowaniu wizerunku pracodawcy. Perspektywa międzykulturowa pozwala na prześledzenie strategii perswazyjnych na stronach wybranych przedsiębiorstw polskich i niemieckich.
Analiza kontrastywna: wybrane leksemy związane ze zjawiskami epidemii w języku polskim, chińskim i angielskim
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Zhang, Huiling
Analiza kontrastywna wnosi porównawczy opis podobieństw i różnic w językowych obrazach zjawiska epidemicznego w polszczyźnie, chińszczyźnie oraz angielszczyźnie na podstawie wybranych przez autorkę czterech grup słów: epidemia – 流行病 (liú xíng bìng ) / 疫情 (yì qíng) / 瘟疫 (wēn yì) – epidemic, kwarantanna – 隔离 (gé lí) – quarantine, szczepić – 接种 (jiē zhǒng) / 打预防针 (dá yù fáng zhēn) – to vaccinate / to inoculate / to immunize oraz zarazić – 传染 (chuán rán) / 感染 (gǎn rǎn) – to infect. W pracy zestawione ze sobą są nie tylko prototypowe znaczenia przeanalizowanych wyrazów, lecz także ich rozszerzone znaczenia, a mianowicie konotacje w odmiennych kontekstach kulturowych. Badanie opiera się na materiale zebranym ze słowników, korpusów bądź artykułów prasowych trzech języków. Wykorzystane są również autorskie tłumaczenia. Analiza umożliwia innowacyjny punkt widzenia, z jakiego można spojrzeć na epidemię, a jednocześnie stanowi próbę wykazania pewnych związków między porównanymi językami, które są typologicznie od siebie dość odległe. Przyda się także w praktykach glottodydaktycznych i translatorskich.
Analiza nazw stacji i przystanków kolejowych w południowo-wschodniej Polsce w ujęciu diachronicznym
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Żołądź, Artur
Celem artykułu jest zaprezentowanie nazw stacji i przystanków kolejowych zarówno dawnych i nieistniejących, jak również współczesnych i funkcjonujących. Istotną częścią tekstu jest także prezentacja produktywnych modeli nazewniczych punktów zatrzymania pociągów. Materiał badawczy został wyekscerpowany z historycznych sieciowych rozkładów jazdy pociągów ukazujących się do 2012 roku, a także z internetowego sieciowego rozkładu jazdy pociągów znajdującego się na stronie internetowej PKP. Źródła te zawierają nazwy stacji i przystanków na wybranych liniach kolejowych w województwach: lubelskim, małopolskim, podkarpackim oraz świętokrzyskim. Wykorzystana metodologia opiera się na klasyfikacji punktów zatrzymania pociągów opracowanej przez Piotra Tomasika, jak również na dodatkowych kryteriach podziału uwzględniających strukturę mian historycznych i nieistniejących. Najczęściej stosowaną praktyką nominacyjną jest przeniesienie nazwy miejscowości do nazwy punktu zatrzymania pociągów, o czym świadczą takie propria, jak: Przemyśl, Rzeszów i Zagórze. Jednak konieczność stworzenia niepowtarzalnej nazwy przystanku lub stacji kolejowej wymaga niejednokrotnie dodawania rozmaitych członów precyzujących położenie lub lokalizację. W ten sposób powstają takie miana, jak: Chmielów koło Tarnobrzega, Kraków Płaszów, Rzeszów Osiedle lub Tarnów Zachodni. Dawne nazwy punktów zatrzymania pociągu opierały się także na przeniesieniu miana części miejscowości, np. osiedla, przysiółka lub dzielnicy, w której znajdował się przystanek, m.in. Osiedle P.Z.L. w Rzeszowie lub Ozet w Stalowej Woli. Osobną kategorię nazewniczą stanowią także nazwy stacji kolejowych, które powstały w wyniku wpływów obcojęzycznych. Artykuł jest przyczynkiem do dalszych badań nad nazewnictwem stacji i przystanków kolejowych w ujęciu diachronicznym na innych liniach kolejowych w Polsce.
Analiza strukturalno-semantyczna wybranych nazw gabinetów stomatologicznych w województwie podkarpackim
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Drążek, Beata
This article is devoted to a structural and semantic analysis of selected names (approximately eight hundred onyms) of dentist’s private practices operating now in the province of Podkarpacie. Increased awareness of the society as regards health, hygiene and physical culture was one of the effects of political and economic transformations that took place after 1989 in Poland. In connection with it, numerous medical private practices were established, inclusive of the dentist’s ones, in which a wide scope of new services were offered to the patients, like in the Western countries. The onyms discussed here, that name current dentist’s private practices, are a specific linguistic exemplification of the said intensive transformations in the Polish health services. In the collected set of names, two main categories are clearly differentiated. The first category includes names formed in part with an element of anthroponic character (forename and surname of the owner) and in part with an element giving information about a type of medical activity. Whereas, the second category covers multiword onyms encompassing a portmanteau element that is so fashionable now in the company’s names. Thus, dentists adjust the names of their private practices to the current tendencies in naming of businesses, trying to make the names of their private practices original, unique and thanks to that effective in alluring new customers - patients.
Anny Świrszczyńskiej anegdota o przemijaniu. Konceptualizacja upływu czasu w języku poezji
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Fert-Cichecka, Elżbieta
This article has presented the methods for conceptualization of passage of time in the poetry by a Polish poetess – Anna Świrczyńska. The poetess depicts the process of aging from the individual and personal perspective. She highlights the nontraditional ways of how women’s aging is perceived. The analysis of Świrczyńska’s poetic works has been conducted with linguistic methods based on cognitivism (profiling) and structuralism. In Anna Świrczyńska’s poems, time and passing are one of the elements of life. Thus, apart from negative evaluation, they are subject to positive valorization.
„Biblia Paulińska” (2008) wobec tradycji polskich (katolickich) przekładów Pisma świętego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Matuszczyk-Podgórska, Bożena
The aim of the paper is to illustrate translators’ strategies adopted for rendering in Polish the so-called Pauline Bible, the latest (2008) Catholic version of the original Script. This translation is a response to the challenges posed by contemporary culture; it is meant to convey Biblical ideas in language appealing to the cntemporary recipient. At the same time, the translators and editors engaged in this task had to take into account the deeply rooted in the Polish culture traditions of translating the Bible and rendering its message: 1) the tradition of faithful philological translation, 2) the tradition of the Polish Biblical translation style (established by the Rev. Jakub Wujek), 3) the tradition of the Millennium Bible (1965). The author uses selected samples to illustrate how the Pauline Bible, departing from the method of literal translation, manifested in, e.g., reflecting Semitisms, does not abandon the principle of fidelity and remains consitent with the idiosyncrasies of the Polish Biblical style. This is in accordance with the overall intention to reconcile fidelity with comprehensibility. The paper is an introduction to further research into issues involved in the said translation.
Bibliografia prac prof. dr hab. Barbary Greszczuk
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Gotkowska, Ewa
Bo jak żyć i nie mówić. Fenomen izolacji społecznej i komunikacyjnej w powieści „Kamień na kamieniu” Wiesława Myśliwskiego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Kominek, Andrzej
One of the protagonists of the novel “Stone Upon Stone” by Wiesław Myśliwski is Michał Pietruszka. After the dramatic end of his career, Michał returns to the village where he once lived. He becomes nobody due to a mental illness and the loss of social position. He stops talking and communicating with the outside world. The article aims to show that language helps to merge the human self. Besides language, man is nobody and does not exist.
„Bo żeby poczuć się całkowicie wolnym, huk też jest potrzebny” – recenzja książki Małgorzaty Kity pt. „Coming out w polskiej przestrzeni dyskursywnej”, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2016, 200 ss.
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Filip, Grażyna
Bożonarodzeniowe herody w Dalachowie i sąsiednich wioskach – analiza gatunku teatralnego i języka folkloru
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Wcisło, Iwona
In this article I analyze four versions of the Christmas show about king Herod - one of the twentieth century (the turn of the 70s and 80s) and three contemporary (2012). In the first part I examine the influence of pagan beliefs and Christian religion on the analyzed habit, and I also look for its roots in medieval and folk theatre genres. Pointing to the differences and similarities between them and the show about king Herod, I mention: liturgical drama, mystery, nativity play, morality, interlude and carnival. In the second part I analyze the language of folklore on the basis of the collected material. Following Jerzy Bartmiński I point out the main features of the language that we find in the tested habit. These include: typifying characters, the use of augmentatives and diminutives, the use of repetition, parallelism and symbols, and dialogism and variations of show about Herod.
Brazylijskie nazwy miejscowe i ich adaptacje w języku Polonii brazylijskiej (na podstawie opublikowanych w 1930 roku numerów „Gazety Polskiej w Brazylii” i „Ludu”)
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Raiman, Marcin
The aim of this paper is to present the names of brazilian localities and different types of adaptation used by the members of the Polish community in Brazil in two Polish-language newspapers published in Curitiba: „Gazeta Polska w Brazylii” and „Lud”. The study focuses on the names found in the issues published in 1930 and shows that 87% of the gathered material is used in its original form. The remaining material consists of adapted names that are divided according to various adaptation techniques, among them translation. The author describes the frequency of the analyzed adaptations and provides comments on their use in different types of texts and by different authors.
Budownik, krawc i łowiak, czyli jak dzieci pięcioletnie tworzą nazwy wykonawców czynności
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Zając, Ewelina
Naming is an important stage in a child’s life, proving that they learn and experience the world. With age, active vocabulary of children is growing. Pre-school children have the greatest ability to shape a language, they are creative and take an example from the environment. While modeling themselves on adults, they take over part of the vocabulary, but also create new words for naming things, phenomena, people they know, but also those who they have not remembered or have not met before. The aim of the article is to present and discuss the lexical material collected among five-year-old children (from the area of Turek, Greater Poland Voivodeship/ Wielkopolska). The presented analysis touches upon the methods of creating names of the contractors of different activities, including word formation techniques and the phenomenon of analogy.
„Całe wodne wre i ryczy piekło”. O językowej kreacji żywiołu wody w poezji Adama Asnyka
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Różańska, Barbara
This article attempts to answer the question, how is in the poetry of Adam Asnyk functioning the concept of water element, how it is conceptualized, and also what are the relationships between conventionalized way of understanding the water element and the artistic text. It would be, therefore, important to restore richness of language and culture features of any given semanteme, that is to show it along with all collocations on the cultural background and to reconstruct the linguistic image of the world contained in general language. This article presents the semantics of the water semanteme, which in the poetry of Adam Asnyk exists in various forms. Asnyk used the biblical way of looking at water as both destructive and rescuing force. The water was shown from the perspective associated with a time, but in Asnyk it is additionally enriched with an image of transient life. Also emerge numerous references to juxtaposition of discussed semanteme with human language.
Cel prawie osiągnięty – o argumentacji i perswazji w wypowiedziach trenerskich
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Iskra, Lidia; Patro-Kucab, Magdalena
The article constitutes the rhetorical analysis of collected speeches of football coaches. A comparison of the speech style between modern trainers and the classic forms of oration has been made. The language and style in which trainers mobilise their players before an upcoming competition has been indicated. The analysis has been made of the applied argumentation of trainers, used tropics and stylistic figures with and indication on the colloquial character of speech.
Charakterystyka leksyki Polonii brazylijskiej na wybranych przykładach
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Przybysz, Zuzanna
Badanie języka Polonii brazylijskiej jest interesującym zagadnieniem, ponieważ potomkowie Polaków, którzy przybyli tam pod koniec wieku XIX, nadal posługują się językiem polskim w 5.–6. pokoleniu emigrantów, co jest niezwykle ciekawym zjawiskiem, ponieważ badania pokazują, że język emigrantów wymiera w 2.–3. pokoleniu. W artykule przedstawiona zostanie krótka charakterystyka leksyki Polonii brazylijskiej pochodząca z materiałów zebranych podczas miesięcznego pobytu w Kurytybie. Omówione i przeanalizowane zostaną wybrane przykłady zapożyczeń, dialektyzmów, archaizmów i hybryd polsko-portugalskich.
Co nas szokuje, co nas pobudza? Shockvertising w reklamie komercyjnej oraz reklamie społecznej: podejście multimodalne
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Grząśko, Agnieszka
Głównym celem artykułu jest zbadanie związku między multimodalnością a perswazją na przykładzie dwóch kampanii reklamowych: reklamy komercyjnej marki Cropp Town z 2008 roku oraz reklamy społecznej Koalicji Wrocławskiej Ochrony Klimatu z 2022 roku. Obie kampanie są przykładem reklamy szokującej, czyli nastawionej na zaskoczenie odbiorcy. Analizie zostaną poddane dwa modusy, mianowicie obraz (fotografie) oraz tekst (slogany).
Co o uczniach mówią ich przezwiska? – sposoby tworzenia przezwisk szkolnych. Analiza badań własnych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Zając, Ewelina
Przezwiska nie mają tradycji pisanej, są jednak trwale kojarzone z daną osobą i służą jej identyfikacji poza jej oficjalnym imieniem i nazwiskiem. W artykule omówiono przezwiska uczniowskie, które utworzone zostały od wyrazów pospolitych i nazw własnych (imion, nazwisk, chrematonimów). Materiał zebrano na podstawie badania ankietowego przeprowadzonego wśród 70 uczniów klas czwartych szkoły podstawowej w powiecie tureckim w województwie wielkopolskim. Zadaniem respondentów było podanie swoich pseudonimów i wyjaśnienie ich motywacji. Przedstawiona analiza dotyczy sposobów tworzenia przezwisk uczniowskich z uwzględnieniem technik słowotwórczych.
Concept of silence in modern speech practices
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Shumarova, Nataliya
W artykule został rozpatrzony koncept „milczenie”, jego wyobrażenia we współczesnym stylu artystycznym i dziennikarskim, a także w reakcjach asocjatywnych młodego pokolenia – studentów Instytutut Dziennikarstwa Narodowego Uniwersytetu imienia Tarasa Szewczenki w Kijowie, jako aktywnych użytkowników współczesnych norm komunikacji językowej. Podstawą analizy stylowej są materiały Elektronicznego Korpusu Tekstów Języka Ukraińskiego, stworzonego przez zespół badaczy wymienionego wyżej Uniwersytetu. Zanalizowano fizyczne, psychologiczne, aksjologiczne wymiary milczenia. Opisano osobliwości jego definicji w tekstach badanych rejestrów stylistycznych, wyodrębniono typowe metaforyczne modele rozszerzenia konceptualnego pola „milczenie”, a także przytoczono emocjonalne cechy charakterystyczne. Określono reakcje studentów i ich skojarzenia związane z wyznaczonym konceptem.
Confidence coaching YouTube clips as a useful tool in creative teaching of business-related vocabulary to adolescent learners of English
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Polok, Krzysztof; Grotowski, Karol
This study intends to contribute towards further verification of the language coaching notion, and language confidence clips available on the YouTube platform, in particular. Thus, it aims to shed more light on the novelty approach towards learning, that is the confidence coaching clips on YouTube. The ideas presented in the paper are based upon our own experiences gained from this form of teaching. Additionally, the research presented in the further part of the paper shows the function of the creative approach to an L2 adult/adolescent learner and signifies its prominence in the whole process of L2 education. The principal goal of this study is to assess the usefulness of confidence coach YouTube clips in teaching business-related vocabulary to adolescent learners and in this way determining the potential advantages and/or the limitations of implementing the aforementioned short clips in the teaching process of business-related vocabulary in a language classroom (Nation, 2001). The research comprises two stages of evaluation, applied to both the experimental (E) and control (C) groups – the qualitative and quantitative form. The quantitative evaluation is carried out by means of the pre- and post-tests applied to secondary school students. The students in both groups attend the second and third grade of Technical Secondary School in Cieszyn, Poland, and are between 16 and 18 years of age. The vocational profile of the students is Logistics Technician. All of the groups are classified at the pre-intermediate level of proficiency in English with only 4 pupils with English competency notably surpassing the level of the groups. Both tests focus on the practical use of core curriculum business lexis items that are the target of the research and are applied in the form of YouTube clips to the experimental group, with no application of such clips to the control group where the same core curriculum materials are delivered in the standard way. The qualitative assessment is applied to the two groups using a questionnaire handed out to students following the research. To provide the research with substantial data regarding the feedback of the participants, all participants of the study were requested to answer three basic research questions split into three sub-groups: 1) measuring the participants’ level of lexical knowledge; 2) checking the correctness of participants’ answers; and 3) eliciting answers, presenting the personal and unstructured view of the participants (2 items). Five-point Likert scale was applied to find the material to be further elaborated statistically. The findings indicate that the final results concerning the practical use of business vocabulary in the experimental group are statistically more stable when compared to the results obtained within the control group. The post-test scores, compared to the scores of the pre-test, reinforce the theory that the carrier of the target vocabulary items, being the confidence coach YouTube clips improved the knowledge of the students in the experimental group in comparison to the control group that learned it via the traditional, paper-based way. It was also found that there is a relationship between the confidence coach YouTube clips and creative approach in learning vocabulary, business lexis included. What is more, the obtained results showed that 1) the majority of the students (95%) had never experienced using confidence coach You Tube clips as a form helping them to utilise business lexis, which also suggests that there is an immense opportunity for exploring further and utilizing this type of learning in the near future; 2) the students’ attitudes towards the usefulness of YouTube confidence coach clips in learning business-related vocabulary in a stress-free manner was assessed as being very useful by them; and 3) the students’ general perception of the YouTube confidence coach clips in their learning of new business-related vocabulary items and phrases creatively and in an enjoyable manner was also assessed as being predominantly positive. The research allows to determine the extent to which adolescent students of secondary school level taking part in ESP English education could expect success, if only they were requested to participate in the lessons based on involving and creatively elaborated materials, such as confidence coach You Tube clips. The results of the study confirm the existence of a relationship between the confidence coach YouTube clips and a creative approach in learning vocabulary, one more time highlighting the importance of introduction of attractive and creative materials that may be positively assessed by the learners; the thesis that such materials make the learners more willing to self-motivate themselves and voluntarily indulge in further mental effort expecting activities was thus found to be positively assessed one more time.
Czary w leksyce dawnej polszczyzny
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Krótki, Zuzanna
In the article the lexical units were analysed and put together with the semantic category – SORCERY (CZARY). The gathered written material was collected from all available lexicographical sources registering the vocabulary to the end of 19th century. As an addendum with the additional archaic texts the aforementioned lexemes were examined. It turned out that the analysed words concentrated around three fields coupled together with magic and its application; for example: activity, glance and the words. The specific places of wordforms in indicated categories were not constant. Several times it occured that seemingly stable formations changed completely its semantic content in the meaning. The processes referred to were investigated in the article. The dominating method in herein sketch is the analysis of contexts in which were grouped words from semantic field – SORCERY (CZARY) in the history of Polish language. Upon the evidence of such usage of particular word in the dictionaries registering old Polish vernacular the meaning value of it was considered in a given time.

Przeglądaj

Przeglądanie Słowo. Studia językoznawcze według Tytuł