Polityka i Społeczeństwo nr 4(22)/2024

URI dla tej Kolekcjihttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/11417

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 21

Boty w służbie dezinformacji
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Łukasik-Turecka, Agnieszka
Celem artykułu jest przybliżenie istoty i działania botów oraz ukazanie ich roli w tworzeniu i rozprzestrzenianiu przekazów dezinformacyjnych w mediach społecznościowych, w szczególności w serwisach społecznościowych, takich jak X (dawniej Twitter) czy Facebook. Realizację tego celu zaplanowano poprzez scharakteryzowanie istoty botów oraz ukazanie ich miejsca, obok trolli, cyborgów oraz zwykłych użytkowników, którzy udostępniają fałszywe informacje, w procesie tworzenia i rozprzestrzeniania przekazów dezinformacyjnych.
Bulgarian and Romanian naval forces in the face of challenges posed by Russia's downright aggression against Ukraine in 2022
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Skrzyński, Tomasz
A comparative analysis of the naval forces of Bulgaria and Romania is warranted by a number of similarities between these countries, e.g. in terms of geopolitics, military aspect, the economy or even religion. Hence the relevance of a comparative analysis of changes in the defence policy and the place of the Naval Force therein. In the 21st century, changes in these navies have been of great importance. They were entailed by efforts to keep up with requirements of contemporary naval warfare. Subsequent challenges were caused by the pandemic and Russia's aggression against Ukraine. Factors that have a significant effect on the public perception of the Navies in the countries discussed include changes in the recruiting policy as well as economic and social issues besetting Bulgaria and Romania.
Działania Policji województwa podkarpackiego wobec zagrożeń dla bezpieczeństwa spowodowanych kryzysem uchodźczym w 2022 r.
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Skiba, Mariusz
Kryzys uchodźczy spowodowany inwazją Rosji na Ukrainę 24 lutego 2022 r. miał znaczący wpływ na stan bezpieczeństwa publicznego oraz wzrost obaw w zakresie możliwości zapewnienia ochrony osobistej tak osobom przekraczającym granicę, jak też mieszkańcom Rzeczypospolitej. Publikacja stanowi próbę charakterystyki głównych kierunków działań Policji województwa podkarpackiego w reakcji na tę sytuację, na terenie tego przygranicznego regionu. Analizą objęto 2022 - pierwszy rok konfliktu. Praca zawiera policyjne dane statystyczne odnoszące się do poszczególnych obszarów działalności oraz dane na temat stanu przestępczości w tym okresie w porównaniu do lat poprzednich i roku następnego.
Incydent zbrojny jako element walki dyplomatycznej na Bliskim Wschodzie na przykładzie starcia w rejonie Rafah 7 stycznia 1949 roku
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Wróblewski, Bartosz
Pod koniec I wojny izraelsko- arabskiej 7 stycznia 1949 roku miał miejsce incydent zbrojny koło Rafah na pograniczu Palestyny i egipskiego Synaju. Izraelskie lotnictwo i obrona przeciwlotnicza zestrzeliły tam pięć brytyjskich samolotów. Zginęło trzech brytyjskich pilotów, a dwóch dostało się do niewoli. Londyn twierdził, że samoloty kontrolowały jedynie wprowadzenie w życie rozejmu między Egiptem a Izraelem. Tel Awiw uznawał loty brytyjskie za wrogi akt. Wielka Brytania nie akceptowała proklamowania Izraela i nie miała zgody ONZ na te loty. W tekście poniższym przedstawione zostaną dwie kwestie. Po pierwsze ukazany zostanie paradoks, że starcie z 7 stycznia 1949 roku ostatecznie doprowadziło do zmiany polityki Londynu i uznania przez Wielką Brytanię państwa Izrael. Był to więc przykład incydentu zbrojnego, który doprowadził do pozytywnych skutków politycznych. Po drugie wskazano, że rezultat starcia z 7 stycznia 1949 roku był wyraźnym sygnałem upadku mocarstwowej pozycji Wielkiej Brytanii w regionie Lewantu.
Informacja i edukacja w strategiach polityki konsumenckiej Unii Europejskiej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Malczyńska-Biały, Mira
Artykuł ma na celu przedstawienie informacji i edukacji jako jednego z celów strategii polityki konsumenckiej Unii Europejskiej. Idea informacji i edukacji konsumenckiej w Unii Europejskiej przybrała formę koncepcji. Można wskazać na ich dwie płaszczyzny. Pierwsza związana była z działaniami w zakresie kształtowania wiedzy konsumentów w procesie edukacyjnym i informacyjnym. Druga, z tworzeniem odpowiedniego środowiska prawnego. Polegała na tworzeniu regulacji prawnych zawierających wytyczne w zakresie informacji konsumenckiej. Idea ochrony konsumentów w zakresie informacji i edukacji rozwijana była w aktach prawnych mających postać programów polityki konsumenckiej. Realizowana była poprzez szereg działań prawno-organizacyjnych, tj. tworzone prawodawstwo konsumenckie, jak również, działania informacyjne i edukacyjne podmiotów ochrony konsumentów.
Instrumentalizacja problematyki światopoglądowej przez ugrupowania polityczne w III RP
(Rzeszowskiego, 2024-12) Fordoński, Arkadiusz
Celem artykułu jest określenie technik instrumentalizacji problematyki światopoglądowej przez ugrupowania polityczne w III RP. Przeprowadzone badania wykazały, że podporządkowywanie problematyki światopoglądowej innym celom politycznym to praktyka charakterystyczna dla wielu ugrupowań politycznych w Polsce, można wręcz stwierdzić, że mająca uniwersalne zastosowanie. Techniki instrumentalizacji obejmują co najmniej: 1. wywoływanie debaty politycznej na temat problemów światopoglądowych, by wywołać wewnętrzne konflikty wśród politycznych przeciwników, 2. prezentowanie się w rywalizacji wyborczej jako rzecznik określonego światopoglądu (także religii), by w ten sposób pozyskać osoby, które się z nim identyfikują, 3. wnoszenie antagonizujących, przyciągających uwagę opinii publicznej projektów zmian politycznych lub prawnych motywowanych określonym światopoglądem, których wprowadzeniu nie poświęca się jednak uwagi, 4. tworzenie wizerunku wroga, który ma zagrażać określonemu światopoglądowi, 5. manipulowanie historiami ludzi, których mają krzywdzić odmienni pod względem światopoglądu adwersarze, 6. czynienie z postulatów światopoglądowych przedmiotu negocjacji dla uzyskania innych bardziej pożądanych politycznych celów.
Koncepcja Mission Command w kontekście wojny rosyjsko-ukraińskiej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Milczanowski, Maciej
Koncepcja Mission Command została opracowana metodycznie przeszło 200 lat temu w postaci Auftragstactic przez wojskowych pruskich analizujących sukcesy armii Napoleona. Także w innych armiach zachodnich jest ona kształtowana na podstawie doświadczeń bojowych. Jest to zatem koncepcja praktyczna, oparta na realiach wojny, a nie czysto akademicka wynikająca jedynie z badań teoretycznych, choć jej analiza i odpowiednia forma zostały ukształtowane w uczelniach wojskowych. Niemniej jest ona pełna pozornych i intuicyjnych sprzeczności, co w strukturach wojskowych budzi nieporozumienia i znacząco utrudnia jej wdrażanie. Dlatego też doświadczenia armii ukraińskiej, która wdraża i wykorzystuje tę koncepcję w walce z wielokrotnie silniejszym przeciwnikiem zasługują na szczególną uwagę. Doświadczenia te powinny stać się ważnym punktem odniesienia także dla polskiej armii, w której koncepcja ta wdrażana jest od dwóch dekad.
Nieformalna opieka nad osobami starszymi wobec zmiany pokoleniowej. Wyzwania dla zarządzania w usługach rodziny i polityki społecznej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Młyński, Józef; Stankiewicz, Katarzyna
Nieformalna opieka rodzinna nad osobami starszymi wpisana jest w tradycje polskiej rodziny i stanowi wyraz solidarności międzypokoleniowej. Jednak coraz częściej również w naszym kraju ustępuje miejsca formom opieki instytucjonalnej. Tymczasem opieka nieformalna odpowiada na promowana w krajach zachodnich i polityce unijnej idee deinstytucjonalizacji opieki nad osobami starszymi. Jest to istotny wymiar zarzadzania w usługach samorzadowych Celem tekstu jest przedstawienie nieformalnej opieki jako wyzwania dla rodziny oraz polityki społecznej w kontekście przemian społeczeństwa polskiego, z uwzględnieniem zmian pokoleniowych. Temat opieki rodzinnej i jej uwarunkowań społecznych zostanie omówiony na podstawie przeglądu dostępnej literatury, przepisów prawnych i działań z zakresu polityki społecznej
Nielegalne działania cudzoziemców w procesie legalizacji pobytu w Polsce. Analiza wybranych podatności i metod
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Waksmundzka-Szarek, Małgorzata; Zalewski, Piotr
Przedmiotem opracowania jest problematyka wybranych metod aktywności cudzoziemców, którzy wskutek globalnych i regionalnych procesów migracyjnych przystępują do urzędowej procedury legalizacji swojego pobytu w Polsce. Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa do wjazdu i pobytu na terytorium Polski uprawnieni są cudzoziemcy, zwolnieni z obowiązku wizowego w ramach tzw. ruchu bezwizowego, a także cudzoziemcy w okresie ważności tytułu pobytowego uprawniającego do wjazdu i pobytu na terytorium Polski. W okresie ważności tytułów pobytowych cudzoziemiec może złożyć wniosek do wojewody właściwego ze względu na miejsce swojego pobytu o legalizację pobytu w Polsce poprzez wydanie odpowiedniego zezwolenia. Celem artykułu jest identyfikacja wybranych podatności i metod działania cudzoziemców, którzy w procedurze wnioskowania o legalizację pobytu w Polsce złożyli do wojewody podkarpackiego stosowny wniosek wraz z załączoną dokumentacją, gdzie w efekcie organ zakończył postępowanie administracyjne w tej sprawie odmową wynikającą z przesłanki „zeznał on nieprawdę lub zataił prawdę albo podrobił lub przerobił dokument w celu użycia go jako autentycznego lub takiego dokumentu używał jako autentycznego”. Zasadniczych ustaleń wykorzystanych w publikacji dokonano na podstawie danych za lata 2014-2024 uzyskanych z Urzędu do Spraw Cudzoziemców, Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej i Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego w Rzeszowie.
Podający „pigułkę gwałtu” - tylko pomocnik czy już współsprawca zgwałcenia - aspekty prawno – kryminalistyczne
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Kruczek, Magdalena
Kampania informacyjno – edukacyjna pod hasłem „PILNUJ DRINKA”, zainicjowana w 2007 r., przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii została skierowana głównie do młodych ludzi uczęszczających do dyskotek, klubów muzycznych, pubów i innych lokali rozrywkowych, którzy mogą stać się potencjalnymi ofiarami działań przestępczych polegających na dodaniu do napoju substancji psychotropowych powodujących utratę świadomości. Popularność tzw. „pigułki gwałtu”, wzrost liczby przestępstw seksualnych w których ofiary podstępem zostały doprowadzone do obcowania płciowego i modus operandi sprawców polegający na dodaniu do napoju „pigułki gwałtu”, stawiają wymiar sprawiedliwości przez wyzwaniem polegającym na ustaleniu odpowiedzialności za przestępstwo zgwałcenia określone w art. 197 k.k. na podstawie roli poszczególnych uczestników przestępstwa, a tym samym przyjęciu określonej konstrukcji sprawstwa i wskazaniu na współsprawstwo czy też pomocnictwo do sprawstwa.
Poglądy polityczne studentów polskich szkół wyższych wobec konfliktu na Ukrainie: kontekst wyborów europejskich i parlamentarnych w Polsce w 2023 i 2024 roku
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Maj, Przemysław
W różnych badaniach empirycznych można zaobserwować, że młode pokolenie ma niejednokrotnie odmienne zdanie w kwestiach społecznych i politycznych w stosunku do innych grup wiekowych. Te poglądy są istotnym problemem badawczym, ponieważ w pewnym stopniu wpływają na politykę. Celem artykułu jest analiza poglądów politycznych studentów polskich szkół wyższych wobec konfliktu na Ukrainie, z uwzględnien4iem stosunku do przyjętych przez Polskę uchodźców z tego kraju. W kontekście wojny na Ukrainie i zarysowanego problemu badawczego testowano dwie hipotezy: H1. Struktura opinii na temat przyjmowania uchodźców z Ukrainy i pomocy dla tego kraju odróżnia się na tle tendencji obserwowanych w innych badaniach; H2. Dominujące w badanej grupie opinie korespondują z poparciem dla komitetów wyborczych w elekcjach do Parlamentu Europejskiego oraz do Sejmu i Senatu RP (2023-2024). Badanie zrealizowane na grupie 494 osób w skali ogólnopolskiej częściowo potwierdziło hipotezy H1 i H2.
Postawy samorządowców gminnych wobec problemów ekologicznych. Przykład Polski, Włoch i Słowenii
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Wasil, Justyna
Realizując cel artykułu - wskazanie i scharakteryzowanie postaw liderów lokalnych w gminach (polskich, słoweńskich i włoskich) wobec działań o znaczeniu proekologicznym - starano się ustalić: co skłania władze samorządowe do wdrażania rozwiązań proekologicznych? Czy władze samorządowe podejmują rzeczywiste vs. pozorne działania proekologiczne? Jaka jest siła wpływu oddolnych ruchów społecznych i lobbystów na lokalny proces decyzyjny w kontekście oddziaływania na środowisko? Jak powszechne jest poczucie sprawstwa wśród liderów lokalnych w odniesieniu do działań proekologicznych na szczeblu gminnym i jakie czynniki to determinują? Z badań wynika, że większość samorządowców, choć deklaruje zainteresowanie ekologią to de facto przyjmuje postawę obojętności wobec spraw środowiska naturalnego.
Powrót znad krawędzi. Czyli jak Islandia stała się najbezpieczniejszym państwem na świecie
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Grzela, Joanna
Islandia mocno odczuła skutki kryzysu, który nastąpił jesienią 2008 roku. Stworzył on poważne zagrożenie dla jej stabilności gospodarczej, społecznej i politycznej, a co za tym idzie, tożsamości narodowej i suwerenności. W ciągu tygodnia państwo to stało się niemal bankrutem. To jednak nie przeszkodziło w uznaniu Islandii przez australijski Instytut Ekonomii i Pokoju za najbezpieczniejsze państwo świata. Celem artykułu jest uzyskanie odpowiedzi na pytanie: co sprawia, że Islandia od ponad 15 lat jest niezmiennie uznawana za jedno z najbezpieczniejszych państw na świecie, zarówno pod względem militarnym, jak i pozamilitarnym?
Przeciwdziałanie zanieczyszczeniu powietrza w sytuacji kryzysu energetycznego na przykładzie wybranych miast
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Florek, Ewelina
Przeciwdziałanie zanieczyszczeniu powietrza stanowi aktualne, bardzo istotne oraz złożone zagadnienie w dobie kryzysu energetycznego. Dla efektywnej ochrony powietrza w wybranych miastach bardzo ważne jest wdrożenie odpowiednich działań przez samorząd terytorialny. Celem artykułu jest ukazanie działań podjętych przez samorząd terytorialny w trzech wybranych miastach (Kraków, Katowice, Łódź) w zakresie przeciwdziałania zanieczyszczeniu powietrza w sytuacji kryzysu energetycznego. Rozważania zostały oparte na analizie dokumentów, publikowanych informacji, raportów oraz danych Europejskiej Agencji Środowiska, Głównego Urzędu Statystycznego oraz samorządu terytorialnego.
Specyfika rosyjskiego życia politycznego. Wybrane zagadnienia warunkujące rozwój partii politycznych w Rosji
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Kirwiel, Eleonora
Celem artykułu jest ukazanie swoistości rozwoju życia politycznego, które można dostrzec w rosyjskiej rzeczywistości polityczno-społecznej, a która wynika z osobliwości procesu dziejowego. W tekście zostaną przedstawione szereg wyróżników (bezwzględnie nie wszystkie), które należy rozpatrywać w kilku ujęciach: historycznym, społecznym, ideologicznym oraz kulturowym. Całokształt obrazu przedstawi istotną dla zagadnienia charakterystykę, będącą punktem wyjścia dla wielu wątków poruszanych w badaniach nad rozwojem partii i ruchów politycznych Rosji na różnych etapach historycznych. W dniu dzisiejszym może stanowić punkt wyjścia dla poszukiwania odpowiedzi na wiele pytań dotyczących aspektów współczesnej polityki Federacji Rosyjskiej oraz zachowań społecznych w realiach wojny rosyjsko-ukraińskiej.
Stanowisko Afganistanu wobec przyjęcia instrumentów międzynarodowej ochrony praw człowieka, cz. IV: lata 2001–2003. Rola praw człowieka w rozwoju, budowie bezpieczeństwa i praworządności za panowania Tymczasowego Islamskiego Państwa Afganistanu
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Cenda-Miedzińska, Klaudia
Artykuł stanowi czwartą część cyklu opracowań ukazujących drogę jaką pokonał Afganistan na rzecz przyjęcia międzynarodowego instrumentarium ochrony praw człowieka. Na podstawie aktów prawa krajowego, dokumentów i traktatów międzynarodowych dokonano analizy podejścia Tymczasowego Islamskiego Państwa Afganistanu względem praw człowieka mających kluczowe znaczenie dla budowy bezpieczeństwa państwa początku XXI wieku. Struktura artykułu odpowiada celom badawczym jakim są: omówienie zmian w układzie sił wewnętrznych mających wpływ na bezpieczeństwo i porządek prawny Afganistanu, ukazanie roli praw człowieka w rozwoju oraz budowie bezpieczeństwa i praworządności państwa.
Strefa buforowa jako metoda ochrony polskiej granicy państwowej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Hadała-Skóra, Anna; Piękoś, Karol
Trwający od lata 2021 r. kryzys na granicy polsko-białoruskiej determinuje znaczne zaangażowanie polskich służb. Z uwagi na celowe działania białoruskich władz, polskie państwo zmuszone jest do podejmowania szczególnych wysiłków ukierunkowanych na ochronę granicy państwowej. Władze w Mińsku umyślnie doprowadzają do eskalacji napięć, wykorzystując w tym celu migrantów z Afryki i Bliskiego Wschodu. Ze względu na powstały kryzys w Polsce, we wrześniu 2021 r. wprowadzono na pograniczu polsko-białoruskim stan wyjątkowy, który następnie w nieformalny sposób utrzymano do końca czerwca 2022 r. Mimo, że sytuacja uległa względnej stabilizacji, wiosną 2024 r. doszło do zwiększenia napięć, przez co Rada Ministrów zdecydowała się na wprowadzenie tzw. strefy buforowej.
Transforming Attitude Towards Security and Defense: The European Union's Strategic Response to the 2022 Russian Invasion of Ukraine
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Zieliński, Tadeusz
The 2022 Russian invasion of Ukraine has led to a significant reassessment of the European Union's security and defense policies, shifting from a historical reliance on soft power to autonomous defense strategy. This article aims to analyze the EU's adjustments in response to the conflict, focusing on the evolution of its security and defense policies and their implications for future EU-Ukraine relations. Employing qualitative analysis of policy documents, official statements, and scholarly articles, the study examines the EU's sanctions, military support, and strategic reorientation. The findings reveal that the EU has implemented comprehensive economic sanctions against Russia, provided unprecedented military and humanitarian aid to Ukraine, and reoriented its defense policies towards deterrence and territorial defense. The study also identifies significant internal disparities among EU member states regarding strategic priorities. Enhanced coordination with NATO, increased defense spending, and investments in advanced military technologies are key aspects of the EU's strategic shift. The potential long-term changes in EU security policy point towards greater strategic autonomy and an enhanced global security role. The future of EU-Ukraine relations will be shaped by these strategic shifts, with scenarios ranging from deepened integration and reconstruction support to continued humanitarian and diplomatic efforts under various conflict outcomes.
Weryfikowanie personelu placówek oświatowych jako narzędzie służące ochronie dzieci przed przemocą
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Ciechanowska, Justyna; Szwed, Katarzyna
Celem artykułu jest omówienie i ocena efektywności mechanizmu weryfikowania personelu placówek oświatowych wprowadzonego nowelą ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich. Nowelizacja rozszerzyła dotychczasowy zakres podmiotowy i przedmiotowy kontroli. Weryfikacja personelu placówek oświatowych w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym oraz Krajowym Rejestrze Karnym ma służyć ochronie dzieci przed krzywdzeniem, a tym samym stanowić realizację konstytucyjnego obowiązku nałożonego na organy państwowe wynikającego z art. 72 ust.1 Konstytucji RP. Wprowadzone regulacje uszczelnią system weryfikacji i zmniejszą ryzyko przemocy ze strony personelu, z drugiej jednak strony stanowią dodatkowe obowiązki administracyjne dla dyrektorów placówek oświatowych. W praktyce mogą również wiązać się z rezygnacją z zapraszania osób z zewnątrz – różnego rodzaju prelegentów – do szkół i przedszkoli, co może pozbawić dzieci istotnych treści niosących wartość merytoryczną i edukacyjną.
Wykuwanie prezydentury. Przyczyny i okoliczności decyzji o powołaniu urzędu Prezydenta PRL (1985–1988)
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Pleskot, Patryk
W artykule podjęto próbę przeanalizowania przyczyn i okoliczności prowadzących do podjęcia przez Wojciecha Jaruzelskiego decyzji o powołaniu urzędu Prezydenta PRL. Proces ten nastąpił w drugiej połowie lat osiemdziesiątych i objął zarówno osobiście głównego decydenta w aparacie partyjno-państwowym schyłkowego PRL, lecz także jego najbliższe otoczenie oraz część establishmentu politycznego. Przyjrzano się nie tylko uwarunkowaniom wewnętrznym, lecz także międzynarodowym. Przeanalizowano koncepcje powołania urzędu prezydenckiego, z którymi zapoznawał się gen. Jaruzelski. Problematykę tę omówiono za pomocą analizy historycznej z uwzględnieniem podejścia charakterystycznego dla teorii procesu decyzyjnego oraz migration studies.

Przeglądaj

Przeglądanie Polityka i Społeczeństwo nr 4(22)/2024 według Tytuł