Przeglądanie według Temat "social capital"

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 23

Autorytet władz gminnych jako element kapitału społecznego a nierówności w rozwoju na poziomie lokalnym
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Tuziak, Bożena
W artykule przedstawiono zagadnienie oddziaływania autorytetu gminnych władz samorządowych na rozwój społeczno-ekonomiczny społeczności lokalnych. Podjęto próbę odpowiedzi na pytanie o kierunek i zakres wpływu autorytetu władz gminnych na kształtowanie nierówności rozwojowych lokalnych układów społeczno-terytorialnych. Podstawą zawartych w artykule analiz i charakterystyk są wyniki badań własnych przeprowadzonych w 2012 roku w gminach województwa podkarpackiego, zajmujących skrajne pozycje na skali poziomu rozwoju społeczno-ekonomicznego. Badania zorientowane na rozpoznanie relacji między poziomem autorytetu władz gminnych a poziomem rozwoju społeczności lokalnych ukazały m.in. znaczenie roli przedstawicieli władz samorządowych jako lokalnych liderów, których pożądaną cechą jest umiejętność sieciowej współpracy, tworzenia koalicji, mobilizowania głównie wewnętrznych zasobów dla przyspieszenia rozwoju i przez to ograniczania nierówności i dysproporcji na poziomie lokalnym. Analiza uzyskanych wyników potwierdziła tezę, że autorytet jako ważny społeczny zasób i źródło uprawomocnienia działań gminnych władz samorządowych sprzyja prorozwojowej aktywności społeczności lokalnych. W szerszej perspektywie rozpoznanie roli autorytetu gminnych władz samorządowych w rozwoju wiejskich społeczności lokalnych może przyczynić się do utrwalania nowej perspektywy postrzegania samorządu lokalnego, w której najważniejsze jest, oparte na autorytecie i wysokich kompetencjach, skuteczne przywództwo niezbędne dla efektywnego i dynamicznego rozwoju społeczności lokalnych. W kontekście przemian systemowych, jakim podlega od ponad dwóch dekad polska wieś, zasadnicze znaczenie ma istnienie i rozwijanie zasobów społecznych, które zwiększałyby zdolność absorbcji nowych rozwiązań i impulsów rozwojowych oraz mogły stanowić podstawę społecznej integracji, kooperacji i partycypacji. Obdarzone autorytetem, szacunkiem i zaufaniem, sprawne i kompetentne gminne władze samorządowe oraz aktywna społeczność lokalna w najznaczniejszym stopniu przyczyniają się do zwiększania potencjału rozwojowego wsi.
Big Data w kontekście kapitału ludzkiego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Tuziak, Rafał
We współczesnej gospodarce informacje, wiedza i nowoczesne technologie traktowane są jako samodzielne czynniki produkcji. Trend w kierunku rozwijania zaawansowanych procedur przetwarzania dużych wolumenów danych obliguje przedsiębiorstwa i organizacje do modyfikacji modeli biznesowych, zwiększając jednocześnie w znaczący sposób możliwości ich rozwoju. Wykorzystanie dzięki technologii Big Data rezultatów analiz ogromnych zbiorów danych optymalizuje procesy zarządzania i dostosowywania oferty produktów i usług do rzeczywistych potrzeb rynku. Big Data to nowy model budowania biznesu polegający na przewidywaniu z wykorzystaniem korelacji między odpowiednio zagregowanymi danymi. Pozwala zaprojektować przyszłe działania i podejmować właściwe decyzje, zwiększając tym samym przewagi konkurencyjne przedsiębiorstwa. Przetwarzanie i wykorzystanie wielkich zbiorów danych generuje określone korzyści podmiotom, które nimi dysponują. Procedury Big Data umożliwiają uczynienie informacji bardziej przejrzystymi i dostępnymi. Pozwalają tworzyć i przechowywać większą liczbę informacji o transakcjach w postaci cyfrowej dla lepszego rozpoznania efektywności działań. Precyzyjniej definiują nisze klienckie, optymalnie dopasowując do nich ofertę produktów i usług. Przyspieszają rozwój następnych generacji produktów i usług. Umożliwiają prowadzenie kontrolowanych eksperymentów. Big Data to nie tylko korzyści rynkowe i przewagi konkurencyjne, ale także potencjalne i rzeczywiste zagrożenia i ograniczenia. Dotyczą one sfer: technicznej, organizacyjnej, finansowej i społecznej. W tej ostatniej wiążą się głównie z problemem ochrony prywatności osób, która w obliczu cyfrowych możliwości ingerowania w nią bywa poważnie zagrożona. Istotnym wyzwaniem dla społeczeństwa staje się zatem prawne określenie zasad gromadzenia, przetwarzania i wykorzystywania danych. Zaawansowana technologia nie jest w stanie automatycznie przekształcić dużych zbiorów danych w korzyści biznesowe. Konieczny jest odpowiedni poziom kapitału ludzkiego i kultury analizy danych, aby w pełni wykorzystać możliwości, jakie stwarzają rozwiązania i procedury Big Data. Kluczem do sukcesu jest uruchomienie posiadanych przez pracowników zasobu wiedzy, umiejętności, zdolności, kwalifikacji, postaw, motywacji oraz zdrowie. Wymienione elementy składają się na kapitał ludzki, którego wysoki poziom jest niezbędny dla praktycznego zastosowania technologii Big Data. Kapitał ludzki jest składową kultury organizacyjnej firmy. Analiza różnych modeli kultury prowadzi do wniosku, że optymalną z punktu widzenia potrzeb i możliwości Big Data jest kultura adhokracji. Cechuje ją bowiem między innymi: kreatywność, innowacyjność, elastyczność, umiejętność szybkiego reagowania na pojawiające się możliwości, zdolność tworzenia niestereotypowych rozwiązań i wizji przyszłości, co w sytuacji zmienności, niepewności i nadmiaru informacji ma kapitalne znaczenie dla rozwoju firmy i zdobywania przewagi konkurencyjnej na rynku.
Budowanie kapitału społecznego młodzieży w kontekście szkolnej i wirtualnej „kultury nieufności”
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Dusza, Bożena
Kapitał społeczny (zarówno indywidualny, jak i grupowy) jest niezbędny do budowania społeczeństwa obywatelskiego. Tymczasem w społeczeństwie (nie tylko polskim) obserwowany jest jego deficyt. Badacze kapitału społecznego poszukują miejsc jego tworzenia. W artykule stawiam pytanie, czy jest możliwe budowanie kapitału społecznego wśród młodzieży w warunkach szkolnej i wirtualnej kultury nieufności, z jaką się na co dzień spotykają.
Budowanie kapitału społecznego poprzez kształtowanie postaw na przykładzie małych miast i obszarów wiejskich Małopolski
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Kuchta, Elżbieta
Odpowiednio ukierunkowane zarządzanie lokalnymi społecznościami może mieć bardzo korzystny wpływ na rozwój całego regionu. Mieszkańcy stanowią bowiem także rodzaj kapitału, co zostało zauważone przez ekonomistów. Kapitał społeczny to wynik współzależności i wzajemnego oddziaływania procesów ekonomicznych i społecznych. Jego źródło stanowią więzi społeczne łączące jednostki oraz grupy aktywne ekonomicznie. Interakcje występujące pomiędzy nimi wiążą ze sobą ludzi i w efekcie ułatwiają wspólne działanie. W kontekście kapitału społecznego najczęściej mówimy o zaufaniu, wartościach, normach, kooperacji, sieci powiązań i dzieleniu się informacjami. Kapitał społeczny wpływa na rozwój gospodarczy, np. ułatwia negocjacje, zapobiega nadużywaniu dobra wspólnego, poprzez rozwój trzeciego sektora sprzyja społecznej kontroli działania władz. Dlatego tak ważne jest dostrzeżenie potencjału tkwiącego w mieszkańcach i zachęcenie ich do budowania prawdziwej wspólnoty. W celu stworzenia odpowiednich strategii inwestowania w kapitał społeczny, w okresie sierpień–wrzesień 2014 r. zostało przeprowadzone pilotażowe badanie ankietowe wśród mieszkańców małych miast i obszarów wiejskich Małopolski. Po przeanalizowaniu wyników wyodrębnione zostały cztery czynniki odpowiadające czterem różnym postawom dotyczącym zaangażowania w działalność na rzecz lokalnej społeczności. Czynniki te zostały nazwane jako: spojrzenie globalne, niestereotypowe, pozytywne i lokalne. Osoby reprezentujące poszczególne grupy potrzebują nieco innych motywatorów do podjęcia działań na rzecz swojego najbliższego otoczenia. Znalezienie i zastosowanie tych motywatorów przyniesie korzyść nam wszystkim.
Formy kapitału dla sektora kreatywnego gospodarki
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Kuźniar-Żyłka, Katarzyna
Celem artykułu jest zbadanie wzajemnych relacji między formami kapitału związanymi z rozwojem sektora kreatywnego gospodarki. W pierwszej części opracowania autorka koncentruje się na wzajemnych zależnościach między kapitałem kulturowym a kapitałem ludzkim i społecznym. Przedstawiając koncepcje socjologów lub ekonomistów w zakresie tych poszczególnych kategorii, autorka podkreśla znaczenie wymiaru kulturowego rozwoju kapitału ludzkiego, który przejawia się we wpływie określonych środowisk kulturowych na kształtowanie się atrybutów kapitału ludzkiego w szerokim ujęciu. Kapitał społeczny natomiast jest w artykule analizowany w dwóch odmiennych podejściach. Interpretowany jako kapitał relacyjny, budowany na bazie wzajemnego zaufania, norm i systemów wartości, pozostaje w bezpośredniej współzależności z kapitałem ludzkim. Następnie, wychodząc od charakterystyki kreatywności m.in. w ujęciu ekonomicznym, autorka analizuje kategorię kapitału kreatywnego. Ta forma kapitału, razem z kapitałem ludzkim stanowią potencjał przedstawicieli klasy kreatywnej, których skupiska tworzą się w miastach będących prężnymi ośrodkami akademickimi, legitymujących się bogactwem atrakcji lifestylowych oraz otwartością na nowe idee, na różnorodność. Utworzenie przez daną społeczność, na bazie silnej więzi, zbyt zwartej, a przez to hermetycznej grupy, interpretowane jest przez niektórych badaczy jako istotna bariera przepływu niektórych składników kapitału ludzkiego oraz efektów jego wykorzystania, a zatem także innowacyjności. Artykuł ma charakter systematyzujący i może stanowić punkt wyjścia do pogłębionych analiz badanej problematyki na gruncie empirycznym.
Funkcjonowanie organizacji pożytku publicznego w społeczeństwie obywatelskim na przykładzie województwa podkarpackiego
(Uniwersytet Rzeszowski) Jamroży, Krzysztof
Organizacje pożytku publicznego (opp) są to organizacje trzeciego sektora (np. fundacje i stowarzyszenia), które na podstawie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie uzyskały status pożytku publicznego. Warunkiem jego otrzymania jest złożenie formularza KRS-W-OPP przez przedstawiciela organizacji pozarządowej i spełnienie szeregu warunków nabycia statusu pożytku publicznego. Opp wpływają na obywateli, którzy korzystają z ich wsparcia lub partycypują w nich jako członkowie lub wolontariusze. Z jednej strony mogą udzielać ich beneficjentom pomocy finansowej, rzeczowej, chronić ich praw, a także udzielać im wsparcia emocjonalnego. Z drugiej strony opp tworzą przestrzeń do ekspresji, realizacji swoich pasji, dzielenia się wiedzą. Organizacje pożytku publicznego funkcjonują w ponad trzydziestu sferach działalności, które przez ustawodawcę uznane zostały za obszary istotne z punktu widzenia interesu społecznego. Opp stosują zróżnicowane formy promocji, które służą informowaniu oraz zachęcaniu do wspierania ich działalności (np. poprzez opcję przekazywania 1% podatku od osób fizycznych czy wolontariat). Celem rozprawy doktorskiej jest dokonanie diagnozy funkcjonowania organizacji pożytku publicznego w województwie podkarpackim, wskazanie mocnych oraz słabych stron ich działalności, a także określenie rekomendacji, które mogłyby poprawić jakość realizowanych zadań przez opp i tym samym przyczynić się do tworzenia trwalszych struktur społeczeństwa obywatelskiego. Badania dostarczyły odpowiedzi na pytania dotyczące problemów i mocnych stron działalności opp oraz specyfiki ich działania w województwie podkarpackim. Uwzględnione zostało również oddziaływanie zaufania społecznego na funkcjonowanie opp i wytwarzanie kapitału społecznego przez obywateli zaangażowanych w działalność organizacji pożytku publicznego. Struktura dysertacji doktorskiej złożona jest z sześciu rozdziałów podzielonych na poszczególne podrozdziały. W pierwszej części pracy zaprezentowane zostały zagadnienia związane ze społeczeństwem obywatelskim. Rozdział pierwszy zawiera: opis kryteriów związanych z uznaniem społeczeństwa za obywatelskie (a tylko w takim mogą istnieć prężnie i dynamicznie funkcjonujące opp), ukazanie roli zaufania społecznego, które oddziałuje na jego tworzenie i budowanie, wybrane koncepcje kapitału społecznego (jego wartość mieści się w kategoriach wzajemnych relacjach i zaufania społecznego, bez których trudno mówić o istnieniu społeczeństwa obywatelskiego), krótki zarys historii funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego w Polsce oraz umiejscowienie organizacji pożytku publicznego w społeczeństwie obywatelskim. Rozdział drugi zawiera opis teoretyczny funkcjonowania opp oraz wybrane wyniki badań związane z działalnością NGO’s. Uwzględniono w nim: wybrane kwestie związane z aktami prawnymi, które wskazują na sposób ich funkcjonowania (ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, prawo o stowarzyszeniach, ustawa o fundacjach), skład osobowy opp (fundator, rada fundacji, członkowie stowarzyszenia), sposób pozyskania specjalnego statusu, sfery działalności, prawa i przywileje tych prawnych tworów. W rozdziale drugim autor ukazuje również przykładowe badania naukowe, które opisują liczebność organizacji pożytku publicznego oraz pozostałych NGO’s w Polsce, lokalizację ich siedzib (z uwzględnieniem miast i wsi) oraz zakres terytorialny działalności wymienionych podmiotów. Ujęto również problem współpracy organizacji pozarządowych z ich partnerami (administracją samorządową, rządową, prywatnymi przedsiębiorstwami oraz podmiotami non profit), a także formy, jakie ona przyjmuje. Rozdział drugi zawiera również opis kwestii ekonomicznych, na których opiera się funkcjonowanie organizacji pożytku publicznego. Przedstawione są w nim źródła przychodów podmiotów non profit oraz modele finansowania ich działań. Ponadto ujęta została również kwestia partycypacji społecznej w NGO’s ich członków (stowarzyszenia), wolontariuszy oraz beneficjentów. W dysertacji zawarto także opis sposobów i form promocji polskich organizacji pozarządowych (zarówno klasyczne jak i współczesne), a także problemy i potrzeby podmiotów non profit, które zostały odnotowane w badaniach polskich naukowców. Rozdział trzeci zawiera opis metodologicznej koncepcji badań własnych. Ujęte w nim zostały przedmiot badań, cele badawcze, problemy, hipotezy, zmienne, stosowane wskaźniki oraz metody, techniki i narzędzia badawcze wykorzystane w dysertacji. W pracy zawarty jest także opis terenu badań oraz sposób doboru próby badawczej. Trzy ostatnie rozdziały zawierają opis wyników badań własnych. W rozdziale czwartym zaprezentowane są warunki wewnętrze, jakie wpływają na organizacje pożytku publicznego w województwie podkarpackim. Zaliczyć do nich można liczebność opp, ich formy prawne, długość okresu ich działalności, lokalizację siedzib, funkcjonowanie w określonych sferach pożytku publicznego, formy promocji oraz działania innowacyjne, jakie stosują one w ramach realizacji celów statutowych. Ponadto uwaga badacza skupia się także na wpływie lidera, członków stowarzyszeń/rad fundacji, wolontariuszy i beneficjentów na organizacje pożytku publicznego w województwie podkarpackim. Rozdział piąty zawiera opis warunków zewnętrznych, które oddziałują na funkcjonowanie opp. Uwzględnia się w nim oddziaływanie członków rodziny, przyjaciół/znajomych i społeczności lokalnej na decyzje podejmowane przez liderów organizacji pożytku publicznego, przeszkody, jakie zaistniały podczas pozyskiwania tego statusu, stymulatory i bariery rozwoju badanych podmiotów non profit, współpracę z przedstawicielami I, II oraz III sektora społeczno-gospodarczego oraz potrzeby, jakie posiadają analizowane NGO’s. Rozdział szósty złożony jest z opisu ekonomicznych aspektów funkcjonowania organizacji pożytku publicznego w województwie podkarpackim. W jego ramach przedstawione zostały źródła przychodów opp, struktura przychodów i wydatków analizowanych NGO’s, sposoby korzystania z przysługujących tym podmiotom przywilejów, stosowanie przez ich liderów fundraisingu, a także opisano zjawisko występowania w przywołanej jednostce administracyjnej organizacji pasożytniczych i bezużyteczności publicznej (są to nowe pojęcia, które zostały wprowadzone do słownika socjologicznego na podstawie przeprowadzonych badań). Rozprawę doktorską wieńczą wnioski końcowe z przeprowadzonych badań empirycznych. Stanowią one syntetyczne ujęcie omawianych zagadnień. Uzyskane rezultaty badawcze pozwalają przyjąć hipotezę główną, która zakłada, że większość organizacji pożytku publicznego w województwie podkarpackim poprzez swoje funkcjonowanie przyczynia się do tworzenia społeczeństwa obywatelskiego. Taki wniosek płynie z oceny funkcjonowania opp w poszczególnych powiatach w odniesieniu do czynników analizowanych w badaniach. Można uznać, iż opp prężnie działają w piętnastu powiatach i miastach na prawach powiatu w województwie podkarpackim. W dziewięciu powiatach i miastach na prawach powiatu funkcjonowanie organizacji pożytku publicznego wymagałoby zastosowania wskazanych w zakończeniu rozprawy doktorskiej rekomendacji oraz zmiany sposobu ich zarządzania. Dysertacja stanowi próbę holistycznego ujęcia zagadnienia funkcjonowania organizacji pożytku publicznego w województwie podkarpackim w społeczeństwie obywatelskim oraz pozwala jej autorowi nie tylko włączyć się w obecny dyskurs naukowy, lecz także uzupełnić go o wiedzę z obszarów do tej pory nieanalizowanych. Ze względu na interdyscyplinarny wymiar rozprawy doktorskiej mogą korzystać z niej nie tylko przedstawiciele socjologii, lecz także innych nauk. Dysertacja może również okazać się pomocną dla liderów organizacji pożytku publicznego, przedstawicieli władz rządowych i samorządowych oraz studentów takich kierunków jak socjologia czy praca socjalna.
Integracja wiedzy i edukacji i jej znaczenie dla zarządzania rozwojem społeczno-gospodarczym
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Piontek, Barbara; Buczek, Paulina
Tempo zachodzących przemian gospodarczych i społecznych, a także zjawiska występujące w zmieniającym się otoczeniu, implikują potrzebę zrozumienia istoty i znaczenia wiedzy i edukacji. W niniejszym artykule podjęto próbę zintegrowania kategorii wiedza i edukacja. Kategorie te są z sobą logicznie powiązane i tylko kompleksowe podejście, poprawne zdefiniowanie pozwala zrozumieć zachodzące pomiędzy nimi relacje, które mają kluczowe znaczenie dla zarządzania rozwojem społeczno-gospodarczym. Podmiotem integrującym poszczególne kategorie jest człowiek, który czynnie uczestniczy na każdym etapie tworzenia zasobu wiedzy, użytkowania, jak i procesu edukacji. Proces integracji wiedzy i edukacji dokonuje się przez człowieka i dla człowieka. Można stwierdzić, że przedmiotem jest wiedza, procesem edukacja, a podmiotem człowiek. Człowiek ma fundamentalne znaczenie w kształtowaniu zarówno wiedzy, jak i edukacji. A jego funkcja jest sprzężona zwrotnie, z jednej strony jest dawcą, z drugiej biorcą zarówno zasobu, jakim jest wiedza, jak i procesu, jakim jest edukacja. Oderwanie zasobu wiedzy od procesu edukacji skutkuje dysfunkcjami zarówno w sferze funkcjonowania człowieka, jak i gospodarki. Znaczenie wiedzy i edukacji w procesach kształtowania i zarządzania rozwojem jest oczywiste, niemniej jednak bardzo często można spotkać się z poglądem, w którym wiedza jest produktem końcowym. Tymczasem należy pamiętać, że wiedza zdobywana w procesie edukacji jest fundamentem i stanowi podstawę dla wszelkich działań oraz, że kategorie te mają wymiar realny, a umiejętne zarządzanie nimi w procesach rozwoju społeczno-gospodarczego daje możliwość ich weryfikacji.
Jak badać kondycję kapitału społecznego – doświadczenia i postulaty badawcze na przykładzie Rzeszowskiej Diagnozy Społecznej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Kotarski, Hubert
Zainteresowanie socjologów kapitałem społecznym wiąże się przede wszystkim z poszukiwaniem czynników umożliwiających i ułatwiających rozwiązywanie problemów grup społecznych, społeczności lokalnych i całych społeczeństw. Pojęcie kapitału społecznego jest definiowane w bardzo różny sposób, przez co nie jest ono jednoznaczne. Lista elementów składających się na kapitał społeczny jest dość długa, a do najważniejszych zalicza się zazwyczaj: różnorodne połączenia międzyludzkie, zaufanie, chęć porozumienia, zespół wspólnych wartości i zachowań oraz sieci społeczne warunkujące wspólne działania. Kapitałem społecznym jest wszystko, co warunkuje zbiorowe działanie dla dobra wspólnego w każdej dziedzinie: gospodarce, kulturze, polityce. Diagnoza i określenie poziomu kapitału społecznego na poziomie mezzo, a za taki możemy uznać miasto, umożliwia wskazanie zasobów, które mogą oddziaływać na ważne z punktu widzenia rozwoju miasta obszary. Wyniki podjętych badań empirycznych dowodzą, że kapitał społeczny jest zasobem, który przynosi jednostkom oraz społecznościom lokalnym konkretne korzyści. Istotną zaletą stosowania w badaniach miejskich kategorii kapitału społecznego jest możliwość jego wykorzystania do projektowania polityki miejskiej odpowiadającej w większym stopniu realnym potrzebom mieszkańców.
Kapitał społeczny – od modelu teoretycznego do rozwiązań pragmatycznych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Inglot-Brzęk, Elżbieta
Kapitał społeczny postrzegany jest – w ujęciu mikro- jako fundament współdziałania między ludźmi, w ujęciu makro – jako czynnik rozwoju lokalnego i regionalnego. Literatura opisuje jego wpływ na różne sfery życia społecznego, tj. ekonomiczną, społeczną, kulturową. Różnice występujące w definicjach pojęcia (Putnam, Bourdieu, Coleman) pociągają za sobą komplikacje zarówno natury teoretycznej (czy istnieje jedna, czy wiele form kapitału społecznego?; jakie są jego źródła?; jakie funkcje pełni?; czy jest wielkością, którą można kształtować?), jak i metodologicznej (problemy z operacjonalizacją pojęcia). Niezależnie jednak od różnych ujęć teoretycznych, czy wymiarów kapitału społecznego, wśród charakterystycznych dla niego elementów składowych, wyróżnia się: więzi społeczne (sieci powiązań), normy społeczne oraz zaufanie. Elementem uzupełniającym w opisach empirycznych jest zaangażowanie i partycypacja obywatelska. Wyniki badań wskazują, że społeczeństwo polskie charakteryzuje się niskim poziomem kapitału społecznego, przy czym jego poziom jest silnie uwarunkowany lokalnie. Celem niniejszego artykułu jest prezentacja propozycji działań, jakie mogą podjąć władze samorządowe, aby budować kapitał społeczny wśród członków społeczności lokalnych. W stosunku do władz centralnych postuluje się prowadzenie stosownej polityki społecznej. Szczególną rolę w kształtowaniu kapitału społecznego na poziomie lokalnym przypisuje się działaniom władz samorządowych, które mogą wspierać instytucje społeczne, które są nośnikami kapitału społecznego (w szczególności organizacje trzeciego sektora), przez odpowiednie profilowanie wydatków budżetowych, czy wytworzenie sfery publicznej komunikacji i kształtowanie partycypacji obywatelskiej. Mogą również, jak wskazują ekonomiści, w umiejętny sposób sprawować władzę. Działania te powinny być nakierowane na wzmocnienie kapitału typu bridging i jednoczesne eliminowanie słabych stron kapitału typu bonding.
Kapitał społeczny a zintegrowane inwestycje terytorialne w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Kozak, Marek W.
Zasadniczym celem artykułu jest analiza cech Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT) w relacji do celów oraz dotychczasowych osiągnięć i słabości polityki spójności. Jak wiadomo, do końca okresu 2007–2013, Unii nie udało się silniej związać politykę spójności z nowym paradygmatem rozwoju (np. przez podporządkowanie jej strategii lizbońskiej). Dopiero dla okresu 2014–2020 przygotowano strategię „Europa 2020” i rozporządzenia Parlamentu i Rady na ogół z 13.12.2013 r. wyposażając politykę spójności w skuteczne narzędzia wpływu (kontroli). ZIT można uznać za najbardziej zaawansowany eksperyment, który w razie powodzenia może być podstawą działań w kolejnym okresie programowania. Na razie ZIT nie zostały jeszcze wdrożone, zatem nie można oceniać ich efektów. Główna hipoteza badawcza głosi, że główny cel eksperymentu ZIT to przełamanie problemu niskiego kapitału społecznego i w efekcie słabej współpracy administracji i innych interesariuszy. Artykuł zwięźle omawia krytyczne uwagi wobec polityki spójności w Unii i Polsce, analizuje główne cechy i oczekiwania formułowane wobec ZIT, zwracając uwagę na podstawowe korzyści związane z zintegrowanym podejściem i możliwościami wykorzystania efektu synergii. Współpraca miast-stolic regionalnych z ich bezpośrednim otoczeniem funkcjonalnym wydaje się właściwym miejscem realizacji ZIT i w przyszłości sprawdzenia rzeczywistych korzyści ZIT. W artykule omawiane są główne problemy związane z przygotowaniem systemu ZIT w 17 obszarach funkcjonalnych stolic województw ze szczególnym naciskiem na kwestie społeczne. Ostatnią część artykułu stanowi wskazanie potencjalnych zagrożeń dla realizacji, zwłaszcza związanych z rozliczaniem zarządzających nie z osiągania celów ZIT (i szerzej polityki spójności), lecz postępów finansowych. Bo nie jest łatwo określić i zrozumieć osiąganie celów: łatwiej o ocenę postępu w wydatkach.
Kapitał społeczny i jego relacje z czynnikami wytwórczymi
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Wosiek, Małgorzata
Przedstawione badania mają charakter eksploracyjny, a ich celem jest weryfikacja roli kapitału społecznego względem innych czynników wytwórczych, jak kapitał rzeczowy, kapitał ludzki oraz praca niewykwalifikowana. Jako obszar badawczy wybrano polskie województwa. Weryfikacji poddano hipotezę, że w polskiej gospodarce relacje łączące kapitał społeczny z ww. czynnikami wytwórczymi mają komplementarny charakter. Jako analityczną metodę badania wykorzystano translogarytmiczną funkcję produkcji. Oszacowań dokonano na podstawie danych panelowych obejmujących 16 województw za lata 2002–2014. Przeprowadzone analizy nie dają wystarczających przesłanek do potwierdzenia bądź odrzucenia postawionej hipotezy badawczej, niemniej na ich podstawie można dostrzec pewne właściwości badanych zależności. Relacje łączące kapitał społeczny z innymi czynnikami wytwórczymi mają nie tylko charakter komplementarny, ale również mogą występować między nimi powiązania o charakterze substytucyjnym. Charakter relacji zależy m.in. od rodzaju czynnika wytwórczego (kapitał fizyczny, kapitał ludzki, praca niewykwalifikowana) oraz wymiaru kapitału społecznego (normatywny, behawioralny, strukturalny). Wyniki obliczeń sygnalizują substytucyjny charakter powiązań między normatywnym oraz behawioralnym kapitałem społecznym a kapitałem fizycznym. Symptomy komplementarności noszą powiązania strukturalnego konstruktu kapitału społecznego (skłonności do stowarzyszania się) z kapitałem fizycznym. Rezultaty obliczeń sygnalizują ponadto komplementarny charakter relacji łączących kapitał społeczny (we wszystkich jego wymiarach) z kapitałem ludzkim oraz pracą niewykwalifikowaną. W każdym z przypadków niezadawalające statystycznie rezultaty obliczeń stawiają pod znakiem zapytania siłę i skuteczność oddziaływania kapitału społecznego na akumulację rozważanych czynników wytwórczych.
Kapitał społeczny w kontekście różnic międzykulturowych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Łukasik, Paweł
W artykule poruszono zagadnienie kapitału społecznego i jego związków z kulturą danego kraju. W pierwszej jego części przedstawiono koncepcje kapitału społecznego oraz omówiono różnice kulturowe, które mogą decydować o poziomie kapitału społecznego takie jak dystans do władzy, indywidualizm, tolerancję dla niepewności, męskość-kobiecość, orientację długo lub krótkoterminową. Obejmuje ona różne ujęcia kapitału społecznego i sposoby jego pojmowania, a to jako sieć kontaktów poszczególnych jednostek umożliwiająca im korzystanie z różnych zasobów albo jako cecha danej społeczności sprzyjająca podejmowaniu społecznych i indywidualnych inicjatyw. Kolejna część opracowania obejmuje krótki opis wymienionych różnic kulturowych ze wskazaniem na te elementy, które mogą różnicować poszczególne kraje pod względem poziomu kapitału społecznego. Następnie przedstawiono wyniki badań nad wpływem indywidualizmu w kulturze poszczególnych stanów USA na poziom kapitału społecznego oraz wyniki badań nad związkiem między poziomem indywidualizmu w danym kraju a poziomem zaufania. Dalej przedstawiono wyniki badań nad wpływem kultury na poziom kapitału społecznego w regionach, na podstawie danych z dwudziestu sześciu krajów europejskich. Udowodniono w nich związek między dystansem do władzy, indywidualizmem, stopniem unikania niepewności i stopniem męskości a poziomem kapitału społecznego w danym regionie. Artykuł został przygotowany w oparciu o literaturę polską i anglojęzyczną, jego celem było przedstawienie dotychczasowych badań nad zróżnicowaniem kapitału społecznego i jego elementów składowych takich jak zaufanie interpersonalne, zaufanie uogólnione, zaufanie instytucjonalne, sieci sformalizowane, sieci niesformalizowane, zaangażowanie obywatelskie. Ponadto przedstawiono wnioski dotyczące możliwości prowadzenia dalszych badań w tym zakresie.
Kultura organizacyjna dyrektora przedszkola w kontekście budowania kapitału społeczności lokalnej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Pietrzycka, Małgorzata
W artykule skupiono się na wyjaśnieniu terminów kultura organizacyjna przedszkola i kultura organizacyjna dyrektora przedszkola, analizie definicji kapitału społecznego, jego determinantów, składników. Szczególną uwagę zwrócono na kapitał społeczny współczesnego przedszkola, którym są nauczyciele i rodzice. Przeanalizowano te czynności dyrektora, które wynikają z pełnionych przez niego obowiązków i równocześnie oddziaływują na budowanie kapitału społeczności lokalnej.
Modernizacja etnicznego kapitału ludzkiego – przypadek Romów
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Szewczyk, Marcin
Inwestowanie w każdą formę kapitału będzie skutkowało jego rozwojem i modernizacją. Konieczny do tego jest jednak przynajmniej jego podstawowy poziom. Romski kapitał ludzki jest na bardzo niskim poziomie. Wynika to z ich specyfiki kulturowej, która wpływa na ich sytuację społeczno-gospodarczą. Dlatego też nie można oczekiwać, że modernizacja romskiego kapitału ludzkiego będzie przeprowadzana na tym samym poziomie jak w przypadku społeczeństwa większościowego. Próby jego modernizacji realizowane w ramach funduszy strukturalnych nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Wzmacnianie romskiego kapitału ludzkiego poprzez różne formy edukacji i nabywania umiejętności oraz kompetencji – nawet w powiązaniu ze zwiększaniem atrakcyjności Romów na rynku pracy – są niewystarczające. Konieczne jest objęcie inwestycjami także ich sytuacji zdrowotnej oraz mieszkalnictwa. Takie działania realizowane są w ramach ramowej strategii Unii Europejskiej. Ze względu na niski poziom efektywności tych działań należy zwrócić uwagę na romski kapitał społeczny, który, jak w przypadku każdej mniejszości etnicznej, jest o wiele lepiej rozwinięty niż kapitał ludzki. Pomimo jego znacznego poziomu, pozostaje on kapitałem wewnętrznym, bez tworzenia więzi wykraczających poza ich społeczność. Taka forma kapitału społecznego nie tylko utrwala istniejące podziały społeczne, ale i sprzyja wykluczeniu. Modernizacja kapitału społecznego powinna prowadzić do jego pozytywnego wpływu na spójność społeczną i gospodarczą. Jedynym sposobem na to, aby tego dokonać, jest podjęcie przez społeczeństwo większościowe wysiłku porzucenia dyskryminacji. Może to skutkować zwiększeniem promienia zaufania społecznego, który jest istotnym czynnikiem struktury kapitału społecznego. Dopiero tak zmodernizowany kapitał społeczny będzie mógł być podstawą do budowania romskiego kapitału ludzkiego.
Niespójności w rozwoju kapitału ludzkiego w Polsce – spojrzenie przez pryzmat koncepcji kapitału intelektualnego. Część 1: Kapitał ludzki a kapitał społeczny
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Wosiek, Małgorzata
Celem artykułu jest poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, na ile akumulacja kapitału ludzkiego w Polsce po 1990 roku znajdowała wsparcie w innych komponentach kapitału intelektualnego, spośród których jako przedmiot analizy wybrano dwa istotne ogniwa tego kapitału: kapitał społeczny (analizowany w I części opracowania) oraz kapitał strukturalny rozwoju (II część opracowania). Sformułowano hipotezę badawczą, że polską gospodarkę cechuje niedostateczna synergia rozwoju kapitału ludzkiego z innymi wymiarami kapitału intelektualnego. Niespójności te tworzą dodatkowe bariery dla rozwoju kapitału ludzkiego i czerpania korzyści z ponoszonych na ten cel nakładów. Ze względu na dostępność danych statystycznych analizy dotyczą zróżnicowanych okresów badawczych, jednak zasadniczo koncentrują się wokół przedziału czasowego 1998–2012. Zmiany kapitału ludzkiego w Polsce w latach 1998–2012 cechowała niedostateczna synergia z rozwojem kapitału społecznego. Mimo że w analizowanych latach uwidoczniła się wzrostowa tendencja obu kapitałów (choć zmiany w kapitale społecznym przebiegały wolniej i były mniej ukierunkowane), to jednak można wskazać pewne przejawy niespójności w rozwoju tych dwóch form miękkiego kapitału. Znaczącym zagrożeniem dla wystąpienia w Polsce wzajemnie wzmacniających się sprzężeń między kapitałem ludzkim a społecznym jest słaba kondycja kapitału społecznego. Tym samym blokowane są pewne kanały, które mogłyby wspomagać rozwój kapitału ludzkiego poza systemem edukacji. Zagrożenie płynie także ze strony dotychczasowych mechanizmów rozwoju kapitału ludzkiego w Polsce, jak dominacja zmian ilościowych nad przemianami jakościowymi oraz mała skuteczność edukacji w oddziaływaniu na kapitał społeczny.
Obszary współpracy w szkole i środowisku lokalnym w opinii dyrektorów szkół – przegląd dotychczasowych badań
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Wójcik, Anna
Wyzwaniem stawianym szkole jest rozwijanie współczesnego człowieka w taki sposób, aby przygotować go do życia w zmieniającym się świecie. Szkołę natomiast tworzą ludzie i to od kapitału ludzkiego i społecznego tej instytucji zależy stan przyszłego kapitału społecznego naszego kraju. Warunkiem koniecznym budowania go jest m.in. efektywna współpraca. W artykule przedstawiono analizę dotychczasowych wyników badań w obszarze współpracy w szkole (w opinii dyrektorów polskich szkół) oraz szkoły ze środowiskiem lokalnym. Rozważania oparto na dwóch raportach: „SZKOŁA WSPÓŁPRACY: Uczniowie i rodzice kapitałem społecznym nowoczesnej szkoły. Raport zbiorczy z badania jakościowego” [Trutkowski 2014] oraz „Współpraca szkół z podmiotami zewnętrznym. Raport z badania otoczenia instytucjonalnego przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjów” [Hernik, Solon-Jasiński, Stasiowski, Slijko 2012].
Potencjał podkarpackiej ekonomii społecznej wobec niedoskonałości regionalnego rynku pracy
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Solecki, Sławomir
The article shows the growing potential of social economy in the Podkarpackie, a region which in the recent decades has experienced fundamental economic transformation and modernization of the entire social and cultural sphere. Despite the spectacular acceleration of growth, the Podkarpackie still faces such challenges as low salaries in economic operations, high rate of long-term unemployment, and unemployment among young people as well as economic migrations. Social economy is consistent with the region’s main strategic documents promoting inclusiveness as a priority for development, and it creates real opportunities for preventing consequences of exclusion or for resuming one’s career and active social life. It also creates a unique opportunity for increased involvement of local communities and for awakening the dormant potential located away from major centres of economic, social and cultural life.
Pragmatics of social and cultural capital
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Kotarski, Hubert
In the work Pragmatics of social and cultural capital, which you are handed in, au-thors from different academic centers in Europe, North America, South America and Oceania investigate various aspects of the theory of social and cultural capital.
Rola kapitału społecznego klastrów prowadzących działalność w zakresie inteligentnych specjalizacji województwa podkarpackiego
(Uniwersytet Rzeszowski, 2019-09-23) Woźniak, Joanna
Głównym celem mojej pracy był socjologiczny opis i pomiar kapitału społecznego podmiotów tworzących klastry z branży inteligentnych specjalizacji województwa podkarpackiego, w tym takich zjawisk społecznych jak: zaufanie, solidarność, współdziałanie, informacja, komunikacja, integracja, więzi społeczne oraz podmiotowość. Praca składa się z trzech części, tj. teoretycznej, metodologicznej i empirycznej. W części teoretycznej przedstawiłam pojęcia kapitału w naukach społecznych, w tym kapitału społecznego, kulturowego, ekonomicznego, symbolicznego i ludzkiego. Omówione zostały wybrane koncepcje teoretyczne kapitału społecznego oraz jego składowe, powiązania w wymianie wiedzy, koncepcja pola, model potrójnej i poczwórnej helisy, koncepcja społeczeństwa sieci, gospodarki opartej na wiedzy, zarządzanie wiedzą, koncepcja klastrów, wyzwania stojące przed nauką oraz rozwojem regionalnym. Na potrzeby niniejszej pracy przeprowadziłam 19 IDI oraz 168 ankiet z koordynatorami klastrów oraz przedstawicielami podmiotów, które do nich należą. W części empirycznej omówiłam wyniki badań w zakresie historii zakładania badanych klastrów, zaufania i solidarności, współdziałania, informacji i komunikacji, poziomu integracji i więzi społecznych oraz podmiotowości. Praca kończy się zakończeniem, w którym przedstawiono główne wnioski z przeprowadzonych badań empirycznych.
Rola kapitału społecznego w zrównoważonym rozwoju obszarów wiejskich
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Miś, Teresa
Związek między kapitałem społecznym a problemami zrównoważonego rozwoju polskiej wsi po akcesji nabiera szczególnego naukowego znaczenia. W artykule chodzi o uzyskanie odpowiedzi czy zachodzi związek między poziomem rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich, z uwzględnieniem kwestii środowiskowych a zaangażowaniem kapitału społecznego w postaci lokalnych grup działania w ujęciu regionalnym. Ponadto poznanie faktycznych efektów czyli wartości dodanej tworzonej przez LGD w ramach programu Leader na obszarach wiejskich, przy czym pośrednią miarą będzie absorpcja środków finansowych – do tej pory nie ma innej skutecznej miary. Dane empiryczne pochodziły z badań ankietowych przeprowadzonych wśród instytucji, których jednym z najważniejszych zadań wynikających z regulacji prawnych jest aktywizacja społeczności lokalnych na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także z wywiadów przeprowadzonych wśród mieszkańców wsi – ocena aktywności społecznej rolników i przedsiębiorców wiejskich. Podmioty do badań zostały dobrane według założeń przyjętych w metodyce projektu badawczego, finansowanego ze środków na naukę przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Na możliwości i tempo przemian na obszarach wiejskich istotnie wpływa aktywność kapitału społecznego. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich nie jest możliwy bezpośredniego i szerokiego udziału mieszkańców wsi. Lokalne grupy działania przez aktywizację mieszkańców obszarów wiejskich przyczyniają się do kreowania rozwoju regionu. Najwięcej LGD w skali kraju powstało i aktywnie działa w regionie Małopolski, czego potwierdzeniem są dwa obliczone wskaźniki absorpcji. Generalnie województwa Polski południowo-wschodniej, gdzie występują największe problemy rozwojowe na obszarach wiejskich można uznać za teren, gdzie społeczność lokalna potrafi zmobilizować się i połączyć siły dla budowania kapitału społecznego.