Przeglądanie według Temat "romantyzm"

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 33

Anna Libera „Krakowianka”. Narodowość i regionalizm
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2012) Gracz-Chmura, Edyta
Anna Libera (1805-1886) is one of the most unique figures of romantic Cracow. She conformed her life to two passions – literature and social activity. She wrote epic works and dramas but she was mainly recognized thanks to poetry inspired by Cracow history and local folklore. The most popular pieces in her output, the so-called ‘krakowiaki’, meaning songs stylized to be like folk songs, refer to romantic nationality and regionalism. In public Libera also realized herself as the first suffragist in Cracow. She put forward her postulates in numerous speeches, appeals and essays, in which she demanded improvement in the lives of women. The majority of Libera’s works have not yet been published and are still in the form of handwritten manuscripts in the Cracow Czartoryski Library.
„Bieguny sensu”. Kontrast jako metoda budowania świata przedstawionego w liryce Cypriana Norwida
(Uniwersytet Rzeszowski, 2023-12-07) Wójcik, Maria
Rozprawa doktorska podejmuje problematykę kontrastowego sposobu ukształtowania świata przedstawionego dzieł lirycznych Cypriana Norwida. Materiał badawczy obejmuje wybrane utwory liryczne artysty, znajdujące się w tomach 1 i 2 Pism wszystkich pod red. J.W. Gomulickiego (Warszawa 1971). Rozdział pierwszy zawiera opis najważniejszych koncepcji badawczych, wedle których kategoria kontrastów w twórczości Norwida odgrywa istotną rolę oraz wybranych koncepcji filozoficznych inspirujących poetę. Drugi rozdział traktuje o obecności w świecie przedstawionym wierszy Cypriana Norwida przeciwstawień pojęć ugruntowanych w kulturze i wybieranych zupełnie autorsko. Rozdział trzeci ujmuje zbiór opozycji o charakterze przestrzennym i czasowym. W rozdziale czwartym scharakteryzowane zostały opozycje jakości wizualnych: jasność i ciemność, światło i cień czy czerń i biel. Zakończenie dysertacji zawiera szereg wniosków na temat stosowanej przez Norwida poetyki kontrastów. Nieraz jedna para przeciwstawnych jakości czy motywów powiązana jest z innymi. Norwid często nie podporządkowuje całego świata przedstawionego biegunom, a dystansuje się od nich albo określa obszar zawieszenia. Rzadko też wyraża przezwyciężenie czy pojednanie opozycyjnych par. Kontrasty i opozycje stanowią figury myślenia Norwida, za pomocą których artysta przekazuje spostrzeżenia kluczowe dla jego twórczości poetyckiej.
Europa jako przestrzeń wyobrażona. Studium o świadomości europejskiej w piśmiennictwie polskim doby międzypowstaniowej pod zaborami
(Uniwersytet Rzeszowski, 2017-09-25) Dworak, Anna Marta
Celem rozprawy doktorskiej jest rekonstrukcja świadomości europejskiej polskiego społeczeństwa w okresie międzypowstaniowym pod zaborami. Przeprowadzone analizy różnorodnych tekstów (literackich, publicystycznych, naukowych, dokumentów życia osobistego itd.) pozwoliły na opisanie, w jaki sposób w umysłowości Polaków funkcjonowało wyobrażenie Europy i tego, co europejskie. Praca składa się z sześciu rozdziałów. W pierwszym z nich omówiona została kwestia źródeł, z których polskie społeczeństwo w XIX w. czerpało swoją wiedzę o Europie, a także rola polskiej inteligencji, która pozostawała głównym beneficjentem tej wiedzy. Kolejne rozdziały stanowią próbę odpowiedzi na pytania o to, jak definiowano pojęcie Europy, jak wyobrażano sobie jej granice, skąd wywodzono jej korzenie. Ważnym elementem świadomości europejskiej były również mity opisujące początki Europy oraz metafory, jakimi posługiwano się, pisząc o Europie. W ostatnich dwóch rozdziałach pt. Centra oraz Peryferia, scharakteryzowane zostały miejsca i przestrzenie Europy, które uchodziły wówczas za obszary o kluczowym lub marginalnym znaczeniu. Przeprowadzone analizy pokazują, że ówczesny obraz Europy wyobrażonej składał się z wielu warstw nakładających się na siebie jedna na drugą, wzajemnie przenikających się, tworzących różne odcienie.
Filozofia i naród. O istocie romantyzmu Józefa W. Gołuchowskiego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Wójtowicz, Ryszard
W artykule podjęto próbę rekonstrukcji i analizy filozofii pochodzącego z Galicji preromantyka. J.W. Gołuchowski poprzez negację tradycji racjonalizmu oświecenia propaguje filozofię opartą na uczuciu (miłości) oraz wizję narodu, którego „duch” i oryginalność nie mogą być zniszczone. Państwo polskie zostało wymazane z mapy politycznej świata – zauważa Gołuchowski – ale duch narodu oparty na filozofii „uczucia” żyje i dąży do syntezy z religią.
Galician neomessianism
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Gawor, Leszek
The article presents the idea of neomessianism, created in the circles of Polish intelligentsia at the end of the 19th century in Galicia – a part of the Polish territory that was subsequently annexed by the Austro-Hungarian Empire. Galician neomessianism referred to the messianic philosophy of Polish Romantics: A. Mickiewicz, J. Słowacki, J.M. Hoene-Wroński and A. Cieszkowski, simultaneously transforming the themes of Romantic messianism, adapting them to the sociopolitical realities of Poland enslaved until 1918 and rebuilt in the interwar period. The article discusses the views of S. Buszczyński, S. Szczepanowski, W. Dzieduszycki, K. Odrzywolski, A. Boleski, A. Gorski, A. Chołoniewski, W. Lutosławski and J. Braun. It also includes reflections on the specificity of Galician neomessianism and its difference in comparison with Romantic messianism.
Historyk literatury wśród gatunków mowy. Przypadek Stanisława Pigonia
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Ziołowicz, Agnieszka
The article concerns Stanisław Pigoń’s research on the ‘living word’ of Adam Mickiewicz. The subject of the reflection are two volumes of Mickiewicz’s “Complete Works”, published in 1933, including “Speeches” and “Conversations” of the poet. First of all, the method of scientific procedure used by Pigoń was mainly interpreted. This issue was placed in the context of his concept of the history of literature and of the twentieth-century research on the oral aspects of literature. Both volumes published by the scholar deserve to be recalled and appreciated, as they are the original Polish contribution to this area of scientific reflection. They also allow us to look at the culture of the Romantic era through the prism of forms and functions of orality and enrich our knowledge about the personality of Mickiewicz.
Korespondencyjne spotkania Gabrieli z Güntherów Puzyniny i Katarzyny z Lipińskich Lewockiej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2012) Berkan-Jabłońska, Maria
The article presents a set of three letters from Gabriela Puzynina (1815-1869) to (probably) Katarzyna Lewocka (1799-1890), preserved in the manuscript in the PAU and PAN Library in Cracow (ref. 718, k. 581-585). In addition to editing the letters and affixing their footnotes, the sketch also contains a brief overview of the woman authors’ life and work. Also, outlined are the circumstances of their meeting and probable genesis of the letters. Particular attention is devoted to two works of Puzynina, which are discussed in the letters: "Hedwig" - the tragedy published a year after the death of the author, and "The eighteenth century philosopher's daughter", her lost piece. The material is treated not only as a certificate of the nineteenth-century culture, but also broadens the knowledge about interests, aspirations and language specific to women writers of the nineteenth century.
Kornel Ujejski i muzyka
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Maciąg, Kazimierz
Kazimierz Maciąg presents an extensive review of the book by Kinga Fink „Muzyka w życiu i twórczości Kornel Ujejskiego” [„Music in the life and work of Kornel Ujejski”], Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2018). Kornel Ujejski (1823–1897), known as the “last great poet of Romanticism”, is a poet who is somewhat forgotten. The analyzed monograph consists of three parts, in which the author presents: the analysis of the musical background on which the poet created, Ujejski’s poetry inspired by music and the history of poems for which music was created. The greatest value of the dissertation is not only to show only the sources and effects of musical inspirations, but also to see in the work of Kornel Ujejski motifs and themes that were and are important for the creators and readers of subsequent eras.
Krasiński i Mickiewicz – jedna epoka, dwa przeciwne światy
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2012) Tercha, Katarzyna
Review: Jerzy Fiećko, „Krasiński przeciw Mickiewiczowi. Najważniejszy spór romantyków” („Krasiński against Mickiewicz. The most important argument among romantics”), Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2011. The review of the book has been divided into two parts. The first part has the title: “Krasiński i Mickiewicz” (“Krasiński and Mickiewicz”) and the second: “Bohaterowie a ich twórcy” (“Heroes and their creators”). The first part presents the ideological conflict between Zygmunt Krasiński and Adam Mickiewicz approached by Fiećko as ‘the most important argument of the romantics’ (attention has been paid to, among others, conflicts over the nation, the issue of Jews and of Russia as well as discussions around the concepts of Messianism and Towiański's movement). The second part of the review discusses the problem in the chapter “Bóg – Historia – Zło” (“God – History – Evil”) and describes the heroes created by Adam Mickiewicz and Zygmunt Krasiński.
Literackie oblicze „Dziennika Wileńskiego” (1805–1806 i 1815–1830)
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017-12) Kowal Jolanta
Książka stanowi pierwsze monograficzne ujęcie zawartości literackiej „Dziennika Wileńskiego”, ukazującego się w latach 1805–1806 i 1815–1830. Została ona wzbogacona o obszerny aneks bibliograficzny, w którym odnotowano łącznie 724 pozycje w działach: Poezja; Proza; Publicystyka literacka, krytyka, syntezy i przeglądy (wybór). Dokonany przez Autorkę badawczy ogląd periodyku odsłania synkretyczność oraz wielokierunkowość tendencji, zarówno na gruncie publikowanej w nim literatury, jak i w obszarze literackiej oraz okołoliterackiej publicystyki. Przy bezsprzecznej dominacji estetyki klasycznej i towarzyszących jej, aczkolwiek w mniejszym stopniu, tendencjach sentymentalnych widoczne są także na jego łamach literackie przejawy rodzącego się w stolicy Litwy romantyzmu. „Dziennik Wileński” – jako najdłużej ukazujące się podówczas czasopismo o profilu naukowo-literackim – pozwolił również na obserwacje pewnych długofalowych procesów oraz zmian zachodzących w świadomości estetyczno-literackiej ówczesnych twórców i teoretyków. Wyłania się z nich złożony i wielowymiarowy obraz kultury literackiej na Litwie w pierwszych trzech dekadach XIX wieku.
Literackie odwołania w pismach filozoficznych Karola Libelta jako przykład dziewiętnastowiecznego myślenia komparatystycznego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Ujma, Martyna
The topic of the paper is the occurrence of literary references (quotations, allusions, paraphrases) in philosophical works of the 19th century philosopher Karol Libelt. The study examines theoretical considerations (included by the scholar in his dissertations) on the connections between philosophy and literature. It also describes the scholar’s attitude towards Polish Romantic poetry. Literary references to the works of poets such as Krasicki, Karpiński, Krasiński, Pol, Zaleski, or Mickiewicz are subject to analysis and interpretation. These have been acknowledged as one of the crucial elements of Slavic philosophy, and as an indicator of the Romantic model within the philosophy of history. The references to literary works have also been recognized as a sign of the philosopher’s comparatist line of thought, resembling in its structure that of Goethe’s.
Literatura z pogranicza, czyli o niezwykłości wczesnego romantyzmu
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2012) Kajmowicz, Agnieszka
Review: Monika Stankiewicz-Kopeć, „Pomiędzy klasycznością a romantycznością. Młodzi autorzy Wilna, Krzemieńca i Lwowa wobec przemian w literaturze lat 1817-1828” (“Between classicism and romansticism. Young authors of Vilnius, Krzemieniec and Lvov about changes in literature in years 1817-1828”), Księgarnia Akademicka, Kraków 2009, pp. 320. Monika Stankiewicz-Kopeć in her book discusses the problems of the romantic breakthrough approached from the perspective of the 'minorum gentium' creators. The review of the monograph contains the analysis of the theses included in the book as well as the way of proving them. In the first part main thoughts presented by the researcher have been described, such as emphasis on the multi-current nature of the romantic breakthrough, the analysis of shaping literary awareness in particular environments, a suggestion of periodization. Later contents of consecutive chapters have been presented in a detailed way and evaluated as well as the original approach to problems related to the romantic breakthrough in Poland has been emphasized.
Metaphysics – symbol – landscape. On the motif of ruins in Caspar David Friedrich’s painting
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016-12) Haake, Michał
The article proposes a new reading of the symbolic and metaphysical meaning of three paintings by Caspar David Friedrich with the motif of church ruins. The restoration of The Abbey in the Oakwood of 1809, carried out between 2013 and 2015, proved of particularly great help in this respect. The article is a polemic against interpretations that choose to depart from the symbolism of individual motifs. Instead, the author argues, the basis for symbolism should be sought in the structural relations that connect individual elements, i.e. the visual form of the painting. Accordingly, in consonance with the way symbols were understood after 1800, symbolism is seen as being linked to the sensory aspect of the symbolizing object. In addition, the ability of symbols to send off towards the extrasensory, the ideal, and the transcendent is rooted in the relationship between the world depicted in the paintings (a collection of motifs distributed in space) and the plane of the painting, understood, following the existential hermeneutic theory of art, as a value that is experienced in the process of perception, but is distinct from the depicted world and transcends it.
Muzeum „Pana Tadeusza” – instytucja inna niż wszystkie…
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Techmańska, Barbara
W ostatnich latach wyraźnie zmienia się sposób odbioru otaczającej nas rzeczywistości, także tej zabytkowej. O ile kilkanaście czy nawet jeszcze kilka lat temu przy zwiedzaniu muzeów wystarczyło działanie na bodźce wzrokowe, o tyle współcześnie próbuje się zaangażować tych bodźców znacznie więcej. Widz z biernego staje się też aktywny, współtworzący i przeżywający odbiór. Większość współczesnych muzeów zarówno tych nowo powstający, jak i już funkcjonujących od lat, stara się zachęcić do odwiedzenia swoich sal wystawienniczych, wykorzystując najnowsze zdobycze techniki i zatrudniając do tworzenia ekspozycji specjalistów od multimediów. Jest to również sposób na zaproszenie do muzeów młodych ludzi, określanych mianem pokolenia medialnego i obrazkowego. Dla nich, mających łatwy dostęp do multimediów oraz powszechną styczność z nimi na co dzień, konieczne jest przygotowanie tego typu atrakcji, aby zechcieli obcować ze zgromadzoną w muzeum przeszłością. Taką instytucja jest wrocławskie Muzeum „Pana Tadeusza”, powstałe z inicjatywy Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Zwiedzający mogą podziwiać dwie wystawy stałe: jedną poświęconą rękopisowi „Pana Tadeusza”, jego autorowi, jak też epoce romantyzmu; drugą traktująca o życiu i działalności Jana Nowaka-Jeziorańskiego oraz Władysława Bartoszewskiego. Ekspozycje naszpikowane są interaktywnymi stanowiskami oraz multimediami (np. animacjami 3D).
„Nieśmiertelne pieśni”? Twórczość Adama Mickiewicza w „młodej” poezji polskiej po 1989 roku
(2015-06-08) Maryjka, Wojciech
Problematyka pracy dotyczy związków poezji polskiej powstałej po 1989 roku z twórczością Adama Mickiewicza. Autor prezentuje aktualny stan badań i dokonuje szerokiej analizy oraz interpretacji utworów, w których pojawiają się liczne, Mickiewiczowskie odwołania. Dotyczy to przede wszystkim przestrzeni intertekstualnych, w których odnaleźć można aluzje, cytaty, kryptocytaty, parafrazy, reminiscencje, stylizacje bądź formy pastiszowe nawiązujące do dzieł Mickiewicza. Zbadanie tego rodzaju obecności pozwala autorowi udzielić odpowiedzi na pytania dotyczące roli, jaką odgrywa u współczesnych poetów tradycja literacka oraz sama twórczość autora Pana Tadeusza. Podążanie za Mickiewiczowskimi śladami wiąże się także z próbą oceny ich jakości oraz siły. Autor dowodzi, że obecne w poezji najnowszej odwołania do twórczości Mickiewicza, choć na ogół tylko aluzyjne i fragmentaryczne, stanowią gruntownie przemyślaną i poprzedzoną świadomą lekturą praktykę twórczą. Uznanie i akceptacja dla Mickiewicza oraz jego dorobku, przejawia się w sięganiu po mocne frazy poetyckie głęboko zakorzenione w Mickiewiczowskim języku, co staje się sygnałem odkrywania uniwersalnego charakteru jego twórczości. Autor dochodzi także do wniosku, że dla wielu poetów „młodego” pokolenia, określenie stosunku do przeszłości, a zwłaszcza do „nieśmiertelnych pieśni” Mickiewicza, stanowi ważną próbą odnalezienia własnej tożsamości poetyckiej.
Niewygodny romantyk – zapomniana twórczość hrabiego Henryka Rzewuskiego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2013) Dworak, Anna Marta
The study proposed here contains a vast elaboration on Iwona Węgrzyn’s monograph entitled "In the World of Henryk Rzewuski Novels" (Jagiellonian University Press, Kraków 2012, 386 pages). The author deals with the forgotten and barely examined oeuvre of Henryk Rzewuski. She notices that, for many years, Rzewuski’s works have been neglected due to his controversial political views. The author treats these stereotypes with criticism and offers an in-depth analysis of the individual works, trying to understand the political, ideological and artistic choices Rzewuski made. The author depicts the count as an original writer, whose line of thinking was very much different from those of the majority of contemporary writers who condemned him to general isolation and incomprehension. Iwona Węgrzyn discusses almost all the works by Rzewuski and relates them to their contemporary social, political and cultural contexts. Much space has been given to the author’s activities in the literary community at that time. The study proposed by Iwona Węgrzyn is very illuminating. It is characterized by a multitude of the issues addressed and by insightful academic investigations.
Odyniec po drugiej stronie lustra
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Szargot, Maciej
The article is a review of the book by Maria Makaruk, "Antoni Edward Odyniec – romantyk w zwierciadle biedermeieru", which was published in Warsaw in 2012. The book is devoted to the life and works of the poet connected with two literary currents, Romanticism and Biedermeier. This interesting and valuable volume is complemented by an anthology of Odyniec’s works.
Orient w twórczości „polskich poetów kaukaskich” (na przykładzie twórczości Tadeusza Łady-Zabłockiego, Władysława Strzelnickiego, Michała Butowta-Andrzejkowicza)
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Sattarov, Samir
This paper deals with the theme of the Orient in the creativity of “Polish Caucasian poets” (Tadeusz Łada-Zabłocki, Władysław Strzelnicki and Michał Butowt-Andrzejkowicz), as well as the causes of their interests in The East and The Caucasus. According to the author, it is connected with the blossoming of Romanticism in Europe and Russia in the first half of the 19th century. Romantic writers very often referred in their creativity to the themes of romantic love, knighthood, fight for freedom, nature and its beauty, spiritual essence, Orient, world of fantasies and imagination, as well as mythologism or mysticism. The theme of the Orient allowed them to combine all the above-mentioned themes. For “Polish Caucasian poets”, the Caucasus was the East, and romanticism in their creation contributed to view the Caucasus as a different (than ordinary) world offering other possibilities, a different degree and quality of freedom.Therefore, the romanticism of “Polish Caucasian poets” was closely connected with Caucasian orientalism, which enriched Polish literature with new contents. Orientalism in the creativity of “Polish Caucasian poets” acquired its specificity with the dominant motives referring to freedom, descriptions of nature and beautiful Caucasian landscapes, Eastern (Azerbaijani) mythology, etc. In this way, “Polish Caucasian poets” brought to the Polish romantic literature hitherto unknown in it a new exotic Caucasian colouration and played an important role in the development of relations between the Polish culture and the cultures of Caucasian peoples.
Philosophy of action and creativity in Wilhelm Feldman’s historical syntheses
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Bohun, Michał
Wilhelm Feldman – a writer, publicist, literary critic, activist and political thinker, legendary editor of “Krytyka” in Kraków – was also an initiator and participant in many Young Poland discussions. The article is an attempt to reconstruct the basic ideas and intuitions present in Feldman’s major historical works and minor sketches. The author argues that they are philosophical in nature and form a coherent position. His philosophy combines romantic inspirations with the positivist programme of organic work and with elements of independence socialism, constituting an important element in the philosophical thought of Polish modernism in Galicia.
Poetyka – estetyka – metafizyka
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2013) Gadamska-Serafin, Renata
The modern era has developed poetics very different from Plato’s philosophy of objective beauty and generally inconsistent with or at least indifferent to metaphysics (Baumgarten, Kant). Also romanticists, especially those whose theoretical and literary thought followed the German idealism, were often detached from metaphysical ground (in its proper sense). The natural consequence of choosing this particular way of thinking in the modern paradigm in the 20th century has been the postmodern polyphony in literary theory. A separate and a very mature attitude regarding the form of poetics and its theoretical considerations has been adopted by the author of "Rzecz o wolności słowa" ("About the Freedom of the Word"), who referred to the metaphysical category of "mimesis" (closely linked to his concept of man – "imago Dei") and returned to the concept of objective beauty ("Promethidion"), thus radically overcoming the weakness of modern poetics.