Przeglądanie według Temat "romanticism"

Aktualnie wyświetlane 1 - 13 z 13

Europa jako przestrzeń wyobrażona. Studium o świadomości europejskiej w piśmiennictwie polskim doby międzypowstaniowej pod zaborami
(Uniwersytet Rzeszowski, 2017-09-25) Dworak, Anna Marta
Celem rozprawy doktorskiej jest rekonstrukcja świadomości europejskiej polskiego społeczeństwa w okresie międzypowstaniowym pod zaborami. Przeprowadzone analizy różnorodnych tekstów (literackich, publicystycznych, naukowych, dokumentów życia osobistego itd.) pozwoliły na opisanie, w jaki sposób w umysłowości Polaków funkcjonowało wyobrażenie Europy i tego, co europejskie. Praca składa się z sześciu rozdziałów. W pierwszym z nich omówiona została kwestia źródeł, z których polskie społeczeństwo w XIX w. czerpało swoją wiedzę o Europie, a także rola polskiej inteligencji, która pozostawała głównym beneficjentem tej wiedzy. Kolejne rozdziały stanowią próbę odpowiedzi na pytania o to, jak definiowano pojęcie Europy, jak wyobrażano sobie jej granice, skąd wywodzono jej korzenie. Ważnym elementem świadomości europejskiej były również mity opisujące początki Europy oraz metafory, jakimi posługiwano się, pisząc o Europie. W ostatnich dwóch rozdziałach pt. Centra oraz Peryferia, scharakteryzowane zostały miejsca i przestrzenie Europy, które uchodziły wówczas za obszary o kluczowym lub marginalnym znaczeniu. Przeprowadzone analizy pokazują, że ówczesny obraz Europy wyobrażonej składał się z wielu warstw nakładających się na siebie jedna na drugą, wzajemnie przenikających się, tworzących różne odcienie.
Filozofia i naród. O istocie romantyzmu Józefa W. Gołuchowskiego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Wójtowicz, Ryszard
W artykule podjęto próbę rekonstrukcji i analizy filozofii pochodzącego z Galicji preromantyka. J.W. Gołuchowski poprzez negację tradycji racjonalizmu oświecenia propaguje filozofię opartą na uczuciu (miłości) oraz wizję narodu, którego „duch” i oryginalność nie mogą być zniszczone. Państwo polskie zostało wymazane z mapy politycznej świata – zauważa Gołuchowski – ale duch narodu oparty na filozofii „uczucia” żyje i dąży do syntezy z religią.
Galician neomessianism
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Gawor, Leszek
The article presents the idea of neomessianism, created in the circles of Polish intelligentsia at the end of the 19th century in Galicia – a part of the Polish territory that was subsequently annexed by the Austro-Hungarian Empire. Galician neomessianism referred to the messianic philosophy of Polish Romantics: A. Mickiewicz, J. Słowacki, J.M. Hoene-Wroński and A. Cieszkowski, simultaneously transforming the themes of Romantic messianism, adapting them to the sociopolitical realities of Poland enslaved until 1918 and rebuilt in the interwar period. The article discusses the views of S. Buszczyński, S. Szczepanowski, W. Dzieduszycki, K. Odrzywolski, A. Boleski, A. Gorski, A. Chołoniewski, W. Lutosławski and J. Braun. It also includes reflections on the specificity of Galician neomessianism and its difference in comparison with Romantic messianism.
Historyk literatury wśród gatunków mowy. Przypadek Stanisława Pigonia
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Ziołowicz, Agnieszka
The article concerns Stanisław Pigoń’s research on the ‘living word’ of Adam Mickiewicz. The subject of the reflection are two volumes of Mickiewicz’s “Complete Works”, published in 1933, including “Speeches” and “Conversations” of the poet. First of all, the method of scientific procedure used by Pigoń was mainly interpreted. This issue was placed in the context of his concept of the history of literature and of the twentieth-century research on the oral aspects of literature. Both volumes published by the scholar deserve to be recalled and appreciated, as they are the original Polish contribution to this area of scientific reflection. They also allow us to look at the culture of the Romantic era through the prism of forms and functions of orality and enrich our knowledge about the personality of Mickiewicz.
Literackie odwołania w pismach filozoficznych Karola Libelta jako przykład dziewiętnastowiecznego myślenia komparatystycznego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Ujma, Martyna
The topic of the paper is the occurrence of literary references (quotations, allusions, paraphrases) in philosophical works of the 19th century philosopher Karol Libelt. The study examines theoretical considerations (included by the scholar in his dissertations) on the connections between philosophy and literature. It also describes the scholar’s attitude towards Polish Romantic poetry. Literary references to the works of poets such as Krasicki, Karpiński, Krasiński, Pol, Zaleski, or Mickiewicz are subject to analysis and interpretation. These have been acknowledged as one of the crucial elements of Slavic philosophy, and as an indicator of the Romantic model within the philosophy of history. The references to literary works have also been recognized as a sign of the philosopher’s comparatist line of thought, resembling in its structure that of Goethe’s.
Muzeum „Pana Tadeusza” – instytucja inna niż wszystkie…
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Techmańska, Barbara
W ostatnich latach wyraźnie zmienia się sposób odbioru otaczającej nas rzeczywistości, także tej zabytkowej. O ile kilkanaście czy nawet jeszcze kilka lat temu przy zwiedzaniu muzeów wystarczyło działanie na bodźce wzrokowe, o tyle współcześnie próbuje się zaangażować tych bodźców znacznie więcej. Widz z biernego staje się też aktywny, współtworzący i przeżywający odbiór. Większość współczesnych muzeów zarówno tych nowo powstający, jak i już funkcjonujących od lat, stara się zachęcić do odwiedzenia swoich sal wystawienniczych, wykorzystując najnowsze zdobycze techniki i zatrudniając do tworzenia ekspozycji specjalistów od multimediów. Jest to również sposób na zaproszenie do muzeów młodych ludzi, określanych mianem pokolenia medialnego i obrazkowego. Dla nich, mających łatwy dostęp do multimediów oraz powszechną styczność z nimi na co dzień, konieczne jest przygotowanie tego typu atrakcji, aby zechcieli obcować ze zgromadzoną w muzeum przeszłością. Taką instytucja jest wrocławskie Muzeum „Pana Tadeusza”, powstałe z inicjatywy Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Zwiedzający mogą podziwiać dwie wystawy stałe: jedną poświęconą rękopisowi „Pana Tadeusza”, jego autorowi, jak też epoce romantyzmu; drugą traktująca o życiu i działalności Jana Nowaka-Jeziorańskiego oraz Władysława Bartoszewskiego. Ekspozycje naszpikowane są interaktywnymi stanowiskami oraz multimediami (np. animacjami 3D).
„Nieśmiertelne pieśni”? Twórczość Adama Mickiewicza w „młodej” poezji polskiej po 1989 roku
(2015-06-08) Maryjka, Wojciech
Problematyka pracy dotyczy związków poezji polskiej powstałej po 1989 roku z twórczością Adama Mickiewicza. Autor prezentuje aktualny stan badań i dokonuje szerokiej analizy oraz interpretacji utworów, w których pojawiają się liczne, Mickiewiczowskie odwołania. Dotyczy to przede wszystkim przestrzeni intertekstualnych, w których odnaleźć można aluzje, cytaty, kryptocytaty, parafrazy, reminiscencje, stylizacje bądź formy pastiszowe nawiązujące do dzieł Mickiewicza. Zbadanie tego rodzaju obecności pozwala autorowi udzielić odpowiedzi na pytania dotyczące roli, jaką odgrywa u współczesnych poetów tradycja literacka oraz sama twórczość autora Pana Tadeusza. Podążanie za Mickiewiczowskimi śladami wiąże się także z próbą oceny ich jakości oraz siły. Autor dowodzi, że obecne w poezji najnowszej odwołania do twórczości Mickiewicza, choć na ogół tylko aluzyjne i fragmentaryczne, stanowią gruntownie przemyślaną i poprzedzoną świadomą lekturą praktykę twórczą. Uznanie i akceptacja dla Mickiewicza oraz jego dorobku, przejawia się w sięganiu po mocne frazy poetyckie głęboko zakorzenione w Mickiewiczowskim języku, co staje się sygnałem odkrywania uniwersalnego charakteru jego twórczości. Autor dochodzi także do wniosku, że dla wielu poetów „młodego” pokolenia, określenie stosunku do przeszłości, a zwłaszcza do „nieśmiertelnych pieśni” Mickiewicza, stanowi ważną próbą odnalezienia własnej tożsamości poetyckiej.
Philosophy of action and creativity in Wilhelm Feldman’s historical syntheses
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Bohun, Michał
Wilhelm Feldman – a writer, publicist, literary critic, activist and political thinker, legendary editor of “Krytyka” in Kraków – was also an initiator and participant in many Young Poland discussions. The article is an attempt to reconstruct the basic ideas and intuitions present in Feldman’s major historical works and minor sketches. The author argues that they are philosophical in nature and form a coherent position. His philosophy combines romantic inspirations with the positivist programme of organic work and with elements of independence socialism, constituting an important element in the philosophical thought of Polish modernism in Galicia.
Romantyczne sonety o wolności artystycznej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Stanisz, Marek
W przedstawionym artykule ukazuję, w jaki sposób w romantycznych sonetach wyrażano ideę wolności artystycznej i jak odnoszono się w nich do reguł sztuki poetyckiej. Dowodzę, że wyrazem wolności artystycznej były takie motywy i metafory, jak: motyw przełamywania ograniczeń sonetowej formy, obrazy wyzwolenia z ograniczeń konwencjami literackimi, motywy lotu ku niebu oraz wędrówki na szczyt. Świadomość wolności twórczej wyzwalały również obrazy wzniosłej przyrody, a także motywy lektury. W swoich rozważaniach skupiam się na polskich sonetach romantycznych, ale sięgam również do sonetów powstałych wówczas w innych krajach europejskich.
„Romantyczne” podróże Augusta Bielowskiego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Kawalec, Agnieszka
W drugiej połowie lat 20. oraz w latach 30. XIX wieku Lwów miał coraz więcej do zaoferowania młodym ludziom. Reaktywowany w 1817 r. i dość prężnie rozwijający się uniwersytet przyciągał młodzież galicyjską pragnącą zdobyć wykształcenie akademickie, by w przyszłości zapewnić sobie stabilną egzystencję. I choć wszechnica lwowska, w pełni zgermanizowana, daleka była od krzewienia postaw narodowych, to za sprawą kilku profesorów nieśmiało, ale dość skutecznie rozbudzała głęboko uśpione pragnienia. Pierwsze pisma literackie publikowane przez braci Chłędowskich, teatr lwowski kierowany przez Jana Nepomucena Kamińskiego, twórczość Aleksandra Fredry – wszystko to budowało atmosferę sprzyjającą samokształceniu oraz pierwszym samodzielnym próbom literackim studentów. Wśród nich zaczęli pojawiać się liderzy, którzy potrafili skupić wokół siebie grono przyjaciół i motywować ich do wzmożonej pracy na polu literatury i przeszłości dziejowej. Jednym z takich organizatorów życia literackiego we Lwowie był August Bielowski, wokół którego powstała grupa literacka nazwana po latach „Ziewonią”. Niniejszy tekst poświęcony został początkowemu okresowi działalności literackiej Bielowskiego, który wraz z przyjaciółmi szukał nowych, oryginalnych źródeł literatury narodowej. Dostrzegał je w twórczości ludowej i słowiańskiej. Opisywane w tekście podróże Augusta Bielowskiego po Galicji miały na celu uzasadnić słuszność stawianej tezy. Służyły zebraniu materiału źródłowego (pieśni, opowieści ludowych, wierzeń, zwyczajów przechowujących pielęgnowane przez wieki tradycje, sięgające niekiedy do czasów pogańskich), który służył za kanwę późniejszej twórczości poetów. Opisy podróży oddają atmosferę, charakter i warunki, w jakich się odbywały. Ukazują dziewiczą przyrodę, obfitują w poetyckie opisy krajobrazów, wskazują na niekłamaną fascynację ludowością, odsłaniają również początki formowania się profesjonalnych badań etnograficznych, archeologicznych i historycznych.
Romantyzm poza wektorem „wpływu”. Model amerykańsko-polskiego rezonansu kulturowego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Ławski, Jarosław
The author of the article considers Polish-American literary and cultural relations from the 18th century to the times of romanticism. He notices that those relations fall into the model impossible to describe by the traditional models using the category of “influence” [Harald Bloom] or postcolonial dependence. The basis for American-Polish relations is the idea of freedom, fight for freedom and even a peculiar cult of freedom of both nations. The personifications of this common relation are the heroes of fight for freedom of Poland and the United States, namely Kazimierz Pułaski and Tadeusz Kościuszko. As the author notices studies on these relations lead to the conclusion that apart from dependence relations between historical and cultural phenomena in intercultural relations others may be observed. Thus, I describe American-Polish relations as a realization of a certain model called „the model of resonance, circulation and transmission” of values, patterns, common ideas. As the researcher indicates the model of this type also shapes postromantic relations between the United States and Polish culture, which may also be observed on the basis of studies on reception of such writers as James F. Cooper, August Antoni Jakubowski, Margaret Fuller, Ralph Waldo Emerson, Henryk Sienkiewicz, Karol Wojtyła, Czesław Miłosz.
The Science of Polish Verse (?). Rzecz o teorii notacji poetyckiej Sidneya Laniera w kontekście współczesnych kulturowych teorii literatury
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Ujma, Martyna
The article presents the theoretical-literary concept developed by Sidney Lanier in the second half of the 19th century in America. The author presents the assumptions of the theory of poetic notation, primary and secondary rhythm, and the links between literature and the social landscape described by the American in “The Science of English Verse” and “The English Novel”. The considerations are included in the framework of reflection on the way of shaping contemporary cultural literary studies.
W trosce o pamięć wieszcza. Lwów w obchodach sprowadzenia zwłok Adama Mickiewicza do Krakowa – 4 lipca 1890
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Sierżęga, Paweł
Sprowadzenie zwłok wieszcza na Wawel w 1890 r., stało się wydarzeniem o zasięgu ponadnarodowym. Ze względu na swą wielokulturowość Lwów miał szczególne znaczenie. Z perspektywy stolicy administracyjnej uroczystości stwarzały szansę na budowanie jedności narodowej o charakterze ponadetnicznym w oparciu o polską kulturę. Z drugiej strony ujawniały nasilający się antagonizm polsko-ukraiński. Obchody sprowadzenia zwłok A. Mickiewicza do Krakowa stały się też katalizatorem rozwoju badań nad literaturą romantyzmu.