Przeglądanie według Temat "przedmowa"

Aktualnie wyświetlane 1 - 3 z 3

Przeszłość i przyszłość „prefacjologii” literackiej. Przegląd zagadnień, perspektywy badawcze
(Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2010) Stanisz, Marek
Przedmiotem artykułu jest prezentacja projektu badań przedmów do dzieł literackich. Autor prezentuje możliwości analizowania wypowiedzi wprowadzających z różnych perspektyw i pozycji badawczych: nie tylko jako dokumentów i świadectw pozaliterackich, ale przede wszystkim jako tekstów rządzących się własnymi prawami, posiadających specyficzny sposób istnienia oraz właściwe sobie reguły kompozycyjne i retoryczne.
Serce boli, lecz opowiadać trzeba. Strategie upamiętniania w przedmowach do poematów romantycznych
(Wydawnictwo AVALON, 2016) Stanisz, Marek
Artykuł prezentuje charakterystykę literackich strategii upamiętniania przeszłości, którymi posługiwali się twórcy przedmów poprzedzających romantyczne poematy narracyjne (George Byron, Heinrich Heine, Adam Mickiewicz, Aleksander Puszkin, Juliusz Słowacki, Taras Szewczenko, Cyprian Norwid, Władysław Syrokomla, Mieczysław Romanowski). Celem przedstawionych rozważań jest ukazanie, jak autorzy tych tekstów rozumieli akty upamiętniania: co uznawali za warte poetyckiego uwiecznienia i jakie nadawali znaczenia oraz funkcje artystyczne relacjonowanym historiom z przeszłości. Analiza przedmów do wybranych poematów romantycznych dowodzi, że najczęstszym przedmiotem narracji upamiętniających były dzieje tajemniczych lub zupełnie anonimowych bohaterów z przeszłości, relacjonowane z subiektywnej, pomijającej fakty historyczne, zaangażowanej emocjonalnie perspektywy. Wśród najważniejszych celów poetyckich opowieści autorzy przedmów romantycznych wymieniali pragnienie wyrażenia tęsknoty za tym, co minione, a ponadto zwracali uwagę na niezwykłość relacjonowanych epizodów lub na głębię własnych przeżyć wywołanych ich kontemplacją. Gest zwrócenia się do przeszłości rozumieli zwykle jako formę jej ożywienia, jako zobowiązanie do pamiętania lub rozrachunek z tym, co minęło; niekiedy prezentowali relacjonowane wydarzenia jako klucz do zrozumienia procesów historycznych i przewidywania przyszłości. Dzięki demonstracyjnemu dystansowaniu się od oficjalnych źródeł historycznych autorzy prefacji do romantycznych poematów dokonywali swoistej „prywatyzacji” przeszłości – w ten sposób uporządkowany dyskurs historyczny zastępowali żywym, emocjonalnym, zsubiektywizowanym dyskursem pamięci.
Topika skromności w autorskich przedmowach do zbiorów lirycznych z pierwszej połowy XIX wieku
(Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2015) Stanisz, Marek
Artykuł poświęcony jest charakterystyce różnorodnych form wykorzystywania topiki skromności w przedmowach autorskich do zbiorów lirycznych I połowy XIX wieku. Odwołując się do dziejów retoryki, autor skoncentrował się na ukazaniu tradycyjnych oraz innowacyjnych metod posługiwania się w tym czasie wspomnianą topiką. Wśród metod tradycyjnych wyróżniają się: odwołania do kompetencji lub pobłażania odbiorców, deklaracje autorskiej nieumiejętności i małej wartości dzieła, uwagi o poetyckiej pracy dla dobra powszechnego, o dorywczości, braku celu oraz braku oryginalności prezentowanych przez autorów prac poetyckich, a także motyw przewrotnej gry z konwencjonalną topiką skromności. Formuły autorskiej autodeprecjacji w przedmowach do zbiorów lirycznych z I połowy XIX wieku przybierały także bardziej oryginalne kształty. Tak więc, ich autorzy odwoływali się do przywileju młodości, powoływali się na prawdę i autentyzm własnych przeżyć, apelowali o empatyczną lekturę, kontrastowali wielkość uczuć z małością efektu artystycznego, a także rozbudowywali skromnościowe wyznania w formę autobiograficznej relacji z całego życia. Używane przez pisarzy I połowy XIX wieku toposy skromności były w tym sensie ilustracją ważnego etapu dziejów retoryki.