Przeglądanie według Temat "postmodernizm"

Aktualnie wyświetlane 1 - 14 z 14

A STUDY OF POSTMODERN LITERATURE IN TRANSLATION AS ILLUSTRATED THROUGH THE SELECTED WORKS OF THOMAS PYNCHON
(2015-05-13) Barciński, Łukasz
The subject of the thesis is the analysis of the specificity of postmodern literature as illustrated through the Polish translation of novels by Thomas Pynchon. In order to find the most precise research tool for the analysis of such a complicated research subject, the thesis applies interdisciplinary approach combining the achievements of various disciplines such as: translation studies – foreignisation/domestication (Venuti), literary studies – polyphonicity (Bachtin), intertextuality (Kristeva), plasir/jouissance (Barthes), defamiliarisation/ostranenie (Shklovsky), philosophy – dissemination (Derrida), rhizomaticity (Deleuze, Guattari), psychoanalysis (Lacan), linguistics and information theory (Shannon). The practical analysis examines to what extent entanglements of textual signification (called rhizomes, a term introduced by Deleuze and Guattari) have been recreated in the Polish rendition by analysing the extent of the recreation of defamiliarisation. Foreignisation was recognized to be the adequate translation strategy to recreate the extent of defamiliarisation (which is relatively high in postmodern texts). The term entropy, derived from information theory, was applied to determine the extent of the recreation of defamiliarisation in the translation product i.e. the translated works by Thomas Pynchon.
Biograficzne puzzle. Czytając „Emigracje intymne” Agnieszki Nęckiej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2013) Luboń, Arkadiusz
The article discusses the role the dissertation entitled "Intimate Emigrations. On the contemporary Polish biographic narrations" by Agnieszka Nęcka plays in the newest literary research on the issue of postmodernism in novel reconstructions of emigrant authors identities. The research proposed by Nęcka is composed by eight critical sketches on the prose of Zygmunt Haupt, Zbigniew Kruszyński, Manuela Gretkowska, Artur Leczycki, and referred to in comparative contexts of the quasi-autobiographic works by Mikołaj Łoziński, Tomasz Piątek, Magdalena Tulli and Michał Witkowski. These are not merely the profiles of the writers whose works still require a more profound reflection, but also the issue presented in the meaningful title – "Intimate Emigrations" – which permits multi-faceted and varied cultural contexts for the interpretation of their writings. From a narrower perspective, Nęcka’s dissertation constitutes a case study of a prose writer, who – in accordance with the rule of self-placement in the work – creates autobiographies based on the redefinition of the traditional patterns applied as a point of reference for the description of various models of “an exile’s” identity. From a wider perspective, the cases offered in the "Intimate Emigrations" illustrate the internal cultural mechanisms of denial and transformation of modernism, as well as indicate the difficulty in rejecting the heritage, which continues to be present in the contemporary works of postmodernist writers.
Chrystologiczne instalacje Magdaleny Schmidt-Góry. Analiza wybranych przykładów
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Grubba-Thiede, Dorota
Od ponad trzech dekad Magdalena Schmidt-Góra, pedagog Wydziału Rzeźby gdańskiej Akademii Sztuk Pięknych, tworzy efemeryczne instalacje odnoszące się do motywu Grobu Pańskiego i zmartwychwstania Jezusa Chrystusa. Wykonuje je z naturalnych mediów, takich jak: krzewy cierniowe, elementy tkanin, drewniane konstrukcje, piasek, papier, papa bitumiczna, wosk, kwiaty. W artykule przedstawiono wybrane instalacje pokazane w kościołach św. Bartłomieja w Gdańsku oraz św. Bernarda w Sopocie na przestrzeni ostatnich 30 lat. Wszystkie noszą znamiona wysokiego poziomu warsztatu artystki, która wirtuozyjnie operuje formami niemal architektonicznymi, abstrakcyjnymi, przedstawiającymi, znakami indeksowymi bądź całościowymi wyobrażeniami ciała ludzkiego oraz silnymi, zniuansowanymi kontrastami. Od 1994 roku artystka związana jest ze Scholą Węgajty. Kształtowanie przestrzeni przez rzeźbiarkę ewokuje pamięć o obrzędach wspólnot religijnych, przeżywaniu misteriów, krucyfiksach mistycznych. Szlachetne materiały, delikatne i z wrażliwością formowane detale odnoszą odbiorcę jej sztuki do doświadczeń liminalnych, granicznych, ostatecznych, „dla zmysłów nie pojętych” – wymagających od odbiorcy dopełnienia wiarą. Dzięki erudycji i głębokiej znajomości Pisma Świętego rzeźbiarce udaje się wypracować przestrzenie tchnące autentycznością, przenikające do myśli, uczuć i pamięci odbiorcy. Wszystko to sprawia, że instalacje Grobu Pańskiego autorstwa Magdaleny Schmidt-Góry oddziałują zarówno w tłumie uczestników mszy świętych, jak też podczas indywidualnych kontemplacji w pustych już wnętrzach sakralnych.
Czy po religii, nauce i filozofii tylko sztuka może nas zbawić? Soteriologia Richarda Rorty’ego
(Autor, 2016) Mordka, Cezary
В статье автор представляет новое решение, предложенное Р. Ротри, проблемы, касающейся признания законными человеческих убеждений о мире вместе с возможностью достижения своеобразного спасения. Спасение предлагала религия, потом философия, а затем наука. Ротри критикует все эти попытки, утверждая, что они опираются на ошибку круга в аргументации. Он предлагает радикально бросить старую перспективу путем «отвержения лестницы», т.е. уровня знаний в пользу попыток самотворения, целью которых является не быть копией чего-то или кого-то другого.
Humanistyczne „zwroty” w perspektywie metodologicznej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Strzelecki, Ryszard
Artykuł dotyczy „zwrotów” kształtujących oblicze dzisiejszej humanistyki i ujmuje ich specyfikę w perspektywie i ocenie metodologicznej. „Zwroty” zostały odniesione do ich najbliższego kontekstu badawczego, czyli nowej filozofii nauki: Poppera, Lakatosa, Laudena, Feyerabenda i Kuhna. Wykazano wszelkie zbieżności i uchybienia orientacji „zwrotów” wobec przyjętych tam założeń. Okazało się, że realizują te założenia w niewielkim stopniu. Zostały również przybliżone ujęcia „zwrotów” dokonane przez innych badaczy. Ponadto wykazano ich stosunek do tradycji humanistyki i uchybienia wobec tej tradycji. Jednak kluczową cechą „zwrotów” jest ich odejście od współczesnej logiki nauki, racjonalności i rozumności poznania naukowego oraz od zasad ogólnej metodologii nauk. Zostały też omówione najważniejsze przykłady redukcjonizmu ontologicznego i naruszania statusu bytowego człowieka. Nadużycia te przedstawiono na przykładzie czterech wybranych „zwrotów”: performatywnego, „ku rzeczom”, biologicznego i cyfrowego w wersji transhumanistycznej.
Patrząc na mapę, spoglądam w nicość… Wokół melancholii i nudy w wybranych tekstach prozatorskich Andrzeja Stasiuka
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Lech, Jacek
The paper aims at showing the link between Andrzej Stasiuk’s selected prose texts and the beauty of melancholy. The way in which melancholy functions in literature in the period of postmodernity was the starting point for our considerations. We have focused on the way this notion has been radically changed by postmodernism and how it has been deprived of its spiritual importance. The beauty of melancholy is part of Stasiuk’s novel in two ways. First and foremost, this concerns the texts about travelling in which it seems to be a reflection on reality and is inextricably linked with the categories of memory and existence. As stressed by Stasiuk, melancholy has its root in suspicion concerning reality tactics. It may be regarded as ‘melancholy of the way’ and in this sense it is accompanied by a spiritual burden directed against postmodernism. In turn, in 'Opowieści galicyjskie' and 'Zima' it is equated with the boredom and humdrum nature of small-town life. Deprived of its spiritual being it manifests itself as an example of existential torpor and stagnation which are part and parcel of Stasiuk’s characters who – in turn – are painfully stricken by bad fate and function thoughtlessly in lives which they fail to run away from.
Poetyka jako dyskurs
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2013) Kasperski, Edward
The article discusses three different types and applications of poetics: 1) poetics as a normative practice aimed at the assessment and calibration of literary works, formulating rules that literature should comply with and postulating aesthetic solutions and literary trends, 2) poetics as a nomothetic theory, the purpose of which is to discover both historical and structural laws and regularities underlying literature, 3) poetics as a specific discourse on literature, which in the face of a multitude, diversity and historical variability of literary phenomena is aware of its own relativity, flexibility and limitations. Normative poetics is embedded in literary criticism and usually debates contemporary problems of literature. Nomothetic poetics leans toward what is permanent, regular and, as it were, ‘eternal’ in literature. In turn, poetics understood as discourse attempts to follow transformations of literature. However, what distinguishes it from theoretical and historical poetics is that it not only takes into account the diversity and variability of literature but it also corrects and adjusts its own conceptual framework to the properties of literature. Maintaining distance from itself and regarding itself with a certain amount of mistrust, this type of poetics tries to avoid placing itself above the studied literary reality and succumbing to the delusion that it is theory (poetics) that governs literature, defining its form and sense. This results in the need for constant revisions of research methods, concept, terminology as well as the scope and object of poetics. In this way poetics participates in the process of transformation that literature is subject to. Putting the above-mentioned types of poetics in the historical perspective, the article also discusses their contemporary condition. It indicates their relations to mythology, philosophy, methodology, various branches of knowledge and fields of art. The paper focuses on methodological, cognitive and theoretical criticism of poetics, which has characterized recent decades and rocked it to its foundations. It has cast doubt on the academic standing of formalist and structural poetics that has been dominating so far. On the one hand, it has legitimized painful consciousness of the fact that the old twentieth-century paradigm of poetics disintegrated, while on the other, it made it clear that the resultant void should be filled with research and solutions adequate for the conditions and needs of the 21st century. This belief in the rebirth and strength of the poetic tradition breeds hope for the establishment of poetics for which the point of reference and distinguishing mark will not be traditional presence, past, or static eternity, but dynamic future – that, as the poet has it, “eternal corrector”.
Poetyka opisowa wśród współczesnych nauk o literaturze
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2013) Saganiak, Magdalena
The purpose of the article is to present the position of descriptive poetics among various literary studies after the postmodernist turn. This problem is depicted as a methodological one, and relating to several important debates concerning: the specific character of the humanities, the validation of empirical cognition (including the issue of perceiving the cognition of the literary work as empirical one), the meaning of linguistic expressions (and the meaning of text), as well as the epistemological status of categories applied in science. The article outlines changes in the understanding of the cognitive status of literary studies, as affected by the modern philosophical discourse. These changes include: questioning of the existence of the literary fact, questioning of the existence of intersubjective area of research, perceiving the researcher’s language as a personal one, placing the literary thought at the meta-level of thinking of non-existence of coherent literary text and the human inability to understand it. These features of the contemporary literary studies push poetics out of its traditional research area, that is the descriptive studies which observe the literary text and lead to the formation of the sphere of intersubjective notions which are confirmed by the text analysis and assist in aesthetic perception of the artistic works (Polish: postaciowanie - the term used by Stanisław Ossowski). Further, the author of the article presents the categories used by descriptive poetics not only as a language of scientific description, but also as components of the former and the present-day literary communication. She also points to the negative effects of the decline of the language of descriptive poetics, which include: the difficulties in understanding the work of art, the recipient’s inability to describe their own reading experience, the loss of the connection with literary tradition. Changes in the categories applied in descriptive poetics are desirable but such transformations would also entail certain fundamental difficulties.
Regionalizm i ponowoczesność - w stronę wychowania antropologicznego i edukacji kulturotwórczej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Szmyd, Kazimierz
Tekst jest próbą wielostronnej analizy uwarunkowań i głównych czynników kształtujących stan współczesnej edukacji. Podstawowym nurtem narracji jest społeczno-aksjologiczny i kulturotwórczy i antropologiczny wymiar współczesnego wychowania, jego zagrożeń i szans w dobie ponowoczesnej. Wiele miejsca poświęcono tej problematyce w perspektywie przemian pokoleniowej świadomości, destrukcji postaw i systemów wartości, dezorganizacji systemów wychowania dla ludzkiej wspólnoty. Ukazano dylematy i sprzeczności w edukacji szkolnej, wskazano na niejasności i relatywizm w dziedzinie państwowych aksjologii wychowania, a także na wykorzystywanie globalnej edukacji do realizowania egoistycznych celów w globalnym świecie. W tekście znajdujemy kontrowersyjne zagadnienia dotyczące edukacji na rzecz demokratyzacji i humanizacji edukacyjno-kulturowej, wyrównywania poziomów i szans edukacyjnych w skali państw i globalizującego się świata. Artykuł zawiera również odniesienia do współczesnych zagadnień edukacji dla kultury współistnienia wielokulturowego, kształtowania postaw zrozumienia i afirmacji różnic etnokulturowych. Podkreślono w nim również współczesne dylematy i sprzeczności w harmonijnym (spójnym) formowaniu osobowości indywidualnych i zbiorowej świadomości pokoleniowej. Postuluje się podejmowanie społecznej edukacji wychowującej w kontekście zderzeń kultury tradycyjnej (regionalnej) z dominującą formacją stylów postmodernistycznych i kulturowych prowadzących do regresu antropologicznego.
Regiony i obszary wiejskie wobec globalizacji – przemiany kulturowe i wyzwania edukacyjne
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Szmyd, Kazimierz
Tekst jest próbą przybliżenia problematyki obszarów wiejskich i ich specyficznego charakteru w dobie współczesnego postmodernizmu i globalizacji. Nakreślono w nim swoiste ramy rozwoju współczesnej wsi, podkreślając jednocześnie rolę, jaką powinny odgrywać w niej tradycyjne wartości, oparte na instytucji szkolnej, gdzie dominują lokalne, wspólnotowe więzi międzyludzkie, w których szeroko rozumiany czynnik interpersonalny odgrywać powinien zasadnicze znaczenie.
W kręgu autobiografizmu i eseizowanej prozy. Twórczość prozatorska Andrzeja Stasiuka w latach 1992-2010
(Uniwersytet Rzeszowski, 2017-06-27) Lech, Jacek Janusz
Dysertacja ta podejmuje problem genologicznotematycznej ewolucyjności prozy Andrzeja Stasiuka w latach 1992-2010. Zasadnicze pytania w niej postawione dotyczą kilku kwestii. Czy jego prozę można interpretować jako sieć, którą zagęszcza kolejny tekst, czy Stasiuk ewoluował od twórcy zakorzenionego w postmodernizmie w kierunku pisarza metafizycznego, czy jest pisarzem autobiograficznym. Usiłowałem więc zdemaskować Stasiuka strategie autobiografizacji prozy. Problemy związane z budowaniem tożsamości w wymiarze indywidualnym i zbiorowym w odniesieniu do podróżopisarstwa Stasiuka, przestrzeń skorelowana z podróżą będącą egzemplifikacją ludzkiego losu, zagadnienie melancholii obecnej w prozie Stasiuka, rozpatrywane pod kątem melancholii drogi, Opowieści galicyjskie oraz Zima odczytana w duchu melancholii sprzężonej z miejscem, noszącej znamiona acedii to kolejne problemy podjęte w pracy. Ostatnia część rozprawy oparta została na ustaleniach dotyczących społeczno-politycznego wymiaru twórczości prozatorskiej Stasiuka. Pisarz w Dzienniku pisanym później analizuje historię, co jest w jego prozie nowością. Zdarzenia widziane są przez jego narratora w optyce polskiej skłonności do ofiary. Stasiuk redefiniuje martyrologiczny trzon narodowej tożsamości oraz dekonstruuje utrwalone, kulturowe, tożsamościowe mity. Dziennik pisany później odczytany został jako utwór o charakterze politycznym.
Wartości i antywartości. W stronę szkoły aksjologicznie uniwersalnej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Szmyd, Kazimierz
Artykuł jest próbą ukazania kondycji wychowawczej szkoły w perspektywie przemian kulturowych i cywilizacyjnych ze szczególnym uwzględnieniem doby ponowoczesnej. Jest to także spojrzenie na historyczny rozwój aksjologii i teleologii szkoły w procesie przemian na tle różnych stanowisk i orientacji filozoficznych, antropologicznych i pedagogicznych. Głównym tłem rozważań jest kryzys szkoły, jej roli w kształtowaniu norm współżycia społecznego i zasad etyki międzyludzkiej w lokalnym i globalnym świecie. Autor wskazuje na przyczyny, przejawy i zagrożenia wynikające z dehumanizacji współbycia ludzi, ignorowania wartości uniwersalnych, które mają swoje źródło w antropologii humanistycznej. Głównym wątkiem wykładu jest postulat odwołania się do podstaw antropologii humanistycznej w wychowaniu. W tekście formułuje się tezę, zgodnie, z którą istnieje potrzeba zasadniczej rekonstrukcji działalności szkoły jako środowiska kształtującego wartości ogólnoludzkie. Powinna stanowić opozycję wobec rozpowszechniających się antywartości w coraz bardziej „odczłowieczonym” świecie. Artykuł jest też próbą zarysowania głównych postulatów antropologii wychowawczej współczesnej szkoły.
Zdzisław Beksiński i ponowoczesna melancholia. Zarys interpretacyjny („Na końcu ogrodu”, „Centrala snów”, „Informator”)
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Szczyrek, Paweł
The artistic output of Zdzisław Beksiński finds recognition all over the world. Not so long ago, his visual heritage was enriched by new, literary accomplishments – the collection of short stories written by the artist between 1963 and 1965. The present paper is an analysis of three most expressive pieces in terms of studied esthetics: “Na końcu ogrodu”, “Centrala snow” oraz “Informator”. Beksiński’s short stories are here placed in the context of postmodern melancholy characterized by affirmation of experienced emptiness the source of which was sought for in Beksinski’s generational experiences. On these grounds, a thesis is proposed where the holistic creative concept which merges visual and literary accomplishments is expressed by three figures: decay, repetition and ontological uncertainty. Not only is the object of the analysisa theoretical aspect of a worldview present in the literary works but it also functions as a specific fictional-structural solution.
Сказочный дискурс в драматургии Анны Богачевой, Ирины Васьковской и Анны Яблонской
(Uniwersytet Rzeszowski, 2022-09-29) Sibirnaja, Maria
Rozprawa poświęcona jest badaniu dyskursu baśniowego w dramaturgii Anny Bogaczewej, Iriny Waśkowskiej i Anny Jabłonskiej, których twórczość, a mianowicie różnorodny gatunkowo i tematycznie repertuar sztuk teatralnych, reprezentatywnie odzwierciedla kierunek rozwoju współczesnego dramatu rosyjskiego XXI wieku. Studium porównawcze utworów wybranych dramatopisarek pozwala przeanalizować ogólne tendencje manifestacji dyskursu baśniowego w aspekcie literackim, a poprzez analizę postmodernistycznych modyfikacji gatunku baśni-dramatu zidentyfikować jego konstytutywne cechy w tekście dramatycznym. W pracy przestudiowano także cechy gatunkowo-rodzajowe oraz synkretyzm gatunkowy sztuk baśniowych przeznaczonych do wystawienia w teatrze, niebędące wcześniej przedmiotem naukowej analizy. W pracy zastosowano strukturalno-semiotyczne podejście do badań, które pozwala nie tylko analizować tekst dramatyczny, lecz także prześledzić związek przestrzeni artystycznej ze specyfiką gatunkową tekstu. W rozprawie zbadano baśniowy dyskurs na przykładzie współczesnego rosyjskiego dramatu baśniowego i przeanalizowano teksty baśniowych sztuk trzech dramatopisarek, których twórczość nie była wcześniej badana w aspekcie baśniowego dyskursu. Po raz pierwszy postmodernistyczne wpływy na semantyczne cechy gatunku w tekstach baśni dramatycznych zostały rozważone z pozycji współczesnych zmian dyskursu baśniowego.