Przeglądanie według Temat "miasto"

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 25

If not the way of voting organization, then what? In search of the conditions for the turnout in the participatory budget voting – the case of the sixteen largest Polish cities
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Glinka, Kamil
Głównym celem artykułu jest systemowa analiza uwarunkowań frekwencji głosowań przeprowadzonych w ramach budżetów obywatelskich szesnastu największych polskich miast. Oparta na wykorzystaniu kilku komplementarnych metod badawczych (analiza porównawcza, analiza danych zastanych, analiza treści), sprowadza się do testowania sześciu wyszczególnionych czynników. Artykuł dowodzi, że sformułowana hipoteza, zgodnie z którą o poziomie frekwencji decyduje sposób organizacji głosowania (weryfikowany za pomocą tych sześciu czynników), nie może być potwierdzona. Okazuje się, że zaledwie jeden z nich determinuje ten poziom. To z kolei skłania ku stwierdzeniu, że przyczyn wysokiej lub też niskiej frekwencji należy upatrywać po stronie innych uwarunkowań. Prezentowane rozważania wypełniają lukę w badaniach poświęconych aktywności obywatelskiej mieszkańców traktowanej jako warunek sine qua non prowadzenia polityki miejskiej.
Jak badać kondycję kapitału społecznego – doświadczenia i postulaty badawcze na przykładzie Rzeszowskiej Diagnozy Społecznej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Kotarski, Hubert
Zainteresowanie socjologów kapitałem społecznym wiąże się przede wszystkim z poszukiwaniem czynników umożliwiających i ułatwiających rozwiązywanie problemów grup społecznych, społeczności lokalnych i całych społeczeństw. Pojęcie kapitału społecznego jest definiowane w bardzo różny sposób, przez co nie jest ono jednoznaczne. Lista elementów składających się na kapitał społeczny jest dość długa, a do najważniejszych zalicza się zazwyczaj: różnorodne połączenia międzyludzkie, zaufanie, chęć porozumienia, zespół wspólnych wartości i zachowań oraz sieci społeczne warunkujące wspólne działania. Kapitałem społecznym jest wszystko, co warunkuje zbiorowe działanie dla dobra wspólnego w każdej dziedzinie: gospodarce, kulturze, polityce. Diagnoza i określenie poziomu kapitału społecznego na poziomie mezzo, a za taki możemy uznać miasto, umożliwia wskazanie zasobów, które mogą oddziaływać na ważne z punktu widzenia rozwoju miasta obszary. Wyniki podjętych badań empirycznych dowodzą, że kapitał społeczny jest zasobem, który przynosi jednostkom oraz społecznościom lokalnym konkretne korzyści. Istotną zaletą stosowania w badaniach miejskich kategorii kapitału społecznego jest możliwość jego wykorzystania do projektowania polityki miejskiej odpowiadającej w większym stopniu realnym potrzebom mieszkańców.
Kamienie Zielonej Góry i przestrzenie Zielonej Góry w edukacji uniwersyteckiej (z dydaktycznych doświadczeń lit(h)olingwistki)
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021-12) Węgorowska, Katarzyna
Przedmiotem lit(h)olingwistycznej edukacyjnej refleksji są, tym razem, kamienie i nazwy związane z kamieniami występującymi w różnych, zarówno otwartych, jak i zamkniętych, przestrzeniach tzw. Miasta Srok. To ich specyfikę poznają studenci Uniwersytetu Zielonogórskiego podczas międzywydziałowego konwersatorium „Kamień w kulturze”. Relacja przestrzeń-miasto-kamień stała się inspiracją do dydaktycznych uwag na temat kamieni funkcjonujących m.in. w: a) zielonogórskim krajobrazie (morena czołowa, węgiel brunatny, lapidarium), b) zielonogórskiej architekturze świeckiej (mury obronne z kamieni polnych, uliczny bruk, kamienne fundamenty), c) zielonogórskiej architekturze sakralnej (kamienna kapliczka – Kaplica na Winnicy, kamienna rokokowa chrzcielnica), d) zielonogórskim muzeum (ciężkie kamienie / hańbiące kamienie), e) zielonogórskiej firmie jubilerskiej (bursztyn, perła, brylanty). Poznawane przez studentów, wymienione, a następnie zinterpretowane w szkicu kamienie, ich miana, inkrustujące przestrzenie Zielonej Góry, sprawiają, że Winny Gród był i jest miejskim fenomenem, w którego palimpsestowe warstwy na stałe wpisały się kamienne elementy natury oraz kultury.
„Ludzie bezdomni” Stefana Żeromskiego jako prefiguracja współczesnej powieści ekologicznej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Piechota, Dariusz
This article attempts to read Żeromski’s novel as a prefiguration of a contemporary ecological novel. The green reading of the writer’s work redirects readers’ attention towards non-human forms of life, introducing alternative optics for describing reality. The story of Tomasz Judym is tangled with the history of the natural world. While wandering around Paris, Warsaw, Cisy and Zagłębie, the protagonist notices the symptoms which prove the progressive degradation of the natural environment. As one of the few protagonists, he sees the destructive impact of industry on the natural environment. Judym is abandoning the anthropocentric perspective in favour of the biocentric one, making him more sensitive to the suffering of others, understood here as non-human inhabitants of the Earth. Nature is a self-regulating living organism, a powerful element whose contemplation can both delight and frighten. “Ludzie bezdomni” anticipates contemporary ecological thinking, which calls for rational use of earthly goods.
Ludzie i miasto w prozie dwudziestolecia międzywojennego z perspektywy współczesnej lektury (na przykładzie utworów Tadeusza Rittnera, Mieczysława Smolarskiego i Brunona Jasieńskiego)
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Wikarska, Emilia
The article is an attempt to answer the question if are the pictures of the cities presented in the novels: “Palę Paryż” by Bruno Jasieński, “Miasto Światłości” by Mieczysław Smolarski and “Między nocą a brzaskiem” and “Duchy w mieście” by Tadeusz Rittner current. Selected issues from the sociology of the city have been used in this thesis. Relevant examples from the novels along with specific quotes are associated to particular aspects of the urbanization and determinants of the “urban lifestyle”. Attention is directed to the fragments which can be referred to present day to confront them with the latest phenomena and to show if are these novels in some way current or not.
Mit Lwowa w polskiej literaturze XX wieku
(2015-07-02) Wolańczyk, Marta
Celem niniejszej pracy doktorskiej jest ukazanie jak literatura polska XX wieku kształtowała mity Lwowa. Szczególną uwagę zwrócono na przełomowe wydarzenia w historii miasta: jego obronę w latach 1918-1920, w której zasłynęli sami lwowianie, i utratę miasta przez Polskę decyzją konferencji w Jałcie, co stanowi do dziś tragedię dla jego polskich mieszkańców. Pracę podzielono na cztery rozdziały. Dwa pierwsze to baza teoretyczna dla dalszych rozważań. W pierwszym przedstawiono Teorie mitu, drugi poświęcono Przestrzeni, miejscu i miastu. Rozdział trzeci Legenda obrony Lwowa w literaturze międzywojennej zajmuje się obroną miasta przed ukraińskim zamachem stanu i armią bolszewicką. Z tego okresu pochodzi bogata literatura, często tworzona jeszcze w momencie walk. W rozdziale zajęto się też powstaniem i rozwojem legendy obrony Lwowa wyrażonym w literaturze. W rozdziale czwartym Mit Lwowa w literaturze po Jałcie przedstawiono prace pisarzy piszących o Lwowie już po jego utracie: Mariana Hemara, Józefa Wittlina, Zbigniewa Herberta (którzy mieszkali w międzywojennym Lwowie) i Adama Zagajewskiego (który znał go tylko z opowiadań rodzinnych). Prace tych autorów charakteryzuje nostalgia za utraconym miastem, jego idealizacja i poczucie krzywdy. Temat rozprawy jest nadzwyczaj bogaty. Wiele zagadnień czeka jeszcze na omówienie i trzeba będzie do nich powrócić.
Nazewnictwo w miastach województwa podkarpackiego - analiza porównawcza
(2015) Kotarski, Hubert
Artykuł jest próbą klasyfikacji i analizy nazw ulic, pięćdziesięciu jeden miast województwa podkarpackiego. W wersji teoretycznej odwołuje się głównie do dorobku językoznawców i historyków, którzy w swoich analizach nazewnictwa miejskiego skupiają się przede wszystkim na sporządzaniu wykazów obecnych i dawnych nazw ulic poszczególnych miast i objaśnianiu ich etymologii oraz badaniu procesu kształtowania systemu nazewnictwa miejskiego, funkcjonowanie tegoż systemu (czynniki go kształtujące, jego właściwości, modyfikacje i zaburzenia). Artykuł zawiera również propozycję klasyfikacji nazw miejscowych użytecznej dla badaczy nauk społecznych.
Obrazy miasta w „Pozwól rzece płynąć” Michała Cichego. Prolegomena
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Maroszczuk, Grażyna
Michał Cichy is the author of two books “Always is today and Let the river flow”. The subject of literary reflection of the writer is modern, transient, heterotopic city. Sketch of Grażyna Maroszczuk presents reflections on the literary updating of the city in the metaphor of the “walking book” of peripatetic, observer and resident of Warsaw’s old district of Ochota.
OD DIALOGU DO DELIBERACJI. PODMIOTY NIEPUBLICZNE JAKO (NIE)OBECNY UCZESTNIK LOKALNEGO PROCESU DECYZYJNEGO. RAPORT Z BADANIA ANKIETOWEGO
(Ipsylon Pracownia Analiz Społecznych, 2018-10) Kołomycew, Anna; Pawłowska, Agnieszka; Żuk, Iwona; Kmieciak, Robert; Antkowiak, Paweł; Radzik-Maruszak, Katarzyna; Boratyn, Dominik; Szulc-Wałecka, Elżbieta; Siuda, Anna
Raport został opracowany na podstawie materiału empirycznego, zgromadzonego w trakcie prowadzenia badania ilościowego, realizowanego wśród członków społecznych rad i komisji działających przy organach samorządowych i przez te organy powołanych. Badanie ankietowe prowadzono w ramach projektu badawczo-edukacyjnego zatytułowanego: „Od dialogu do deliberacji. Podmioty niepubliczne jako (nie)obecny uczestnik lokalnego procesu decyzyjnego”, finansowanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach programu „DIALOG”. Projekt realizowany jest przez konsorcjum trzech jednostek naukowych: Instytut Nauk o Polityce Uniwersytetu Rzeszowskiego, Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Wydział Politologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Przeprowadzenie badania ankietowego zlecone zostało Pracowni Analiz Społecznych IPSYLON z Sanoka. Badanie ilościowe realizowane było od kwietnia do października 2018 roku. W celu pozyskania informacji, interesujących z punktu widzenia problematyki projektu, wykorzystano wystandaryzowany kwestionariusz ankiety obejmujący 21 pytań problemowych oraz 7 pytań metryczkowych. Badanie ankietowe zostało zrealizowane za pomocą trzech równoległych technik badawczych: ankiety online (CAWI), ankiety papierowej indywidualnej oraz audytoryjnej (PAPI), a także ankiety telefonicznej (CATI). Ankieta skierowana została do członków społecznych rad i komisji, działających w 65 miastach na prawach powiatu, a więc we wszystkich tego typu miastach, za wyjątkiem miasta stołecznego Warszawy. Badaniem objęto takie podmioty jak: - rady młodzieżowe, - rady seniorów, - rady działalności pożytku publicznego, - rady do spraw osób niepełnosprawnych, - rady sportu, - rady rynku pracy, - komisje bezpieczeństwa i porządku, - komisje urbanistyczno-architektoniczne. W rezultacie kilkumiesięcznych działań udało się zgromadzić materiał empiryczny obejmujący dane z 1402 ankiet, zrealizowanych w 65 miastach na prawach powiatu (choć w bardzo zróżnicowanych proporcjach) wśród członków 292 rad i komisji. Najliczniej reprezentowane są rady i komisje z Lublina, Rudy Śląskiej, Płocka, Częstochowy, Sosnowca, Rzeszowa, Tarnowa, Konina, Gliwic, Katowic, Szczecina i Poznania.
Od dialogu do deliberacji. Podmioty niepubliczne jako (nie)obecny uczestnik lokalnego procesu decyzyjnego. Raport z badania ankietowego
(Ipsylon Pracownia Analiz Społecznych, 2018-10) Kołomycew, Anna; Pawłowska, Agnieszka; Żuk, Iwona; Kmieciak, Robert; Antkowiak, Paweł; Radzik-Maruszak, Katarzyna; Boratyn, Dominik; Szulc-Wałecka, Elżbieta; Siuda, Anna
Raport został opracowany na podstawie materiału empirycznego, zgromadzonego w trakcie prowadzenia badania ilościowego, realizowanego wśród członków społecznych rad i komisji działających przy organach samorządowych i przez te organy powołanych. Badanie ankietowe prowadzono w ramach projektu badawczo-edukacyjnego zatytułowanego: „Od dialogu do deliberacji. Podmioty niepubliczne jako (nie)obecny uczestnik lokalnego procesu decyzyjnego”, finansowanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach programu „DIALOG”. Projekt realizowany jest przez konsorcjum trzech jednostek naukowych: Instytut Nauk o Polityce Uniwersytetu Rzeszowskiego, Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Wydział Politologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Przeprowadzenie badania ankietowego zlecone zostało Pracowni Analiz Społecznych IPSYLON z Sanoka. Badanie ilościowe realizowane było od kwietnia do października 2018 roku. W celu pozyskania informacji, interesujących z punktu widzenia problematyki projektu, wykorzystano wystandaryzowany kwestionariusz ankiety obejmujący 21 pytań problemowych oraz 7 pytań metryczkowych. Badanie ankietowe zostało zrealizowane za pomocą trzech równoległych technik badawczych: ankiety online (CAWI), ankiety papierowej indywidualnej oraz audytoryjnej (PAPI), a także ankiety telefonicznej (CATI). Ankieta skierowana została do członków społecznych rad i komisji, działających w 65 miastach na prawach powiatu, a więc we wszystkich tego typu miastach, za wyjątkiem miasta stołecznego Warszawy. Badaniem objęto takie podmioty jak: - rady młodzieżowe, - rady seniorów, - rady działalności pożytku publicznego, - rady do spraw osób niepełnosprawnych, - rady sportu, - rady rynku pracy, - komisje bezpieczeństwa i porządku, - komisje urbanistyczno-architektoniczne. W rezultacie kilkumiesięcznych działań udało się zgromadzić materiał empiryczny obejmujący dane z 1402 ankiet, zrealizowanych w 65 miastach na prawach powiatu (choć w bardzo zróżnicowanych proporcjach) wśród członków 292 rad i komisji. Najliczniej reprezentowane są rady i komisje z Lublina, Rudy Śląskiej, Płocka, Częstochowy, Sosnowca, Rzeszowa, Tarnowa, Konina, Gliwic, Katowic, Szczecina i Poznania.
Odpady komunalne w wybranych gospodarstwach domowych - studium przypadku
(Uniwersytet Rzeszowski: Południowo-Wschodni Oddział Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej z siedzibą w Rzeszowie, 2021) Wiech, Patrycja
Na tle wybranych problemów gospodarowania odpadami komunalnymi w dobie zagrożenia Coronawirus-19 podjęto określenie jakościowej i ilościowej charakterystyki odpadów wytworzonych przez przykładowych producentów zamieszkujących gospodarstwo wiejskie w gminie Rakszawa w miejscowości Węgliska oraz gospodarstwo miejskie w gminie Łańcut w mieście Łańcut.
Problemy społeczno-przestrzenne współczesnego Rzeszowa
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Malikowski, Marian; Szluz, Beata
Rzeszów jawi się w II dekadzie XXI w. jako miasto nowoczesne, dynamiczne, o zrównoważonym rozwoju, dobrej jakości życia, stosujące zaawansowane technologie i wykorzystujące wewnętrzne źródła rozwoju, a ponadto dobrze sterowane przez Prezydenta Miasta, Zarząd i Radę Miasta. Mieszkańcy na co dzień doświadczają miasta na ogół słabiej niż na przykład turyści czy potencjalni inwestorzy, którzy są bardziej obeznani ze zmianami tak w przestrzeni miasta, jak i w społeczeństwie miejskim oraz instytucjach. Ci, co długo tu nie byli, są tym bardziej zaskoczeni. Ci, którzy zawodowo zajmują się miastem: urbaniści, architekci, socjolodzy, ekonomiści, a także potencjalni inwestorzy, coraz więcej słyszą pozytywnych o nim informacji. Jednak w centralnych mediach jest o wiele ciszej na ten temat, a nawet pokutują jeszcze dawne stereotypy w rodzaju: zacofane, prowincjonalne miasto położone pod Bieszczadami. W czasie ogólnopolskiej konferencji zorganizowanej w Rzeszowie w październiku 2015 r. przez Instytut Socjologii Uniwersytetu Rzeszowskiego przeprowadzono mini sondaż wśród jej sześćdziesięciu uczestników. Zdecydowana większość osób, zwłaszcza z dalej położonych miast, była pełna zachwytu i podziwu. Generalna prawidłowość: im ktoś dłużej nie był w Rzeszowie, tym opinie były bardziej pozytywne. Trzeba dodać, że względu na brak czasu (i koszty) nie zorganizowano fachowego przeglądu miasta, czyli wycieczki po nim. Zdano się tylko na wizje zdobyte we własnym, prywatnym oglądzie. Uwagi krytyczne (zresztą bardzo nieliczne) formułowane były w odniesieniu do różnych szczegółów. W związku z tym prezentacja miasta przez Prezydenta w „Echu Rzeszowa” okazała się pomocna, ponieważ zostały w niej zawarte najważniejsze informacje. Posłużono się niektórymi z nich albo w formułowanych opiniach, albo w cytatach. Prezydent Tadeusz Ferenc wystąpieniu opublikowanemu w popołudniowej gazecie lokalnej „Echo Rzeszowa” dał tytuł „Rzeszów – miasto zrównoważonego rozwoju”. Owa równowaga ma dotyczyć spraw przestrzennych i urbanistycznych oraz społecznokulturowych. Za dążenie do równoważenia rozwoju władze miasta otrzymały wiele wyróżnień i nagród. W tej książce zawarto syntetyczny zestaw tych nagród, pominięto zatem tę tematykę we wstępie. Wskazuje to, że Rzeszów jest miastem o dobrej jakości życia, przyjaznym dla mieszkańców, przedsiębiorców i turystów, studentów i uczniów, czy szerzej – młodych ludzi. Najbardziej wyróżnia się Rzeszów pod względem ekologii, jakości życia, bezpieczeństwa, różnorodnej oferty edukacyjnej, pięknych terenów rekreacyjnych w pobliżu miasta oraz miejsc do uprawiania sportów ekstremalnych, jak: skateparki, dirtparki oraz snowparki. Woda w Rzeszowie jest krystalicznie czysta i można ją pić bez przegotowania. Liczba i długość tras rowerowych (a raczej ich wskaźniki w stosunku do liczby mieszkańców) należą do najwyższych w Polsce. Ponadto Rzeszów, jako pierwsze miasto w kraju, udostępnił mieszkańcom bezpłatny bezprzewodowy Internet. Miasto spełnia główne kryteria sprzyjające lokalizowaniu w nim inwestycji. W północnozachodniej jego części (czyli w bliskiej odległości od Portu Lotniczego Jasionka, w pobliżu autostrady A4 i magistrali kolejowej E30) położona jest Specjalna Strefa Ekonomiczna: Rzeszów - Dworzysko, coraz bardziej uzbrajana, aby potencjalni inwestorzy chcieli tam zainwestować. Władze dbają również o to, aby powstały centra usług outsourcingowych i innych związanych z rozwojem otoczenia biznesu. W 2015 r. oddano do użytku np. inkubatory i preinkubatory przedsiębiorczości. Od wielu lat władze miejskie, a zwłaszcza Prezydent, podejmują wiele działań, mimo trudności ze strony władz okolicznych gmin, aby przyłączyć do Rzeszowa następne z nich. Od roku 2006 do 2015 władze powiększyły obszar Rzeszowa z 56 km2 do 117 km2. Obecnie w Rzeszowie mieszka ponad 200 tys. mieszkańców. Ważne jest też to, że sporo przybywających do Rzeszowa osób (3%) to ludzie z zagranicy. Planowana jest budowa kolejki jednoszynowej, ale ze względu na koszty jej realizacja jest ciągle przesuwana w czasie. Planowana jest też w najbliższym okresie realizacja połączeń PKP i PKS z dworców w Rzeszowie do Portu Lotniczego w Jasionce. Wielkim wyzwaniem jest zagospodarowanie nadbrzeży Wisłoka, zwłaszcza od mostu Lwowskiego do zapory. Już został przyjęty do realizacji partycypacyjny projekt innowacyjnego parku nauki z elementami ogrodu zoologicznego i botanicznego w południowej części miasta (pomiędzy Białą a Matysówką). Przewidziana jest także w nieodległej przyszłości budowa basenu wód mineralnych. Rzeszów najlepiej wykorzystał środki unijne. Należy do czołówki miast przodujących w tym względzie (niewiele wyprzedził go tylko Gdańsk). Słabą stroną społecznoarchitektoniczną Rzeszowa, właściwie słabo postrzeganą tak przez jego mieszkańców, jak i przyjezdnych, a nawet fachowców – architektów i urbanistów, jest niewielka i kurcząca się jeszcze przestrzeń publiczna, coraz częściej fragmentaryzowana, prywatyzowana i zajmowana przez wielkopowierzchniowe sklepy, galerie handlowe i inne obiekty prywatne. Zbyt mało jest tej przestrzeni i związanej z nią – jak to nazwał wybitny duński urbanista J. Gehl – „wysokiej jakości życia między budynkami”, czyli obszarów dla ruchu pieszego mieszkańców i turystów, dla spacerów, przebywania i nawiązywania kontaktów z ludźmi, tak licznych w Kopenhadze czy miastach szwedzkich. Są to głównie ulice w centrach wyłączonych z ruchu samochodów, przy których ulokowane są kawiarnie i restauracje ze stolikami i parasolami. Takich obszarów jest zbyt mało, zwłaszcza na osiedlach budowanych z wielkiej płyty z lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX w. W Rzeszowie taką funkcję mogłyby pełnić ulice: 3 Maja, Grunwaldzka, T. Kościuszki, Jana III Sobieskiego, A. Mickiewicza, J. Jałowego, J. Słowackiego, Hetmańska, F. Szopena, Bernardyńska, J. Piłsudskiego, Targowa czy plac Farny, ale są one za wąskie, aby można było tam zlokalizować kawiarnie i restauracje. Owszem, coraz więcej jest atrakcyjnych miejsc, jak np.: fontanna multimedialna przy ulicy Kasztanowej, letni pałacyk Lubomirskich w okolicy zamku, okrągła kładka dla pieszych nad aleją J. Piłsudskiego, park przy kościele Bernardynów. Park Papieski to dopiero przyszłość, po dobnie jak i prezentowany w jednym z tekstów tej książki obiekt rekreacyjny z elementami zoo i ogrodu botanicznego między Białą a Matysówką. Słabą stroną Rzeszowa jest również mała liczba ładnych i reprezentacyjnych budowli, zwłaszcza związanych z kulturą. Obiekt WDK jest za mały i niezbyt estetyczny, dwa zamki – w jednym mieści się sąd, drugi pozostaje w remoncie, dwie synagogi, filharmonia „schowanaˮ i mało reprezentacyjna. Są jeszcze ładne galerie, ale to tylko miejsca handlu. Najładniejsze obiekty posiadają banki (widać, kto ma w mieście najwięcej do powiedzenia). Są ładne budynki uczelni, ale położone na peryferiach. Estetyczny jest budynek Teatru im. W. Siemaszkowej, ale za mały i to tylko jeden gmach teatru w Rzeszowie. Stąd też nasuwa się taka propozycja – o której pisał już kiedyś M. Malikowski – aby wzorując się na zapomnianym dziś przez Polaków Lwowie (w którym jest tyle pięknych i reprezentacyjnych budowli zaprojektowanych i wykonanych przez Polaków), zbudować kopię lwowskiego Teatru Opery i Baletu, który jest jednym z najpiękniejszych obiektów w Europie. Można by wykonać jeszcze kopie innych lwowskich obiektów, np. gmachu Ossolineum, uniwersytetu, politechniki. Przypomnieć tu można wypowiedź byłego marszałka województwa podkarpackiego L. Deptuły, że „Rzeszów ma swoje 5 minut na to, aby ze względów geopolitycznych zajął miejsce Lwowa”. Badania wśród studentów Uniwersytetu Rzeszowskiego, prowadzone od wielu lat, wykazały, że studenci chętnie widzieliby gmach „Teatru i Opery Rzeszowskiej” w naszym mieście. Warto też wspomnieć, że wiele polskich dużych miast ma takie reprezentacyjne budowle, jak np. krakowski Teatr im. Juliusza Słowackiego, katowicki Spodek, Stadion Narodowy w Warszawie, Filharmonia im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie, wrocławska hala sportowa, Opera Leśna w Sopocie, Amfiteatr Tysiąclecia w Opolu. Byłoby to potrzebne nie tylko ze względów prestiżowych, ale również ze względu na podniesienie poziomu życia kulturalnego, zwłaszcza inteligencji, a także przyciągnięcie inwestorów, turystów i potencjalnych mieszkańców. W niniejszej monografii M. Malikowski i R. Malikowski dyskutują na temat miejskich projektów partycypacyjnych, tak dziś rozpowszechnionych w krajach dawnej UE i coraz częściej podejmowanych w Polsce. Jest to związane generalnie z procesami demokratyzacji, a w tym przypadku z szerokim udziałem społeczeństwa miejskiego, czyli „przeciętnych” mieszkańców miast i osiedli. Obejmuje to cały proces restauracji i rewitalizacji ich otoczenia przestrzennego, urbanistycznego i architektonicznego, a także prze kształcenia życia społecznego i kulturalnego zbiorowości miejskiej w różnej skali przestrzennej. Autorzy artykułu pokazują zalety i wady, bariery i korzyści tego procesu. Podają również przykłady tworzenia takich projektów oraz ich realizacji w Rzeszowie i w Kielcach. Temat dotyczący innowacyjności podejmuje A. Tuziak. Podkreśla, że „w Rzeszowie, jak i w całym regionie można zidentyfikować zasadnicze elementy środowiska innowacyjnego, które stanowi pewną jedność przejawiającą się w określonych, prorozwojowych zachowaniach. Wykształciła się już sieć działających w regionie aktorów, którą tworzą władze publiczne, przedsiębiorstwa, instytucje naukowe i badawcze oraz instytucje otoczenia przedsiębiorczości. Na kształtujące się w regionie środowisko innowacyjne składają się zarówno elementy materialne – przedsiębiorstwa oraz sukcesywnie rozbudowywana i modernizowana infrastruktura techniczna, jak i niematerialne – w postaci zasobów wiedzy, kapitału społecznego, wartości, norm, reguł i wzorów zachowań. Dzięki współpracy regionalnych aktorów możliwe staje się lepsze wykorzystanie wspólnych endogenicznych zasobów rozwojowych”. Warto się zatrzymać dłużej na artykule G. Droby dotyczącym empirycznej próby zastosowania koncepcji R. Floridy ze Stanów Zjednoczonych i wyników jego badań nad miastami, które ujął w dwóch książkach „The Rise of the Creative Class” (2002) oraz „Cities and Creative Class” (2005). Florida był także współtwórcą jednego spośród nielicznych wówczas inkubatorów przedsiębiorczości. Główny rezultat jego badań to stwierdzenie, że mimo doskonałej infrastruktury, ulg podatkowych, potencjału naukowo rozwojowego firmy „hightech”, wybierając swoje lokalizacje, kierują się przede wszystkim potencjałem kreatywności mieszkańców danego miasta. Dla jego rozwoju o wiele mniejsze znaczenie mają inne korzyści, m.in.: ulgi podatkowe, dochody, położenie. Do klasy kreatywnej Florida zaliczył pracowników sektora kreatywnego, a więc głównie naukowców, inżynierów, wynalazców, artystów, finansistów. Oni stanowią 1/3 zatrudnionych, wypracowują ponad 2/3 amerykańskiego PKB, a oprócz tego zapewniają miejsca pracy osobom z sektorów niekreatywnych. W USA w miastach, w których najwięcej pracowników należy do sektora kreatywnego, jest najszybsze tempo rozwoju. Posługując się kluczem R. Floridy, G. Droba wykazał, że w Rzeszowie wskaźnik ten wynosi 13% i że najmniej jest w tej grupie kreatywnych pracowników kultury. E. Tłuczek-Tadla ukazuje w swoim tekście strukturę systemu edukacyjnego miasta Rzeszowa. Artykuł obrazuje funkcjonujące w mieście podmioty, a następnie specyfikę działania instytucji edukacyjnych, ich zadania i problemy, rekrutację do placówek edukacyjnych, a także pracę nauczycieli i uczniów. K. Błaszczuk oraz M. Zatorska-Zoła podejmują tematykę opieki zdrowotnej i promocji zdrowia w Rzeszowie, zwracając uwagę na opiekę medyczną nad mieszkańcami oraz ich zachowania zdrowotne. J. Malczewski ilustruje problemy komunikacyjne Rzeszowa i obszaru węzłowego aglomeracji rzeszowskiej oraz sposoby ich rozwiązania, jak również kreśli zarys kierunków rozwoju układu komunikacyjnego i systemu transportowego w mieście. A. Bryg i P. Kurkowski dokonują prezentacji ruchliwości przestrzennej ludności w odniesieniu do mikroregionu i miasta Rzeszów. K. Jasina i K. Szubart-Jaszczur ukazują na podstawie przeprowadzonych badań problem bezpieczeństwa w mieście. Książkę zamykają studia nad marką Rzeszowa i jego promocją S. Przepióry. Autorka zwraca uwagę na to, że Rzeszów coraz bardziej poddaje się nowym trendom oraz stara się wyróżnić na tle innych miast. Ma szansę na umacnianie swojej pozycji oraz kreowanie pozytywnej marki miejsca. Nowa strategia działań zakłada kojarzenie Rzeszowa jako centrum biznesu, a tak że promowanie jego wizerunku jako inteligentnego miasta (ang. Smart City).
Przemiany przestrzeni społecznej w mieście na przykładzie nazw ulic Rzeszowa
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-06) Palak, Mariusz
Celem artykułu jest prezentacja rozważań nad przemianami przestrzeni społecznej Rzeszowa w ostatnich 45 latach. Analizy skupią się wokół zmian nazw rzeszowskich ulic. Punktem wyjścia jest założenie, że ulice i ich nazwy są istotnym elementem miejskiej przestrzeni symbolicznej. Nazwy ulic stanowią odbicie preferowanych przez mieszkańców idei i wartości. Na potrzeby opracowania wyróżniono dwa główne typy nazw ulic: naznaczone społecznie i społecznie nienaznaczone. Termin „nazwy naznaczone społecznie” odnosi się do nazw, które nadane są lub przyjęte przez społeczności lub grupy ludzi, zwykle w celu odzwierciedlenia ich tożsamości, historii, kultury lub wartości. Analiza objęła poziom nasycenia nazw ulic nazwami znaczącymi, główne kategorie nazw znaczących oraz przestrzenne zróżnicowanie występowania nazw znaczących.
Quality of life in the countryside after Poland’s accession to the European Union
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Chmielewska, Barbara; Zegar, Józef Stanisław
The purpose of the study is to assess changes in the quality of life of the rural population in the period after Polish accession to the European Union (years 2006–2016). The study was conducted on the basis of the results of the European Survey on Income and Living Conditions (EU-SILC) and household budgets survey by CSO. The assessment of the quality of life of the rural population was based on indicators characterizing the objective living conditions (income, expenses, infrastructure, environment, housing and furnishings) and on a subjective assessment. In the assessment of the quality of life, the environmental and climate advantages of rural areas were not taken into account. Basic indicators relate to individuals or households. Quality of life in rural areas is worse than in the cities, which is primarily due to the lower income of rural residents. Also, the level of expenditure is lower, mainly with respect to higher needs. The equipment of households with basic technical installations and durable goods, especially modern, is also worse in rural areas than in urban areas. The rural population subjectively evaluates their quality of life as worse than the urban population and they also believe that the ability to satisfy their needs is worse than in the cities.
Rewitalizacja przestrzeni miejskiej Rynku w Krasnymstawie – wyniki badań archeologicznych przeprowadzonych w latach 2007–2008
(Koło Naukowe Studentów Muzeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Kiszczak, Jacek
Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej pozwoliło pozyskać środki finansowe na rewitalizację zabytkowej przestrzeni miejskiej Rynku w Krasnymstawie. Badania archeologiczne przeprowadzono w latach 2007–2008. W trakcie badań odsłonięte zostały relikty nowożytnego ratusza wraz z piwnicami, który powstał po 1575 r. i funkcjonował do początków XIX w. Nie został zidentyfikowany budynek, który mógł pełnić funkcję ratusza przed 1575 r. Nie wystąpiła ilościowo i jakościowo rozwinięta stratygrafia. Ze względu na rosnące drzewa nie udało się przebadać całości Rynku, co w konsekwencji rzutuje na niedostateczny stan rozpoznania ratusza i placu rynkowego.
Rzeszowska Diagnoza Społeczna 2015
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Kotarski, Hubert; Malicki, Krzysztof; Palak, Mariusz; Piróg, Krzysztof
Publikacja jest rezultatem wielowymiarowych działań podejmowanych w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, polegających na komplementarnym łączeniu różnych funkcji pełnionych przez szkołę wyższą: kształcenia, prowadzenia badań naukowych oraz funkcjonowania w lokalnym środowisku poprzez współpracę z lokalnym samorządem. Zastosowany podział na rozdziały odpowiada logice procesu badawczego oraz poszczególnym obszarom badawczym wpisującym się w zakres badania. W rozdziałach pierwszym i drugim omówiono tło teoretyczne i historyczne prowadzonych badań. W rozdziale trzecim zaprezentowano metodykę badania. Kolejne pięć rozdziałów zawiera omówienie zebranych wyników w odniesieniu do szeroko rozumianej problematyki jakości życia (rozdział 4), kapitału społecznego mieszkańców Rzeszowa (rozdział 5), oceny funkcjonowania Urzędu Miasta Rzeszowa (rozdział 6). W rozdziale 7 omówiono zagadnienia związane z wizerunkiem miasta, a w rozdział 8 dotyczy zagadnień pamięci zbiorowej mieszkańców Rzeszowa, w tym m.in. znajomości postaci i wydarzeń historycznych związanych z historią Rzeszowa, stosunku do wybranych pomników, postrzegania wybranych miejsc z przestrzeni miejskiej jako wizytówek miasta oraz tzw. miejsc magicznych.
Społeczne i ekonomiczne aspekty urbanizacji i metropolizacji
(2016-02-09) Malikowski, Marian; Palak, Mariusz; Halik, Janusz
Środowisko przyrodnicze a planowanie przestrzenne
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Rogatka, Krzysztof; Środa-Murawska, Stefania; Biegańska, Jadwiga; Grzelak-Kostulska, Elżbieta; Chodkowska-Miszczuk, Justyna
Celem niniejszego artykułu jest analiza i ocena procesu planistycznego w kontekście kwestii związanych ze środowiskiem przyrodniczym. Środowisko przyrodnicze jest z jednej strony istotnym elementem umożliwiającym rozwój społeczno-gospodarczy sensu largo, a z drugiej strony wpływa ono znacząco na jakość życia mieszkańców, w sposób oczywisty podnosząc jej poziom. Dlatego też właściwe kształtowanie środowiska jest szczególnie istotne i powinno być kluczowym elementem prowadzonej przez władze polityki miejskiej. Ponadto idea dbałości o środowisko, zgodna jest z założeniami rozwoju zrównoważonego (sustainable development) oraz z popularnymi trendami, które zachęcają do kształtowania miast w typie eko i generalnie do prowadzenia eko-życia.
STOLICA PODKARPACIA WCZORAJ I DZIŚ. STUDIUM SOCJOLOGICZNE SPOŁECZNYCH ASPEKTÓW PRZEMIAN W RZESZOWIE W LATACH 1989-2009
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2013) Kotarski, Hubert; Malicki, Krzysztof
Rzeszów stanowi niewątpliwie szczególnie interesujący obiekt do badań. Poddawany wnikliwym analizom już w okresie PRL-u, także dziś domaga się zainteresowania badaczy, wsparcia ze strony ludzi nauki oraz wszystkich osób pragnących widzieć jego rozwój. Prężnie rozbudowujące się miasto o dużym potencjale rozwojowym potrzebuje tego i na takie zainteresowanie zasługuje. Refleksja taka w przypadku Rzeszowa nie jest bynajmniej czymś pionierskim. Stanowi bardziej kontynuację już istniejącego i znaczącego dorobku socjologicznych studiów poświęconych temu miastu. W niniejszej pracy położono największy nacisk na te czynniki, które decydują o randze miasta oraz jego pozycji. Podjęto próbę refleksji nad najbardziej cennym kapitałem decydującym o przyszłości Rzeszowa – jego mieszkańcach. To oni stanowią podstawę jego siły i szanse na rozwój. Poddano zatem analizie ich aktywność obywatelską, kapitał społeczny, zanalizowano aktualne postrzeganie problemów miasta, jego atutów oraz wad. Wszystkie te aspekty stanowią z pewnością pożyteczny materiał dla osób zarządzających miastem, które pretenduje do roli metropolii nie tylko w wymiarze regionalnym, ale także krajowym. Wychodząc z założenia, że zrozumienie każdego ze zjawisk powinno poprzedzać rozpoznanie tak bieżącej sytuacji, jak i jego kontekstu historycznego, w pracy tej odwołaliśmy się wyczerpująco do przeszłości miasta oraz jego złożonej symboliki będącej wynikiem wielowiekowego naznaczania. Wyjaśnienie współczesności ignorujące historię i pamięć o niej zawsze będzie ułomne i może skutkować nieporozumieniami. Żadna wspólnota pracująca na swoją przyszłość nie powinna odwracać się plecami do swej przeszłości. Znajomość swych korzeni może być jedynie pomocna w takich działaniach. W zamierzeniu autorów praca ta powinna mieć charakter praktycznego przewodnika po współczesnych problemach miasta widzianych oczami jego mieszkańców oraz w ich imieniu wskazywać decydentom politycznym kierunki rozwoju.
Wpływ ośrodków miejskich na rozwój innowacyjnych powiązań integracyjnych sektora agrobiznesu
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-03) Chorób, Roman
Celem niniejszego opracowania była próba oceny wpływu ośrodka miejskiego na stan i rozwój procesów integracyjnych rolnictwa z przemysłem spożywczym. Podjętą problematykę poparto wynikami badań, przeprowadzonymi w 2022 roku wśród 450 losowo wybranych producentów rolnych oraz przedstawicieli 126 firm przetwórczych prowadzących działalność w województwie podkarpackim. Wpływ ośrodka miejskiego ukazano m.in. za pomocą lokalnego oddziaływania istniejących zakładów przetwórczych, które stanowią cenne ogniwo w pionowych powiązaniach integracyjnych. Ukazano również znaczenie poziomych form powiązań zachodzących pomiędzy rolnikami, które w pewnych uwarunkowaniach sprzyjają rozwojowi pionowych związków integracyjnych. Wnioski były pomocne w weryfikacji postawionej tezy, iż ośrodki miejskie pełnią istotną rolę poprzez oddziaływanie na procesy integracyjne zachodzące w agrobiznesie.