Przeglądanie według Temat "metafora"

Aktualnie wyświetlane 1 - 17 z 17

Asymmetrical Portrayal of Gender in Magazines for Men with Particular Reference to Sexuality
(Uniwersytet Rzeszowski, 2021-09-15) Kurowska, Karolina
Praca doktorska ma na celu przedstawienie relacji pomiędzy językiem a mediami, oraz odtworzenie i opis wizerunku kobiet i mężczyzn we współczesnych amerykańskich czasopismach dla mężczyzn, skupiając się na roli, jaką stereotypy i wyidealizowane modele kognitywne odgrywają w określaniu znaczenia kobiet i mężczyzn we współczesnej prasie. Badanie opiera się głównie na założeniu, że ICM KOBIETA i ICM MĘŻCZYZNA są modelami metonimicznymi obejmującymi kilka pod-modeli o stosunkowo nieskomplikowanej strukturze, które dominują nad innymi i prowadzą do dyskryminujących założeń i uogólnień. Drugi, istotny cel stanowi zbadanie roli, jaką metafory odgrywają w utrwalaniu poglądu, iż mężczyźni są językowo konstruowani jako silni agresorzy, kobiety zaś, jako słabe ofiary. Analiza przeprowadzona jest w duchu Językoznawstwa Kognitywnego, ze szczególnym uwzględnieniem koncepcji metafory konceptualnej Lakoffa i Johnsona (1980), dalej rozwijanej przez innych badaczy, która wydaje się być jednym z najpraktyczniejszych narzędzi używanych w tego typu badaniach. Opiera się ona na założeniu, iż w wielu przypadkach ogólne postrzeganie seksu oscyluje wokół zjawiska przemocy i dominacji.
Concept of silence in modern speech practices
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Shumarova, Nataliya
W artykule został rozpatrzony koncept „milczenie”, jego wyobrażenia we współczesnym stylu artystycznym i dziennikarskim, a także w reakcjach asocjatywnych młodego pokolenia – studentów Instytutut Dziennikarstwa Narodowego Uniwersytetu imienia Tarasa Szewczenki w Kijowie, jako aktywnych użytkowników współczesnych norm komunikacji językowej. Podstawą analizy stylowej są materiały Elektronicznego Korpusu Tekstów Języka Ukraińskiego, stworzonego przez zespół badaczy wymienionego wyżej Uniwersytetu. Zanalizowano fizyczne, psychologiczne, aksjologiczne wymiary milczenia. Opisano osobliwości jego definicji w tekstach badanych rejestrów stylistycznych, wyodrębniono typowe metaforyczne modele rozszerzenia konceptualnego pola „milczenie”, a także przytoczono emocjonalne cechy charakterystyczne. Określono reakcje studentów i ich skojarzenia związane z wyznaczonym konceptem.
‘Did he get to second base?’ –baseball metaphor as a means of describing the degree of physical intimacy in the fifty shades trilogy
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Kurowska, Karolina
The main aim of this article is to demonstrate the mechanism of the SEX IS BASEBALL metaphor, and to focus on its motivation, as well as on its possibly degrading effect on modern society. The concept of conceptual metaphor proposed by Lakoff and Johnson (1980) and further discussed by other scholars constitutes one of the most expedient devices that can be applied in this kind of research.
Die Metapher der deutschen und polnischen Metasprache. Kontrastive Analyse wissenschaftlicher und populärwissenschaftlicher Texte
(Uniwersytet Rzeszowski, 2020-01-29) Kupczyk, Beata
Niniejsza dysertacja stanowi kontrastywną analizę metafory w metajęzyku polskim i niemieckim. Materiał badawczy rozprawy stanowią polskojęzyczne i niemieckojęzyczne prace popularnonaukowe Mówiąc Inaczej (P. Mikuła), Wszystko zależy od przyimka (J. Bralczyk, J. Miodek, A. Markowski, J. Sosnowski), Der Dativ ist dem Genitiv sein Tod (B. Sick), Deutsch für Kenner (W. Schneider) oraz naukowe Pragmatyka językowa (R. Kalisz) i Pragmatik: Eine Einführung (J. Meibauer). Klasyfikacja zidentyfikowanych metafor metajęzykowych do jednego z wyznaczonych modeli JĘZYK/ TEKST TO DROGA, JĘZYK/ TEKST TO MATERIA (i ich subkategorii) nie wyklucza koegzystencji tychże wykładników nawet w jednym wyrażeniu. Wykazana polifunkcjonalność metafor metajęzykowych pozwala ukazać wielowymiarowy obraz języka i tekstu w analizowanych pracach. Kluczową w rozprawie jest zatem kognitywna teoria metafory ze szczególnym uwzględnieniem rozważań M. Reddy’ego, ponieważ specyfika metafor pojawiających się w metajęzyku ułatwia ogarnięcie umysłem domen abstrakcyjnych oraz stanowi nieodzowny mechanizm naszego myślenia oraz jego racjonalizacji. Celem rozprawy jest wskazanie podobieństw i różnic dotyczących obecności metafory w metajęzyku polskim i niemieckim, jej rodzaju i frekwencji w badanych pracach o zróżnicowanym stopniu „naukowości”.
Die Metapher der wirtschaftsdeutschen Diskurse. Eine linguistische Analyse
(Uniwersytet Rzeszowski, 2020-01-29) Gołaszewska, Katarzyna
Przedmiotem rozważań niniejszej pracy jest zjawisko metafory w języku ekonomiczno-gospodarczym. W pracy postawione zostały pytania, na które nauka wciąż stara się udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Jaki status posiada metafora w otwartym dyskursie ekonomicznym. Jaki jest jej potencjał i co można wyrazić metaforą? Jakie funkcje spełnia metafora w języku (dyskursie) ekonomicznym i czy używana jest świadomie? W niniejszej pracy dyskusji poddawany jest status metafor stwierdzanych w tzw. dyskursie otwartym („fachexterner Diskurs”) na temat ekonomii, tj. dyskursie funkcjonującym wśród specjalistów oraz między specjalistami a laikami. Analiza w tym kontekście ma pozwolić poddać analizie charakterystykę i funkcje metafor w dyskursach, które w myśl Hundta (2015) mają moc sprawczą. Podsumowując, w języku specjalistycznym metafora podkreśla fakty, zarówno negatywne, jak i pozytywne. Jest niemalże predestynowana do podkreślania faktów. Metafory języka ekonomicznego budują wiedzę ekonomiczną, pomagają i ułatwiają rejestrowanie złożonej działalności gospodarczej. Dzięki metaforom możliwe staje się tworzenie wiedzy nawet bez znajomości kontekstów ekonomicznych. Metafora jest niewątpliwie kategorią semantycznokognitywną, jednak można jej używać świadomie, można nią również manipulować. Jej świadome wykorzystanie może zatem mieć również wymiar pragmatyczny.
Drei Metaphern des Exils im neuesten deutschsprachigen Roman: „Gehen, ging, gegangen“ von Jenny Erpenbeck, „Ohrfeige“ von Abbas Khider, „Das Mädchen mit dem Fingerhut“ von Michael Köhlmeier
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Pokrywka, Rafał
The paper is divided into three parts. In the first one the most popular contexts of the research of the migrant literature are named: the actual debate about consequences of migrant policy and the figure of the author. In the second part three central metaphors in the novels of Erpenbeck, Khider and Köhlmeier are presented. These metaphors of exile are: disturbed time, lost life story, incomprehensible language. The third part contains an overview of the reception of the novels in Germany. The conventions of reading focus first of all on the two aforementioned non-fictional references (political context and author) without taking the metaphorical power of the texts into account. Thus the new migrant literature tends to become an equivalent for journalism and is read literally as a testimony of the author.
Literalność i metaforyczność jako podstawy metaforologii
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Kwiatkowski, Grzegorz
Niniejszy artykuł podejmuje temat dosłowności i metaforyczności w ogólnym kontekście filozoficzno-językowym i stanowi kontynuację rozważań nad zagadnieniem niespójności w ramach teorii metafory przedstawionych w pracy Prawda dosłowna oraz norma metaforyczna jako dwa paradygmaty metaforologii. Stwierdza się w nim, iż dosłowność można sprowadzić do pojęć korespondencyjnej teorii prawdy oraz semantyczno-syntaktycznej poprawności, podczas gdy metaforyczność zyskuje swój status jedynie poprzez założenie ważności pierwszego. Wynikający z tego dwudzielny podział języka, na podstawie przykładów zdań, stwarza jednak szereg pytań o to, jakiego typu język można nazwać dosłownym lub metaforycznym.
Metafora ognia w konceptualizacji miłości w języku rosyjskim i polskim
(Uniwersytet Rzeszowski, 2025-03-06) Michno, Milena
Przedmiotem opisu niniejszej rozprawy jest metafora ognia w konceptualizacji miłości w rosyjskim i polskim kręgu językowo-kulturowym. Badania mają charakter konfrontatywny. Metoda porównawcza pozwoliła ujawnić podobieństwa i różnice w metaforycznym wyrażaniu miłości z użyciem leksemów semantycznie związanych z ogniem. Analizie poddano konstrukcje metaforyczne z leksemem любовь/miłość oraz z leksemami, których znaczenie według źródeł leksykograficznych jest bezpośrednio lub pośrednio związane z żywiołem. Wyekscerpowany materiał został pogrupowany na metafory bazujące na połączeniu nazwy miłości z czasownikami, rzeczownikami, przymiotnikami i imiesłowami semantycznie odnoszącymi się do ognia. W rozdziale z czasownikiem wyodrębniono wyrażenia ze znaczeniem fazy uczucia oraz konstrukcje reprezentujące metaforę „miłość to siła niszcząca”. Dodatkowo zostały zaprezentowane metafory z domeną źródłową temperatury. Podczas ich opisu dokonano podziału na dwie grupy: CIEPŁO – ZIMNO. W każdej z tych kategorii zostały wydzielone wyrażenia metaforyczne z poszczególnymi częściami mowy semantycznie odnoszącymi się do temperatury. Podczas omawiania materiału empirycznego został także wykorzystany aparat pojęciowy językoznawstwa kognitywnego. Analiza kognitywna pozwoliła wskazać, które elementy struktury domeny źródłowej ognia oraz temperatury są odwzorowywane w domenie docelowej miłości.
Metafora w twórczości Włodzimierza Kotkowskiego
(Instytut Sztuk Pięknych Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Lech-Bińczycka, Agnieszka
The article is the attempt to find symbols and metaphors hidden in graphics by Włodzimierz Kotkowski. Works of Włodzimierz Kotkowski are not easy to „read”, and that’s because the artist chose the language of poetic metaphors marked by numerous ambiguities. The artist, sensitive to social and political matters, in the matter of mezzotint and aquatint has hidden digressions on his contemporary world, which by becoming increasingly more distant to us is depriving us more and more of the context of the stories that take place on his graphics. Kotkowski, just us often using existential problems, creates the series of universal and not devoid of amiguities paintings in which, using metaphor, he creates content that doesn’t debase and always stays relevant, thereby confirming the timelessness of his creations.
Pamięć przeszłości versus Historia. O Lodzie Jacka Dukaja
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Gorliński-Kucik, Piotr
There are at least two equivalent interpretations of Jacek Dukaj’s 'Lód'. It may be interpreted as a novel about the continual progress of homo sapiens, and therefore – similarly to the majority of the writer’s works – from the viewpoint of transhumanism; as well as – and this is what the paper is dealing with – as ‘a treatise on the freedom from Idea’. Dukaj’s alternative story has been created on the basis of modification of the laws of our physics (an unknown element from outer space falls to the ground) and an intellectual play with the Lwów-Warsaw school findings. As a result, the literary world of 'Lód' has been divided into the spheres of the influence of Summer and Winter which are – according to this interpretation – the metaphor of relativism and essentialism. In turn, the analysis of the selected excerpts proves that the novel is also about the narrative character of history. The last part of the paper is – in the intention of the author – a tentative attempt to present certain possibilities for making use of this metaphor in the context of literary studies, in terms of writing the history of literature.
Poznawcze walory metafor aktualnych w oparciu o zdania metaforyczne typu X jest Y
(2015-10-01) Kwiatkowski, Grzegorz
Przedmiotem rozprawy jest analiza zdań metaforycznych o strukturze podmiotowo-predykatowej: ‘X jest Y’, w której jako materiał badawczy posłużyły wypowiedzi metaforyczne z tekstów najnowszej poezji polskiej. Celem badań jest wydobycie walorów poznawczych metafor, a podstawową tezą jest ta, iż dynamiczny charakter poznania językowego w sposób najbardziej jaskrawy da się zauważyć w procesie kreatywności językowej. Praca skupia się na analizie uprzednio zdefiniowanego i wyodrębnionego zdania metaforycznego, które może być opisane jako podstawa myśli metaforycznej, stanowiącej w aspekcie poznawczym rozpoznanie elementu rzeczywistości poprzez jego redefinicję. Ta redefinicja pozostaje jednocześnie w niezgodzie z konceptualnym opisem tego elementu w ramach dostępnych metafor pojęciowych. Pierwsza część pracy stanowi krytyczny przegląd historycznych stanowisk filozoficznych na temat metafory. Rozdział drugi przybliża strukturę ‘X jest Y’ oraz omawia filozoficzne aspekty czasownika ‘być’ wraz z możliwością ujęcia tych aspektów w analizie zdań metaforycznych. Ponadto wprowadzone zostają podstawowe pojęcia służące do analizy porównawczej badanych metafor. W rozdziale trzecim, po omówieniu zasad selekcji materiału badawczego, oraz sposobu analizy wybranych metafor, następuje szczegółowe przedstawienie walorów poznawczych zdań metaforycznych podzielonych tematycznie. Zakończenie pracy podsumowuje wyniki badań oraz uzasadnia ich ważność.
Przedmiot metaforyczny
(Instytut Sztuk Pięknych Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Mazur, Krzysztof
The author focuses on a specific aspect of a metaphor is, i.e. on a metaphorical object, which in contemporary art often plays a key role. He focuses on the differences in depicting an object on a plane and in space, accentuating a particular complexity of the role of the metaphorical object in spatial arts. The paper discusses basic aspects, such as: • a ready object • a transformed object • an object as an inspiration and transposition into a sculpting form To better illustrate the topic, the author presents and briefly describes from the metaphorical point of view a few examples of works of spatial art by various artists using the same object.
Przestrzeń słowem malowana w relacjach meczów siatkarskich
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Kochmańska, Wioletta
W artykule przedstawiono sposoby wskazywania przestrzeni w relacjach sportowych meczów siatkarskiej Plus Ligi i Tauron Ligi transmitowanych na antenach sportowych telewizji Polsat w latach 2019–2021. Dzięki analizie kognitywnej, łączącej koncepcje JOS i MOS i schematy pojęciowe z włączeniem metafory, oraz uwzględnieniu rezultatów analizy lingwistycznej wypowiedzi w meczach, wykazano, że przestrzeń konceptualizowana jest na różne sposoby w poszczególnych modusach tekstu – w obrazie nadawanym dla widza, jak i w słowach do niego kierowanych. Wywołana kategoria pojęciowa to istotny, wyrażany jako trójwymiarowy, wielopoziomowy obszar – komponent strategii gry. W wypowiedziach jest on sygnalizowany zarówno w ujęciach podmiotowych, jak i przedmiotowych w postaci komunikatów o zrytualizowanej postaci, jak i sprawozdań formułowanych niekonwencjonalnie z wykorzystaniem metafory, nawiązań intertekstualnych i zaskakujących konceptualnych obrazowań.
Światy i życie. Metafory poezji w polskiej krytyce literackiej doby romantyzmu
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Stanisz, Marek
Metafora od wieków uchodzi za serce poezji: nadaje wypowiedzi wyjątkowy kształt, wyciska niezatarte znamię na stylu, angażuje wyobraźnię i emocje czytelnika, a z poety czyni prawdziwego twórcę. Jest niezbędna w sztuce, ale nie sposób się bez niej obyć również w codziennych aktach myślenia, mówienia i pisania. Łącząc obraz z ideą, metafora pozwala wyrażać się w sposób oryginalny, a zarazem precyzyjny i dobitny. Dzięki temu bywa również atrakcyjnym środkiem wyrazu dla krytyki literackiej oraz poręcznym narzędziem refleksji o poezji. W dziejach literatury zdarzały się okresy, gdy te niezwykłe walory ujawniały się ze szczególną mocą. Jednym z nich jest romantyzm. Niniejsza monografia porusza zagadnienia z zakresu poetyki historycznej i historii krytyki literackiej. Jej celem jest zestawienie i analiza najważniejszych metafor, za których pomocą romantyczni krytycy literaccy konceptualizowali istotę poezji, czynności twórczych poety oraz samego dzieła poetyckiego. Analiza tych metafor pozwala na ukazanie romantycznej koncepcji poezji oraz jej związków z wielowiekową tradycją refleksji teoretycznoliterackiej. Materiał poddany analizie stanowią wypowiedzi kilkudziesięciu najważniejszych krytyków literackich doby romantyzmu w Polsce: teoretyczne rozprawy o poezji, artykuły o nurtach i gatunkach literackich oraz twórczości wybranych pisarzy, polemiki krytycznoliterackie, krótkie recenzje oraz szkice.
The Phenomenon of Zoosemy in English Prison Slang: A Diachronic Study of Thief Synonyms
(Uniwersytet Rzeszowski, 2017-06-29) Ciechanowska, Anna
Celem rozprawy jest analiza zoosemicznych zmian semantycznych, które stanowią trzon mechanizmu metaforyzacji w angielskim slangu więziennym. Tematyka ta zasługuje na wnikliwe i kompleksowe przedstawienie, za czym przemawiają, m.in. fakt, iż powszechnie obserwuje się tendencję do przenikania różnych odmian języka, w tym również i slangu więziennego do języka standardowego, oraz potrzeba wyjaśnienia mechanizmów, które regulują zmiany semantyczne zachodzące w tej sferze języka więziennego, co pozwoli lepiej zrozumieć mechanizmy działające w języku standardowym, który pozostaje pod nieustannym wpływem różnych języków środowiskowych. Ponadto, zagadnienie metaforyzacji, a w szczególności zoosemii, w slangu więziennym jest tematem, któremu nie poświęca się wiele uwagi w badaniach językoznawczych. W rozprawie przeanalizowane zostały takie zagadnienia, jak zjawisko slangu, slangu więziennego, oraz ich etymologia oraz charakterystyczne cechy i funkcje, zjawisko antykultury więziennej, problematyka zmian semantycznych, metodologii badań zmian semantycznych, mechanizmu metaforyzacji oraz główne założenia językoznawstwa kognitywnego, które jest podstawową teorią, na której opiera się analiza badanych rzeczowników. W analitycznej części rozprawy zbadany został rozwój semantyczny dwunastu rzeczowników odzwierzęcych, funkcjonujących w angielskim slangu więziennym jako synonimy rzeczownika złodziej. Ponadto, tam gdzie było to możliwe, analiza uwzględniła podobne rozwoje w języku polskim. Podjęto również próbę analizy czasowników odzwierzęcych, które wykształciły się w rezultacie kombinacji mechanizmów metafory i metonimii.
„Walka romantyków z klasykami”, czyli o dziejach pewnej metafory historycznoliterackiej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2010) Stanisz, Marek
Artykuł prezentuje dzieje metafory "walki romantyków z klasykami" w romantycznej krytyce literackiej oraz w późniejszej refleksji o literaturze. Na tle historii tej metafory autor omawia także inne konceptualizacje sporów przełomu romantycznego: obecne w romantycznej krytyce literackiej (metafory sporu, szkół literackich, drogi, przestrzeni wymagającej zagospodarowania, ładu i nieporządku politycznego, kłótni na Parnasie, uwięzienia i wyzwolenia oraz snu i przebudzenia), jak i we współczesnej historii literatury (metafory sporów o poezję, konfrontacji "pokoleń literackich", "idei programowych" romantyzmu, przełomu romantycznego). Autor dowodzi, że w I połowie XIX wieku metaforyka używana na określenie oświeceniowo-romantycznych sporów nie była ustabilizowana - konfrontacyjny typ wyobraźni krytycznej był właściwy głównie dla polemistów o wyraźnie opozycyjnych poglądach estetycznych, a krytycy nastawieni bardziej ugodowo posługiwali się łagodniejszymi formułami. Popularność metafor używanych w dobie romantyzmu była też zależna od etapu, na którym znajdowała się ówczesna debata literacka. Z kolei współczesna historia literatury korzysta wprawdzie z romantycznych konceptualizacji, ale proponuje także inne - zwykle niebatalistyczne - formuły ukazujące istotę ówczesnych polemik literackich.
When ‘She’ comes knocking. A cognitive analysis of metaphorical terms linked with death in english and polish obituaries.
(Uniwersytet Rzeszowski, 2016-12-09) Migut, Paweł
Praca omawia zjawisko metaforyzacji w polskich i angielskich nekrologach w myśl idei kognitywnej. Przedstawia również socjologiczne, historyczne, filozoficzne i kulturalne tło śmierci na przestrzeni wieków. W pracy omówione zostały również kluczowe terminy, które związane są z procesem metaforyzacji, takie jak eufemizacja, tabu, slang, czy nowomowa. W części teoretycznej omówiono także tło historyczne trendów w językoznawstwie, które bezpośrednio przyczyniły się do powstania językoznawstwa kognitywnego. W rozdziale analitycznym przedstawiono kontrastywną analizę metaforycznych wyrażeń związanych ze śmiercią w 16 różnych mapowaniach, takich jak: UP, JOURNEY, CALL, REST, SLEEP, DEFEAT, GIFT/REWARD, EMBRACE, LIFE AS A SUPERNATURAL ENTITY, REUNION, BIRTH A RELEASE, A CELEBRATION, A SYSTEM SHUTDOWN, VICTORY i HAPPINESS. Analiza dotyczyła 479 wyrażeń metaforycznych wyselekcjonowanych z 20000 nekrologów internetowych. 152 wyrażenia funkcjonują w obu językach w identycznej lub podobnej formie. Pozostałe 328 wyrażeń jest używanych tylko w jednym lub drugim języku. Analiza wykazała, że pomimo wielu podobieństw między językiem angielskim a polskim, istnieje także wiele znaczących różnic. Różnice te dotyczą szeregu aspektów językowych począwszy od nacechowania (pozytywnego lub negatywnego), form gramatycznych, zabiegów językowych, eksponowania lub ukrywania elementów religijnych i innych, które wpływają na to w jaki sposób konceptualizujemy i postrzegamy dziś zjawisko śmierci.