Przeglądanie według Temat "granica"

Aktualnie wyświetlane 1 - 7 z 7

Naddniestrzańskie rubieże kulturowe w epoce brązu i wczesnej epoce żelaza
(Instytut Archeologii UR, 2010) Czopek, Sylwester
In dem Artikel werden die Kulturgrenzgebiete besprochen, die man im Laufe der Bronze- und Früheisenzeit am Dnjestr beobachten kann. Eine wesentliche Bedeutung in der Erforschung dieses Problems spielt das Wirken von Prof. J. Machnik, der mit seinem Team intensive Untersuchungen im oberen Dnjestr-Lauf geführt hat (Abb. 1–2). Aus der Anfangscharakteristik der natürlichen Bedingungen geht hervor, dass man dort 3 Grundzonen unterscheiden kann, die sich voneinander durch die wichtigsten die Besiedlung determinierenden Parameter unterscheiden (Abb. 3): I – der obere Flusslauf (ungefähr bis zur Höhe der heutigen Stadt Iwano-Frankiwsk), der zur geophysikalischen Landschaft der Karpaten und Hinterkarpaten gehört, und zugleich die Grenze zwischen dem Mittel- und Osteuropa in der Klassifizierung der physikalisch-geographischen Einheiten darstellt; II – Mittleres Einzugsgebiet (ungefähr bis zur Höhe von Kischinau), das zur Wald-Steppen-Zone Osteuropas gehört und in zwei Teile gegliedert ist – der Nordteil (A) mit der Podolische Platte und der Südteil (B), der deutlich anders auf dem rechten (Dnjepr- Hochebene, Moldauisches Hochland) und dem linken (Fortsetzung der Podolischen Platte) Dnjestr-Ufer ist; III – Der untere Lauf (von Kischinau bis zur Mündung) mit den Landschaften: Schwarzmeertiefland (südliche Unterzone) und den Teilen von dem moldauischen Hochland und der Podolischen Platte (nördliche Unterzone), die zur Steppenzone gehören. In dem weiteren Teil wird die kulturelle Differenziertheit jeder Zone in folgenden chronologischen Abschnitten behandelt (Abb. 4.). Als Fazit stellt der Autor fest, dass das Dnjestr-Einzugsgebiet in der Bronze- und Früheisenzeit eine ziemlich differenzierte Region darstellt, in der die kulturellen Wandlungen im ähnlichen Rhythmus verliefen (Abb. 5.). Die zwei unterschiedlichsten Zonen I und III weisen einerseits starke mitteleuropäische Bezüge (Zone I) und andererseits Anknüpfungen an die Schwarzmeer –und Steppengebiete (Zone III) auf. Diese Bereiche bilden zugleich die kulturellen Grenzgebiete mit allgemeineuropäischer Bedeutung. Eine besondere Rolle spielte vor allem die Steppenzone, die zur Pontischen Provinz (am Schwarzen Meer) gehörte, nicht nur wegen der natürlichen Bedingungen, sondern auch wegen der kulturellen Zugehörigkeit. Sie war eine Kontaktzone (ein Kommunikationsweg) zwischen den Gebieten am Schwarzen Meer und dem Donau- Einzugsgebiet. Im Vergleich zu den Zonen I und III weist das Gebiet des mittleren Dnjestr-Laufs (Zone II) eine deutliche Differenziertheit auf. Im Laufe der hier besprochenen Zeitspanne bildeten sich hier jedoch keine Kultureinheiten, und die vorkommenden Gruppierungen knüpfen mehr oder weniger an die Nachbargebiete an. Für manche von ihnen ist ein gewisser Synkretismus charakteristisch. Diese Zone des Dnjestr-Gebietes ist eben eine Region, wo sich die Einflüsse aus der Waldsteppenzone Westeuropas und aus den im Karpatenbecken, der auch das Donau-Gebiet umfasst, lokalisierten Kulturen, begegnen. Man kann hier die Unterschiede zwischen dem rechten und dem linken Dnjestr -Einzugsgebiet beobachten. Sie sind am deutlichsten in der Zone II B, wo wir scharfe Differenzen zwischen den Kulturen aus den Gebieten heutigen Moldawiens (Kischinau-Korlateni, Kzija-Saharna, Basarabi-Szodeneszti, oder die thrakisch-getische Kultur) und den auf dem rechten ukrainischen Ufer lokalisierten Kulturen beobachten können. Wenn es nicht aus dem Forschungsstand oder aus der unterschiedlichen Interpretation der archäologischen Quellen zu beiden Seiten der Staatsgrenze zwischen Moldawien und der Ukraine resultiert, dann haben wir mit einer deutlichen Grenzzone zu tun, für die Dnjestr eine wichtige Grenze bildete. Das Pruth – Dnjestr Zwischenstromgebiet tendiert während der ganzen Bronze- und Früheisenzeit zur breit verstandenen Donauzone, wobei das linke Dnjestr-Ufer den integralen Teil der osteuropäischen Waldsteppe bildet. In der Zone II A war der besprochene Fluss keine so deutliche Grenze, man kann nämlich zu beiden Seiten des Flusses vom gegenseitigen Durchdringen der ost- und mitteleuropäischen Elemente sprechen.
O wolności, która ma granice – czyli o problemie wytyczania granic wolności w piśmiennictwie polskim okresu międzypowstaniowego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Dworak, Anna
Celem artykułu jest pokazanie na przykładach XIX-wiecznych tekstów, że poza oczywistą w tamtym czasie afirmacją wolności, pisarze, poeci, publicyści mieli świadomość ograniczeń, którym wolność podlega albo podlegać powinna. W kolejnych częściach podjęta zostaje próba zdefiniowania pojęcia wolności, omówione zostają także ograniczenia wolności dotyczące różnych sfer: politycznej, społecznej, osobistej, a w końcu również wolności druku.
Stosunki polsko- ukraińskie w latach 1989- 2005 w świetle polskiej publicystyki
(2016-01-18) Basak, Przemysław
U podstaw powstania rozprawy leżało przybliżenie wzajemnych relacji pomiędzy Polską a Ukrainą i opisanie ich stosunków w formie całościowej. Przedstawiając wszystkie ważne wydarzenia jakie miały miejsce w różnych dziedzinach wzajemnych kontaktów w latach 1989 2005. Do tej pory nikt jeszcze nie zdecydował się na opisanie obrazu obu narodów w polskiej publicystyce w wymienionych latach. Olbrzymia ilośd materiałów źródłowych bez wątpienia odstręczała badaczy od próby napisania pracy naukowej poświęconej tej kwestii. Temat ten wywołuje wiele kontrowersji i emocji, najczęściej o charakterze negatywnym. Szczególnym utrudnieniem dla badacza, był nieodległy czas historyczny jaki został zaprezentowany w tej pracy, co powodowało, że wiele osób nie potrafi podejść do omawianego okresu z odpowiednim dla historyka dystansem. Podstawową bazą źródłową do opracowania niniejszej pracy stała się prasa codzienna. W ciągu omawianego w pracy okresu sporo z tytułów „zniknęło” z rynku wydawniczego a wiele nowych zajęło ich miejsce. Sytuacja taka występowała głównie na początku lat 90- tych. W tamtym okresie ulegały likwidacji liczne czasopisma wydawane w czasach Polski Ludowej przez organy państwowe np.: „Odrodzenie”, „Trybuna Ludu”. Na ich miejsce powstawały pisma założone przez prywatny kapitał. Głównym celem pracy była próba zbadania stosunków polsko- ukraińskich w latach 1989- 2005 na podstawie ogólnokrajowej publicystyki. W szczególności starałem się znaleźć odpowiedzi na główny problem pracy: „w jaki sposób polska publicystyka wpływała na polskie społeczeństwo”, wliczając odpowiedzi na następujące pytania: 1. Jakie są przyczyny wzajemnych konfliktów oraz próby ich rozwiązania na przestrzeni wieków ? 2. Jaki obraz sąsiada istniał w społeczeństwach Polski i Ukrainy ? 3. Czy była możliwość stworzenia nowoczesnych narodów sąsiadujących pokojowo ? 4. Jakie możliwości rozwoju posiadały mniejszości narodowe na Ukrainie i w Polsce ? 5. Jaką rolę w osiąganiu porozumienia pomiędzy obu narodami odegrały czynniki polityczne, religijne, społeczne ? 6. Jaka jest możliwość przeprowadzenia zmian politycznych, które umożliwiłyby „wejście” Ukrainy do Europy ? Analizując wzajemne stosunki obu narodów należy zadać pytanie czy mogłyby one przebiec w sposób odmienny niż w rzeczywistości miało to miejsce? Odpowiedź niestety jest negatywna. Nawet kiedy oba narody dążyły do porozumienia, co niestety miało miejsce bardzo rzadko interweniowały państwa ościenne. Sytuację taką mogliśmy zaobserwować już w czasach powstania Chmielnickiego, w czasie którego konflikt pomiędzy Kozakami a Polską wykorzystała Rosja, zajmując olbrzymie połacie ziem ruskich. W czasie II wojny światowej wpływ na wzajemne relacje polsko- ukraińskie wywierały nazistowskie Niemcy. Nic nie uległo zmianie w latach 90- tych i na początku XXI wieku. Rosja bardzo szybko powróciła do imperialnej polityki nie godząc się z utratą wpływów na terenie Ukrainy. Polska publicystyka bardzo często interesowała się konfliktami pomiędzy oboma narodami. Wielu autorów skupiało się przede wszystkim na historii. Rzeź na Wołyniu lub Akcja Wisła były motywem przewodnim wielu publikacji. Omawiając rzeczywistość wskazywali oni bariery jakie występowała w obu krajach, bardzo często wyolbrzymiając incydenty o charakterze lokalnym do wagi spraw międzynarodowych.
Uwagi Williama Davissona o XVII-wiecznej Rzeczypospolitej na podstawie Zielonych Dzieci Olgi Tokarczuk
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Michta, Ewelina
Olga Tokarczuk przykuwa uwagę czytelnika i uwrażliwia go na zjawiska skomplikowane, niejednoznaczne, często ukryte, a nawet metafizyczne. Pisarkę fascynuje szczególnie rzeczywistość wielorako pograniczna, zogniskowana na różnych manifestacjach dziwności, odmienności i nadzwyczajności. Należy przy tym zaznaczyć, iż polska kultura jest jednym z najistotniejszych problemów poruszanych przez tę wybitną pisarkę. Nic w tym dziwnego, gdyż tworzy ją człowiek, na którym z niezwykłą wnikliwością noblistka koncentruje swoją uwagę. Rozważania na temat szeroko rozumianej polskości w opowiadaniu Olgi Tokarczuk pod tytułem Zielone Dzieci to jedna z historii opisana przez autorkę w wydanym w 2018 roku zbiorze Opowiadania bizarne. W tym stylizowanym na pamiętnik autentycznej postaci historycznej dziele – szkocki lekarz, botanik i badacz osobliwości relacjonuje swoje obserwacje prowadzone na rubieżach Rzeczypospolitej. Czy ten peryferyjny kraj zdoła zainteresować go jakimś miejscowym fenomenem? Czy znajdzie kuszącą alternatywę dla targanych wojnami i klęskami społeczeństw ludzkich? Czy uda mu się powrócić z wyprawy do Francji? W artykule podjęta została próba charakterystyki XVII-wiecznej Polski, refleksja na temat tożsamości oraz granic, a także na temat miejsca człowieka w świecie natury.
Wybrane aspekty pobytu cudzoziemców w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Karnat, Marta
The article presents the definition of a foreigner and describes the characteristic features of the phenomena related to foreigners who arrive in the territory of Poland. Categories of foreigners occurring in Poland have been discussed and the related legal regulations have been indicated. The article presents the conditions of crossing the border. The work describes the possibilities and conditions of staying in the Poland and forms of employment as well as rights of foreigners.
Z dziejów granicy PRL – ZSRR po II wojnie światowej. Wybrane przypadki kontrabandy oraz nielegalnego przekraczania linii granicznej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-06) Olechowski Piotr
W artykule przeanalizowano sześć ujawnionych przypadków nielegalnego przekraczania granicy między Polską Ludową a Związkiem Radzieckim od lat 50. do początku lat 80. XX wieku. Popełniały je osoby o niskim statusie społecznym i słabym wykształceniu. Dwie pierwsze z analizowanych spraw dotyczyły mężczyzn chorych psychicznie, którzy zupełnie nieświadomie znaleźli się na terenie ZSRR. Pozostałe cztery odnoszą się do osób, które pod pozorem wyjazdów turystycznych w rzeczywistości zajmowały się nielegalnym handlem i próbowały przemycić przez granicę przedmioty zabronione. Tekst został w dużej mierze oparty na dokumentach z archiwum KGB w obwodzie lwowskim, które dotychczas nie pojawiały się w obiegu naukowym.
Zjawisko state-sponsored human trafficking na przykładzie Białorusi
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023) Szyszka, Jakub
Niewolnictwo w różnych formach towarzyszyło ludzkości od najdawniejszych czasów. Współczesna forma niewolnictwa bywa nazywana handlem ludźmi, który jest obecnie jednym z najbardziej dochodowych przestępstw. Według danych MOP w 2016 r. nawet 40 mln osób na świecie mogło paść ofiarą handlu ludźmi. Celem artykułu jest próba zmierzenia się z pytaniem, czy w świetle obowiązujących norm prawa międzynarodowego, ze szczególnym uwzględnieniem Protokołu Narodów Zjednoczonych z Palermo z 15 listopada 2000 r., państwo może być uznane za odpowiedzialne za handel ludźmi. Począwszy od lata 2021 r. władze Białorusi zaczęły masowo sprowadzać migrantów z Bliskiego Wschodu, kusząc ich wizją łatwego wjazdu na terytorium Unii Europejskiej. Następnie migranci byli zmuszani, często z narażeniem życia i przy użyciu przemocy, do nielegalnego przekraczania granicy z Litwą, Łotwą i Polską. Celem władz białoruskich była destabilizacja krajów sąsiadujących z Unią Europejską poprzez wywołanie kryzysu migracyjnego. Niektórzy przywódcy UE określili działania władz białoruskich jako sponsorowany przez państwo handel ludźmi i nalegali, aby Białoruś została pociągnięta do odpowiedzialności za handel ludźmi. Chociaż działania władz białoruskich znajdują się w katalogu wymienionym w Protokole z Palermo, konwencja domyślnie odnosi się do przestępstw popełnianych przez jednostki, a nie przez państwa per se. Być może w przyszłości konieczne będzie wypracowanie przez społeczność międzynarodową nowych regulacji i skutecznych mechanizmów zapobiegających zjawisku sponsorowanego przez państwo handlu ludźmi, a także umożliwiających pociągnięcie do odpowiedzialności państw zaangażowanych w tego typu praktyki.