Przeglądanie według Temat "economic development"

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 24

Analiza ekonomiczno-historyczna jako narzędzie wyjaśniania procesu rozwoju gospodarczego. Perspektywa austriackiej szkoły ekonomii
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Ciborowski, Robert; Zalesko, Marian
Jednym ze szczególnie ważnych zagadnień poddawanych analizie w ekonomii jest teoria rozwoju gospodarczego. Wywodzi się ona z osiemnasto- i dziewiętnastowiecznych doktryn ekonomicznych głęboko zakorzenionych w myśli filozoficznej. Problematyka rozwoju wzbudza zainteresowanie nie tylko ekonomistów, ale także przedstawicieli innych nauk społecznych. Z perspektywy ekonomisty, wydaje się, że jednym z bardziej użytecznych narzędzi do analizy problematyki rozwoju gospodarczego mogą być osiągnięcia austriackiej szkoły ekonomii. W ramach badań procesu rozwoju przedstawiciele tej szkoły ograniczają matematyczne modelowanie zjawisk zachodzących w gospodarce, natomiast często odwołują się do historii. Uważają, że w centrum zainteresowania ekonomii powinno być ludzkie działanie (prowadzone w warunkach niepewności), które w niepodważalny sposób wpływa na rozwój.
Azjatycki model pomocy rozwojowej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Nowak, Wioletta
Od początku XXI wieku obserwuje się wzrost poziomu pomocy rozwojowej. W udzielanie pomocy krajom rozwijającym się są zaangażowane nie tylko najbardziej rozwinięte gospodarki świata, ale także arabskie kraje naftowe i gospodarki wschodzące. Każda grupa donatorów kieruje się własnymi zasadami udzielania pomocy. Obecnie do najważniejszych azjatyckich donatorów należą Japonia i Chiny. Kraje te wraz z Koreą Południową stosują bardzo zbliżone strategie udzielania pomocy rozwojowej. Przede wszystkim, politykę pomocy rozwojowej podporządkowały osiąganiu korzyści narodowych. Japonia, Chiny i Korea Południowa pomoc rozwojową zastąpiły współpracą rozwojową. Unikają hierarchicznej relacji donator – odbiorca i nie interweniują w sprawy wewnętrze krajów beneficjentów. Często udzielają pomocy w celu zwiększenia siły nabywczej krajów odbiorców i zapewnienia sobie dostępu do nowych rynków zbytu. Pomoc azjatyckich donatorów nie zastępuje inwestycji zagranicznych w krajach – odbiorcach, ale ułatwia ich napływ. Często jest skutecznym narzędziem dyplomacji surowcowej. Według Japonii, Chin i Korei pomoc ma wzmacniać postawę samopomocy w krajach odbiorcach, a nie ją zastępować. W związku z tym, najczęściej ma formę pożyczek, które trzeba spłacać. Perspektywa spłaty wymusza bardziej przemyślane inwestycje rozwojowe oraz wzrost dyscypliny fiskalnej w krajach odbiorcach. Pomoc jest przeznaczana głównie na realizację określonych projektów mających na celu poprawę infrastruktury. Polityka pomocy azjatyckich donatorów skupia się na osiąganiu wzajemnych korzyści wynikających z połączenia pomocy rozwojowej, inwestycji i handlu.
Development Effectiveness of Foreign Assistance
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Nowak, Wioletta
Since the beginning of the1960s, developed countries have spent over USD 3 trillion on official development assistance to promote economic growth and development in developing countries. Over the last few decades not only major donors but also aid objectives have been changing. The aid objectives reflected changes in geopolitics, the development objectives and views on the development process. Foreign aid very often was treated as an important tool of donors’ foreign and commercial policies. Theoretical studies developed in the sixties support the positive relationship between the foreign aid and economic growth. Two-gap model was used as the basis for calculation of aid requirements. The empirical research on the effectiveness of development aid are extensive and multidimensional. However, their results and conclusions are ambiguous. Principally there are two main strands of the literature on the relationship between foreign aid and economic growth. One group of studies claims that there is the positive aid-growth correlation, the second argues that this correlation is negative. Positive correlation between the foreign aid and economic growth can be either unconditional or conditional. In the second case the aid effectiveness depends on many different factors. The most important are specific conditions in the recipient countries, macroeconomic policy, geographical location, levels of aid allocation and aid modalities.
Economic analysis of law as a good quality of the legislative process
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Majkut, Zdzisław
The article attempts to discuss the economic analysis of law as a quality, that affects the legislative process. Regulations and legal standards are institutions, created by the state, to ensure efficient functioning of the entire national economic process. Institutional structures affect the behavior of people and businesses. The introduced changes in the law may negatively affect economic development or, on the contrary, create very favorable conditions for its development through the elimination of unnecessary and hampering economic development regulations and legal procedures. The article presents the most important issues of economic analysis of law on two examples: Germany and Slovakia. This discipline is the study of law with the use of economic tools. Currently, the economic analysis of law is developing at a rapid pace in comparison to other interdisciplinary social sciences. This analysis uses the relation between law and social norms. Furthermore, the objective of this article is to discuss the legal factors, that affect economic processes.
Geopolityczne uwarunkowania rywalizacji o zasoby Arktyki
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Karaś, Dariusz
Celem opracowania jest wskazanie przydatności teorii gier w kontekście skuteczności analizy geopolitycznych problemów dla usprawnienia procesu decyzyjnego w odniesieniu do obszarów Arktyki. W artykule przedstawiono serię istotnych problemów arktycznych o zasięgu globalnym, a związanych z otwartym rybołówstwem, otwieraniem obszarów Arktyki na wydobycie surowców naturalnych czy tworzeniem nowych korzystniejszych niż dotychczas tras morskich dla transportu towarów. Zidentyfikowano kluczowych graczy obszaru arktycznego wraz z ich konfliktowymi roszczeniami. Wskazano, że kooperacja prowadzi do ograniczenia kosztów społecznych i stymulowania rozwoju gospodarczego w obszarach głównych zainteresowań poszczególnych krajów. Istotne znaczenie ma tutaj dążenie do rozwiązania kwestii spornych w eksploatacji surowców naturalnych, aby nie wpaść w pułapkę dylematu wspólnych zasobów i nie doprowadzić do ich wyeksploatowania. Dla weryfikacji założeń przeprowadzono eksperyment w oparciu o dylemat wspólnych zasobów, w którym uczestnicy wcielili się w rolę poławiaczy ryb oraz kompanie wydobywcze surowców mineralnych. Eksperyment miał formę gry dynamicznej, gdzie w każdej rundzie uczestnicy podejmowali decyzję co do wielkości połowów i wydobycia. Wyniki wykazały, że ograniczenie swobody działania w formie limitów wydłużało czas gry, a tym samym funkcjonowanie podmiotów oraz trwanie zasobów. Pozostawienie swobody w działaniu w ostateczności prowadziło do porozumienia graczy i samoistnego wprowadzania limitów. Eksperyment pokazał, że gracze mieli świadomość, iż dopiero porozumienie prowadzi do uzyskiwania korzyści w dłuższym okresie. Tym samym utworzenie instytucji nadzorującej obszary sporne może prowadzić do łagodzenia konfliktów, gdzie podmioty o różnych celach i interesach muszą osiągnąć porozumienie, szczególnie gdy kluczowym wyzwaniem jest unikanie degradacji zasobów i środowiska.
Gospodarka zaczyna się w rodzinie – kondycja rodziny a rozwój społeczno-gospodarczy
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Michalski, Michał A.
Celem rozważań podjętych w artykule jest ukazanie powiązań oraz przedstawienie badań, które potwierdzają zasadniczy wpływ rodziny na system gospodarczy. Rodzina jest tu rozumiana jako podstawowa instytucja i grupa zarazem, która gwarantuje realizację wielowymiarowego procesu reprodukcji społecznej – począwszy od jej wymiaru demograficznego, przez socjalizacyjny, aż po ekonomiczny. Z tego względu, system gospodarczy – choć często w ekonomii postrzegany jako sfera odrębna od rodziny i prowadzonego przez nią gospodarstwa domowego – de facto istnieje, funkcjonuje i może rozwijać się tylko wówczas, gdy rodziny w obrębie społeczeństwa podejmują i realizują wspomniane wcześniej role. Od tego, z kolei, w jaki sposób to czynią, zależy czy uczestnikami systemu gospodarczego stanie się po pierwsze, odpowiednia (i wystarczająca) liczba przedsiębiorców, pracowników i konsumentów, którzy – po drugie – będą odpowiednio wyposażeni w umiejętności społeczne (miękkie) oraz wiedzę. Zgromadzone w artykule wyniki badań wskazują wyraźnie, że występujące i postępujące, szczególnie w obrębie cywilizacji zachodniej, procesy dekompozycji małżeństwa i rodziny istotnie oddziałują na kondycję gospodarki. Okazuje się bowiem, że z jednej strony rosnący odsetek rozwodów i związany z tym zjawiskiem rozpad rodzin, a z drugiej malejąca liczba małżeństw, wzrost liczby przypadków kohabitacji oraz urodzeń pozamałżeńskich mają istotny wpływ na jakość socjalizacji dzieci i młodzieży. Okazuje się bowiem, jak wskazują m.in. badania Jamesa J. Heckmana, że najbardziej efektywnym pod względem rozwoju umiejętności miękkich (non-cognitive skills) oraz osiągnieć edukacyjnych środowiskiem jest trwała i pełna rodzina. Rekomendacje i wnioski zawarte w artykule zwracają uwagę na znaczenie świadomości powyżej ukazanych zależności nie tylko dla polityki społecznej (i rodzinnej w jej obrębie), ale także dla tworzenia i realizowania polityki gospodarczej.
Inequality of opportunity – gender bias in education in Pakistan
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Tusińska, Magdalena
The subject matter of the paper is inequality of opportunity (IO). Contemporarily, as part of IO, gender bias in education is most likely to be a constraint for growth and development in developing countries. The focus is on gender bias in education in Pakistan, which is a widely discussed problem thanks to the Nobel Prize laureate Malali Yousufzai. The goal is to present the premise and potential consequences of unequal access to education for Pakistanis, and to bring the specifics of the country into clearer focus. The thesis is that gender bias in education in Pakistan is determined by various and deeply rooted factors that place equal access to education in the realm of a distant goal, hampering the growth and development of the economy. The research methods used were a critique of the literature, analysis of statistical data, documents and online sources as well as elements of case study. Plans concerning education have been sketched in SDG-4 and in the document “Pakistan 2025”, but despite some improvements, Pakistan is still a country where one’s future depends on whether one is male or female. A lack of access to education for girls is part of a broader landscape of gender and spatial inequality. The findings suggest that the main circumstances for the exclusion of girls from education are culture, poverty and the state. If recommendations for these areas are not implemented, gender bias will remain one of the barriers to the growth and development of Pakistan.
Innowacyjność sektora MŚP w Polsce: problemy i perspektywy
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Oksanych, Oleksandr
Pośród wyzwań polskiej gospodarki szczególne miejsce zajmuje zapewnienie wysokiej dynamiki rozwoju. Jednym z najważniejszych czynników, mających wpływ na ten wzrost, jest innowacyjność gospodarki. Polska należy do krajów z umiarkowanym poziomem innowacyjności, dla których, zgodnie z wynikami przeprowadzonych badań, innowacyjność ma większy wpływ na wzrost PKB, aniżeli dla krajów-liderów innowacyjności. W szeregu determinantów innowacyjności znaczącą rolę odgrywa zaangażowanie w działalność innowacyjną małych i średnich przedsiębiorstw. W zakresie generowania innowacji, wsparcia działalności innowacyjnej, szczególnie na etapie B+R, MŚP ma określoną przewagę nad dużymi firmami. W gospodarce polskiej udział małych i średnich firm jest dość duży, jednak wykorzystanie ich potencjału dla wzrostu innowacyjności gospodarki napotyka pewne bariery. Lektura naukowej literatury i raportów z badań sondażowych skłaniają do wniosku, że są to przeważnie zewnętrzne bariery o charakterze makroekonomicznym, instytucjonalnym i administracyjno-prawnym. Z innej strony, problemem jest również kreowanie proinnowacyjnych postaw przedsiębiorców. Radykalny wzrost innowacyjności małych i średnich firm wymaga kreowania i realizacji efektywnej krajowej polityki innowacyjnej w celu stworzenia sprzyjających działalności innowacyjnej warunków oraz wprowadzenie zmian w systemie edukacji i szkolnictwa wyższego. Szczególnie ważnym czynnikiem jest poszukiwanie efektywnych form i mechanizmów wykorzystania potencjału uczelni wyższych i budowa ich współpracy z biznesem przez uruchomienie małych średnich firm z ich udziałem. Pomimo tego dla polskich małych i średnich firm priorytetowymi kierunkami wzrostu innowacyjności są: tworzenie i rozwój sieci współpracy z udziałem MŚP, rozwój systemu informacji i promocji innowacji, wsparcie infrastrukturalne; stosowanie rozwiązań platformowych.
Kapitał ludzki w rozwoju społeczeństwa i gospodarki opartej na wiedzy
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Miczyńska-Kowalska, Maria
Na przestrzeni ostatnich lat zaszły duże zmiany w gospodarce (GOW). Kapitał ludzki ujmowany jest jako czynnik rozwoju i wzrostu gospodarczego. Stanowi czynnik dodany do klasycznych teorii wzrostu opartych na kapitale i pracy. Celem artykułu jest wskazanie, że wyzwania stawiane rozwojowi społeczeństwa i gospodarce opartej na wiedzy zaowocowały zwróceniem uwagi na kapitał ludzki, nowe sposoby zarządzania nim, rolę edukacji, wykształcenia i kompetencji pracowników. W warunkach wzrastającej konkurencji wiedza stała się tym czynnikiem, który tworzy przewagę konkurencyjną. We współczesnej gospodarce biznes nie może dobrze funkcjonować bez wiedzy i wykorzystania badań naukowych. Transfer wiedzy z obszaru nauki do sektora gospodarki stanowi podstawę innowacyjności i wzrostu ekonomicznego. Podejmując zagadnienie roli kapitału ludzkiego w rozwoju społeczno-gospodarczym w artykule wyjaśniono pojęcia rozwój społeczny, rozwój gospodarczy, wzrost gospodarczy, kapitał ludzki oraz kapitał intelektualny. Skoncentrowano się na wpływie kapitału ludzkiego i wiedzy na rozwój gospodarczy. Zaprezentowane koncepcje rozwoju społecznego i gospodarczego są pomocne w zrozumieniu kierunku zmian zachodzących w rozwoju. Prowadzą one bowiem do wzrostu roli wiedzy w społeczeństwie i w gospodarce. Analizując to zagadnienie, w artykule zwrócono uwagę na możliwości i ograniczenia rozwoju kapitału ludzkiego w społeczeństwie wiedzy. Podkreślono, że społeczeństwo oparte na wiedzy, gospodarka oparta na wiedzy, implikuje wzrost zapotrzebowania na pracowników wiedzy, na kapitał intelektualny, jak również zarządzanie wiedzą. W artykule wskazano na demograficzne uwarunkowania rozwoju gospodarczego; zasygnalizowano problemy związane z migracjami i bezrobociem; podkreślono rolę edukacji, wykształcenia oraz kompetencji pracowników.
Koncepcja oceny efektu spillover indywidualnej kreatywności pracowników przedsiębiorstw o zróżnicowanym stopniu know-how
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Augustyn, Kamil
Współcześnie istotnym czynnikiem determinującym rozwój gospodarczy jest kreatywny kapitał ludzki. Fenomen kreatywności jest przedmiotem dociekań wielu dyscyplin naukowych, takich jak np. psychologia twórczości, pedagogika twórczości, socjologia twórczości, ekonomia kreatywności, nauki o zarządzaniu, filozofia, neurobiologia, historia, czy nawet etyka. Z punktu widzenia ekonomii kreatywności szczególnie interesującym zagadnieniem są tzw. creativity spillovers bądź creative spillovers, czyli efekty rozprzestrzeniania się kreatywności pracowników, które mogą pozytywnie wpływać na procesy rozwojowe struktur gospodarczych oraz przyczyniać się do wzrostu efektywności funkcjonowania przedsiębiorstw. Na podstawie dogłębnych studiów literaturowych w artykule postawiono problem naukowy w formie pytania badawczego, „czy możliwe jest naukowe zaobserwowanie efektu spillover indywidualnej kreatywności pomiędzy pracownikami danej organizacji i czy podlega on względnie wiarygodnej kwantyfikacji?” Artykuł ma formę komunikatu naukowego, jak również notki technicznej. Jego celem jest krótki opis planu badawczego, jaki autor zamierza zrealizować w celu udzielenia odpowiedzi na zadane powyżej pytanie. Przedstawiono między innymi główną hipotezę naukową, hipotezy szczegółowe, cele badawcze, wybrane metody badań naukowych, jak również metodykę badawczą. Omówiono również proces budowy autorskiego narzędzia badawczego, jakim jest Kwestionariusz Efektu Spillover Indywidualnej Kreatywności (KESIK). Aktualna robocza wersja KESIK zawiera 20 stwierdzeń. Do ich oceny służy 5-punktowa skala z neutralnym punktem środkowym. Badany określa, w jakim stopniu zgadza się z danym stwierdzeniem. Dodatkowo KESIK zawiera dwa pytania (jedno otwarte i jedno zamknięte).
Nierówności jako element pragmatyzmu gospodarczego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-03) Żyżyński, Jerzy
Nierówności to problem obejmujący praktycznie cały współczesny świat. Autor przypomina, że w 2000 roku ONZ przyjęło Milenijne Cele Rozwoju (Millenium Development Goals – MDG), a w 2015 roku skonkretyzowało Cele Zrównoważonego Rozwoju (SDG), które miały nadać kierunek rozwoju światu tak, aby zniwelować różnice między krajami i wewnątrz nich. Autor omawia najważniejsza wnioski co do skutków nierówności, jakie wynikają z prac Komisji Josepha E. Stiglitza, Amartya Sena i Jean-Paula Fitoussi, dzieł Stiglitza i Piketty’ego. Zwraca uwagę, że nierówności dochodowe i majątkowe zaczęły narastać w USA i krajach europejskich od początku lat 80., gdy nastąpiła ekspansja ideologii neoliberalnej i kraje zaczęły w polityce podatkowej wycofywać mechanizmy progresji podatkowej. Te nierówności nie są zatem czymś naturalnym, jak sądzą konserwatyści, wypływają z ideologii – i w tym zgadza się z Pikettym. Jednak zwraca uwagę, że z tego nie wynika, jakoby nierówności powinny być w ogóle zlikwidowane i zastąpione przez równość, stawia tezę, że poziom nierówności powinien stabilizować się na jakimś poziomie wynikającym z pewnej racjonalności. Pokazuje, że pewne zasady nierówności mają charakter uniwersalny i zostały zastosowane już w czasach starożytności, i postuluje zasady pragmatyzmu nierówności. Potrzeba nie równości stanu dochodów i aktywów, lecz szans znalezienia się każdej osoby na stosownym poziomie w ramach pragmatycznych, racjonalnych i sprawiedliwych reguł nierówności. Zwraca uwagę, że dzięki nierównościom rozwija się świat przyrody i w gruncie rzeczy nierówności potrzebuje gospodarka zarówno na szczeblach krajowych, jak i globalnie, są potrzebne dla twórczego rozwoju i apeluje: Poszukujmy zatem racjonalnych zasad nierówności.
O niektórych problemach współczesnego człowieka, ekonomii i systemów ekonomicznych w kontekście integracji procesów rozwojowych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Woźniak, Michał Gabriel
W artykule zwraca się uwagę na znaczenie ekonomii jako nauki w funkcjonowaniu współczesnej gospodarki kapitalistycznej i człowieka gospodarującego. Analiza oparta jest na założeniu, że realne systemy ekonomiczne są złożoną całością. Jej elementy są ze sobą sprzężne. Sprzężenia te rodzą wielokierunkowe konsekwencje i wpływają na rozwój całej gospodarki oraz możliwości realizacji funkcji celów właściwych dla poszczególnych sfer bytu ludzkiego. Autor przekonuje, że użyteczne dla człowieka gospodarującego wypełnianie przez teorię ekonomii funkcji aplikacyjnych wymaga zmiany jej paradygmatów i metodologii badawczej. W kontekście podjętego tematu zwrócono uwagę na uwolnienie uzyskanych wyników badań od legitymizowania interesów dominujących koalicji dystrybucyjnych, a także postulatów emancypacji grup rzekomo uciśnionych i niesprawiedliwie pomijanych w podziale społecznie pożądanych dóbr i wartości, które faktycznie dążą do uwolnienia się od samoodpowiedzialności i społecznej odpowiedzialności. Wskazano też kierunki niezbędnych zmian instytucjonalnych, które sprzyjałyby prorozwojowej strategii ograniczającej nierówności społeczne w Polsce. Autor postuluje: nową ekonomię zorientowaną na badanie sprawności systemów ekonomicznych z punktu widzenia ich zdolności do realizowania celów zintegrowanego rozwoju, wyjście poza paradygmat homo oeconomicus, rozwijanie badań ekonomicznych opartych na podejściu holistycznym, wykorzystywanie również osiągnięć badawczych innych nauk społecznych w analizowaniu reguł działania podmiotów gospodarujących.
Oddziaływanie specjalnych stref ekonomicznych na rozwój społeczno-ekonomiczny województwa podkarpackiego
(Uniwersytet Rzeszowski, 2022-10-13) Pitera, Rafał
Wybrany temat jest związany z funkcjonowaniem specjalnych stref ekonomicznych (SSE) w Polsce. W pracy podjęte zostały próby oceny efektywności działalności SSE w odniesieniu do nakładów jakie się z nimi wiążą. W rozprawie uwzględniono dwa aspekty badań: zarówno teoretyczno-poznawczy, jak również empiryczny. Celem głównym rozprawy doktorskiej była kompleksowa ocena wpływu działalności specjalnych stref ekonomicznych na rozwój społeczno-ekonomiczny województwa podkarpackiego. W rozprawie podjęto również próbę oceny efektywności ekonomicznej przedsiębiorstw działających w specjalnych strefach ekonomicznych w województwie podkarpackim. Dokonano analizy korzyści oraz ponoszonych nakładów związanych z utworzeniem strefy w skali kraju, jak i regionu. Przeprowadzono ocenę wpływu kryzysu gospodarczego na wyniki finansowe przedsiębiorstw strefowych oraz skutki dla budżetu państwa i jednostek samorządu terytorialnego. Dokonano analizy jaką rolę pełnią specjalne strefy ekonomiczne w transferze bezpośrednich inwestycji zagranicznych do Polski. Udzielono odpowiedzi w jakim stopniu specjalne strefy ekonomiczne przyczyniły się do utworzenia nowych innowacyjnych przedsięwzięć dla regionu. Podjęto również próbę zidentyfikowania wpływu specjalnych stref ekonomicznych na lokalne rynki pracy oraz regionalny rynek pracy.
Region as a subject for economic development
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Galushchak, Iryna
Globalization and internationalization development impact on economic development and formulation of strategic objectives in the region, causing the need for a comprehensive analysis of the diverse and sometimes contradictory essential characteristics and features of the region as a system, organization, subject of strategic management with subsequent integration into a coherent object. A comprehensive study of the region using a systematic approach based on dialectical contradiction takes into account as the basis of this complex, multidimensional systems and administering the effect on this process. This article reviews the main socio-economic functions and objectives of the region and made an analysis of the region as an economic development.
Rola nowej ekonomii instytucjonalnej w wyjaśnianiu procesów wzrostu i rozwoju gospodarczego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Kuźma, Magdalena
Celem artykułu jest systematyzacja wiedzy na temat głównych założeń nowej ekonomii instytucjonalnej dotyczących roli instytucji w wyjaśnianiu procesów gospodarczych i zachowań uczestników tych procesów, ze szczególnym uwzględnieniem założeń odnoszących się do problematyki wzrostu i rozwoju gospodarczego. Do jego realizacji posłużono się metodą analizy literatury przedmiotu z zakresu omawianego zagadnienia. W opracowaniu zostały przedstawione główne płaszczyzny powiązań i różnic pomiędzy neoklasycznym nurtem w ekonomii a nową ekonomią instytucjonalną, której założyciele uzupełnili dominujący wówczas nurt o kategorie nieuwzględniane we wcześniejszych badaniach. Jedną z nich są instytucje, które oddziałują na przebieg procesów gospodarczych i zachowania uczestników tych procesów. Ich uwzględnienie w badaniach skutkuje koniecznością przyjęcia założenia, iż jednostki dokonujące wyborów cechują się ograniczoną racjonalnością i oportunizmem. Analiza głównych założeń nowej ekonomii instytucjonalnej pozwala na sformułowanie wniosku, iż modele neoklasyczne wykorzystywane do wyjaśniania procesów wzrostu gospodarczego, którego konsekwencją jest zwiększanie wolumenu produkcji i innych wielkości makroekonomicznych, nie mają zastosowania do analizy rozwoju gospodarczego i towarzyszących mu zmian jakościowych. Nowa ekonomia instytucjonalna podkreśla, że instytucje pełnią kluczową rolę w badaniu prawidłowości związanych z funkcjonowaniem gospodarki oraz przebiegiem procesów gospodarczych oraz ich konsekwencji ekonomicznych i społecznych. Odpowiednio ukształtowany, stabilny i wzajemnie uzupełniający się układ instytucji formalnych i nieformalnych wraz ze skutecznym systemem ich egzekwowania w danej gospodarce oddziałuje pozytywnie na wzrost i rozwój gospodarczy. Konieczne staje się więc poszukiwanie takich instytucji, które będą dynamizowały te procesy i przyczyniały się do zmniejszenia dysproporcji w poziomie rozwoju poszczególnych krajów, poprawy jakości życia społeczeństwa, eliminacji ubóstwa oraz wyrównywania nierówności społecznych.
Rozwój gospodarczy a poczucie szczęścia Polaków w kontekście tendencji światowych po 1989 roku
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Pink, Małgorzata
Powszechnie uznaje się, że celem gospodarowania jest maksymalizowanie zysku bądź korzyści, co nie zawsze wpisuje się w wiązkę celów ludzkiego życia, które w większości przypadków można podsumować dążeniem do szczęścia. Uzależnienie myślenia ekonomicznego od zjawiska wzrostu gospodarczego wraz z opisującymi go wskaźnikami analitycznymi jest więc coraz częściej krytykowane przez samych ekonomistów. W tym kontekście popularność zyskują interdyscyplinarne teorie poszukujące odpowiedzi na pytanie o źródła dobrobytu w szerszym, psychospołecznym kontekście. Jedną z nich jest ekonomia szczęścia, badająca między innymi związki pomiędzy zadowoleniem członków poszczególnych społeczeństw a materialnym dostatkiem. W artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytania o prawdziwość twierdzenia wiążącego wyższy poziom szczęścia z większym bogactwem materialnym z uwzględnieniem szerszego kontekstu międzynarodowego. Zbadano również współzależności pomiędzy przemianami gospodarczymi, wyrażonymi między innymi poprzez wskaźnik PKB per capita, poziom konsumpcji per capita, wskaźnik HDI oraz indeks Giniego, a poczuciem szczęścia wśród Polaków. Analizę danych oparto przede wszystkim na metodach statystycznych (test istotności oraz badanie współzależności). Poszukiwanie relacji pomiędzy bogactwem materialnym a poczuciem szczęścia w ujęciu międzynarodowym, nie daje jednoznacznej odpowiedzi odnośnie istnienia tej współzależności. Analiza deklaracji mieszkańców poszczególnych krajów pozwala natomiast stawiać kolejne pytanie: o znaczenie czynnika kulturowego w odniesieniu do poczucia zadowolenia. Natomiast w odniesieniu do zmiennych opisujących sytuację w Polsce można uznać w odniesieniu do badanego okresu, że istnieje istotna współzależność pomiędzy odczuwanym zadowoleniem a poziomem PKB per capita, HDI0 i poziomem konsumpcji prywatnej per capita.
Rozwój społeczno-gospodarczy polskich regionów
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Miłek, Dorota; Paluch, Paulina
Procesy rozwoju społeczno-gospodarczego wyznaczają wyraźne zróżnicowania przestrzenne i strukturalne. W artykule przeprowadzono analizę i ocenę poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego polskich regionów w 2009 i 2013 roku. Dla realizacji celu badań wykorzystano 38 cech diagnostycznych, które zostały usystematyzowane według następujących aspektów: demografia i rynek pracy, poziom rozwoju społecznego, poziom rozwoju gospodarczego oraz poziom rozwoju infrastruktury technicznej. Przy wykorzystaniu metody taksonomicznej Z. Hellwiga dokonano grupowania województw, rozróżniając regiony o najwyższym, wysokim, niskim i najniższym poziomie rozwoju. Powyższe podejście pozwoliło na zidentyfikowanie zmian w procesach rozwoju społeczno-gospodarczego polskich województw w analizowanych latach.
Social inequalities and the development of society from a sociological perspective
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Miczyńska-Kowalska, Maria
The aim of the article is to attempt to answer the questions: what are the causes of inequality throughout history, what are the causes of inequality in today’s post-industrial society and how can the growing inequalities be counteracted. The analysis of the social inequalities in the development of society employs a sociological approach. The values that lead to the social inequalities: power, money and prestige, can be demonstrated as being part of the history of the inequalities taking place in European society and its development since the 19th century. The article focuses on the concept of social stratification becoming one with progressive social development. It introduces theories explaining social inequalities. Social inequality is classified as one of the most important social problems. It stresses that inequality in life time is changing. It is noted that social inequality and economic development are reciprocal. It is pointed out that today’s post-industrial society has increased the role of education and profession, and that education is today one of the essential goods that diversifies whole social groups; it is also a factor in the reduction of marginal inequality. It was considered that unemployment and precariat constitute an important social problem of the 21st century. It is shown that inequality continues to grow, leading to difficulties in the development of society. It presents a number of factors (in practice) which cause the reduction in social inequalities, as well as the negative consequences of social divisions.
Spójność rozwoju regionów w Polsce w latach 2002–2010
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Jabłoński, Łukasz
Celem artykułu jest weryfikacja hipotezy o spójnym rozwoju społeczno-ekonomicznym województw Polski w latach 2002–2010. W badaniu wykorzystano mierniki taksonomiczne oparte na odległościach w przestrzeniach euklidesowej i miejskiej, które obliczono na podstawie 22 zmiennych: 11 ujmujących rozwój ekonomiczny oraz 11 – rozwój społeczny. Artykuł składa się z kilku części. W punkcie 2. przedstawiono metodykę konstruowania mierników taksonomicznych. W punkcie 3. zaprezentowano dynamikę wykorzystanych w badaniu zmiennych społecznych i ekonomicznych. Punkt 4. zawiera analizę przestrzennego zróżnicowania wartości wziętych do badania zmiennych, a także wartości taksonomicznych wskaźników spójności województw w latach 2002–2010. Punkt ostatni, czyli 5., zawiera podsumowanie i wnioski z prowadzonych rozważań. W toku badań ustalono, że: (a) dla większości wziętych do badania zmiennych ekonomicznych i społecznych wartości współczynników zmienności z 2010 roku były wyższe w stosunku do 2002 roku, (b) wartości współczynników zmienności (VS, VQ) taksonomicznych wskaźników (OE, OM) obliczonych dla zmiennych ekonomicznych, społecznych i społeczno-ekonomicznych, wskazują na rosnące do przełomu 2008–2009 roku zróżnicowanie województw ze względu na poziom rozwoju ekonomicznego oraz rozwoju społeczno-ekonomicznego. W związku z tym trudno wysnuć wniosek o spójnym rozwoju ekonomicznym, społecznym i społeczno-ekonomicznym województw w Polsce w latach 2002–2010.
Społeczny wymiar dyfuzji innowacji i wiedzy jako czynników zmiany i rozwoju gospodarczego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Tuziak, Arkadiusz
Autor artykułu przedstawia zagadnienie dyfuzji innowacji i wiedzy jako źródła zmiany i rozwoju gospodarczego. Charakterystyki i analizy zjawiska dyfuzji skupiają się na jego społeczno-kulturowym i ekonomicznym wymiarze. W pierwszej części opracowania, odwołując się do literatury przedmiotu, ukazano złożoność i wieloaspektowość teoretycznych ujęć procesu dyfuzji innowacji. Następnie scharakteryzowano zjawisko dyfuzji innowacji jako ważnego mechanizmu zmian społecznych i kulturowych. W tak zarysowanych ramach teoretycznych dokonano analizy uwarunkowań, dynamiki i efektywności rozprzestrzeniania się innowacji i wiedzy jako instrumentów przedsiębiorczości i rozwoju gospodarczego. Syntetyczną konkluzję teoretycznych analiz i charakterystyk przedmiotowej problematyki stanowi szkicowo nakreślony schemat powstawania i dyfuzyjnego rozprzestrzeniania się innowacji i wiedzy, który może być użyteczny z punktu widzenia polskich przemian modernizacyjnych oraz przyspieszenia rozwoju gospodarczego, zrównoważonego społecznie i terytorialnie.