Przeglądanie według Temat "dochody"

Aktualnie wyświetlane 1 - 11 z 11

Analiza zróżnicowania kondycji finansowej powiatów województwa świętokrzyskiego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Dziekański, Paweł
Wszystkie procesy ekonomiczne zachodzące w gospodarce pozostają pod bezpośrednim lub pośrednim wpływem pieniądza. Sytuacja finansowa jest zjawiskiem złożonym, trudnym do zmierzenia na podstawie jednej cechy. Celem opracowania była ocena za pomocą metody taksonomicznej kondycji finansowej powiatów województwa świętokrzyskiego i ich zróżnicowania w latach 2005, 2008, 2012. Sytuacja finansowa badanych powiatów była dość zróżnicowana niezależnie od ich charakteru gospodarczego: w badanych latach 2005 (opatowski 0,74; kielecki 0,57; starachowicki 0,51; staszowski 0,38; skarżyski 0,34; kazimierski 0,21), 2008 (kielecki 0,77; pińczowski 0,55; opatowski 0,51; staszowski 0,38; buski 0,32; kazimierski 0,16), 2012 (sandomierski 0,65; kielecki 0,51; opatowski 0,48; ostrowiecki 0,32; pińczowski 0,32; kazimierski 0,20; buski 0,19). Analiza kondycji finansowej samorządu terytorialnego wskazuje na wahania udziału środków własnych, dotacji i subwencji w dochodach ogółem. Ogranicza to w znacznym stopniu samodzielność finansową powiatów i powoduje rozszerzanie zależności finansowej od organów administracji rządowej. Czynnikiem oddziałującym na kondycję finansową są wydatki budżetowe, będące wyrazem realizowanych przez gminę zadań.
Changes in household income distribution after the introduction of social policy programmes in Poland
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Ulman, Paweł
The aim of the paper is to analyse changes in the distribution of income of Polish households during the implementation and functioning of social policy programmes in Poland. Attention is paid to social groups that experienced a difficult economic situation, in particular marriages with dependent children. The added value of the research lies in the in-depth comparative analysis of the distribution of income and its distance in cross-section and time, based on individual data from the Household Budget Survey for two periods – before the implementation of the programmes and during their full operation. In order to compare the income distributions, statistical analysis methods were applied to the empirical income distributions. In addition to the commonly known and basic numerical characteristics of the distributions, a distribution distance measure and an income gap ratio were used. All calculations were based on individual data from the Household Budget Survey carried out in 2015 and 2018. As a result of the calculations, it was shown that in the analysed period there were significant changes in the distribution of income among the Polish population in terms of average income and income inequality. The former increased substantially, while the latter decreased, including between social groups. The results show that the social policy programmes implemented in Poland after 2015 contributed significantly to raising the level of income of most members of society and reducing economic inequalities.
Konsumpcja osób starszych w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Zalega, Tomasz
Artykuł porusza problem konsumpcji w gospodarstwach domowych emerytów w Polsce. Celem artykułu jest przedstawienie sytuacji dochodowej, wydatków oraz struktury konsumpcji ludzi w wieku starszym. Podjęta tematyka została zrealizowana na podstawie analizy danych GUS, dotyczącej budżetów gospodarstw domowych emerytów w latach 2007–2012. Struktura artykułu jest następująca: po krótkim wprowadzeniu, w pierwszej części tekstu, w sposób syntetyczny, wyjaśniono pojęcie starości i procesu starzenia się, a następnie zaprezentowano zmiany demograficzne zachodzące w społeczeństwie polskim. W drugiej części artykułu przeanalizowano sytuację materialną (sytuację dochodową, poziom i strukturę wydatków konsumpcyjnych oraz strukturę rzeczową wydatków), oraz tendencje rozwojowe konsumpcji (zmiany w spożyciu żywności i wyposażeniu w dobra trwałego użytku) polskich emerytów. Syntetyczna konstatacja wieńczy niniejszy tekst.
Kwestia agrarna w niepodległej Rzeczypospolitej – aspekt ekonomiczny
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Zegar, Józef Stanisław
Kwestia agrarna, wniesiona na forum dyskursu społecznego pod koniec XIX wieku, to wielce złożony problem teoretyczny o rozległych skutkach praktycznych, powodowanych przez różne sposoby jej rozwiązywania. Kwestia ta odnosi się do przekształcenia społeczno-ekonomicznej formacji agrarnej w formację przemysłową. W tej pierwszej dominowały tradycyjne gospodarstwa chłopskie, natomiast w tej drugiej kolejno gospodarstwa farmerskie, przedsiębiorstwa rolne i korporacje rolno-przemysłowe. Kluczową rolę w tej transformacji odgrywał kapitał napędzany przez imperatyw ciągłej akumulacji – maksymalizacji zysku. Osobliwość rozwiązywania kwestii agrarnej polegała na zaprzęgnięciu chłopów do owego przekształcenia i to w interesie kapitału a nie dobra chłopów. Polska odzyskując niepodległość odziedziczyła jednocześnie nabrzmiałą kwestię agrarną, objawiającą się dominacją drobnych i nisko produktywnych gospodarstw chłopskich, które dysponowały ogromnymi niewykorzystywanymi zasobami pracy a jednocześnie borykały się z niedostatecznymi dla egzystencji dochodami. Obok gospodarstw chłopskich funkcjonowały gospodarstwa ziemiańskie – także nisko produktywne – i nieliczne przedsiębiorstwa rolne. W międzywojniu kwestia agrarna nie znalazła rozwiązania. W okresie PRL podjęta próba rozwiązania kwestii agrarnej na drodze uspołecznienia nie powiodła się, natomiast ogólny rozwój społeczno-gospodarczy umożliwił „zdjęcie” nadwyżek siły roboczej z rolnictwa oraz wzrost produktywności rolnictwa. Transformacja ustrojowa lat 90. uchyliła bariery doktrynalne i instytucjonalne transformacji rolnictwa rodzinnego, natomiast warunki ekonomiczne powstały dopiero po akcesji Polski do Unii Europejskiej i objęciu rolnictwa mechanizmami wspólnej polityki rolnej.
Nierówności społeczne w aspekcie zróżnicowania wydatków gospodarstw domowych w krajach Unii Europejskiej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Chmielewska, Barbara
Rozszerzenie Unii Europejskiej w 2004 r. o dziesięć państw (w tym Polskę) oraz w 2007 roku o dwa kolejne – Bułgarię i Rumunię – miało wpływ na sytuację ekonomiczną i społeczną w sektorze gospodarstw domowych krajów unijnych, zwłaszcza nowo przyjętych. Procesy adaptacyjne do nowej sytuacji wyrażały się m.in. przyjmowaniem przez społeczeństwa państw o niższym poziomie rozwoju gospodarczego wzorców konsumpcji (w opracowaniu zostały one określone w oparciu o poziom i strukturę wydatków) ukształtowanych w krajach o wyższym poziomie rozwoju. Zmiany te wyraziły się poprawą w okresie akcesji poziomu życia ludności przede wszystkim w krajach nowo przyjętych. Przyczyniło się to m.in. do zmniejszenia nierówności społecznych między państwami unijnymi. W gospodarstwach domowych w państwach nowo przyjętych najwyższy wzrost cechował wydatki przeznaczone na użytkowanie mieszkania, czyli na opłaty za wodę, gaz, energię elektryczną oraz transport. Prawdopodobnie jest to efektem dynamicznego rozwoju infrastruktury technicznej (kanalizacja) i drogowej w tych krajach po akcesji. Akcesja stworzyła warunki do „doganiania” krajów o dłuższym członkostwie pod względem standardów życia, mieszkania, komunikacji itp. Chociaż zmiany te nie były „rewolucyjne”, to jednak przyczyniły się do zmniejszenia dysproporcji w warunkach życia. W krajach najuboższych zmniejszył się odsetek osób żyjących w gospodarstwach domowych o bardzo niskiej intensywności pracy zagrożonych ubóstwem i/lub deprywacją materialną, a także o pogłębionej deprywacji materialnej. Spadek ten najwyższy odnotowano w Polsce.
Ocena społecznego zrównoważenia rozwoju w Polsce według kryterium dynamiki dochodów gospodarstw domowych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Leszczyńska, Małgorzata
W artykule dokonano oceny sytuacji dochodowej gospodarstw domowych w ujęciu czasowym (retrospektywa z lat 1990–2010) w świetle mikrostatystyki dochodów w układzie społeczno-zawodowych grup gospodarstw domowych. W analizie i porównaniach, wykorzystując dane z badania budżetów gospodarstw domowych prowadzonych przez GUS, szczególną uwagę skoncentrowano na dynamice dochodów rozporządzalnych na jedną osobę. Jak się okazuje, przekrój społeczno-zawodowy grup gospodarstw domowych istotnie ją różnicuje. Uwzględnienie w badaniach tego wymiaru wskazuje bowiem na istnienie relatywnie dużych realnych odchyleń analizowanych kategorii. Biorąc pod uwagę zróżnicowania społeczne kształtowane przez dynamikę dochodów, okres przekształceń polskiej gospodarki w ostatnim ćwierćwieczu podzielono na kilka okresów, uwarunkowanych zmiennymi czynnikami. Mimo iż tempo zmian ogólnych dochodów w ostatnich latach w Polsce można uznać za umiarkowane, to nie przekładało się ono równomiernie na poprawę sytuacji dochodowej wszystkich gospodarstw domowych. Biorąc pod uwagę nasilenie zróżnicowania dynamiki dochodów można przedstawić następującą kolejność grup społeczno-zawodowych: po gospodarstwach domowych rolników następną grupę stanowią gospodarstwa pracujących na własny rachunek, utrzymujących się z niezarobkowych źródeł, pracownicze, pracowników użytkujących gospodarstwo rolne oraz gospodarstwa emerytów i rencistów. W odniesieniu do gospodarstw powiązanych z rolnictwem i pracujących na własny rachunek skala zmian dynamiki dochodów wynika z ich silnego związania z gospodarką rynkową podlegającą wahaniom koniunktury. Z kolei mniejsza zmienność dochodów emerytów i rencistów jest związana z ustawowymi ograniczeniami wysokości świadczeń emerytalnych.
Ocena sytuacji finansowej sektora instytucji rządowych i samorządowych w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Nesterowicz, Renata
Sytuacja finansów publicznych zarówno w kraju, jak i na świecie jest niestabilna. Oceniając sytuację finansową sektora publicznego w Polsce należy pamiętać, że nie jest on jednolity – pod koniec XX w. został wprowadzony w Polsce trójstopniowy, oparty na niezależności każdego szczebla, podział administracyjny. Jednostkami zasadniczego trójstopniowego podziału administracyjnego są: gminy (jako podstawowa jednostka samorządu terytorialnego w Polsce), powiaty (w tym grodzkie, zwane także miastami na prawach powiatu) i województwa, które różnią się pomiędzy sobą kompetencjami, ale także źródłami i wysokością dochodów. Finanse stanowią kluczowy obszar dla zarządzających jednostkami samorządu terytorialnego ze względu na szeroki wachlarz zadań publicznych, wykonywanych przez sektor samorządowy, na których realizację niezbędne są adekwatne środki finansowe. Do zakresu zadań sektora samorządowego należy wiele obszarów o kluczowym znaczeniu dla społeczności lokalnych (m.in. oświata, służba zdrowia, opieka społeczna), w których dane przedstawione w tym artykule odpowiadają głównym pozycjom dochodów i wydatków sektora instytucji rządowych i samorządowych zestawianych na podstawie europejskiego systemu rachunków narodowych (ESA 95). Efektywność systemu finansów to takie ukształtowanie wydatków publicznych, które przy ich danym poziomie pozwala osiągać maksymalną użyteczność społeczną. Zakres sektora finansów publicznych i sposób gospodarowania środkami finansowymi nie są obojętne zarówno z punktu widzenia całej gospodarki, jak i zaspokojenia potrzeb społecznych. Jednocześnie zjawisko stałego wzrostu wydatków publicznych, w tym również na szczeblu samorządów, spowodowało zainteresowanie przyczynami tego wzrostu oraz poszukiwanie zwiększenia efektywności finansów publicznych.
Procesy rozwojowe w Polsce w świetle przemian dochodów w instytucjonalnym sektorze gospodarstw domowych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Leszczyńska, Małgorzata
Proces transformacji i otwarcie się na gospodarkę europejską znacznie poszerzyło wachlarz potrzeb gospodarstw domowych w Polsce, lecz stworzyło możliwości ich urzeczywistnienia tylko przez niektóre z nich. Wzmocnił się także system ich odniesień porównawczych, a każde większe dysproporcje postrzegane są jako objaw niesprawiedliwości społecznej. Na wstępie odniesiono się do poglądów na temat nierówności dochodów i ich przyczyn w ujęciu globalnym i w odniesieniu do specyfiki tego zjawiska w krajach transformujących gospodarkę. W artykule dokonano oceny sytuacji dochodowej gospodarstw domowych w ujęciu czasowym (retrospektywa z lat 1990–2010) w świetle makrostatyki dochodów w układzie podsektorów instytucjonalnych. Poddano analizie długookresowe trendy w zakresie zmian dynamiki i struktury dochodów. W analizie i porównaniach wykorzystano dane dotyczące gospodarstw domowych gromadzone przez GUS w ramach rachunków narodowych, w których podstawową kategorią dochodową jest dochód do dyspozycji brutto. Jak się okazuje, poszczególne podsektory gospodarstw domowych w Polsce charakteryzują się dość zróżnicowaną dynamiką zmian dochodów, co wpływa na ogólną strukturę dochodów do dyspozycji brutto. Według makrostatyki kształtowanie się dynamiki i struktury dochodów układa gospodarstwa domowe w dwubiegunową strukturę hierarchiczną: relatywnie niższe pozycje zajmują gospodarstwa utrzymujących się z niezarobkowych źródeł, związane z rolnictwem oraz emerytów i rencistów, natomiast pozycje uprzywilejowane – gospodarstwa pracujących najemnie, a także pracujących na własny rachunek.
Społeczne i przestrzenne aspekty zróżnicowania dochodów we współczesnym świecie
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Kołodko, Grzegorz W.
Kwestia dynamiki i kierunków zmian relacji dochodowych pozostaje kontrowersyjna. Z jednej strony można napotkać opracowania sugerujące, że współcześnie – w epoce nieodwracalnej globalizacji – zakres nierówności jest coraz mniejszy, z drugiej strony twierdzi się, że jest on coraz większy i nadal rośnie, zarówno w krajach wysoko rozwiniętych, jak i w gospodarkach emancypujących się. Bierze się to między innymi ze stosowania różnych miar oraz z niejednakowych punktów odniesienia w czasie i przestrzeni w przypadku porównań międzynarodowych. Bez względu na geograficzny przekrój przeprowadzanych badań nieco inny obraz relacji dochodowych wyłania się przy analizie w oparciu o współczynniki Giniego, inny natomiast przy obserwacjach czynionych przez pryzmat relacji decylowych czy kwintylowych. Podczas gdy w kilku ostatnich dekadach relacje średnich dochodów przy porównaniach między krajami uległy zmniejszeniu, to wewnątrz poszczególnych społeczeństw zwiększyły się. W rezultacie w odniesieniu do całej, już ponad siedmiomiliardowej ludzkości, skala nierównomierności w podziale dochodów narasta. W ślad za dysproporcjami dochodowymi z biegiem czasu zwiększają się także różnice majątkowe, rośnie więc, a nie zmniejsza się dystans dzielący bogatsze warstwy ludności od grup uboższych. Ich zbyt duży poziom jest przyczyną narastania napięć społecznych i politycznych, co obraca się przeciwko wzrostowi gospodarczemu i rozwojowi. Skala nierówności w podziale dochodów ma zatem nie tylko aspekt etyczny, lecz również praktyczny.
Zmiany wydatków konsumpcyjnych rolniczych gospodarstw domowych w latach 1993–2013
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Grzywińska-Rąpca, Małgorzata; Grzybowska-Brzezińska, Mariola
W gospodarstwach rolników dostarczających środki dla domowników, realizowany jest dochód w ramach różnych czynności produkcyjnych gospodarstw domowych, których głównym źródłem utrzymania jest praca w gospodarstwie rolnym. Źródłem utrzymania mogą być również środki finansowe z innych źródeł, takich jak podejmowanie zatrudnienia poza własnym gospodarstwem. Niezależnie od typu gospodarstwa domowego kwota dochodu uzyskanego przez gospodarstwo domowe jest głównym czynnikiem wpływającym, na jakość życia oraz stopień zaspokojenia potrzeb konsumpcyjnych swoich członków. Gospodarstwa domowe, których głównym źródłem utrzymania jest praca w rolnictwie to grupa konsumentów o ogromnym potencjale. Zmiany, jakie zaszły w rolnictwie w analizowanym okresie związanym ze zmianą kierunku, specjalizacji i intensyfikacji produkcji przyczyniły się do wzrostu dochodów. Analizując strukturę dochodów i wydatków gospodarstw domowych rolników w latach 1993–2013, możemy zauważyć, że wraz ze wzrostem dochodów do dyspozycji udział wydatków na podstawowe dobra konsumpcyjne (takie jak żywność, ubrania, mieszkania) maleje w całkowitych wydatkach. Zaobserwowano w tym samym czasie zwiększenie odsetka wydatków na rekreację i kulturę oraz hoteli i restauracji, a także wydatków na zdrowie. W roku 2013, który był określany jako rok spowolnienia gospodarczego, w rolniczych gospodarstwach domowych wstąpiła nadwyżka dochodów nad wydatkami tych gospodarstw wynosząca 47,3%.
Znaczenie finansów jednostki samorządowej w realizacji działań inwestycyjnych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Szara, Katarzyna
Celem opracowania jest ocena działań finansowych gmin z terenu powiatu rzeszowskiego z uwzględnieniem możliwości finansowania inwestycji. Analiza budżetu gmin pozwala określić pozycję finansową gminy. Udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem jest również wyznacznikiem samodzielności finansowej, świadczącej o swobodzie gospodarowania środkami finansowymi. Należy stwierdzić, że są w powiecie rzeszowskim gminy, które systematycznie inwestują w rozwój infrastruktury, transportu, oświaty. Gminy, które charakteryzowały się najwyższymi wydatkami inwestycyjnymi, były również gminami posiadającymi najwyższy udział dochodów własnych w dochodach ogółem. Analiza wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem wskazuje na rozwarstwienie jednostek samorządowych. Obok gmin o dużych możliwościach inwestycyjnych (Lubenia, Kamień, Trzebownisko) są również gminy, które inwestują na poziomie znacznie niższym.