Przeglądanie według Temat "demokracja"

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 20

Authoritarianism as a “Wicked Problem” in Contemporary International Relations
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Ficek, Ryszard
This study aims to explore the concept of authoritarianism, which - presented in terms of the “wicked problem” of the contemporary world – seems to be a severe challenge to presentday International Relations (IR), both in theoretical and practical dimensions. The concept of authoritarianism is defined in the article as a form of political system in which the power and material resources of the state have been centralized, appropriated, and put at the disposal of either an individual or an elitist group “in power.” In this way, the possibilities of integrating the authoritarian state – both in the political and economic dimension – with the global system of international relations are limited, and the vital administrative institutions of the state have been manipulated and appropriated. The research method applied allows for the interpretation of the discussed issues in a complex – albeit specific – systemic form, characteristic not only for politically fragile or declining countries and regions but also for those which are politically stable and economically developed. The author’s analysis allows for the presentation and reinterpretation of the issue of contemporary authoritarian regimes concerning international relations in terms that not only define but often legitimize – and repeatedly even validate – some of the most despotic, autocratic, and hegemonist forms of the political systems in modern times.
Berlin – soczewka współczesnej Europy. Uwagi na marginesie książki Ewy Wanat „Deutsche nasz. Reportaże berlińskie”
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Sukiennik, Magdalena
Berlin and the city’s inhabitants are the characters of Wanat’s reportage. The book is a collection of talks and evidence record of meetings with particular people. Every Berliner has their own story. While presenting the stories, the author spotlights the complexity of the city. The capital city, like any other metropolis, is a medley of various cultures and behaviours. The city reflects the borderline of the features which both unite and divide the society and endanger their peaceful coexistence. The border areas are particularly exposed to conflicts. For onlookers, Berlin seems to be a coherent mosaic. However, it is drastically divided. This incoherence is shown in varied characters of the districts, it is reflected in language, too. Resentments, stereotypes and generalisations add to this discrepancy. A peaceful coexistence in such a cosmopolitan hybrid city requires building an agora and bridges. They create the background to begin a dialogue. Liberal democracy helps to introduce socio-cultural structures, as well as mental patterns of perception. This prevents antagonisms in society. A lesson of tolerance averts hostility and others are not treated as if they were strangers. Learning an appropriate attitude towards the dissimilar takes a long time, and the challenge must be repeatedly undertaken if society is to remain united. Analysing such a big city as Berlin, Ewa Wanat illustrates complex problems of contemporary Europe.
Constitutional freedom of assembly and its limitations
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Kubas, Ewa
In this publication, the author analyzes the article 57 of the Polish Constitution, which concerns the freedom of assembly and the provisions limiting this freedom. Considerations on the presented topic allow for the conclusion that the freedom of assembly plays an extremely important role in the functioning of a democratic state of law and allows the society to participate in the public debate on many important issues. The analysis shows that this freedom is not, however, absolute and the existing restrictions are necessary for the state and its individual institutions to function efficiently and for the possibility of using other rights and freedoms guaranteed in Poland.
Demokracja, państwo i prawo – podstawy, wartości i wyzwania
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Peno, Michał
W filozofii prawa demokracji nie poświęca się wiele uwagi, tak jak i zagadnieniu wzajemnych relacji prawa i demokracji oraz wartościom i prawnym ograniczeniom, a także zagrożeniom demokracji. Przedmiotem artykułu jest próba zebrania wszystkich podstawowych problemów związanych z tak ujętymi związkami prawa, państwa i demokracji. Ogólna charakterystyka demokracji XXI wieku ma stać się punktem odniesienia dla analizy sporu wokół Trybunału Konstytucyjnego. Artykuł kończą uwagi dotyczące prawnych i aksjologicznych problemów czy wyzwań XXI-wiecznej demokracji. Sformułowany i uzasadniony jest postulat oddania sprawy Trybunału w ręce rządzącego ludu (obywateli).
Demokratyzacja edukacji w liceach – jak ją rozumieją uczniowie?
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Tłuczek-Tadla, Ewa
Podjęta w artykule problematyka jawi się w rozważaniach teoretycznych, jak i podejmowanych w ostatnich 30 latach badaniach – jako szczególnie istotna z perspektywy kondycji demokratyzacji polskiej szkoły. Trwająca ponad dwa lata pandemia COVID-19 była czasem szczególnych doświadczeń dla młodzieży, również tych edukacyjnych. Artykuł rozpoczęły rozważania teoretyczne dotyczące wartości, które są szczególnie istotne z perspektywy określania stanu demokratyzacji tej instytucji. Dalsza część tekstu poświęcona została problematyce organów szkolnej demokracji, tj. samorządowi uczniowskiemu i radzie szkoły. W kolejnej części artykułu przedstawiona została procedura badań własnych. Natomiast w części zasadniczej zaprezentowano wyniki badań własnych dotyczących tego, jak licealiści rozumieli demokratyzację edukacji w swoich szkołach, w tym szczególnym czasie trwającej pandemii COVID-19 (w trakcie nauki zdalnej i bezpośrednich kontaktów w szkole). Tekst zakończyły wnioski z badań własnych oraz rekomendacje pedagogiczne dla dyrektorów liceów, nauczycieli i pedagogów szkolnych oraz licealistów.
Federacja Rosyjska w systemie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Próba podsumowania
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Jastrzębski, Marcin
Niniejszy artykuł zawiera szeroką analizę członkostwa Rosji w systemie EKPC. Postawiona w nim teza badawcza zakłada uznanie, że FR przystąpiła do RE i ratyfikowała EKPC głównie z powodów politycznych, a jej władze nie zamierzały w praktyce przestrzegać jej unormowań. Zasadniczą przyjętą w tym artykule metodą badawczą jest metoda instytucjonalno-prawna, a podstawową techniką badawczą jest szczegółowa analiza – case study, a także wyciąganie wniosków na podstawie badań literatury naukowej związanych z przedmiotowym zagadnieniem. Dla oceny słuszności postawionej tezy autor dokonał analizy zjawisk, które wpływają na ocenę Rosji jako strony Konwencji, będących jednocześnie pytaniami badawczymi, takich jak: dane statystyczne dotyczące orzecznictwa strasburskiego związanego z FR na tle innych państw RE, jego wpływu na reformy systemu prawa w Rosji, reakcji ETPC na liczne wojny prowadzone przez ten kraj, czy wreszcie działań opóźniających zmiany systemu EKPC oraz systemowego problemu niewykonywania orzeczeń Trybunału przez władze rosyjskie. Te badania pozwoliły potwierdzić niniejszą tezę.
Kooperatyzm Edwarda Abramowskiego a idea niepodległości
(Stowarzyszenie Filozofów Krajów Słowiańskich, 2015) Cwynar, Katarzyna M.
В то время, как очередные повстанческие попытки были безуспешными, а странызавоеватели – сильными, Эдвард Абрамовский выступил с новаторской идеей вернуть независимость польского общества. Он посчитал, что народное освобождение необходимо соединить с освобождением общественным и экономическим. Он был убежден, что это было возможным благодаря социалистическим идеям и идее кооперативизма. Польское общество, особенно т.н. отстающие слои, организованное в кооперативы должно было превратиться в экономическую и одновременно организационную сеть над структурой стран-завоевателей. Цель кооперативов состояла в культурно-образовательной деятельности, в том числе они должны были отвечать за формирование политической культуры. Эта деятельность должна была приготовить польское общество к обретению политической свободы.
Kooperatyzm jako idea doskonalenia społeczeństwa
(Autor, 2017) Cwynar, Katarzyna M.
Автор пытается представить влияние идеи кооперативизма на практическое и моральное совершенствование личности и общества. Автор противопоставляет идею кооперативизма другим доктринами девятнадцатого века, относящимися к идее социального прогресса. Она обращается к процессу формирования прогрессивных мыслей во времена Просвещения и доктрины о прогрессе C.-Х. Сен-Симона и А. Конта. Идею кооперативизма она противопоставляет социалистической идее С.-Х. Сен-Симона, Ш. Фурье, Р. Оуэна и К. Маркса, а также доктринам либерализма Дж. С. Милла и Х. Спенсера. Кооперативизм, как утверждает автор, является доктриной совершенствования как отдельных лиц, так и целых обществ. Это не означает, что в конфронтации с социальной реальностью он не лишен элементов утопического характера. Однако это содержание не дисквалифицирует кооперативизм как доктрину, которая вдохновляет моральный и политический прогресс обществ.
Pawła Mayewskiego „Tematy”
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Adamczyk, Kazimierz
The quarterly “Tematy”, edited by Paweł Mayewski, was published in the years 1961–1969. In 32 issues the editors published reprints of essayistic texts from elite American magazines, presenting works in the field of sociology, political science and literary criticism. There were also many translations poems of the greatest contemporary American poets. The eminent professors of American universities, as well as many Polish emigre writers, cooperated with Mayewski. Those appeared mainly in the role of translators. Mayewski’s magazine was part of the ideological offensive against communism and the place of presentation of the complex image of American society in the times of the Black people’s struggle for equality, student rebellion against the establishment, counterculture successes and at the same time the triumph of the consumerist model of society. All these issues as well as disputes among American intellectuals about the place of literature in the modern society found expression in the Mayewski’s quaterly. The sixties were a period of exhaustion of the potential of the New Critics’ school and the search for new ways of interpreting literary works. Also in this dimension, the quarterly addressed to the Polish reader has become a place for the presentation of new ideas.
Polityczne oraz ideologiczne motywacje działalności Romana Kisiela, pseudonim „Sęp”, „Dźwignia”. Studium przypadku
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Machniak, Arkadiusz
Roman Kisiel urodził się w 1916 r. w niewielkiej wsi Bystrowice położonej blisko Jarosławia. Przed wybuchem II wojny światowej pracował jako kupiec. Pełnił także służbę w Wojsku Polskim. R. Kisiel podczas wojny aktywnie działał w podziemiu zbrojnym przeciwko Niemcom okupującym Polskę. Był dowódcą oddziału zbrojnego, który bronił również polskiej ludności przed atakami oddziałów UPA. Swoją działalność polityczną i konspiracyjną kontynuował po zakończeniu II wojny światowej. Przez wiele lat był aktywnym działaczem Polskiego Stronnictwa Ludowego. Po 1945 r., jako działacz niepodległościowy, znalazł się w zainteresowaniu komunistycznego aparatu represji. Polska była w tym czasie w strefie wpływu ZSRR, który siłą narzucił nowy ustrój polityczno-społeczno-gospodarczy. Kisiel po zakończeniu II wojny był wielokrotnie aresztowany i prześladowany przez władzę komunistyczną. Będąc przekonanym o zbliżającym się kolejnym konflikcie międzynarodowym, założył niepodległościową organizację zbrojną o nazwie Polskie Powstańcze Siły Zbrojne. Jej celem był walka o wolną i niepodległą Polskę. Organizacja ta została rozpracowana przez komunistyczny aparat represji, a Kisiel oraz jego współpracownicy zostali pozbawieni wolności. Po wyjściu na wolność Kisiel w dalszym ciągu był represjonowany przez władze polityczne i znajdował się w zainteresowaniu aparatu represji. Przeciwnicy zarzucali mu zdradę i realizacje prywatnych celów. Jego bliscy współpracownicy cenili go za wierność swoim ideałom oraz za to, że poświęcił swoje życie w walce za demokratyczną Polskę. Postać Roman Kisiela wzbudza uznanie wśród wielu badaczy, ma również zdecydowanych przeciwników.
Polityka podatkowa państwa a nierówności społeczne
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Wiatrowski, Piotr
Zadaniem państwa jest wyrównywanie szans życiowych różnych grup społecznych, szczególnie jeśli art. 20 Konstytucji deklaruje ustrój gospodarczy Rzeczypospolitej Polskiej jako społeczną gospodarkę rynkową. Działania rynku winny podlegać korekcie i obowiązkiem państwa jest prowadzenie polityki podatkowej, mającej na celu niwelowanie nadmiernych nierówności przez redystrybucję dochodu narodowego. Wymaga tego również zasada sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji). Niestety, w Polsce system podatkowy ma charakter degresywny, a bogaci płacą proporcjonalnie niższe podatki od uboższych obywateli. Rozwarstwienie dochodowe po opodatkowaniu jest większe niż przed nim, zaś redystrybucja następuje od biednych do bogatych. W skali świata osiem najbogatszych osób dysponuje takim samym majątkiem co biedniejsza połowa ludzkości. Nierówności można łagodzić m.in. poprzez większą progresję podatków dochodowych. Niestety obecnie brak jest możliwości prowadzenia przez państwa skutecznej polityki redystrybucji majątkowej z uwagi na globalizację rynków finansowych, ucieczkę kapitałów do rajów podatkowych, co prowadzi do pauperyzacji klasy średniej, a państwa z powodu optymalizacji podatkowej nie są w stanie pokryć rosnących deficytów budżetowych. T. Piketty rozwiązanie kwestii rosnących nierówności widzi we wprowadzeniu globalnego, progresywnego podatku od indywidualnego majątku za pomocą specjalnie powołanych demokratycznych instytucji o charakterze globalnym.
Republika kooperatywna jako forma demokracji uczestniczącej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Cwynar, Katarzyna M.
Autorka, wskazując na założenia demokracji uczestniczącej, podkreśla znaczenie oddolnych inicjatyw społecznych w kształtowaniu społeczeństwa demokratycznego. Są one przejawem kultury demokratycznej społeczeństwa. Warunki te spełnia koncepcja republiki kooperatywnej, sformułowana przez filozofa polskiego Edwarda Abramowskiego, żyjącego na przełomie XIX i XX w. Jako projekt postępu społeczno-politycznego założenia republiki kooperatywnej są nadal aktualne.
Rola organów przedstawicielskich w procesie współrządzenia partycypacyjnego (participatory governance). Studium przypadku wybranych miast
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Szulc-Wałecka, Elżbieta
W ostatnich dziesięcioleciach w wielu państwach rola organów przedstawicielskich uległa transformacji. Wpływ na to miały reformy inspirowane m.in. koncepcją współrządzenia (governance), jednak szczególnego znaczenia nabrał jeden z jego nurtów – participatory governance – promujący wzmocnienie zaangażowania obywateli oraz pogłębienie ich udziału w procesie decyzyjnym. Niniejsza tendencja jest widoczna także w Polsce, szczególnie w samorządach dużych miast. Celem artykułu jest zdefiniowanie ról, jakie pełnią organy przedstawicielskie w zmieniającym się procesie rządzenia, oraz ustalenie relacji pomiędzy ideą reprezentacji a koncepcją współrządzenia partycypacyjnego. Artykuł opiera się na badaniach przeprowadzonych w miastach na prawach powiatu położonych w województwie lubelskim. Wyniki badań dowodzą, że w procesie rządzenia słabnie rola rady, natomiast wzrasta znaczenie organu wykonawczego. Jednocześnie współrządzenie partycypacyjne wpłynęło na wykształcenie się nowych ról, jakie pełnią organy przedstawicielskie.
Stagnacja czy ewolucja? Systemy polityczne państw arabskich po Arabskiej Wiośnie Ludów – uwagi ogólne
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Sawicka, Zofia
Arabska Wiosna była jednym z najważniejszych wydarzeń na Bliskim Wschodzie w XXI w. Masowe protesty obaliły długoletnich przywódców państw arabskich lub wymogły na władzach pewne reformy. Zachód oczekiwał, że wydarzenia te przyczynią się do demokratyzacji tego regionu świata, jednak dekadę po Arabskiej Wiośnie jej bilans wydaje się tragiczny. Procesy demokratyzacyjne nie spełniły pokładanych w nich nadziei, a w kilku państwach doszło do krwawych konfliktów, które trwają do dziś. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie zmian, które wbrew powszechnej opinii zaszły w systemach politycznych państw arabskich po Arabskiej Wiośnie, a które świadczą o ewolucji tych systemów. Autorka, wychodząc od analizy instytucji państwa na Bliskim Wschodzie od czasów klasycznych do współczesności, ukazuje sposób pojmowania państwa w świecie arabskim, a także różne jego modele wyróżnione na podstawie stylu rządzenia. Pokazuje również zależność pomiędzy przebiegiem Arabskiej Wiosny oraz zachodzącymi później przemianami a rodzajem utrzymywanego reżimu. Tak przeprowadzona analiza ma za zadanie pokazać, że ewolucja systemu politycznego dokonała się w każdym z państw arabskich, jednak ze względu na uwarunkowania kulturowe i historyczne ma odmienny charakter od oczekiwanych przez Zachód przemian demokratycznych.
Stanisław Wojciechowski – patriota, mąż stanu, propagator idei kooperatyzmu
(Autor, 2016) Cwynar, Katarzyna M.
В тексте автор представляет личность, деятельность и взгляды Станислава Войцеховского (1869–1953). Войцеховский – теоретик общественного и национального движения, один из создателей Польской Социалистической Партии (PPS), активный борец за независимость, организатор кооперативов, выдающийся политик и государственный деятель, президент Польши. Его деятельность отличали принципы борьбы, а потом и сохранения независимости, принцип социальной справедливости и гражданской свободы, а также сохранение демократического государства. Наблюдение за жизнью, его политическая и общественная деятельность убеждали его, что для достижения такого общества необходимы экономические и моральные изменения общества. Возможность возрождения польского народа он видел в кооператизме.
Stare i nowe wyzwania wobec kooperatyzmu
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Cwynar, Katarzyna M.
Artykuł dotyczy zasadności kooperatyzmu w perspektywie zmian cywilizacyjnych. Autorka wskazuje na dotychczasowe zadania stawiane przed kooperatyzmem w sferze gospodarczej, społeczno-kulturowej i politycznej. Podkreślając ich aktualność, upatruje jednocześnie potrzebę uwzględnienia w działalności kooperatyw aktywności na rzecz ochrony przyrody. Konfrontacja założeń ideowych pozostających u podstaw działalności kooperatywnej ze współczesnymi wyzwaniami dotyczącymi ubóstwa, kształtowania demokracji, jak i ochroną środowiska naturalnego stanowi podstawę wnioskowania o aktualnym znaczeniu kooperatyzmu.
Sukces wyborczy i polityka rządu Prawa i Sprawiedliwości w opiniach wybranych kategorii mieszkańców Podkarpacia
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-06) Leśniak-Moczuk, Krystyna
W polityce państw europejskich na przełomie XX i XXI w. do głosu dochodzą społecznie popierane partie populistyczno-prawicowe, wykorzystujące niezadowolenie z polityki prowadzonej przez elity polityczne. Celem artykułu była analiza przyczyn zwycięstwa partii Prawo i Sprawiedliwość w wyborach prezydenckich oraz parlamentarnych w 2015 r., zbadanie argumentów popierających politykę rządu utworzonego przez tę partię oraz dokonanie charakterystyki efektów działań rządów PiS sprawowanych w pierwszej kadencji, według opinii wybranych kategorii mieszkańców województwa podkarpackiego. Interpretacja opinii społecznej dotyczącej polityki realizowanej przez PiS została dokonana w kategoriach populizmu. W artykule postawiono tezę, że populistyczna strategia partii PiS znajduje ugruntowanie w opiniach wybranych środowisk społecznych Podkarpacia, uzasadniających wygraną kampanię wyborczą, poparcie społeczne rządu oraz pozytywną ocenę efektów decyzji rządu w pierwszej kadencji. Dla zweryfikowania postawionej tezy przeprowadzono terenowe badania empiryczne w województwie podkarpackim za pomocą techniki wywiadu ze scenariuszem. Kwestionariusz wywiadu zawierał pytania otwarte. Dobór próby do badań jakościowych był celowy. Jako respondentów wytypowano przedstawicieli studentów, samorządowców, pracujących i emerytów. Zaprezentowane wyniki autorskich badań zrealizowanych na Podkarpaciu, ukazały determinanty wyborczego sukcesu partii Prawa i Sprawiedliwości oraz aktualną ocenę sprawowanej przez nią władzy w kraju. Dostarczyły one argumentów pozytywnych przez zwolenników polityki PiS, a negatywnych przez jej przeciwników. Zwolennicy ze wszystkich badanych kategorii doceniali prospołeczną politykę i pozytywne zmiany w gospodarce. Natomiast kontrargumenty oponentów ze wszystkich badanych kategorii, dyskredytujących sposób działań polityków prawicowych i efekty pracy władzy ustawodawczej i wykonawczej, dotyczyły dyktatorskich rządów i niszczenia praworządności. Przedstawiciele badanych kategorii, w typologii odnoszącej się do ocen działań rządu PiS w pierwszej kadencji, wysunęli więcej negatywnych argumentów, aniżeli pozytywnych.
The legal status of political parties in Ukraine: peculiarities and improvement
(Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017-12) Mochulska, Marta
In the article on the basis of national legislation, international legal acts, legal positions of the Venice Commission and doctrinal sources the legal status of political parties in Ukraine was analyzed. The author investigates the legal aspects of the formation and registration of political parties, the problems of their organizational structure. Particular attention is devoted to one of the main principles of the activities of political parties in Ukraine - the principle of transparence and the problems of its implementation. The article highlights the peculiarities of membership in political parties. According to the results of the research, the author formulates suggestions for improving the legal regulation of political parties in Ukraine.
The principle of democracy and solidarity and public collections
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022) Kubas, Ewa
Celem artykułu jest wykazanie, że zasady demokracji oraz solidaryzmu społecznego mają bardzo istotne znaczenia zarówno w procesie organizacji, jak i prowadzenia zbiórek publicznych. Dzięki zagwarantowanej konstytucyjnie wolności zrzeszania się umożliwiono wielu różnym organizacjom (np. organizacjom pozarządowym, komitetom społecznym, spółdzielniom socjalnym, spółkom akcyjnym czy też spółkom z ograniczoną odpowiedzialnością) partycypowanie w realizacji zadań publicznych, które mogą być finansowane ze środków pochodzących z publicznego gromadzenia datków. W artykule wykazano, że wynikająca z zasady demokratyzmu solidarność społeczna jest jednym z czynników determinujących ofiarność publiczną.
Zasada państwa demokratycznego i państwa prawa a zasada sprawiedliwości społecznej
(Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017-09) Ciechanowski, Tomasz
Przedmiotem niniejszego artykułu jest zasada sprawiedliwości społecznej, która została sformułowana w art. 2 Konstytucji z 2 kwietnia 1997 roku a swym brzmieniem nie odbiegająca od art. 1 Noweli grudniowej z 1989 roku, gdzie został wyrażony nowy system zasad i wartości nawiązujących do standardów zachodnioeuropejskich demokracji. Art. 2 aktualnie obowiązującej Konstytucji zasadę sprawiedliwości społecznej umieszcza m.in. obok zasad państwa prawa i państwa demokratycznego. Stad w niniejszym artkule został podjęty problem zależności pomiędzy tymi zasadami oraz ich uszczegółowienie w literaturze i orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego.