Przeglądanie według Temat "demografia"

Aktualnie wyświetlane 1 - 8 z 8

Ludność powiatu bialskiego w latach międzywojennych – wybrane aspekty analizy demograficznej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Madej, Anna
Powiat bialski w okresie międzywojennym znalazł się niemalże w centrum II Rzeczypospolitej. Jego peryferyjne położenie w stosunku do innych powiatów województw centralnych spowodowało jednak, że szereg wydarzeń i procesów, które zachodziły w tym czasie, miało na jego terenie nieco inny przebieg. W artykule podjęto próbę przedstawienia wybranych aspektów struktury demograficznej, aby skonfrontować, czy również na tym polu powiat bialski odbiega od obszarów z nim sąsiadujących. Poza określeniem liczebności populacji powiatu przeprowadzono analizę jej struktury wiekowej, podziału względem płci, poziomu urbanizacji oraz struktury zatrudnienia. Szczególnie wartościowe informacje uzyskano poprzez konfrontacje danych ze spisów powszechnych z 1921 r. i 1931 r. w zakresie zmian zachodzących wśród pracujących w podstawowych działach gospodarki. Istotne znaczenie miało także określenie liczebności mieszkańców miast, co jest jednym z wyznaczników poziomu nowoczesności społeczeństwa. Przedstawienie wzrostu liczby ludności powiatu oraz jej charakterystyka pod względem wieku i płci dostarczyły informacji o potencjale demograficznym wspomnianego obszaru. Ich analiza potwierdza nieco odmienny charakter powiatu bialskiego. Informacje mogą zostać wykorzystane do dalszych badań nad dziejami powiatu.
Ludność Przemyśla w okresie 1918-1939 (w świetle akt metrykalnych)
(Uniwersytet Rzeszowski, 2018-12-10) Duma, Marcin
Tematem pracy jest ludność Przemyśla w okresie 19181939, miasta, które w czasach II RP stanowiło po Lwowie znaczący ośrodek miejski w województwie lwowskim. Główną podstawą źródłową z powodu braku dokumentacji urzędniczej stanowią zachowane księgi metrykalne. Badaniem zostały objęte trzy serie spisów: chrzty, śluby i zgony obejmujące ludność rzymskokatolicką, greckokatolicką i mojżeszową, czyli główne grupy ludnościowe jakie zamieszkiwały Przemyśl w okresie międzywojennym. Celem pracy było ustalenie stanu zaludnienia miasta, a także najważniejszych procesów i zjawisk demograficznych będących udziałem całej populacji tego ośrodka miejskiego. Na wstępie przedstawione zostało środowisko, w którym żyła badana ludność, warunki naturalne, obszar i granice administracyjne miasta, jego infrastruktura, instytucje społeczne, religijne oraz sytuacja bytowo-materialna mieszkańców. Następnie ukazano z zachowaniem podziału na trzy grupy: rozmieszczenie ludności w przestrzeni miejskiej, dynamikę przyrostu urodzeń, a także ruch naturalny, sezonowość urodzeń, ślubów i zgonów oraz średnią długość życia mieszkańców Przemyśla. Na zakończenie przedstawiona została mobilność społeczna, jej skala i dynamika oraz ruchliwość terytorialna. Praca ma charakter monografii demograficzno-historycznej, a jej ramy chronologiczne obejmują lata 1918-1939, z tym że za punkt wyjścia przyjęto 11 listopada 1918 roku, odzyskanie przez Polskę niepodległości. Datę końcową stanowi 31 grudnia 1939 roku, jako zamknięcie pełnego okresu 12 miesięcy statystycznych.
Próba określenia liczby cmentarzysk tarnobrzeskiej kultury łużyckiej oraz liczby osób na nich pochowanych
(2017-03-28) Rajpold, Wojciech
Poster z XXXIII rzeszowskiej konferencji sprawozdawczej Niewątpliwie jednymi z najlepiej rozpoznanych stanowisk archeologicznych tarnobrzeskiej kultury łużyckiej są jej cmentarzyska. Materiały te dają nam bezpośredni kontakt z ludźmi, których dotyczą nasze badania. Pozwalały także wniknąć w sferę duchową człowieka w pradziejach. Wreszcie w porównaniu do badań na osadach tutaj interpretacja jest znacznie łatwiejsza, a materiały prezentują często dużo lepszy stan zachowania. Nie powinno, więc dziwić, że to właśnie tego typu stanowiska są najlepiej rozpoznane. Jednak warto zastanowić się jak wiele cmentarzysk mogło istnieć oraz ile osób było na nich pochowanych i jak przekłada się to na obecny stan wiedzy. Tematem poniższego posteru będzie właśnie próba przedstawienia tych kwestii. W tym celu spróbowano ustalić potencjalną liczbę ludności TKŁ w jej I rozwoju. Tutaj przyjęto ustalenia z lepiej rozpoznanych regionów TKŁ dla których średnia liczba ludności wynosiła ok. 0,4 osoby na km2 ten wynik przemnożono przez obszar zajmowany przez TKŁ w jej I fazie rozwoju. Tak otrzymana liczba stanowiła dane wyjściowe. Dalej zakładając przyrost naturalny na około 1‰, a czas wymiany pokoleniowej na około 30 lat i dodatkowo biorąc poprawkę na gwałtowny wzrost liczby ludności w III fazie rozwoju by może spowodowany napływem nowych osób można było określić dynamikę przemian demograficznych TKŁ. To także pozwalało nam na stwierdzenie ile potencjalnie osób zmarło w czasie rozwoju TKŁ. Tu należało określić średnią liczbę pochówków na cmentarzyskach TKŁ. I w ten sposób udało się nam określić potencjalną liczbę nekropolii TKŁ oraz liczbę osób na nich pochowanych, oczywiście tylko przy założeniu, że każda osoba była chowana na cmentarzysku. Porównanie tych danych z tym co wiemy o cmentarzyskach pokazało iż wiemy o aż 60% z potencjalnie istniejących cmentarzysk TKŁ. Jednak już stan rozpoznania tych cmentarzysk jest bardzo niski gdyż okazuje się, że wiemy o 4,6% pochówków co w dodatku przy braku opracowania materiałów chociażby z Tarnobrzega-Machowa 20, Piganach czy Wierzawic 18 pokazuje, iż dalsze badania mogą nam tu przynieść jeszcze bardzo dużo wiadomości. Warto jednak podkreślić, iż i tak stan rozpoznania cmentarzysk TKŁ prezentuje się relatywnie dobrze zwłaszcza w porównaniu z nekropolami na Lubelszczyźnie.
Sytuacja demograficzna Polski implikacją dla zintegrowanego rozwoju
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Tkach, Anatoliy; Pliszka, Tadeusz
Celem badawczym artykułu jest ukazanie sytuacji demograficznej na tle kondycji gospodarki polskiej. Okazuje się, że Polska w świetle przytoczonych danych, które zawarto w wielu tabelach, znajduje się w silnym kryzysie gospodarczym i demograficznym. Wydajność pracy plasuje się znacznie poniżej przeciętnej UE. Kolejny czynnik niekorzystny dla gospodarki to wysokie bezrobocie, jedno z najwyższych w Unii Europejskiej. Bezrobocie utrzymuje się już ponad 10 lat i nie widać oznak dla jego znaczącego ograniczenia. Dalszy niekorzystny czynnik to wysoki poziom emigracji czasowej, ale też emigracji na pobyt stały – zwłaszcza młodzieży. Niska kultura rolna, niekorzystnie rysująca się struktura wiekowa ludności, wydłużenie wieku przejścia na emeryturę do pełnych 67 lat dla kobiet i mężczyzn, przy jednocześnie chronicznym braku miejsc pracy i to dla ludzi młodych (absolwentów szkół średnich i wyższych). Wysokie ujemne saldo funduszu emerytalnego stwarzające zagrożenie dla wypłaty emerytur. Ogólnie bardzo niskie przeciętne płace i niekorzystna z punktu widzenia przyszłości struktura wiekowa ludności. Ponad 8 lat krótsze przeciętnie życie Polaka od przeciętnie najdłużej żyjących w Andorze – to elementy, na podstawie których wnioskuje się o kondycji i potencjale społeczno-gospodarczym naszego państwa. Dotychczasowe działania naszego państwa w zasadzie ograniczają się do zabiegów biurokratycznych i marketingowych. W Polsce nie zauważa się produkcji czy usług, które można by uznać za naszą specjalność. Analizując wartość dodaną brutto dla poszczególnych sektorów gospodarki zauważa się wysoki udział usług – ok. 64,3%, przemysłu – 23,7% i budownictwa – 8,2%, co jest zgodne z trendami światowymi, natomiast czy jest to dobre dla naszego poziomu rozwoju, to pozostaje pytaniem otwartym. Wniosek końcowy: Polska będąc w kryzysie musi podjąć działania zmierzające do wyeliminowania negatywnych zjawisk, które winny równomiernie obciążyć mieszkańców i stworzyć zachęty wśród młodzieży do pozostawania w kraju.
The allocation of participatory budgeting funds within the context of population ageing and social inequalities
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Wetoszka, Piotr
In Brazil in the late 1980s, participatory budgeting was introduced to help develop deprived neighbourhoods. Modern European cities must face environmental and social threats that cause intra-urban inequalities to grow, especially with respect to the elderly. Local governments are urged to reformulate their policy agendas to withstand these trends. Is participatory budgeting not becoming a threat to tackling these issues rather than a solution as it originally was? To address this question, the intra-urban concentration of funds must be investigated. Do neighbourhoods with a higher share of the elderly – less politically active yet emotionally bound to their surroundings – tend to get less funding, as the theory of elite capture could suggest? While this question has been discussed in literature, neither the intra-urban age composition nor the specificity of Polish participatory budgets was considered. The overall goal of the study was to investigate the relationship between the age structure of neighbourhoods in Wrocław and their performance in participatory budgeting editions run between 2016–2017. By means of clustering and multiple correspondence analysis, a typical “winner” of the two editions can be determined. It is a neighbourhood incorporated into the city at later stages of suburbanisation, with single-family housing and an above-average share of residents aged 25–44. The analysis performed does not reveal any similar connections for other types of neighbourhoods, including those with above-average shares of the elderly. It is safe to argue that territorial city expansion and age-related inter-city differences cannot be seen independently of each other.
The First Demographic Transition in Galicia as an element of modernization – Rzeszów against the background of the largest cities in Galicia: Lviv and Kraków
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Rejman, Sabina
The article concerns selected aspects of the modernization of Galician society as illustrated by demographic changes in Rzeszów in the 19th century. The subject of the study is the first demographic transition consisting in the reduction of the value of the birth and death rates. In the case of smaller cities, such as Rzeszów, the use of nineteenth-century statistical data raises doubts among historians. The re-analysis, taking into account the current state of research, provides the premises for the conclusion that in Rzeszów at the turn of the 19th and 20th centuries the symptoms of the first demographic transition were noticeable.
The next 100 years – applying megatrends to analyze the future of the Polish economy
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Malik, Radosław; Janowska, Anna Anetta
The objective of the article was to assess a long-term exposure of the Polish economy to megatrends – key global changes influencing economies and societies worldwide. On the basis of the results of a structured literature review, the most cited global megatrends have been identified: digitalization, climate change, resource scarcity, population growth, population aging, urbanization growth. We operationalized these trends by selecting metrics based on existing indexes, forecasts and foresight studies. With the application of the metrics we created megatrend exposure indicators to measure a relative susceptibility of country economies to these trends. We used this tool to assess a relative exposure of the Polish economy to six megatrends and to create a country strategic profile. We applied a long-term perspective of up to 40 years and beyond. The outcome of the analysis shows that the exposure of the Polish economy is very high to population aging and high to digitalization. The exposure to urbanization growth and resource scarcity can be described as moderate. The exposure to climate changes has turned out to be low and to population growth very low. The novelty of our research is the structuring of megatrend exposure indicators and their application to foresight study for a country economy which, up to our knowledge, has not been attempted thus far. Knowledge of forthcoming changes and the degree of exposure to these megatrends can be used as input for strategic, long-term, analyses in various areas ranging from public policy to corporate investment.
Wpływ przemian kapitalistycznych na strukturę społeczną mieszkańców Pińczowa w latach 1870–1939
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Staszewska, Justyna
Rozpatrując transformację społeczno-zawodową mieszkańców Pińczowa, która dokonywała się w latach 1870–1939 pod wpływem przemian kapitalistycznych, należy zwrócić uwagę na intensyfikację bodźców polityczno-gospodarczych. Momentem przełomowym było zapoczątkowanie w 1864 r. procesu uwłaszczania chłopów, co wiązało się z zerwaniem z dotychczasowym ładem społecznym. Uwolnienie miast spod zarządu właścicieli i przekazanie ich w ręce władzy municypalnej zakończyło ekonomiczne uzależnienie od szlachty (późniejszego ziemiaństwa). Pozostałości gospodarki feudalnej ustąpiły nowym zasadom – kapitalistycznym. Przykład Pińczowa to obraz tworzenia się społeczeństwa kapitalistycznego w realiach drobnomieszczańskich. Ewoluowała przede wszystkim liczba ludności, której wahania wiązały się z kryzysami wojennym (I wojna światowa) oraz ekonomicznymi (m.in. wielki kryzys gospodarczy, klęski nieurodzaju). Na skutek tych zawirowań zmieniał się również profil demograficzny mieszkańców Pińczowa. Jego społeczność z dynamicznie rozwijającej się w XIX w. przekształciła się w starzejącą w okresie międzywojennym. Kapitalizm był jednak najbardziej widoczny w strukturze zawodowej mieszczan. Zanikały warstwy oraz zawody, które nie nadążały za postępem gospodarczym. Masowa, fabryczna produkcja tanich wyrobów i ich wprowadzenie na rynek regionalny zagrażały miejscowemu rękodzielnictwu. W administracyjno-usługowym Pińczowie dominowała grupa urzędników, kupców oraz rzemieślników, którzy w zmieniających się realiach ekonomicznych byli zmuszeni dostosowywać wiedzę, umiejętności, asortyment do potrzeb lokalnej społeczności. Dyktat tradycji w cechach rzemieślniczych zaczął ustępować kalkulacji ekonomicznej, która wymagała szybkiego kształcenia specjalistów.