Przeglądanie według Temat "avant-garde"
Aktualnie wyświetlane 1 - 5 z 5
- Wyniki na stronie
- Opcje sortowania
Pozycja Chicagowska wiosna Przybosia. O Tymoteuszu Karpowiczu promującym polską awangardę(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Kokoszka, MagdalenaThe text refers to the International Conference on Przyboś organised on April 8–9, 1992, at University of Illinois at Chicago, but the main character of the article is Tymoteusz Karpowicz, spiritus movens of that undertaking, the poet, dramatist and professor at UIC. The authoress of the text describes his attempts to popularise the Polish avant-garde tradition among American Polonia. She also tries to investigate the relationship between Karpowicz’s scientific and popular science activity and his aesthetic preferences, proposed poetry model or attitude to other poets (such as Cyprian Kamil Norwid, Bolesław Leśmian, Julian Przyboś or Czesław Miłosz). The article is a reflection on Karpowicz’s aesthetic and ethical requirements to art: his passion for unimitative literature models and the conviction that poetry is broader than words, that creativity and life are inseparable.Pozycja Esej, który nie powinien mieć końca(Instytut Sztuk Pięknych Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019-12) Fąfara, Jerzy JanuszJózef Szajna: artist, thinker, art theoretician. The concentration camp experience is one part of his life; the other is what happened to artist and man in camp conditions. His works are not only art, they are first of all a cry. Szajna’s cry is not merely theatre, it is a specific attitude to world literature from which he would draw his themes throughout his artistic life; it is visual arts in theatre and theatre in visual arts. In Józef Szajna’s plays visual arts played a major role, being a basis, a literary vector of director’s work. This paper is an attempt to present, at least to some extent, a look at the sources and secrets of Szajna’s avant-garde.Pozycja Malarska „dwujęzyczność” Jerzego Nowosielskiego. Związki między abstrakcją a ikoną w monumentalnych projektach sakralnych(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Czerni, KrystynaSztuka sakralna Jerzego Nowosielskiego, wybitnego malarza polskiego 2. połowy XX wieku, jest przykładem twórczej kontynuacji tradycji bizantyńskiej na ziemiach polskich, lecz także wyrazem dyskusji z malarską tradycją Wschodu i z doświadczeniem Kościoła. Tak w teorii, jak i w malarskiej praktyce artysta przewartościował pojęcie ikony, podejmując próbę rozszerzenia jej formuły, by nie tylko mówiła o Królestwie, lecz obejmowała także obraz ziemskiej, niedoskonałej rzeczywistości pielgrzymującego Kościoła. W projektach aranżacji wnętrz sakralnych dla świątyń rożnych obrządków chrześcijańskich Nowosielski chciał złączyć trzy dyscypliny teologiczne i odpowiadające im sposoby obrazowania: chrystologię, sofiologię i angelologię. Prócz klasycznej ikony, zwanej przez malarza ikoną „chrystologiczno-chalcedońską”, Nowosielski upominał się o ikonę „sofiologiczną”, włączającą w przestrzeń świątyni ziemską, bolesną realność, ślady wewnętrznej walki i zwątpienia – stąd obecność wątków dolorystycznych w jego ikonach. Dopowiedzeniem świętych wizerunków stała się także „natchniona geometria”, w malarstwie abstrakcyjnym artysta dostrzegł ogromny duchowy potencjał, któremu przypisał w końcu rolę malarstwa ikonicznego. Poetycka koncepcja „bytów subtelnych” – abstrakcyjnych aniołów będących świadectwem realności świata duchowego – czerpała z wczesnochrześcijańskiej myśli teologicznej toczącej spor o cielesność bytów duchowych, z bizantyńskiej angelologii, tradycji teozofii i okultyzmu, ale także sztuki pierwszej awangardy, szczególnie tej z kręgu tradycji wschodniej, dziedziczącej prawosławny kult obrazu. Malarska dwujęzyczność Nowosielskiego – równoległe praktykowanie abstrakcji i figuracji, także w obrębie świątyni – miała swoje analogie w liturgicznej praktyce wielu wspólnot religijnych posługujących się rożnymi językami do wyrażenia odmiennych poziomów rzeczywistości: spraw ludzkich i spraw boskich. Dla ukształtowania koncepcji Nowosielskiego ważna okazała się także tradycja teologii apofatycznej głosząca prawdę o „nieprzedstawialności” Boga. Dla sztuki monumentalnej Nowosielskiego kluczowy okazał się problem wzajemnej relacji malarstwa i architektury. Artysta oparł swoją koncepcję na zdecydowanej dominacji malarstwa nad architekturą i samodzielności malarstwa monumentalnego. Jego celem była zasada stworzenia sakralnego wnętrza jako holistycznej, całościowej wizji, mistycznego environnement, przestrzeni „wyłączającej” uczestników liturgii z ziemskiej powszedniości i przenoszącej ich w inny, transcendentny wymiar, w czym malarz widział główne przeznaczenie sztuki sakralnej. Od pierwszych projektów z lat 50. do końca praktyki artystycznej Nowosielski próbował zrealizować własną, wymarzoną wersję „świątyni idealnej”. W wielu projektach wprowadzał do świątyni abstrakcję, pokrywając siecią trójkątnych „bytów subtelnych” ściany, sklepienia, prezbiteria, niekiedy nawet podłogi. Zmuszany do kompromisów, wprowadzał sakralną abstrakcję do polichromii, jako geometrię towarzyszącą, lub na witraże. Kompleksowo przemyślane wnętrza miały tworzyć efekt „przejścia”, „rozdarcia zasłony”, spoza której świta nowa, niebiańska rzeczywistość. W praktyce osiągnięcie zamierzenia nie zawsze było możliwe, jednak celem artysty było stworzenie wrażenia wizualnej jedności, sytuacji „wejścia w obraz”, zanurzenia w malarskim żywiole. Malarstwo w przestrzeni miało scalać rozbity świat, łączyć fizyczną i duchową rzeczywistość w integralną całość. Projektując sakralne wnętrza, Nowosielski wykorzystał świętość ikony, ale także czyste jakości malarstwa, mające spowodować „mistyczne odczuwanie realności Boga”. Celem tak rozumianej sztuki sakralnej okazywało się nie nauczanie, a wtajemniczenie. W tym przesunięciu akcentów Nowosielski widział jedyną szansę na odrodzenie sztuki sakralnej, postulując wręcz przeniesienie ciężaru ewangelizacji z nauczania słownego na działanie sztuki charyzmatycznej.Pozycja Vilnius’s "Comoedia" – Another Link in the History of the Avant-garde(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Szawerna-Dyrszka, AnnaThe aim of the article is to discuss the magazine “Comoedia” dedicated to art and culture. From the start, “Comoedia” attracted contributions from eminent figures in letters and the arts. However, until now the monthly periodical has been described as a magazine devoted only to the theatre. The author of the article proves that “Comoedia” is “a missing link” in the chain of the Polish avant-garde movement in literature.Pozycja Wileńskie pismo „Comoedia” – jeszcze jedno ogniwo awangardy(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Szawerna-Dyrszka, AnnaThe article describes the Vilniusian paper dedicated to art and culture called “Comoedia”. Until now, this monthly magazine has been described as a theatrical paper between 1938-1939. The author of the paper justifies the argument, that the periodical being the last published initiative of “Walking Wolf”, is an unnoticed “missing link” so far- considering the chain of the Polish interwar avant-garde in literature.