Przeglądanie według Temat "antenatal school"

Aktualnie wyświetlane 1 - 1 z 1

Ocena stanu emocjonalnego kobiet w ciąży i po porodzie
(Uniwersytet Rzeszowski, 2021-05-28) Pieniążek, Anna
Wstęp: Ciąża to czas szczególny w życiu każdej kobiety. Niezależnie od tego, czy jest spełnieniem marzeń o posiadaniu potomstwa, czy zaskoczeniem – rozpatrywana jest w kontekście sytuacji stresogennej. Porodowi towarzyszy wiele emocji: dla jednych kobiet jest to zdarzenie pozytywne i radosne, innym zaś kojarzy się negatywnie, jako coś, co należałby wymazać z pamięci i już nigdy więcej nie przeżywać. Okres po narodzinach dziecka również może przynosić nie tylko oczekiwaną radość, zadowolenie czy euforię, ale także liczne problemy, niepokojące refleksje i pasywność położnicy, a w konsekwencji – zaburzenia emocjonalne. Współcześnie ciąża i poród coraz częściej nie przypominają normalnych procesów fizjologicznych, ponieważ wiele przyszłych matek poddawanych jest leczeniu z powodu obniżonej płodności, przybywa też kobiet, które decydują się na poród drogą cięcia cesarskiego. Owe okoliczności społeczne i emocjonalne wpływają na życie matki, jej otoczenie oraz zdrowie behawioralne i emocjonalne dzieci. Zmiany związane z całym okresem okołoporodowym, także przebiegającym prawidłowo, sprawiają, że jest to czas, gdy kobieta oczekuje szczególnego wsparcia ze strony otoczenia. Mimo postępu w naukach medycznych w ostatnich latach na całym świecie obserwuje się zwiększenie częstości występowania zaburzeń w okresie okołoporodowym. Edukacja przedporodowa ma na celu teoretyczne i praktyczne przygotowanie obojga partnerów do rodzicielstwa, dlatego odgrywa szczególną rolę w profilaktyce zaburzeń emocjonalnych w okresie okołoporodowym. Cel pracy: Celem pracy jest ocena stanu emocjonalnego kobiet w ciąży i po porodzie, w tym poznanie czynników determinujących stan emocjonalny kobiet uczestniczących i nieuczestniczących w zajęciach szkoły rodzenia. Materiał i metoda: Grupę badaną stanowiło 200 mieszkanek miasta Rzeszowa i powiatu rzeszowskiego, które podzielono na dwie równe liczebnie podgrupy: I stanowiły uczestniczki zajęć szkoły rodzenia (n = 100), II – kobiety nieuczestniczące w takich zajęciach (n = 100). Badanie zrealizowano w trzech etapach czasowych: pierwszy etap – podczas ciąży, drugi etap – w drugiej dobie połogu, trzeci etap – w późnym połogu. W badaniach zastosowano metodę sondażu diagnostycznego oraz technikę ankiety z użyciem standaryzowanych kwestionariuszy: inwentarza do pomiaru radzenia sobie ze stresem – Mini-COPE, kwestionariusza orientacji życiowej SOC-29, czynników ryzyka zaburzeń psychicznych w ciąży, wykorzystano też edynburską skalę depresji poporodowej – EPDS oraz autorskie ankiety. Ankiety te zawierały pytania dotyczące m.in. danych socjodemograficznych, danych medycznych związanych z przebiegiem porodu i połogu, przygotowania do porodu i opieki nad dzieckiem. Badania przeprowadzono w okresie od października 2016 do grudnia 2018 r. Wyniki: Przebieg ciąży w badanej grupie umożliwiał uczestnictwo w zajęciach szkoły rodzenia 91,5% badanych kobiet (N = 183), jednak udział w zajęciach częściej deklarowały respondentki będące w ciąży pierwszy raz. Dla uczestniczek zajęć szkoły rodzenia obecna ciąża częściej była planowana i wzbudzała pozytywne emocje (p = 0,02). U niemal ¾ badanych (N = 147, tj. 73,5%) poród był czasowy, a u ponad połowy (N = 138, tj. 69,0%) był to poród główkowy. Dla grupy I wykazano istotnie dłuższy czas trwania II okresu porodu (średnio 54,27 ± 42,19 min) niż w grupie II (średnio 34,94 ± 32,97 min; p = 0,0228). W pozostałych stadiach porodu nie odnotowano znamiennych statystycznie różnic w grupach (p > 0,05). Kontakt „skóra do skóry” po porodzie nieznacznie częściej nastąpił w grupie II (p = 0,05). Występowanie problemów pielęgnacyjnych w pierwszych dniach/dobach po porodzie dotyczyło 74,5% ogółu badanych (N = 149). Udział w zajęciach szkoły rodzenia nie wpływał znacząco na odczucia/emocje w pierwszych dniach po porodzie (p = 0,7742), jak również występowanie u kobiet problemów pielęgnacyjnych w pierwszych dniach/dobach po porodzie (p = 0,8711). Wybór strategii radzenia sobie w sytuacjach trudnych nie zależał w sposób istotny od uczestnictwa badanych kobiet w zajęciach szkoły rodzenia. Poczucie koherencji było tak samo wysokie w obydwu grupach (p > 0,05). Najczęstszym czynnikiem, który powinien skłaniać lekarza prowadzącego ciążę do szybkiego kontaktu z psychiatrą leczącym pacjentkę, było zażywanie leków uspokajających i przeciwdepresyjnych. W grupie okoliczności, które sugerowały staranniejszą obserwację pacjentki i sprawdzanie stanu psychicznego przy kolejnych wizytach, były: występowanie chorych psychicznie w rodzinie (N = 19), występowanie samobójstw w rodzinie (N = 14) lub pojawienie się w poprzednich ciążach problemów emocjonalnych (N = 10). Udział w zajęciach szkoły rodzenia w niewielkim stopniu wpływał na czynniki ryzyka zaburzeń psychicznych, wykazano jedynie, iż brak stałej pracy stwarzał ryzyko zaburzeń u kobiet, które nie brały udziału w zajęciach szkoły rodzenia (p = 0,01). Posługując się skalą EPDS, stwierdzono, że objawy depresji przed porodem dotyczyły 13,0% kobiet (N = 26), zaś po porodzie – 17,5% badanych (N = 35; p = 0,08). Odnotowano wyższy wskaźnik nasilenia objawów depresji przed porodem u kobiet, które kiedykolwiek przyjmowały narkotyki (13,67 ± 2,52 pkt), a po porodzie u tych, które ostatnio leczyły się psychiatrycznie (16,50 ± 8,27 pkt). Po porodzie na poziom depresji wpływała istotnie liczba dotychczasowych ciąż (p = 0,01). Wyższe nasilenie objawów depresji zarówno przed porodem (p = 0,0001), jak i po porodzie (p = 0,0155) dotyczyło kobiet, które zdecydowanie lub nie zawsze radziły sobie z problemami pielęgnacyjnymi w pierwszych dniach/dobach po porodzie. Posiadanie kontaktu z rodziną istotnie obniżało nasilenie objawów depresji przed porodem i po rozwiązaniu (p < 0,0001). Wpływ strategii radzenia sobie w sytuacjach trudnych w ujęciu ogólnym na nasilenie objawów depresji wśród kobiet przed i po porodzie był widoczny i przejawiał się najczęściej wyborem strategii wyuczonej bezradności (p < 0,0001). Poczucie koherencji w sposób istotny wpływało na nasilenie objawów depresji: im wyższe nasilenie ogólnego wskaźnika poczucia koherencji, tym niższy poziom objawów depresji przed porodem (rho = - 0,416; p < 0,0001) i po porodzie (rho = -0,378; p < 0,0001). Wykazano, że w grupie I wpływ zmiennych zależnych na nasilenie depresji przed porodem nie był zauważalny. Z kolei w grupie II nasilenie objawów depresji przed porodem związane było istotnie z odczuciami/emocjami w pierwszych dniach po porodzie (p = 0,00). Nasilenie objawów depresji po porodzie w grupie I związane było istotnie z wyborem strategii radzenia sobie poprzez bezradność (p = 0,03) oraz poczuciem akceptacji ze strony męża/partnera, rodziny, społeczeństwa (p = 0,00). Im częściej te zachowania były rejestrowane w grupie I, tym większe było nasilenie objawów depresji. W grupie II nasilenie objawów depresji po porodzie nieznacznie związane było z poczuciem akceptacji (p = 0,04). Zmienne niezależne wpływające na nasilenie objawów depresji w ciąży w grupie I to: wpływ gorszych warunków bytowych (p = 0,0129), negatywny wpływ ciąży na karierę zawodową (p = 0,0393), obniżone poczucie koherencji (p = 0,0010). W grupie II były to: negatywne odczucia w pierwszych dniach po porodzie (p = 0,0001), bezradność w sytuacjach trudnych (p = 0,0052), a w mniejszym stopniu aktywne radzenie sobie (p = 0,0306). Z kolei nasilenie objawów depresji po porodzie w grupie I wzrastało wraz z brakiem poczucia akceptacji ze strony męża/partnera, rodziny, społeczeństwa (p = 0,0012) i radzeniem sobie poprzez bezradność (p = 0,0117), a zmniejszało się wraz ze wzrostem poczucia koherencji (p = 0,0216) oraz radzeniem sobie poprzez poczucie humoru (p = 0,0461). W grupie II nasilenie objawów depresji po porodzie było wyższe, gdy kobiety odczuwały bardziej negatywy wpływ ciąży na relacje partnerskie (p = 0,0161) i częściej wykorzystywały strategię wyuczonej bezradności (p = 0,0132). Dodatkowa pogłębiona analiza związana z weryfikacją hipotezy o istotnym wpływie depresji przed porodem na nasilenie objawów depresji po porodzie nie potwierdziła się dla ogółu badanych (p = 0,07). Wykazano jednak w grupie II, że występowanie depresji przed porodem wpływało istotnie na pojawienie się objawów depresji po porodzie (p = 0,00). Co ciekawe, chęć skorzystania w kolejnej ciąży z zajęć szkoły rodzenia wyrażały częściej kobiety z wyższym nasileniem objawów depresji po porodzie (11,38 ± 4,42 pkt; p = 0,000). Wnioski: Sprawując opiekę nad kobietą w okresie ciąży porodu i połogu, należy zwrócić szczególną uwagę na jej stan emocjonalny, ponieważ umiejętne wczesne interwencje podjęte na podstawie trafnej oceny stanu emocjonalnego kobiet w ciąży i po porodzie przyczyniają się do zminimalizowania bądź wyeliminowania problemów emocjonalnych oraz ich długofalowych konsekwencji. Zindywidualizowana, systematyczna edukacja przedporodowa prowadzona przez odpowiednio przygotowanych specjalistów i oparta na interakcji może stanowić zasadniczy element psychoprofilaktyki kobiet w zakresie radzenia sobie z negatywnymi emocjami. Analiza stanu emocjonalnego kobiet w ciąży i po porodzie stanowi wartość empiryczną i ma znaczenie nie tylko w kontekście przygotowania ich do realizacji funkcji macierzyńskiej, ale może i powinna być wykorzystana do planowania świadczeń usług zdrowotnych, zwłaszcza w dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości. Postulaty: Kontynuacja badań z uwzględnieniem wytycznych SOOP, propozycja określania stanu emocjonalnego kobiet dwukrotnie podczas ciąży – kilka dni po porodzie i kilka miesięcy po porodzie. W projekcie należałoby uwzględnić wpływ pandemii COVID-19 na modyfikację form edukacji przedporodowej – zbadanie i porównanie grup poddanych tradycyjnej i zdalnej edukacji. Praktyczne zastosowanie wyników badań w opracowywaniu strategii promującej zdrowie emocjonalne kobiet w okresie prokreacyjnym. Słowa klucze: szkoła rodzenia, stan emocjonalny kobiet, ciąża, połóg