Przeglądanie według Temat "Roman law"

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 20

D. 48, 2, 3 i art. 332 k.p.k. – uwagi prawnoporównawcze
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Kosior, Wojciech J.
Zestawienie aktów oskarżenia, jednego obowiązującego w starożytności w Rzymie i drugiego funkcjonującego obecnie w polskim obrocie prawnym, uzmysławia, że pomimo różnicy czasowej liczonej w setkach lat możemy znaleźć elementy wspólne dla obydwu tych skarg. Rzymski i polski akt oskarżenia nie tyle posiadają wspólną strukturę składającą się ze wstępu, części właściwej i podpisu, ale przede wszystkim – co wymaga szczególnego zaznaczenia – stawiają analogiczne wymogi, jeżeli chodzi o sprecyzowanie zarzutu oskarżenia i opisu czynu. Podsumowując zatem przeprowadzoną analizę porównawczą polskich przepisów regulujących wymogi stawiane skardze oskarżycielskiej z analogicznymi tekstami źródłowymi prawa rzymskiego, przy uwzględnieniu historycznego rozwoju polskiego aktu oskarżenia, można stwierdzić, że rozwiązania rzymskie stanowiły tło dla opracowania modelu aktu oskarżenia obowiązującego obecnie w polskich warunkach prawnych.
Dowodzenie wieku człowieka w prawie rzymskim
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Kosior, Wojciech J.
W prawie rzymskim wiek człowieka miał bardzo istotne znaczenie. Osiągnięcie określonego wieku pociągało za sobą zmianę pozycji prawnej człowieka, i to zarówno w sferze jego uprawnień, jak i obowiązków. Od przekroczenia danej granicy wiekowej zależał zakres zdolności do czynności prawnych, zdolność do małżeństwa, zdolność do sporządzenia testamentu, możliwość występowania przed magistraturą i wiele innych. Stąd też ważnym problemem praktycznym stało się udowadnianie wieku dla potrzeb prawnych. Przeprowadzone badania pozwoliły na opracowanie katalogu rzymskich środków dowodowych służących wykazaniu wieku człowieka. Nieformalnym środkiem był strój (toga), ale miał on znaczenie tylko symboliczne. W praktyce prawnej wiek mógł być udowodniony za pomocą oświadczenia, zeznań świadków oraz dokumentów, takich jak akt urodzenia.
Hereditas damnosa – hereditas suspecta the risk of inheritance acquisition in Roman law
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Świrgoń-Skok, Renata
The article presents risks associated with inheritance acquisition in Roman law. Indeed, in Roman law, acquisition of inheritance could not only entail improvement of the heir’s financial status but also his impoverishment. Negative consequences associated with inheritance acquisition could affect the heir, as well as the testator’s creditors and the heir’s creditors. A risk of damage to the heir’s material status resulting from their liability for inherited debts occurred particularly in the case of hereditas damnosa, or cursed inheritance, excessively burdened with debt. However, those affected by impoverishment, in addition to heirs also included testator’s creditors. This situation could happen in the case of the so-called hereditas suspecta, i.e. indebted inheritance where the heir was suspected to deliberately encumber his property with debts so that they could not satisfy the inherited creditors.
Human and divine in the dialectic of powers in ancient Rome
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Vallocchia, Franco
The relationship between human and divine, i.e. between priesthood and empire, is one of the central themes of human history. In ancient Rome, from the age of the reign to the age of the republic and up to the constitutions of the Emperor Justinian in the new Rome, the relationship between human and divine is always in the middle of the institutional arrangements, whether internal to the city or shared among different populations.
Imitatio et aemulatio. Kilka uwag na temat nauki i nauczania prawa rzymskiego we współczesnej Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Jońca, Maciej
Prawo rzymskie, a właściwie sposób, w jaki patrzymy na nie obecnie w Polsce, ukształtowany został głównie pod wpływem XIX-wiecznej fenomenologii niemieckiej. Sposób selekcji materiału badawczego, pedantyczny trójpodział źródeł na jurydyczne, papirologiczne oraz literackie, a także systematyka stanowią efekt odpowiedzi nauki na procesy zachodzące w XIX-wiecznych oraz XX-wiecznych Niemczech. W roku 1918 nauka polska przejęła cały ten bagaż bez zastrzeżeń wraz z kryteriami ocennymi, zgodnie z którymi w przedrozbiorowej Polsce nie nastąpiła recepcja prawa rzymskiego lub też że miała ona bardzo ograniczony zasięg. Po wyjściu poza zaklęty krąg skamieniałych pandektystycznych stereotypów okazuje się wszakże, że zakres recepcji antycznych wzorców prawnych jest dużo większy od spodziewanego.
Impact of Roman Law on the European Convention on Human Rights
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Pashuk, Taras
The article is dedicated to the analysis of the impact of Roman law on the modern system of human rights protection, established by the European Convention on Human Rights. The impact of Roman law on the contemporary legal thinking and reasoning in this area is analysed with regard to the proceedings stipulated by the Convention. An argument is made that certain important rules of the Convention procedure have been affected by Roman-law principles. Then analysis is made with regard to the substance of human rights standards under the Convention. In examining these issues, reference is made to the case-law of the European Court of Human Rights. It is in the practical application of the Convention that the real effect of the Roman-law concepts and doctrines becomes visible and can be appreciated.
Kilka uwag na temat prawa do odmowy zeznań
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Mozgawa-Saj, Marta
Przedmiotem niniejszego opracowania jest problematyka związana z prawem świadka do odmowy zeznań w prawie rzymskim oraz zestawienie tej instytucji z obowiązującymi uregulowaniami karnoprocesowymi, tj. art. 182, 183 i 185 k.p.k. Zwrócono uwagę na to, jakie kryteria decydują o możliwości skorzystania z prawa odmowy zeznań oraz komu ono przysługuje. W kontekście obowiązującego Kodeksu postępowania karnego wskazano także na skutki odmowy zeznań przez świadka. W artykule podjęto próbę wykazania, że prawo do odmowy zeznań ma swoją genezę w prawie rzymskim.
Leon hr. Piniński o actio negatoria w prawie rzymskim
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Nancka, Grzegorz
Leon hr. Piniński był jednym z czołowych przedstawicieli lwowskiej szkoły prawa rzymskiego przełomu XIX i XX w. Ceniony nie tylko w świecie prawa, historii sztuki, ale i polityki, uchodził nie bez przyczyny za człowieka wszechstronnego. W rozprawie „Pojęcie i granice prawa własności według prawa rzymskiego” zaprezentował własny sposób pojmowania własności, odmienny od przyjmowanych w doktrynie definicji. Konsekwencją sformułowanej przez Leona Pinińskiego definicji jest określenie zakresu zastosowania actio negatoria. Lwowianin w swej rozprawie wskazuje, w jakich sytuacjach, jego zdaniem, można korzystać ze skargi negatoryjnej, a w jakich ochrona własności przy jej zastosowaniu jest wykluczona. Te zapatrywania stanowiły podstawę dla sformułowania spostrzeżeń zawartych w niniejszym artykule.
Oświadczenie woli furiosus w orzecznictwie sądowo-administracyjnym
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Fliszkiewicz, Zuzanna Kaja
Tematem artykułu jest skuteczność złożonego przez furiosus oświadczenia woli oraz współczesne podejście do tej instytucji prawnej sądów cywilnych i administracyjnych. Celem opracowania jest porównanie współczesnego pojmowania terminu furiosus z jego rozumieniem wynikającym z opracowań rzymskich prawników. Artykuł ukazuje także powiązanie instytucji współczesnego prawa cywilnego z rzymską kulturą prawną. Podstawowym wnioskiem wynikającym z treści artykułu jest szerszy zakres znaczeniowy pojęcia furiosus używanego we współczesnym orzecznictwie w porównaniu do rozumienia tej instytucji w prawie rzymskim.
Przedstawiciel społeczny jako amicus curie w postępowaniu sądowym – co nam zostało z tych lat rzymskich?
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Woźniewski, Krzysztof
Artykuł przedstawia instytucję przedstawiciela społecznego będącego rodzajem rzecznika interesu społecznego w kontekście specyficznej figury procesowej, jaką był rzymski amicus curiae. Po dokonaniu porównania cech charakterystycznych rzymskiego amicus curiae i polskiego obecnego przedstawiciela społecznego okazuje się, że wspólnymi cechami są: posiadanie wykształcenia prawniczego lub wiedzy o stosunkach społecznych danego rodzaju, dopuszczenie do postępowania z inicjatywy i za zgodą sąd (powołanie przez sąd) oraz niezależność od stron. W drugiej części artykułu omówiony został sens prawny nowych rozwiązań prawnych przyjętych w nowelizacji art. 90 k.p.k. z 10 czerwca 2016 r.
Rzymskie korzenie rzetelności adwokackiej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Sowiński, Piotr Krzysztof
Opracowanie dotyczy kształtowania się wymogów stawianych przedstawicielom zawodu adwokackiego oraz wagi, jaką przywiązuje się do spełnienia przez nich wymogu rzetelności. Ten ostatni element ukształtował się już w okresie starożytnego Rzymu i przetrwał do naszych czasów pod postacią rozwiązań normatywnych i korporacyjnych. Artykuł wskazuje na elementy wspólne i różnicujące rozwiązania antyczne i współczesne, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji adwokata – obrońcy w polskim procesie karnym.
Rzymskie korzenie zasady domniemania niewinności i prawa oskarżonego do obrony
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Mozgawa-Saj, Marta
Przedmiotem opracowania jest kwestia dotycząca tego, czy i jak prawo rzymskie wpłynęło na pozycję oskarżonego w procesie karnym, w szczególności w kontekście zasady in dubio pro reo i powiązanej z nią reguły domniemania niewinności. Genezy tych zasad można się dopatrywać zgodnie ze źródłami prawniczymi i literackimi już w rzymskim procesie karnym. W opracowaniu podjęto próbę wykazania, że pozycja procesowa oskarżonego w dużej mierze jest zakorzeniona w prawie rzymskim, zaś kształt zasady domniemania niewinności, in dubio pro reo i prawa do obrony we współczesnym procesie karnym pokrywa się w znacznym stopniu z jej antycznym odpowiednikiem.
Slavery from a perspective of roman private law. Remarks based on an unpublished paper of 1980 authored by Kazimierz Kolańczyk
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-03) Nancka, Grzegorz
Kazimierz Kolańczyk was one of the best-known Polish 20th century Romanists. He was primarily known as the author of a textbook Roman Law, he did not leave behind many published Romanist works. An analysis of archival materials in the Archive of the Polish Academy of Sciences, branch Poznań, resulted in a discovery of an unpublished paper “The Legal Situation of the Slave in Ancient Rome”, which was prepared and presented in 1980. This article aims to draw attention to the paper unknown to a wider audience and serve as a contribution to research on the Romanist’s achievements.
Służebność mieszkania jako rodzaj służebności osobistej we współczesnym prawie polskim i prawie rzymskim
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Krzyśko, Bartłomiej
The subject of this paper is to present the servitude of habitation in the current state of the law, taking into account the servitude of habitation in Roman law. The subject is discussed in light of the current legislation under the Law of April 23, 1964, the Civil Code and certain other laws. The presentation of the essence of the servitude of habitation leads to the conclusion that it is a mechanism that allows one to take care of loved ones as well as oneself. Passing an apartment to relatives, allows one to secure one's rights to the premises, and this security for the future is precisely the servitude of habitation as a type of personal servitude. This right is even broader, as it provides the opportunity to take care of relatives, such as minor children, spouses, persons supported, and persons needed to run the household. The provisions of the Civil Code allow for the care of people who for some reason, whether it be age or illness, are unable to support themselves. The legal provisions that regulate the servitude of habitation were analysed. In particular, the focus was on the interpretation of the legal provisions. Legal commentaries helped in this. In analysing the above, the question arises as to whether the servitude of habitation should be further developed to make it even clearer in some way.
Summary proceedings in Roman law using maintenance obligation as an example
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-03) Świrgoń-Skok, Renata
Maintenance obligations and corresponding maintenance claims are closely linked to the person of the obligor and the creditor. Not only is the maintenance creditor protected against the risk of being deprived of his or her means of subsistence following the introduction of his or her maintenance claim, but he or she also enjoys considerable facilities for claiming and enforcing the maintenance awarded. This was already the case in Roman law, where the assertion of a maintenance claim was subject to significant simplification, under the so-called summatim cognoscere. Proceedings for the establishment and realisation of the maintenance obligation took place without actio and iudicium, before a state judge (consul) who, after causa cognitio, issued a judgment and enforced it. Furthermore, a dispute over the fulfilment of a maintenance claim could also end with the conclusion of a settlement (transactio), ending the dispute without a judgment.
Testament ustny w świetle projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks cywilny w wersji z dnia 7 października 2022 roku
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-06) Pogorzelec, Kamila
Jedną z najczęściej występujących form testamentu szczególnego w polskim systemie prawnym jest testament ustny uregulowany w art. 952 Kodeksu cywilnego. Ta forma oświadczenia woli spadkodawcy przysparza problemy dowodowe w praktyce sądowej. W doktrynie podnosi się, że przypadki fałszowania testamentów ustnych są o wiele częstsze niż innych testamentów. Stąd, w projekcie zmiany ustawy Kodeks cywilny w wersji z dnia 7 października 2022 roku proponuje się istotną zmianę treści art. 952 k.c. lub nawet jego uchylenie. W projekcie przyjęto argumenty przemawiające za zmianą treści art. 952 k.c. i poprzestano na modyfikacji przesłanek gwarantujących skuteczność sporządzenia takiego testamentu oraz sposobów jego stwierdzenia.
The importance of age in the Roman criminal process
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Kosior, Wojciech J.
In Roman law there were institutions whose application and, above all, their effects depended on the attainment of a numerically specified age by the subject of the law. Age limits presented in Roman law literature are usually associated with civil law – personal law, and more specifically to the scope of legal capacity, although, of course, a number of other powers exercised under other branches of law were also connected with this capacity. The purpose of this article is to present the results of the research conducted on the juridical sources of Roman law, which revealed texts relating to the problem of age on the grounds of the Roman criminal process. Research conducted on Roman law sources showed that three categories of age were important in the criminal process: 14 years, 20 years and 25 years.
Wiarygodność środków dowodowych w rzymskim procesie karnym okresu wczesnego cesarstwa
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Loska, Elżbieta
Zachowane teksty źródłowe dotyczące rzymskiego prawa karnego poświęcone są bardzo często kwestiom procesowym. Znalazło się w nich także miejsce dla problematyki środków dowodowych w rzymskim procesie karnym. W niniejszym artykule omówiono zagadnienie ich wiarygodności. Brano przy tym pod uwagę nie tylko sam dowód, jego formę czy treść, ale oceniano również osobę, która dowód przedstawiała, i sposób jego pozyskania. W niektórych przypadkach obligatoryjne było zastosowanie tortur.
Місце римського права у структурі правової культури сучасного юриста в Україні
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Kachur, Vira
W artykule opisano rolę kultury prawnej w historii ludzkości i w życiu człowieka. Stwierdzono, że w kategorii „kultury prawnej” kulturoznawstwo („kultura”) i zjawiska prawne („prawo”) są ze sobą powiązane. Zidentyfikowano siedem znaków kultury, sformułowano pojęcie kultury prawnej. Ustalono, że człowiek jest głównym elementem struktury kultury prawnej. Stosując zasadę izomorfizmu w strukturze kultury prawnej wyróżniono trzy części – obiektywną (działalność prawna), subiektywną (pozycja prawna) i normatywną (regulatory prawne). Wyjaśniono miejsce prawa rzymskiego w strukturze kultury prawnej współczesnego prawnika na Ukrainie.
Європейська парадигма нотаріату: римські витоки
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Shevchuk, Liliana
W artykule opartym na analizie działalności notarialnej w prawie rzymskim prześledzono początki współczesnych podstawowych zasad notariatu łacińskiego. Sugeruje się używanie terminu „europejski paradygmat notariatu” obok terminu „notariat łaciński”, w sensie podstawy określającej parametry, które należy stosować w innych systemach krajowych i opiera się na podstawie rzymskiej. Cechy charakterystyczne europejskiego modelu notariatu mogą być rozpatrywane w wersji uproszczonej poprzez analizę zasad jego działania, które skupiają się na jego głównych, specyficznych cechach. Odzwierciedlają one przede wszystkim publiczno-prawny charakter działalności notarialnej, mają charakter normatywny, są kategoriami historycznymi, z których większość powstała na bazie prawa rzymskiego i rozwinęła się w ciągu dalszej wielowiekowej historii notariatu, są elementami kultury ludzkiej w ogóle, wartością, która ucieleśnia takie idee, jak praworządność, społeczeństwo obywatelskie, równość i niezależność podmiotów cywilnych.