Przeglądanie według Temat "Middle Ages"

Aktualnie wyświetlane 1 - 10 z 10

Budownictwo obronno-rezydencjonalne Wacława II (1291-1305) w Małopolsce na tle ziem polskich. Studium archeologiczno-historyczne
(2021-05-17) Kocańda, Paweł
Zasadniczym celem niniejszej pracy było opracowanie problematyki budownictwa obronno-rezydencjonalnego króla Czech i Polski Wacława II, na terenie Małopolski w okresie od 1291 do 1305. Zagadnienie to omówione zostało na szerszym tle historycznym i terytorialnym, obejmującym pozostałe obszary Polski, a także tereny dawnego Królestwa Czech. Dodatkowym elementem rozprawy jest analiza działalności biskupa krakowskiego Jana Muskaty, najważniejszego stronnika Wacława II w Małopolsce. Praca składa się z dwóch tomów. W pierwszym, podzielonym na siedem rozdziałów, przedstawiono zagadnienia preliminarne, sytuację polityczno-społeczną oraz sprecyzowano najważniejsze pojęcia, a także całościową analizę zagadnienia. W drugim tomie umieszczono katalog obiektów, na który składa się 58 założeń obronno-rezydencjalnych. Wszystkie budowle zostały podzielone alfabetycznie, a sam układ katalogu został dostosowany do potrzeb pracy. W ramach prowadzonych prac podjęto rozległą kwerendę archiwalną, umożliwiająca dotarcie do dokumentacji badawczej. Ponadto analizie krytycznej poddano dostępne źródła pisane polskie oraz czeskie, a także wykonano szczegółowe obserwacje materii architektonicznej poszczególnych założeń obronnych. W efekcie uzyskano wieloaspektowy zasób danych koniecznych do pełnego opracowania zagadnienia. Wśród najważniejszych wniosków wymienić należy znaczny wpływ Wacława II i Jana Muskaty na początki murowanego budownictwa obronnego w Małopolsce oraz wprowadzenia nowego elementu na zamkach w postaci wieży ostatecznej obrony. Podkreślić należy, że król Czech i Polski stworzył w Małopolsce sieć warowni królewskich, które spełniały określone funkcje militarne, celne i administracyjne, stanowiąc ważny element wprowadzonych przez niego reform wewnętrznych.
Cylindryczna wieża na Wzgórzu Zamkowym w Lublinie w świetle źródeł archeologicznych i architektonicznych
(Muzeum Okręgowe w Rzeszowie; Instytut Archeologii UR; Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego; Oficyna Wydawnicza „Zimowit”, 2015) Rozwałka, Andrzej
A cylindrical tower on the Castle Hill in Lublin is the only one known brick monument of the late Romanesque period in the area of the historical province of Lublin. The article presents the current views of historians and art historians about the origins and chronology of the object, indicating a small range of field research. Based on the latest archaeological research, the author attempts to clarify the dating of the tower and indicates its closest analogies.
Dokument Patriarchy akwilejskiego Poppona z roku 1031, jego kontekst historyczny oraz problem osadnictwa słowiańskiego w północno-wschodniej Italii w średniowieczu
(Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, 2022-12) Piotrowski, Marcin
The article concerns the document of the Patriarch of Aquileia Poppo from 1031, which mentions, among other things, a place called villa Sclavorum (Villa of the Slavs). The Latin content of the document was quoted with a translation into Polish. In addition to the characteristics and translation of the document, it is presented in a historical context and against the background of the Slavic settlement in north-eastern Italy in the Middle Ages.
“Hver er sterkastr?” Sports and Games of the Northmen in the Middle Ages. Roles, Rules and Aspects: A Study with Special Focus on Saga Age Iceland.
(2016-06-03) Gogosz, Remigiusz
Celem pracy jest przedstawienie aktywności fizycznej Skandynawów w okresie średniowiecza, ze szczególnym uwzględnieniem Islandii wieku sag. Potrzeba kompleksowego opracowania tego tematu została zignorowana – nie tylko zresztą przez historyków, ale także badaczy literatury i antropologów. Przez ponad sto lat nie doszło do większych badań koncentrujących się na tej tematyce, a poszczególne mniejsze prace nie wypełniają tej luki w zadowalającym stopniu, Íþróttir fornmanna – Björna Bjarnasona, jest zaś już przestarzała. Z tego względu w rozprawie podjęto próbę nowej, całościowej analizy problematyki sportów i gier, będących ważną częścią życia średniowiecznych Islandczyków, uwzględniającej aktualny stan badań. W dysertacji za podstawową bazę źródłową przyjęto średniowieczne sagi islandzkie. Wzmianki o sportach i grach, dotyczące wczesnośredniowiecznej Skandynawii, najczęściej występują w tekstach napisanych później, bowiem w XII–XV w. Taki stan rzeczy wymaga szczególnie ostrożnej analizy. Praca podzielona jest na 11 rozdziałów. Pierwsze dwa poświęcone są teorii i terminologii związanej z grami i sportami, a także źródłom oraz metodologii ich badania. Rozdział trzeci skupia się na roli miejsc, w których odbywały się gry i uprawiano sporty. Rozdział czwarty w całości poświęcony jest charakterystyce widowni zawodów sportowych opisanych w sagach islandzkich. Kolejne rozdziały to już analiza poszczególnych dyscyplin sportowych uprawianych przez średniowiecznych Islandczyków. Są to, kolejno, glíma, czyli zapasy, pływanie oraz knattleikr, tj. gra w piłkę przy użyciu kijów. W rozdziale ósmym omówiono gry rzadziej przedstawiane w źródłach: przeciąganie skóry i rzucanie skórami, łucznictwo, bieganie, wyścigi koni, demonstracje sił, a także narciarstwo i łyżwiarstwo oraz zawody pijackie. Rozdział dziewiąty poświęcony jest grom planszowym, rodzimej grze zwanej hnefatafl oraz napływowym szachom. Ostatnie dwa rozdziały dotyczą zwierząt, a dokładnie jednego ze sportów jakim były walki koni, oraz walk psów, w których obecność w średniowiecznej Skandynawii część badaczy jednak wątpi. Dysertację zamyka konkluzja: Gry i sporty są odzwierciedleniem kulturalnym społeczeństwa islandzkiego w średniowieczu. Mogą nam powiedzieć, jak bardzo niektóre aspekty gier liczyły się nie tylko podczas samej gry, ale również miały wpływ na życie społeczne – jednostki, ale i mieszkańców danego regionu. Dzięki wygranej lub przegranej gracz zyskiwał wiele ważnych w społeczeństwie atrybutów, m.in. sławę, poważanie, honor. Poprzez ciągłe powtarzanie „kto jest najsilniejszy" (hver er sterkastr) wciąż szukano przeciwnika z którym można byłoby się zmierzyć i odpowiedzieć na to „ważne” pytanie.
Kim był Bonawentura Pleciuch, autor wiersza „Prośba do Aniołów Stróżów, aby nas zachowali od gotycyzmu” (1822)?
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Pluta, Paweł
The purpose of this paper is an attempt to determine the authorship of a poem entitled “A Plea to Guardian Angels to save us from gothicism” published in 1822 under the pseudonym of Bonawentura Pleciuch. In my analysis I propose a hypothesis that the poem’s satirical tone and the place of its publication, local periodical “Krakus”, allow us to link it with the name of Konstanty Majeranowski. I discuss Majeranowski’s literary activity, paying special attention to his feature columns entitled “A Philospohical Scrap”, all of which in high probability suggests his authorship of “A Plea to Guardian Angels…”.
Military Accessories from the “Tursko Castle” Near Połaniec, Świętokrzyskie Voivodeship. A Contribution to Research on Mongolian and Mongolian-Ruthenian Raids on the Sandomierz Lands in the 13th Century
(The University of Rzeszów Publishing House, 2024-12) Florek, Marek
The so-called Tursko Castle near Połaniec is the remnants of earth fortifications from the 17th century erected around an evangelical church. At the end of the 19th century it began to be associated with the Battle of Tursko, which took place during the first Mongolian raid in 1241. It was believed to be remains of a castle or stronghold located near the site of the battle, or the remnants of a Mongolian camp. At that time, no one knew where the clash had taken place. During a search for artefacts conducted within the perimeter of the castle in 2022–2023, a series of medieval military accessories were discovered. They included 12 tanged arrowheads and a fragment of a mace head. These artefacts should be associated with thirteenth-century Mongolian and Mongolian-Ruthenian raids on the Sandomierz lands.
Nowe znaleziska średniowiecznych czekanów i toporów z okolic Sandomierza i Opatowa, woj. świętokrzyskie
(Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, 2023-12) Florek, Marek
Between 2020 and 2023, six iron battle axe heads from the Medieval or Early Modern period were found accidentally or during searches for artefacts using metal detectors in the vicinity of Sandomierz and Opatów. The oldest of these items is an iron axe-hammer head of the bradatica type from the 9 th to 10 th centuries, while the youngest is a small battle axe (known as an „obuszek”) from the Late Middle Ages or the Early Old Polish period (16 th –18 th centuries).
Patientia et misericordia, poena et signum. The picture of a diseased person and the disease in Mediaeval narrative sources
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Chmielewska, Katarzyna
The article presents the manner of showing disease and the suffering of a person by Mediaeval narrative sources. The basis for the article are various national chronicles, monastic historiography and hagiography written in the Middle Ages. The analysed works are the lives of Saint Kinga of Poland, Anne of Bohemia, Salomea of Poland and Saint Francis of Assisi, three monastic chronicles written by canons regulars in the monasteries in Kłodzko, Żagań and Wrocław, and chronicles describing the Polish history by Gallus Anonymous, Jan Długosz and Jan of Czarnków. The author describes the attitude of the society towards the ill person and the attitude of the ill towards their suffering. The article presents also the description of disease and the attempt (or the lack of attempt) to provide medical causes of the illnesses. The indication of pathogenesis of the disease is very rare in the medieval narrative sources. The authors of these works often appeal to God in this matter, they look for an explanation in the Lord’s wrath or divine providence. The author of the article shows the differences in presenting the disease in the sources given in the article depending on the kind of works and its purposes.
Unowocześnienie metod gospodarowania w dobrach stołowych biskupstwa krakowskiego w późnym średniowieczu
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-06) Górczak, Zbyszko
Piętnaste stulecie to okres istotnych zmian w życiu gospodarczym Polski, prowadzących do uformowania się systemu folwarczno-pańszczyźnianego, wywierającego następnie przemożny i negatywny wpływ na życie kraju w kolejnych stuleciach. Do prekursorów tej metody gospodarowania należały włości kościelne, ogólnie rozleglejsze, bardziej stabilne i lepiej zarządzane niż ówczesne dobra prywatne czy królewskie (pozostające w ciągłych zastawach). Największymi latyfundiami kościelnymi w średniowiecznej Polsce były posiadłości arcybiskupów gnieźnieńskich oraz biskupów krakowskich. Te drugie obejmowały na początku XVI w. 13 miast i 258 wsi stanowiących własność biskupa oraz 31 miast i 1257 wsi oddających mu dziesięcinę. Rozrzucone były na obszarze całej diecezji, czyli w Małopolsce oraz ziemi lubelskiej. Niemal wszyscy biskupi krakowscy z okresu późnego średniowiecza dbali o rozwój tych dóbr, przy czym w większości skupiali uwagę na tradycyjnych metodach powiększania włości drogą kupna (co z czasem napotkało na opór szlachty) oraz lokowania nowych osad na tzw. prawie niemieckim (sprzyjało temu posiadanie zwartych, nadal niezagospodarowanych gruntów, np. w rejonie Gór Świętokrzyskich). Szczególne zasługi położyli jednak dwaj hierarchowie: Zbigniew Oleśnicki (1423–1455) oraz Jan Konarski (1502–1525). Oprócz tradycyjnych działań zmierzających do rozbudowy włości drogą kupna i lokacji podejmowali również zdecydowanie nowatorskie inicjatywy mające na celu podniesienie dochodowości dóbr. Zbigniew Oleśnicki wprowadzał nowoczesne metody administracyjne, dążąc do spisania elementów składowych latyfundium, źródeł dochodu, zebrania i udokumentowania informacji o prawach majątkowych biskupa, obowiązkach kmieci i sołtysów. Korzystając z zebranych materiałów, często dochodził następnie przed sądem zwrotu bezprawnie zagarniętych pożytków. Intensywnie rozwijał własną działalność gospodarczą, przede wszystkim organizując folwarki pańszczyźniane, produkujące przeznaczone na zbyt zboże. Pod koniec pontyfikatu Oleśnickiego w latyfundium biskupim funkcjonowało ich 52. Zaufanym wykonawcą planów hierarchy stał się administrator dóbr, protegowany biskupa, przyszły dziejopis Jan Długosz. To dzięki pozostawionym przez niego opisom i materiałom mamy rozeznanie w kondycji włości biskupich oraz wprowadzanych w nich innowacjach. Trzeba przy tym zaznaczyć, iż nowoczesne metody administracyjne posłużyły wprowadzaniu niekorzystnych w długiej perspektywie sposobów gospodarowania, czyli systemu folwarczno-pańszczyźnianego. W czasach Zbigniewa Oleśnickiego i Jana Długosza trudno to było jednak przewidzieć. Równie wiele uczynił dla dóbr biskupich Jan Konarski. Powiększył je drogą zakupów, przede wszystkim organizował jednak we włościach biskupich eksploatację, wytop i przeróbkę rud metali, zwłaszcza żelaza. Zakładał w rejonie Gór Świętokrzyskich kopal-nie rudy oraz kuźnice. Obiekty te działały nadal na feudalnych zasadach prawnych, stały się jednak zaczątkiem rozwoju przyszłego tzw. Staropolskiego Okręgu Przemysłowego.
Житло з софіївської борщагівки та прояви одного із давніх слов’янських обрядів
(Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, 2016) Готун, Ігор А.; Горбаненко, Сергій А.; Сергєєва, Марина С.
Excavations conducted at the medieval settlement in Sofijiwska Borszczagiwka, near Kiev, resulted in the discovery of an interesting object – a hut dated to the twelfth or the first part of thirteenth century. Its fill contained numerous paleobotanical materials, which were submitted for the specialistic analysis. The location of discovered grains of barley, wheat, millet, oats, grasses (especially in relation to the oven) indicates, according to the researchers, practicing customs known from ethnographic studies. It related to the completion of harvest time involving e.g. placing the last sheaf (“diduch”, dziad) in one of the corners of the dwelling.