Przeglądanie według Temat "Lubomirscy"

Aktualnie wyświetlane 1 - 2 z 2

Blaski i cienie kuratorii literackiej Lubomirskich w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich w latach 1827–1944
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Matwijów, Maciej
Zgodnie z ustawami fundatora Zakładu Narodowego im. Ossolińskich Józefa Maksymiliana Ossolińskiego do zadań kuratorii literackiej (tj. naukowej) należało kierowanie i nadzór nad działalnością instytucji, przede wszystkim w zakresie spraw administracyjno-majątkowych i personalnych. Stanowisko kuratorów literackich w latach 1827–1944 pełnili ordynaci przeworscy z rodziny Lubomirskich (Henryk w latach 1827–1850, Jerzy w latach 1847–1851 i 1869–1872 oraz Andrzej w latach 1882–1944), ewentualnie prawni opiekunowie ordynacji przeworskiej (Kazimierz Krasicki w latach 1872–1882), z wyjątkiem lat 1851–1869, kiedy władze austriackie w Galicji z przyczyn politycznych powierzyły to stanowisko Maurycemu Dzieduszyckiemu. Główną zasługą kuratorii literackiej było utrzymanie wyznaczonego przez Ossolińskiego charakteru instytucji jako polskiej placówki narodowej w okresie realizowanego przez administrację austriacką w Galicji w latach 30. XIX w. antypolskiego kursu polityki. Kuratorzy literaccy położyli także duże zasługi na polu zapewnienia ZNiO dodatkowych źródeł finansowania (m.in. poprzez uzyskanie prawa do druku podręczników szkolnych w 1876 r.). W latach 1847–1913 kuratorzy literaccy i mianowani przez nich wicekuratorzy wzięli na siebie ciężar bezpośredniego zarządzania instytucją. Co prawda powodowało to konflikty kompetencyjne z kolejnymi dyrektorami Zakładu – Augustem Bielowskim i Wojciechem Kętrzyńskim, ale jednocześnie pozwoliło im na skupienie się na działalności naukowej i opracowaniu zbiorów bibliotecznych. Henryk Lubomirski i jego syn Jerzy przyczynili się także do pomnożenia zbiorów muzealnych Zakładu, ofiarowując na jego rzecz posiadaną przez siebie dużą kolekcję obrazów, grafiki i numizmatyki, która stała się podstawą do uruchomienia w 1869 r. Muzeum ich imienia w Zakładzie. Negatywnym aspektem kuratorii literackiej sprawowanej przez Andrzeja Lubomirskiego było traktowanie gmachu Zakładu jako swego rodzaju prywatnej siedziby z uszczerbkiem dla potrzeb bibliotecznych i muzealnych instytucji oraz podejmowanie niekiedy nazbyt arbitralnych i nieprzemyślanych decyzji w jej sprawach.
Patronat i mecenat Lubomirskich na Rzeszowie
(Uniwersytet Rzeszowski, 2021-03-31) Haligowska, Aleksandra
Niniejsza praca jest próbą opracowania kwestii wpływu Lubomirskich jako właścicieli miasta, na jego kształt i wygląd. Patronat rozumiany jako pula praw i obowiązków wobec Kościoła wpisana w rolę właściciela miasta, miał niebagatelny wpływ na regulację szerokiej sfery życia społecznego. Patron, posiadający prawo prezenty, decydował o obsadzaniu godności kościelnych na terenie parafii. Równocześnie stawał się jej opiekunem, przyjmując obowiązki właściwe wobec integralnej części majątku dziedzica. Mecenat oznacza opiekę gospodarza nad sferą kulturalną miasta, poprzez finansowanie wybranych dziedzin sztuki lub instytucji. Patronat był obowiązkiem a mecenat nad sztuką zaś Lubomirscy wpisali jako część swego etosu rodzinnego. Celem rozprawy jest przedstawienie członków rodu panujących w Rzeszowie w świetle ich działalności. Działalność ta może przybierać rozmaite formy, które uwidaczniają się nierzadko w charakterystyczny sposób dla poszczególnych rodzin magnackich. Wyróżnienie tych cech i udokumentowanie, że były one realizowane w Rzeszowie oraz opisanie w jaki sposób się to odbywało jest głównym przedmiotem niniejszej pracy.