Przeglądanie według Temat "17th century"

Aktualnie wyświetlane 1 - 8 z 8

Chłodno i rzeczowo. Kazimierz Sarnecki o chorobach na dworze Jana III Sobieskiego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Ślęczka, Tomasz
This article addresses the question of illness, as discussed in the writings of Kazimierz Sarnecki, an envoy of Lithuanian Chancellor Karol Stanisław Radziwiłł, residing at King Jan III Sobieski’s court. Sarnecki’s primary task was to take note of all happenings at King Sobieski’s court, focusing mainly on the king’s health, but including also other matters, some of them of little importance. Sarnecki regularly kept Radziwiłł up-to-date through diary entries sent together with a separate cover letter, usually of considerable length. In his diary, Sarnecki detailed the King’s state of health, starting each entry with a short description of what the King was doing and how he felt and only then proceeding to report on other events. Subsequently, he also included information on Queen Maria Kazimiera, the King’s sister Katarzyna Radziwiłłowa née Sobieska (mother of Karol Stanisław), the royal couple’s children (Jakub, Teresa Kunegunda, Aleksander and Konstanty), as well as other members of the court and visitors. He also noted down anecdotes, often loosely connected with medicine. When Kazimierz himself fell seriously ill, he did not seek his patron’s compassion, but assured that despite his illness, he would discharge his duties with the help of third parties, so that Radziwiłł’s interests would not be harmed. His notes are always written in a cold and terse tone, devoid of commentary and empathy. Even those passages which concern him personally are free of emotion.
Ewolucja poglądów na ustrój państwowy oraz zrywanie sejmów w myśli Jana Sobieskiego
(Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2013) Dankowski, Michał Zbigniew
Jan Sobieski jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych postaci w historii Polski. Dzięki zwycięstwom militarnym hetman wielki koronny, a później król Rzeczpospolitej na stałe wpisał się w krajobraz kulturalny Europy. Do tej pory właśnie przewagi wojskowe oraz polityka zagraniczna, polityka dynastyczna, burzliwy związek z Marią Kazimierą d’Arquien, czy nawet mecenat kulturalny króla były przede wszystkim przedmiotem analiz historyków. Zdecydowanie mniej miejsca poświęcono analizie ewolucji, jaka dokonała się w Sobieskim w stosunku do ustroju Rzeczpospolitej, w tym także do instytucji liberum veto. Sobieski łączył w sobie cechy charakterystyczne dla Sarmaty oraz oświeconego monarchy, czym wyprzedzał epokę. Jego zapatrywania na filozofię państwa, dotychczas marginalizowane przez historyków, ewoluowały wraz z nabywanym przez niego doświadczeniem. Zawsze jednak charakteryzowały się realizmem i utylitaryzmem. Niemniej, w tej dziedzinie nie był doceniany w swoich czasach, zaś w ostatnich latach życia musiał zmagać się z silną opozycją. Zapatrywania Sobieskiego jednakże nie przepadły. Z wielu rozwiązań zaproponowanych przez niego korzystały pośrednio przyszłe pokolenia filozofów państwa, w tym Stanisław Dunin-Karwicki, Stanisław Leszczyński, a także wielcy myśliciele polskiego Oświecenia w dobie panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego i Sejmu Wielkiego.
Franziskanerinnen im Stadtraum von Zamość im 17. Jh., im Lichte der archäologisch- historischkartographischen Forschungen
(Institute of Archaeology Rzeszów University, 2012) Mazecki, Tomasz; Woźniak, Marta
Authors’ aimin this article is an interdisciplinary approach to localizing the first residence of the Franciscan sisters in the 17th century in Zamość. This work is based on unpublished analysis of archaeological and supervisory research, historical monographs and cartographic sources. A review of other publications concerning the same issue however from a more general point of view gives a reason for further critical considerations regarding the matter of localizing the original Franciscan sisters in the area of Ordynacja Zamoyska – a capital city of that times. An archaeological method was compared to the cartographic sources what resulted in providing especially significant pieces of information. The above mentioned issue in the history of Zamość has never been considered as a distinct field of any study.
„Hymenaeus abo wiersz godowy” Pawła Mankiewicza na tle innych siedemnastowiecznych epitalamiów mieszczańskich
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Nowakowski, Michał
“Hymenaeus, or a Mating Poem” by Paweł Mankiewicz, found in the second half of the 20th century, is an epithalamion written for the wedding of Barbara Kleinpoldtówna and Jakub Giza in 1642. The author, the newlyweds as well as the commissioners of the piece are all representatives of the bourgeoisie. In many respects, however, Mankiewicz’s poem definitely stands out among other 17th-century bourgeois wedding poems, not imitating epithalamions characteristic of „high” literature, yet introducing valuable historical, moral and epic information.
Instytucja liberum veto w oczach obcokrajowców drugiej połowy XVII wieku
(Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2013) Dankowski, Michał Zbigniew
Rzeczpospolita Polska, w tym także jej ustrój państwowy, cieszyła się niewielkim zainteresowaniem wśród cudzoziemców w drugiej połowie XVII w. Nieliczni filozofowie państwa z Europy Zachodniej poświęcali jej urządzeniom marginalne miejsce w swoich pracach. Widziano w Polsce państwo silne, liczące się jeszcze na arenie międzynarodowej, choć nieco egzotyczne dla Zachodu Europy. Opisy ustroju państwa polsko-litewskiego można odnaleźć także w niektórych pamiętnikach i wspomnieniach podróżników, dyplomatów i żołnierzy, którzy przebywali na terenach ówczesnej Polski. Wśród instytucji ustrojowych największym zainteresowaniem cudzoziemców cieszyły się nieznane gdzie indziej: zasada jednomyślności oraz prawo pojedynczego posła ziemskiego do zrywania sejmów – liberum veto. Fenomen polskiego ius vetandi budził skrajne emocje u obcych. Od potępienia i szyderstw, jak w przypadku niemieckiego filozofa Hermana Conringa, do fascynacji i niemal uwielbienia, jakim obdarzał liberum veto Fryzyjczyk Ulryk Huber. Powszechnie jednak, zasada uznawana przez Polaków za jeden z fundamentów wolności szlacheckich, budziła zdziwienie. Wielu publicystów zagranicznych doceniało potencjał Rzeczpospolitej, jednak wyrażało się negatywnie o polskim nieładzie parlamentarnym. Przestrzegano przed nadużywaniem władzy zwierzchniej przez szlachtę. Sygnalizowano chaos, szerzącą się korupcję i upadek kultury politycznej. Najwięcej miejsca poświęcano jednak nieumiejętnemu używaniu instytucji liberum veto, ostrzegając przed jej katastrofalnymi konsekwencjami. Państwa ościenne były zainteresowane zachowaniem niewzruszonego ustroju Rzeczpospolitej, skutecznie paraliżującego domniemaną potęgę państwa.
Patronat i mecenat Lubomirskich na Rzeszowie
(Uniwersytet Rzeszowski, 2021-03-31) Haligowska, Aleksandra
Niniejsza praca jest próbą opracowania kwestii wpływu Lubomirskich jako właścicieli miasta, na jego kształt i wygląd. Patronat rozumiany jako pula praw i obowiązków wobec Kościoła wpisana w rolę właściciela miasta, miał niebagatelny wpływ na regulację szerokiej sfery życia społecznego. Patron, posiadający prawo prezenty, decydował o obsadzaniu godności kościelnych na terenie parafii. Równocześnie stawał się jej opiekunem, przyjmując obowiązki właściwe wobec integralnej części majątku dziedzica. Mecenat oznacza opiekę gospodarza nad sferą kulturalną miasta, poprzez finansowanie wybranych dziedzin sztuki lub instytucji. Patronat był obowiązkiem a mecenat nad sztuką zaś Lubomirscy wpisali jako część swego etosu rodzinnego. Celem rozprawy jest przedstawienie członków rodu panujących w Rzeszowie w świetle ich działalności. Działalność ta może przybierać rozmaite formy, które uwidaczniają się nierzadko w charakterystyczny sposób dla poszczególnych rodzin magnackich. Wyróżnienie tych cech i udokumentowanie, że były one realizowane w Rzeszowie oraz opisanie w jaki sposób się to odbywało jest głównym przedmiotem niniejszej pracy.
Poglądy ustrojowo-polityczne Krzysztofa Grzymułtowskiego
(Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Dankowski, Michał Zbigniew
Krzysztof Grzymułtowski był jednym z najpotężniejszych i najbardziej znaczących polityków Rzeczpospolitej w drugiej połowie XVII w. Jego kariera polityczna przebiegała w sposób charakterystyczny dla magnatów swojej epoki. Większość czasu pozostawał w opozycji do dworu, z czasem stając się jednym z przywódców partii antydworskiej. Te okresy działalności kasztelana, a następnie wojewody wielkopolskiego cechują się przede wszystkim działaniami mającymi na celu zdyskredytowanie polityki prowadzonej przez kolejne dwory królewskie. Aktywność opozycyjna nie tylko Grzymułtowskiego, ale całego obozu „malkontentów” cechowała się przeważnie brakiem jednolitego programu politycznego i polegała wyłącznie na paraliżu działań dworu oraz destabilizacji sytuacji politycznej kraju. Przy tym magnat wielkopolski chętnie odwoływał się do poparcia mas szlacheckich, szafując hasłami obrony dawnych praw i prerogatyw stanu uprzywilejowanego. Krótkie okresy, w których Grzymułtowski współpracował z poszczególnymi monarchami (najczęściej skaptowany zaszczytami i gratyfikacjami majątkowymi) ujawniły jego nieprzeciętną kreatywność polityczną. Postulaty, które wyszły od wojewody poznańskiego, szczególnie charakter i niepohamowana chciwość Wielkopolanina nie pozwoliły spożytkować jego w okresie współdziałania z Janem III Sobieskim na początku jego panowania, były innowacyjne i reformatorskie, przy tym nie odbiegały od aktualnych potrzeb reformy ustroju państwowego. Niestety talentów oratorskich (był jednym z najwybitniejszych mówców sejmowych doby staropolskiej) i pomysłów na konstruktywne działanie zmierzające do poprawy ustroju Rzeczpospolitej.
Spław wiślany w 1662 roku (w świetle rejestru celnego komory nowodworskiej)
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Kazusek, Szymon
W artykule omówiony został spław wiślany w 1662 r. na podstawie jedynego zachowanego rejestru komory celnej na Wiśle z drugiej połowy XVII w. Przedstawiona analiza sezonowości żeglugi wiślanej dowiodła, że znany z literatury spław z tzw. pierwszą wodą nie odgrywał kluczowej roli w handlu. Zależał on istotnie od pory letnich i jesiennych deszczów w żegludze z nurtem rzeki, a także od rytmu potrzeb konsumenckich. Dowiedziono zależności pomiędzy wielkością transportu wodnego a kategorią społeczną uczestnika spławu oraz porą sezonu żeglugowego. Wykazano dominujący udział szlachty w spławie z nurtem Wisły oraz mieszczan w spławie w górę rzeki. Opisano strukturę taboru wodnego, a także preferencje w zakresie jego wykorzystania, w tym także w zależności od pory roku kalendarzowego. Przedstawiono strukturę własności jednostek pływających, zwracając uwagę na dominację szlachty. Podkreślono rolę Warszawy i innych, w tym nadwiślańskich, miast w handlu spławnym. Scharakteryzowano pełną strukturę spławianych towarów, a także środowisko uczestników spławu, dostrzeżono rolę dopływów Wisły w handlu spławnym. Porównując badane zjawisko ze spławem w latach 1605–1651 oraz w 1766 r., dowiedziono wyjątkowego znaczenia handlu wiślanego tuż po potopie szwedzkim.