Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 38(2)/2014
URI dla tej Kolekcji
Przeglądaj
Przeglądanie Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 38(2)/2014 według Data wydania
Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 30
Wyniki na stronie
Opcje sortowania
- PozycjaEkonomiczne znaczenie pracy w perspektywie historycznej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Mrówka, AnitaWspólna praca, której bezpośrednim dążeniem jest uzyskanie przez społeczność zwielokrotnionego efektu, będącego wynikiem wspólnie podjętego działania i indywidualnej specjalizacji poszczególnych jej uczestników, stanowi niebagatelny czynnik umożliwiający zarówno przetrwanie, jak i rozwój. Wyobrażenie pracy przejawia się w wielu dziedzinach nauki i jest szeroko definiowane. Temat powziętego referatu skupia uwagę na rozumieniu pracy u zarania dziejów cywilizacji, kiedy to pomiar wartości wykonanej pracy stanowił niezbywalny element ówczesnego systemu ekonomicznego, a model rachunkowości pierwotnej sprowadzał się do zapisu wykonanej pracy poprzedzonego wcześniej dokonanym jej pomiarem, a ponadto do mierzenia kosztów wynikłych z pracy wraz z próbą szacowania wynagrodzenia według przyjętej uprzednio wartości pracy. Analiza, częściowych i niepełnych informacji o gospodarce, a także o rachunkowości, prowadzona przez archeologów i historyków na przestrzeni wielu dziesiątków lat w starożytnych miastach – państwach prowadzi do konkluzji, potwierdzającej istnienie gospodarki opartej na pracy już od początku cywilizacji, a niemal identyczne rozwiązania mają zastosowanie we współczesnych systemach płacowych. Kolejnym rozdziałem prezentowanego opracowania jest spojrzenie na pojęcie pracy w kontekście paradygmatu naukowego ze szczególnym wyartykułowaniem teorii wartości opartej na pracy twórców klasycznej ekonomii politycznej. Niebagatelną rolę w prezentowanym referacie odgrywa omówienie w ramach wprowadzenia perspektywy historycznej, która zapewnia poczucie orientacji we wcześniejszych wynikach badań i ułatwia zajęcie stanowiska wobec dawnych idei.
- PozycjaMiejsce przedsiębiorstw z kapitałem zagranicznym w gospodarce polskiej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Puchalska, KatarzynaCelem niniejszego opracowania jest zaprezentowanie zmian w przepływach kapitałowych w postaci BIZ w Polsce oraz wskazanie na zmiany zachodzące w działalności przedsiębiorstw z kapitałem zagranicznym w polskiej gospodarce. Ukazano główne koncepcje teoretyczne przepływów BIZ oraz analizę sytuacji bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce. Następnie zaprezentowano zmiany w działalności spółek z kapitałem zagranicznym, jakie nastąpiły w Polsce na przestrzeni ostatnich lat. Jak, zauważono, liczba przedsiębiorstw z kapitałem zagranicznym w 2011 r. w porównaniu do 2006 r. wzrosła ponad trzykrotnie. W tej grupie dominowały podmioty małe, tj. zatrudniające do 9 osób. Analiza struktury działalności podmiotów z kapitałem zagranicznym pokazuje znaczącą przewagę podmiotów w grupie handel i naprawa pojazdów samochodowych oraz przemysłu. Ważną informacją jest to, że większość tych podmiotów to inwestycje od podstaw (greenfield), czyli najbardziej pożądana forma zagranicznych inwestycji bezpośrednich. Firmy z kapitałem zagranicznym odgrywają również ważną rolę w polskim handlu zagranicznym. Są to przede wszystkim firmy z branży motoryzacyjnej oraz producenci RTV i AGD. W 2011 roku podmiotów importujących było 11 419, a wartość ich importu wyniosła 370 310,4 mln zł. W opracowaniu wykorzystano głównie ogólnodostępne dane GUS EUROSTAT oraz Raport o stanie gospodarki „Polska 2012”. Oceniając przedsiębiorstwa z kapitałem zagranicznym zwrócono uwagę głównie na strukturę zatrudnienia, liczbę podmiotów, ich wielkość, skale ponoszonych nakładów, czy osiągany przychód oraz wartość obrotów z zagranicą.
- PozycjaIntegrating Culture into (Sustainable) Development – Values, Implications and Dilemmas(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Pyrkosz, Damian S.The paper deals with the issue of the role of culture as an element of the sustainable development paradigm. However culture as an element of economic analysis of development had been underestimated for a long time, the rise of the paradigm of sustainable development made a window of opportunity for culture in this context. As the shift from the industrial to sustainable model necessitated change of the values pursued, culture has made its way to the development policy due to its integrative approach to economic, social and natural systems. In this context the paper aims to firstly present a brief outline of the landmarks in economic writings and the authors that drew attention to the value of cultural aspects in economic analysis. Then it goes on to identify characteristics of sustainable development that made it possible to naturally fit cultural considerations into the paradigm framework. Finally, the paper identifies a set of traits for culturally sustainable development and supports them with examples verifying the role of culture in economic development with a special focus to the European Union countries. The paper concludes with a critical account of features that make it difficult to include culture into the development analysis that have its roots either in the history of economic thought, cultural or psychological considerations.
- PozycjaSpójność vs. niespójność rozwoju ekonomicznego regionów UE w latach 1995–2008. Część 1: Zróżnicowanie poziomu i stóp wzrostu PKB per capita(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Jabłoński, Łukasz; Misiak, TomaszCelem artykułu jest analiza spójności rozwoju ekonomicznego, mierzonego PKB per capita, regionów NUTS2 krajów UE w latach 1995–2008. W badaniu wykorzystano PKB per capita (wg PPP, USD, ceny stałe z 2000 roku) 189 regionów NUTS2 UE, którego dane statystyczne pozyskano z baz danych publikowanych przez OECD i Eurostat. W artykule przeanalizowano zróżnicowanie w latach 1995–2008 poziomów i stopy wzrostu PKB per capita badanych regionów. Przeprowadzono również analizę zróżnicowania względnego rozwoju ekonomicznego regionów UE, a także wewnątrz krajów członkowskich. Na podstawie przeprowadzonych badań trudno wyciągnąć jednoznaczny wniosek o konwergencji występującej między regionami UE. Zmniejszanie zróżnicowań w rozwoju ekonomicznym między regionami UE-27 wynikało z szybkiego wzrostu gospodarczego nowych krajów członkowskich. Co więcej, zmiany PKB per capita w regionach UE-15 nie ilustrują rosnącej spójności rozwoju ekonomicznego regionów tej grupy. Z kolei regiony UE-10 charakteryzowały się rosnącymi zróżnicowaniami PKB per capita, a więc pogłębiającą się niespójnością rozwoju ekonomicznego. Badając natomiast zmienności PKB per capita regionów wewnątrz krajów wynika, że większą spójnością regionalnego rozwoju ekonomicznego cechowały się regiony w krajach UE-15 w stosunku do UE-10. Zróżnicowanie regionów wewnątrz krajów w grupie UE-15, ze względu na PKB per capita, były niższe w stosunku do regionów krajów UE-10. Co więcej, zróżnicowania te w krajach UE-10 silniej pogłębiły się w stosunku do regionów UE-15.
- PozycjaTaksonomiczna ocena sytuacji finansowej gospodarstw domowych w Polsce w 2010 roku(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Kozera, Agnieszka; Stanisławska, JoannaCelem artykułu była ocena sytuacji finansowej gospodarstw domowych w układzie grup społeczno-ekonomicznych ludności oraz liczby osób w rodzinie w Polsce w 2010 roku. W pierwszym etapie badań analizie poddano kształtowanie się wartości cząstkowych mierników sytuacji finansowej gospodarstw domowych. W drugim etapie badań, przy użyciu klasycznej metody TOPSIS zbudowano miernik syntetyczny sytuacji finansowej badanych jednostek agregatowych (grup społeczno-ekonomicznych ludności o różnej liczebności). Na podstawie wartości miernika syntetycznego dokonano uporządkowania liniowego badanych jednostek agregatowych ze względu na ich sytuację finansową. Podstawę informacyjną badań stanowiły niepublikowane dane jednostkowe, pochodzące z badań Budżetów gospodarstw domowych przeprowadzonych przez Główny Urząd Statystyczny w 2010 roku. Przeprowadzona analiza, zarówno jedno, jak i wielowymiarowa dowiodła, że w stosunkowo najlepszej sytuacji finansowej w 2010 roku znalazły się jedno-, dwu-, trzy- i czteroosobowe gospodarstwa pracowników na stanowiskach nierobotniczych oraz pracujących na własny rachunek. W najgorszej sytuacji finansowej znalazły się dwu-, trzy-, cztero-, pięcio-, sześcioosobowe i większe gospodarstwa rencistów, o czym świadczyły przede wszystkim najniższe dochody rozporządzalne przypadające na osobę i najwyższy udział wydatków na żywność w ich budżetach. Grupy tych gospodarstw domowych zajęły najniższe pozycje w utworzonym na podstawie wartości miernika syntetycznego rankingu. Wśród gospodarstw domowych rolników najsłabszą sytuacją materialną charakteryzowały się gospodarstwa najmniejsze, czyli jednoosobowe, w pozostałych grupach społeczno-ekonomicznych ludności były to natomiast gospodarstwa największe (wieloosobowe).
- PozycjaStrategia Europa 2020 – założenia i perspektywy realizacji(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Gasz, MałgorzataIstotą inicjatywy pod nazwą Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu jest stworzenie w krajach Unii Europejskiej warunków dla długotrwałego i zrównoważonego wzrostu gospodarczego. Osiągnięciu tego celu sprzyjać ma m.in. budowa gospodarki opartej na wiedzy, promującej przyjazne środowisku technologie, przy jednoczesnej dbałości o zachowanie spójności społecznej i terytorialnej. Strategia wpisuje się w szerszy kontekst działań zorientowanych na przeciwdziałanie skutkom ogólnoświatowego kryzysu gospodarczego oraz długofalowych wyzwań związanych z globalizacją. W artykule podjęto próbę oceny założeń projektu pn. Europa 2020 poprzez analizę wielkości obrazujących stan ich realizacji. Celem artykułu jest weryfikacja hipotezy, że przedłużające się problemy gospodarcze europejskich gospodarek stawiają pod znakiem zapytania powodzenie i terminowość realizacji niektórych priorytetów Strategii. Relatywnie wysoki poziom bezrobocia oraz niekorzystna struktura demograficzna w wielu krajach Unii, jak również polityka w sferze finansów publicznych ukierunkowana na łagodzenie skutków kryzysu finansowego sprawiają, że powodzenie Strategii może wymagać dłuższego czasu. Znaczący postęp państw UE w obszarze ograniczania emisji gazów cieplarnianych pozwala zakładać, że cel ten może zostać zrealizowany szybciej, niż zakładano. W wielu krajach Unii widoczna jest poprawa wyników w obszarze innowacji, należy jednak zaznaczyć, że w kontekście konieczności sprostania światowej konkurencji z innych regionów świata (USA, Japonia, Indie, Chiny) tempo wzrostu wydatków na B+R powinno być bardziej znaczące. Dokonująca się w czasie poprawa wskaźnika osób z wykształceniem wyższym pozwala na pozytywną ocenę realizacji celu odnoszącego się do procesu budowy gospodarki bazującej na wiedzy, stwarzającej warunki do zwiększania zatrudnienia oraz wzrostu wydajności i spójności społecznej.
- PozycjaJak mierzyć dziś rozwój społeczno-gospodarczy krajów?(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Kubiczek, AgataW dobie globalizacji tradycyjne mierniki rozwoju gospodarczego nie są w stanie określić precyzyjnie poziomu dobrobytu. Artykuł prezentuje alternatywne i mało popularne podejście do pomiaru stopnia rozwoju społeczno-gospodarczego, ze szczególnym uwzględnieniem HDI. Omówiono tu takie miary, jak: Miernik Dobrobytu Ekonomicznego (MEW), Miernik Krajowego Dobrobytu Netto, Miernik Czystego Dobrobytu (NNW), Indeks Ekonomicznych Aspektów Dobrobytu (EAW), Indeks Trwałego Dobrobytu Ekonomicznego (ISEW), Wskaźnik Faktycznego Postępu (GPI). Liczne mankamenty, którymi obarczone są wyżej wymienione mierniki oparte na zmodyfikowanych rachunkach narodowych oraz trudności w zebraniu wymaganych danych spowodowało wysyp miar indeksowych. Przykładami takich wieloaspektowych mierników dobrobytu są Wskaźnik Dobrobytu Ekonomicznego Netto czy TMDE. Najpopularniejszym syntetycznym wskaźnikiem rozwoju społeczno-gospodarczego jest Indeks Rozwoju Społecznego (HDI) i jego pochodne, m.in.: Wskaźnik Biedy Społecznej, Wskaźnik Ubóstwa (HPI), Wskaźnik Zróżnicowania Rozwoju Społecznego ze Względu na Płeć (GDI), Wskaźnik Równouprawnienia (GEM). Na postawie metodyki HDI skonstruowano wiele innych wskaźników uwzględniających aspekty środowiska naturalnego, np.: Indeks Trwałego Rozwoju Społecznego (SHDI), Indeks Rozwoju Społecznego Uwzględniający Stopień Zanieczyszczenia Środowiska (HDPI), Indeks Zagrożenia Środowiska Naturalnego (EEI), Eko-wrażliwy Indeks HDI. Inne omówione tu miary to: Indeks Fizycznej Jakości Życia (PQLI), Indeks Jakości Życia (LQI), Indeks Wrażliwości Ekonomicznej (EVI) i Indeks Zasobów Ludzkich (HAI). W opracowaniu nie rozstrzygnięto, który wskaźnik najlepiej szacuje poziom rozwoju społeczno-gospodarczego, ale ukazano wady i zalety nowych metod.
- PozycjaDevelopment Effectiveness of Foreign Assistance(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Nowak, WiolettaSince the beginning of the1960s, developed countries have spent over USD 3 trillion on official development assistance to promote economic growth and development in developing countries. Over the last few decades not only major donors but also aid objectives have been changing. The aid objectives reflected changes in geopolitics, the development objectives and views on the development process. Foreign aid very often was treated as an important tool of donors’ foreign and commercial policies. Theoretical studies developed in the sixties support the positive relationship between the foreign aid and economic growth. Two-gap model was used as the basis for calculation of aid requirements. The empirical research on the effectiveness of development aid are extensive and multidimensional. However, their results and conclusions are ambiguous. Principally there are two main strands of the literature on the relationship between foreign aid and economic growth. One group of studies claims that there is the positive aid-growth correlation, the second argues that this correlation is negative. Positive correlation between the foreign aid and economic growth can be either unconditional or conditional. In the second case the aid effectiveness depends on many different factors. The most important are specific conditions in the recipient countries, macroeconomic policy, geographical location, levels of aid allocation and aid modalities.
- PozycjaPaństwo „wycofane”. O sankcjonowaniu nierówności społecznych(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Leszczyński, MarekW artykule podjęto kwestię zmiany roli państwa narodowego na skutek procesów globalizacyjnych. Zwrócono uwagę, że to właśnie państwo narodowe przez wiele lat było odpowiedzialne i było głównym kreatorem polityki rozwoju społecznego i ekonomicznego, które znamy jako „państwo dobrobytu”. Nasilające się procesy globalizacyjne spowodowały, pod presją lobby biznesowego, reorientację roli państwa narodowego i ewolucję w stronę „państwa neoliberalnego”, państwa „wycofanego”, które w dość pasywny, bierny sposób sankcjonuje nierówności społeczne, powstające jako efekt tzw. urynkowienia usług publicznych, wycofania się z wielu obszarów aktywności, w tym z pełnienia roli koordynatora i aktywnego aktora polityki społecznej. Ta swoista defensywa państwa odbywa się w atmosferze wzmacniania roli organizacji ponadnarodowych, które określają katalog, co wolno, a czego nie. Mechanizmy kontroli ze strony społeczeństwa są w takim układzie mocno ograniczone, a demokracja mimo zachowania procedur i instytucji staje się w znacznym stopniu „fasadowa”. Przedstawiciele współczesnych nauk społecznych, tacy jak U. Beck czy wcześniej E. Fromm, krytykują kierunek ewolucji systemu rynkowego zmierzający do coraz większej alienacji i w istocie oderwania wytworów pracy ludzkiej od jej twórcy. Ta swoista dehumanizacja stosunków społecznych potęgowana jest narastającym konsumpcjonizmem, który niszczy podstawy relacji opartych na zaufaniu. Szczególnie spektakularne nasilenie tych procesów obserwować można w krajach, które stosunkowo niedawno weszły na ścieżkę rozwoju rynkowego bądź przechodzą etap intensywnej modernizacji – kraje postsocjalistyczne, w tym zwłaszcza Rosja, Ukraina, a także Chiny, Indie, Brazylia, kraje azjatyckie, czy wiek XXI stanie się stuleciem postdarwinizmu społecznego, czy też istnieje szansa na rozwój zrównoważony zależeć będzie w dużym stopniu od prowadzonej polityki rozwoju na poziomie krajowym i międzynarodowym.
- PozycjaPercepcja nierówności społecznych a rzeczywistość(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Malinowski, GrzegorzW tekście przedstawiona została analiza, której zasadniczą konkluzją jest stwierdzenie istnienia rozbieżności pomiędzy percepcją nierówności społecznych a ich obiektywnym poziomem. Wyprowadzenie takiej konkluzji staje się możliwe na gruncie porównania obiektywnych zmian w poziomie nierówności, których odzwierciedleniem są zmiany wartości współczynnika Giniego, z ich subiektywną oceną uzyskaną na podstawie ankietowych badań Eurobarometru. Przyczyn takiego rozdźwięku należy upatrywać w licznych czynnikach, ze szczególnym wskazaniem na utożsamienie nierówności z poziomem ubóstwa (dla osób ankietowanych subiektywny poziom ubóstwa jest najlepszym przybliżeniem poziomu nierówności), wpływ mitów oraz różnych ideologii (pewne wartości obecne w kulturze przekładają się na percepcję określonych zjawisk) oraz konkretne uwarunkowania historyczne (dany fakt staje się obserwowalny dopiero w określonych uwarunkowaniach społeczno-polityczno-ekonomicznych). Zostaje także wysunięta teza, że niedoskonała percepcja nierówności społecznych może mieć istotne znaczenie w dyskursie toczonym wokół zagadnienia wpływu nierówności społecznych na wzrost gospodarczy. Popularny bowiem model środkowego wyborcy, który wyjaśnia jeden z możliwych negatywnych kanałów wpływu nierówności na dynamikę wzrostu zakłada, że opinia publiczna poprawnie odczytuje zmiany zachodzące w rzeczywistości społeczno-gospodarczej i na gruncie tych obserwacji wybiera określone opcje polityczne w demokratycznych wyborach. Z kolei stwierdzenie istnienia niespójności pomiędzy percepcją nierówności społecznych a ich faktycznym stanem niejako przekreśla zasadność jednego z głównych założeń modelu.
- PozycjaOchrona projektów wynalazczych w ujęciu regionalnym(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Piekut, MarlenaCelem artykułu jest analiza wielkości rynku projektów wynalazczych w ujęciu regionalnym. Analiza dotyczy trzech projektów wynalazczych, tj. wynalazków, wzorów użytkowych i wzorów przemysłowych. Obiektem zainteresowania jest Polska w podziale administracyjnym oraz inne kraje europejskie. W pracy przeanalizowano liczbę zgłoszeń i udzielanych praw na wybrane projekty wynalazcze, uwzględniono tempo zmian tych wartości w latach 2004–2011 oraz rodzaje wnioskodawców. W odniesieniu do wzorów przemysłowych ograniczono się jedynie do podania ich liczby w poszczególnych latach, ze względu na brak danych dotyczących liczby wzorów w poszczególnych województwach. W dalszej części artykułu podjęto się interpretacji liczby udzielanych praw wyłącznych w różnych krajach europejskich. Wyliczono średnią liczbę patentów dla okresów 1995–2004 oraz 2005–2011. Województwami najaktywniejszymi w zakresie ochrony wynalazków i wzorów użytkowych okazały się: mazowieckie, śląskie, dolnośląskie, wielkopolskie i małopolskie, natomiast województwa podlaskie i lubuskie wykazały najmniejsze zaangażowanie w rejestrację nowych rozwiązań. We wszystkich województwach zaobserwowano dodatnią dynamikę wzrostu w liczbie zgłoszeń patentowych i udzielanych patentów, a w większości także w zgłoszeniach wzorów użytkowych. Spada natomiast z roku na rok liczba udzielanych praw ochronnych na wzory użytkowe. Na tle krajów europejskich Polska zajmuje środkowe pozycje w liczbie rejestrowanych projektów wynalazczych. Wśród krajów Europy Środkowo-Wschodniej wyróżniają się Estonia i Słowenia, natomiast prym w Europie wiodą kraje skandynawskie oraz Niemcy i Austria.
- PozycjaKonsumpcja a wzrost gospodarczy w Polsce. W cieniu globalnego kryzysu gospodarczego(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Śleszyńska-Świderska, AnnaGłównym celem niniejszego artykułu jest zbadanie współzależności pomiędzy konsumpcją a wzrostem gospodarczym w świetle globalnego kryzysu gospodarczego. Okres analizy obejmuje generalnie lata 2005–2012. W niektórych sytuacjach okres badania obejmuje także kilka lat przed rokiem 2005. Tam gdzie było to możliwe wykorzystano również dane z pierwszych kwartałów roku 2013. Aczkolwiek badaną kwestię z wykorzystaniem wskaźników makroekonomicznych analizować można w dłuższym okresie, na przykład od roku 1995, co daje praktycznie dwa cykle gospodarcze, to jednak zamierzeniem autora nie jest analiza współzależności pomiędzy konsumpcją i wzrostem gospodarczym w ogóle, ale właśnie w warunkach globalnego kryzysu gospodarczego. Realizacja tego celu jest możliwa dzięki osiągnięciu celów cząstkowych, którymi są: analiza kształtowania się wzrostu gospodarczego i konsumpcji w Polsce w latach 2005–2012 oraz zbadanie ich korelacji w latach 2006–2012. W badaniu wykorzystano studia literaturowe, analizę statystyczną i metodę dedukcji. Ostatnie kilka lat w Polsce, poczynając od roku 2007, to okres turbulencji gospodarczych będących konsekwencją trwającego kryzysu gospodarczego na świecie. Dynamika wzrostu gospodarczego w tym czasie słabnie, co znajduje wyraz m.in. w zmianach konsumpcji. Pomimo że konsumpcja ulega ograniczeniu, nie pogłębia się istotnie istniejące już i tak jej zróżnicowanie. Uwidacznia to analiza konsumpcji w poszczególnych grupach społeczno-ekonomicznych gospodarstw domowych oraz w ujęciu przestrzennym. Wynika z niej, że pomiędzy poszczególnymi grupami gospodarstw domowych i województwami w Polsce występują znaczne różnice w tym zakresie. Chociaż w warunkach stabilności gospodarczej wzrost gospodarczy niezaprzeczalnie pozytywnie i z dużą siłą wpływa na wzrost konsumpcji, to jednak w warunkach kryzysu, spowolniony, aczkolwiek dodatni wzrost gospodarczy nie przekłada się na wzrost wydatków konsumpcyjnych.
- PozycjaIdentyfikacja czynników ekonomicznych oddziałujących na dynamikę populacji ludzkiej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Kozioł, WojciechW artykule dokonano identyfikacji najważniejszych determinantów ekonomicznych wpływających na dynamikę kapitału ludzkiego. W pierwszej części przedstawiono alternatywny model pomiaru kapitału ludzkiego, jego strukturę oraz zasady opłacenia. Dalsza część pracy stanowi uszczegółowienie problematyki opłacenia kapitału ludzkiego z punktu widzenia nadrzędnej kwestii jaką stanowi stworzenie warunków do zachowania i zrównoważonego wzrostu kapitału ludzkiego. W trakcie analiz wykazano, że najważniejszymi czynnikami determinującymi dynamikę kapitału ludzkiego jest zapewnienie płacy godziwej drogą odpowiedniej polityki gospodarczej oraz odpowiednich instytucji rynku pracy. Ponadto, ważną kwestią jest konstrukcja odpowiedniego systemu ubezpieczeń społecznych i podatku dochodowego od płac. Badania wykazały, że jest możliwość ustalenia stawek w sposób umożliwiający skuteczne zabezpieczenie społeczne przy jednoczesnym zachowaniu możliwości pełnego odtworzenia wartości kapitału ludzkiego.
- PozycjaWpływ funduszy unijnych na zróżnicowanie dochodów w Polsce – przykład dopłat bezpośrednich i rent strukturalnych(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Graca-Gelert, PatrycjaZwiększony napływ funduszy unijnych do Polski oddziaływał na nierówności dochodów gospodarstw domowych na bardzo wielu płaszczyznach. Dokładne zbadanie wpływu środków pomocowych na zróżnicowanie dochodów jest bardzo złożonym problemem badawczym. Po pierwsze, występują trudności z przypisaniem beneficjentów funduszy konkretnym osobom, gospodarstwom lub grupom w rozkładzie dochodów. Po drugie, środki pomocowe z UE mogą oddziaływać dwojako na podział dochodów – bezpośrednio i pośrednio, co zwiększa złożoność analizy. Po trzecie, fundusze oddziałują na zróżnicowanie dochodów poprzez wiele kanałów, a wpływ ten jest często rozłożony w czasie. Niniejsze opracowanie ma na celu: 1) nakreślenie ogólnych ram oddziaływania funduszy unijnych na zróżnicowanie dochodów w Polsce oraz 2) ilościowe oszacowanie wpływu dwóch rodzajów funduszy – dopłat bezpośrednich oraz rent strukturalnych – na zróżnicowanie dochodów gospodarstw domowych w Polsce w okresie 2005–2010. Do badania wykorzystano jednostkowe nieidentyfikowalne dane z badań budżetów gospodarstw domowych GUS. Analiza empiryczna wpływu dopłat bezpośrednich oraz rent strukturalnych na nierówności dochodów w Polsce prowadzi do wniosku, iż oba te źródła dochodów łącznie powodowały zmniejszenie się zróżnicowania dochodów w porównaniu ze scenariuszem, w którym te kategorie zostałyby pominięte. Bardziej szczegółowa analiza pokazuje jednak, że spadek rozpiętości dochodów był jedynie efektem rent strukturalnych, dopłaty bezpośrednie natomiast oddziaływały w kierunku zwiększania rozpiętości dochodowych gospodarstw domowych, co wynikało prawdopodobnie stąd, że ich beneficjentami byli przeważnie wielkoobszarowi rolnicy.
- PozycjaPowszechne zabezpieczenie zdrowotne w świetle koncepcji zrównoważonego rozwoju(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Hnatyszyn-Dzikowska, AnnaCelem artykułu jest wskazanie na powiązanie między nową koncepcją powszechnego zabezpieczenia zdrowotnego, kształtującego politykę zdrowotną państw wysoko rozwiniętych a zrównoważonym rozwojem gospodarczym. Główną zasadą koncepcji zrównoważonego rozwoju jest poszukiwanie i utrzymywanie równowagi w płaszczyźnie ekonomicznej, społecznej, przyrodniczej. Poprawa zdrowia społeczeństwa wzmacnia zrównoważony rozwój, a zrównoważony rozwój wpływa na poprawę zdrowia w cyklu wspartym przez efektywny system zdrowotny. W efekcie powstaje koncepcja modelu zrównoważonego rozwoju, w którym zdrowie spełnia rolę czynnika zapewniającego trwałość podejmowanych działań. Kierunkiem wzmacniającym skuteczność realizacji założonych celów jest spójność z koncepcją powszechnego zabezpieczenia zdrowotnego (PZZ). Permanentne reformy są cechą charakterystyczną systemów opieki zdrowotnej. Istotne jest, że w osiągnięciu postępów w realizacji celów systemu opieki zdrowotnej niezbędny jest cały zespół skoordynowanych działań, na które ukierunkowane jest PZZ. Na gruncie koncepcyjnym PZZ wskazuje na silne powiązanie z realizacją założeń zrównoważonego rozwoju gospodarczego i wymaga głębszych empirycznych badań na poziomie systemowym. W kontekście szeroko rozumianej poprawy dostępności do świadczeń medycznych wskazuje się na centralną rolę dążenia do efektywności (w rozumieniu maksymalizacji efektów przy istniejących zasobach, a nie wprowadzaniu ograniczeń kosztowych w systemie). Pełne osiągnięcie celów powszechnego zabezpieczenia zdrowotnego jest niemożliwe do osiągnięcia przez jakiekolwiek państwo, bez względu na poziom rozwoju. Jednakże PZZ determinuje poprawę równego dostępu do usług, jakość usług i ochronę finansową.
- PozycjaSpołeczno-ekonomiczne uwarunkowania skuteczności komunikacji marketingowej w handlu detalicznym(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Dybka, SławomirWspółczesne firmy handlowe i produkcyjne działając na wysoce konkurencyjnym rynku aktywnie oddziałują na potencjalnych klientów. Oferty, które są przedmiotem transakcji rynkowych stanowią zestaw składający się z rdzenia oraz produktu poszerzonego, co odpowiada technologicznej części produktu i dodatkowej wykreowanej wartości. Przedsiębiorcy komunikując się z rynkiem mają do dyspozycji wiele narzędzi, ale wybór właściwego nie jest łatwy, a z uwagi na rachunek ekonomiczny wybór jest niezbędny. Przedsiębiorcy chcą koncentrować się na działaniach, które będą skuteczne i efektywne. Tymczasem może zdarzyć się, że część działań jest skuteczna, ale np. nieefektywna. Poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, co rozstrzyga o skuteczności i efektywności dotyka wielu zagadnień, w tym opinii konsumentów. Jeżeli rozpatrujemy np. działania dotyczące problemów z zakresu polityki asortymentowej, cenowej czy działań promocyjnych to okazuje się, że klient rozstrzyga o ich akceptacji, co ma przełożenie na zakup, jego wielkość, powtarzalność, częstotliwość. W artykule zwrócono uwagę na kwestię rozpoznania cech charakteryzujących nabywcę jako czynników, których analiza pozwala ocenić, czy działania podejmowane przez przedsiębiorców będą skuteczne i efektywne. W tym celu wykorzystano wyniki badań przeprowadzonych wśród konsumentów oraz przedsiębiorstw handlu detalicznego. Miały one na celu przedstawienie znaczenia działań marketingowych (komunikacji marketingowej) dla klienta oraz preferowanych przez klientów narzędzi promocji. Przedsiębiorcy biorący udział w badaniu określili, które cechy nabywców w ich opinii są istotne z punktu widzenia dokonania segmentacji rynku i dokonania wyboru w zakresie oferty, a także narzędzi promocyjnych – tak aby podejmowane działania były skuteczne i efektywne.
- PozycjaDochód jako czynnik różnicujący zachowania konsumentów na rynku żywności (na przykładzie mieszkańców województwa podkarpackiego)(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Cyran, KazimierzO zachowaniach konsumentów na rynku produktów żywnościowych decyduje wiele czynników. Jednym z ważniejszych elementów kształtujących te zachowania są dochody nabywców. Stanowią one jedno z ważniejszych kryteriów oceny procesów społecznych i gospodarczych, a z ekonomicznego punktu widzenia jest to niewątpliwie kryterium najważniejsze. Dochody decydują bowiem o poziomie życia, ponieważ umożliwiają zakup dóbr i usług niezbędnych do zaspokojenia potrzeb konsumpcyjnych zarówno podstawowych, jak i wyższego rzędu. Wysokość dochodów pieniężnych określa zakres swobody konsumpcyjnej, zmuszając lub zachęcając do wyboru określonych potrzeb. Dochody są istotnym czynnikiem zachowań konsumentów, ponieważ kształtują się w sferze podziału, w związku z czym są czynnikiem pierwotnym w stosunku do pozostałych. Są też głównym, wymiernym, ilościowym czynnikiem, który określa popyt i konsumpcję, umożliwia ich analizę według cech różniących poszczególnych konsumentów. Poziom dochodów w dużym stopniu determinuje zachowania na rynku żywności. Udział wydatków na żywność w ogólnej sumie pieniędzy przeznaczonych na zakupy w grupie przebadanych gospodarstw domowych województwa podkarpackiego jest bardzo zróżnicowany. Największą część rozporządzalnego dochodu na zakup żywności przeznaczają konsumenci o najniższych dochodach. Reprezentanci najniższej grupy dochodowej w swoich decyzjach wykazują najwyższą rozwagę związaną z gospodarowaniem posiadanym budżetem. Przejawia się to w uwzględnianiu cen produktów żywnościowych jako jednego z czynników decydujących o możliwościach nabywczych. Konsumenci o niskich dochodach w swoich decyzjach kierują się również możliwościami skorzystania z nadarzających się promocji cenowych.
- PozycjaPrzekształcenia własnościowe w sektorze ochrony zdrowia – szansa czy zagrożenie dla województwa podkarpackiego?(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Rabiej, EwelinaW opracowaniu przeprowadzono analizę skutków ekonomicznych i prawnych przekształceń własnościowych podmiotów leczniczych, wynikających z zapisów ustawy z dnia 15.04.2011 r. o działalności leczniczej [DzU 2013.217], która weszła w życie w dniu 1 lipca 2011 r. oraz podjęto próbę ich oceny w aspekcie sytuacji finansowej jednostek ochrony zdrowia, gospodarki i dyscypliny finansowej samorządu województwa podkarpackiego oraz odpowiedzialności społecznej. Badania dowiodły, że proces przekształceń podmiotów leczniczych skutkuje licznymi konsekwencjami, a prawdopodobne odejście od formy samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, dominującego na dzień dzisiejszy, na rzecz spółek kapitałowych, jest ogromnym wyzwaniem i może okazać się dla podmiotów leczniczych, jednostek samorządu terytorialnego oraz społeczeństwa zarówno szansą, jak i zagrożeniem.
- PozycjaProduktywność pracy i wolnorynkowy kurs walutowy a rozwój ekonomiczny Ukrainy(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Renkas, JurijCelem artykułu jest przedstawienie metody stosowania wskaźnika produktywności pracy Q do rozwiązania ważnego problemu, jakim jest prawidłowa ocena kursu walutowego. Badania wykazują, że obecny kurs hrywny do USD w gospodarce Ukrainy jest zawyżony prawie trzykrotnie, co powoduje, że kapitał zagraniczny ma prawie trzykrotnie tańsze warunki do nabycia dóbr. Teoria wskaźnika produktywności pracy Q i opracowana na jej podstawie metoda szacowania kursu walutowego zapobiegają występowaniu takich nierówności i tworzą warunki dla bardziej godziwej wymiany międzynarodowej. Pokazano również zastosowanie wskaźnika Q przy analizie poziomu rozwoju poszczególnych państw, co z kolei umożliwia budowanie ich rankingów. Na Ukrainie wskaźnik produktywności pracy Q spada w ciągu ostatnich kilku lat. Oznacza to, że z każdym rokiem na jedną hrywnę kosztów pracy przypada mniejsza ilość realnego PKB. Jest to bardzo niekorzystna tendencja, która wskazuje na potrzebę realizacji pilnych działań skierowanych na zmianę polityki gospodarczej kraju.
- PozycjaTendencje rozwoju kapitału ludzkiego w Polsce przez pryzmat międzynarodowych porównań(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Wosiek, MałgorzataCelem opracowania jest analiza procesów rozwoju kapitału ludzkiego w Polsce na tle tendencji obserwowanych w latach 1995–2011 w krajach Europy Środkowo-Wschodniej oraz Azji Południowo-Wschodniej pod kątem, czy w tych gospodarkach zaznacza się spójność działań w rozwoju kapitału ludzkiego, poprzez równoczesną stymulację popytowej oraz podażowej strony gospodarki. Postawiono hipotezę, że w Polsce to przede wszystkim czynniki o charakterze popytowym ograniczają czerpanie korzyści płynących z procesów akumulacji kapitału ludzkiego, a które to korzyści ujawniają się m.in. poprzez zwiększanie konkurencyjności polskiej gospodarki na arenie międzynarodowej. Analizy pozwalają stwierdzić, że w krajach azjatyckich zaznacza się większa spójność działań w rozwoju kapitału ludzkiego – niż w gospodarkach wschodnioeuropejskich, w tym w Polsce – która wyraża się równoczesną stymulacją tych procesów za pomocą czynników popytowych oraz podażowych. Po drugie, przedstawione dane sugerują, że w Polsce (podobnie jak w innych krajach wschodnioeuropejskich) procesy akumulacji kapitału ludzkiego przebiegają niejako w oderwaniu od procesów modernizacji w sferze realnej i regulacji gospodarki, co skutkuje niewykorzystaniem wykwalifikowanych zasobów pracy. Przedstawione wnioski mogą stanowić argument przemawiający za prawdziwością postawionej hipotezy badawczej, ale nie stanowią wystarczającej podstawy do jej pełnej weryfikacji. W tym celu wiele zasygnalizowanych kwestii – zwłaszcza dotyczących aktywizacji popytowej strony gospodarki w rozwoju kapitału ludzkiego – powinno stanowić przedmiot dalszych, pogłębionych analiz.