UR Journal of Humanities and Social Sciences nr 1(1)/2016

URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/2594

Przeglądaj

Przeglądanie UR Journal of Humanities and Social Sciences nr 1(1)/2016 według Data wydania

Przejdź do punktu w indeksie:
Aktualnie wyświetlane 1 - 14 z 14
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
    From the apartment for the worker to the apartment for Kovalsky: concepts and realities of housing in Poland in years 1918–1939 and 1944–1989
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Jarosz, Dariusz
    In pre-war Poland housing for families of modest incomes in towns (chiefly workers) was not the object of particular interest of the state authorities. Direct state involvement in solving the deteriorating conditions of workers’ housing, cooperative building and employer initiatives in providing workers’ housing were of negligible significance. Two factors had a decisive influence on the transformations of this housing policy after World War II : varied war consequences (demographic and wide-scale destruction of the housing stock), and the political concepts of the new Polish authorities. The new housing policy was already formulated in 1944–45. In accordance with the new law, local authorities acquired the right to allocate housing to people whose work required living in towns. The ideological pressure to ensure better housing conditions, above all for industrial workers, caused restrictions on investment opportunities in the private housing sector initiative. It began to change after 1956. The Polish housing question was to be solved by state-subsidised cooperative building . Distinguishing workers as that social group which for ideological reasons deserved privileged access to new housing was ever more frequently replaced in the official language of the authorities with “non-class” distinctions (faceless Mr and Mrs Kovalski). In the end phase of the People’s Republic, workers’ housing conditions bore no comparison to those from before the war. But while the gaps separating them from those of other, higher social strata remained, the disproportions were reduced as compared to those of the prewar period.
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
    Bezpieczeństwo państwa w exposé polskich premierów od Tadeusza Mazowieckiego do Beaty Szydło
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Kamosiński, Sławomir
    W latach 1990–2015 przed polskim parlamentem mowę programową rządu, zwaną exposé, wygłoszono piętnaście razy. Należy podkreślić, że każde analizowane w niniejszym artykule exposé Prezesa Rady Ministrów było osadzone w bieżącej polityce wewnętrznej i nawiązywało do kontekstu aktualnej polityki międzynarodowej. Znaczenie takich wystąpień podnosiło wskazanie przez każdego premiera na rolę parlamentu oraz rządu jako instytucji, które po 1989 r., niezależnie od opcji politycznej, z której wywodził się premier, zgodnie budowały i utrwalały ustrój demokratyczny oparty na wolnych wyborach władzy centralnej i lokalnej, decentralizacji władzy, zasadzie wolności wypowiedzi i zgromadzeń oraz swobodzie prowadzenia działalności gospodarczej w warunkach wolnego rynku. Podkreślano rolę społeczeństwa obywatelskiego w utrwalaniu ustroju demokratycznego. Każdy premier zwracał uwagę na to, że większość instytucji życia publicznego zbudowano w Polsce od podstaw, a inne poddano gruntownym zmianom. Ważną z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa instytucją jest wojsko. Z tego powodu premier omawiał jego miejsce i rolę w procesie realizacji bieżącej polityki bezpieczeństwa państwa, współpracy międzynarodowej i wywiązywania się Polski z zaciągniętych zobowiązań międzynarodowych. Wyjaśniał przy tym zasady proponowanych reform w armii. Każdorazowo Prezes Rady Ministrów wskazywał również najważniejsze kierunki polityki bezpieczeństwa państwa. Do chwili przyjęcia Polski do NATO w 1999 r. dominującym wątkiem w mowie programowej każdego premiera był problem przygotowania się Polski do przystąpienia do tego paktu obronnego. Gdy kraj stał się pełnoprawnym członkiem NATO, zasadniczego znaczenia dla każdego Prezesa Rady Ministrów nabrało miejsce Polski w tym sojuszu wojskowym oraz gotowość tego paktu do stawienia czoła nowym wyzwaniom związanym z bezpieczeństwem, w tym zamachom terrorystycznym. Po wygłoszeniu exposé Prezes Rady Ministrów prosił parlament o udzielenie mu wotum zaufania.
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
    Slaves for Hitler’s war. Polish forced labourers in Salzburg during World War II
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Dohle, Oskar
    Even at the beginning of the Second World War it had to be clear for the German military and economic leaders that it would not be possible to fight or even win a longlasting war without foreign workers. In the Second World War not only POWs but also civilians and prisoners of concentration camps were forced to work as slaves to continue Hitler’s war. In Salzburg, there were no big camps with thousands of slave workers, as existed in other regions of Germany. Mainly the slave workers, who were forced to work for the big power plant projects (“Tauernkraftwerke Kaprun-Glockner”, “Kraftwerk Weißsee”), lived in such circumstances. The first Polish POWs arrived in the Province of Salzburg in autumn of 1939 only a few weeks after the German invasion of Poland. Most of them were not detained in camps. They lived on farms, and their living conditions were better than those for the inmates of camps. Like in the First World War, prisoners of war had to work on farms to replace those men who served in the German Wehrmacht or other military formations. As mentioned, no big industrial plants for the arms sector existed in the “Reichsgau Salzburg”. Foreign forced labourers, POWs and civil workers were deployed to relatively little factories or handicraft businesses. In many cases the situation for this group of slave workers was similar to those, who worked on farms. Already in autumn 1941, the works at the construction sites of the “Reichsautobahn” (highway) around the city of Salzburg had to be cancelled. At least from spring 1943 almost all building projects, which had no direct context to the “Totalen Krieg”, had to be stopped. The foreign labourers of all kind were transferred to projects essential to the war efforts. Especially buildings for the air raid protection hat to became priority. The living and working conditions for the foreign forced workers, POWs and civil labourers, were very inhomogeneous in the national socialist “Third Reich”. So it was in the “Reichsgau Salzburg” during the Second World War. It could have been horrible and deadly, but also almost acceptable according to the regulations of international law. One point has to be emphasized here, that all of these slave workers, deported against their will from their homelands, were forced to work in the enemy’s land to prolong a criminal war.
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
    International conference “Images of Europe in Transition”, Kiev/Ukraine, 25th-26th november 2016 Conference report
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Pawłowska, Agnieszka
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
    Przypadkowe odkrycia zabytków pradziejowych jako zagrożenia i szanse dla badań archeologicznych na przykładzie kolekcji artefaktów krzemiennych z Łęk Dukielskich
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Pasterkiewicz, Wojciech; Bobak, Dariusz; Połtowicz-Bobak, Marta
    Tereny Polski południowo-wschodniej dostarczają coraz to nowych śladów osadnictwa paleolitycznego. Stosunkowo dobre jest rozpoznanie schyłkowego paleolitu, bardzo zaś słabe – starszych faz tego okresu. Dlatego też na szczególną uwagę zasługuje niewielka kolekcja artefaktów z Łęk Dukielskich, w skład której wchodzi ledwie 14 zabytków krzemiennych – 13 z nich to narzędzia i ich fragmenty. Wśród narzędzi wyróżnia się zaś licząca 7 egzemplarzy grupa ostrzy bifacjalnych. Ta skromna kolekcja została wykonana z różnych gatunków surowca o nieznanym pochodzeniu. Interpretacja pozyskanych zabytków jest bardzo trudna. Artefakty są tak różne, że ich wzajemne związki nie są oczywiste. Analogie można znaleźć na stanowiskach obejmujących rozległe tereny Europy i bardzo szeroki przedział czasu – od końca paleolitu środkowego po być może nawet młodszą epokę kamienia. Artefakty z Łęk Dukielskich są ważnym pretekstem do dyskusji nad wartością kolekcji pozyskanych w bliżej nieznanych okolicznościach. Charakter tego zbioru każe bowiem zadać pytanie o rzeczywiste jego pochodzenie. Jeśli przyjąć, że zabytki te pochodzą z innego miejsca – co jest bardzo prawdopodobne – to należy postawić pytanie, jak znalazły się na polu w Łękach Dukielskich. Nie można jednak wykluczyć, że pochodzą one z rejonu, w którym zostały znalezione. Oznaczałoby to, że jest to pierwszy i jedyny jak dotąd ślad osadnictwa z przełomu środkowego i górnego paleolitu na terenach Polski południowo-wschodniej, a tym samym ważne świadectwo w badaniach nad najstarszym osadnictwem w rejonie podkarpackim. Jeśli zaś jest to kolekcja o nieznanym pochodzeniu, to jej wartość wyznacza wartość samych przedmiotów – estetycznie pięknych, niemających jednak znaczenia naukowego pomocnego w rekonstrukcji najstarszych dziejów omawianego tu regionu Polski.
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
    Opieka społeczna w Przemyślu w pierwszych latach po wyzwoleniu (1944–1950)
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Łobos-Kubiś, Magdalena
    Lata 1948–1950 były dla Przemyśla okresem pełnym trudności. Mieszkańcy miasta mierzyli się wówczas nie tylko z przemianami politycznymi, ale przede wszystkim z ogromnymi zniszczeniami wojennymi oraz trudną sytuacją gospodarczą. Na skutek przesiedleń w Przemyślu panował chaos i przeludnienie. Szerzyło się ubóstwo, a wraz z nim choroby zakaźne. Wielu przemyślan nie mogło samodzielnie zapracować na swoje utrzymanie. Byli to przede wszystkim starcy, osoby niepełnosprawne, obłożnie chore, bezdomne i bezrobotne. Nie najlepiej przedstawiała się też sytuacja ekonomiczna kobiet w ciąży i rodzin z małymi dziećmi. Władze miejskie, organizowane na gorąco po zakończeniu okupacji, postawiły sobie za cel stworzenie sprawnego systemu opieki społecznej. W warunkach powojennych było to jednak zadanie bardzo trudne. Największym problemem był brak funduszy, przez co wiele zamierzonych inicjatyw realizowano tylko w ograniczonym zakresie, a wiele z nich zupełnie zarzucono. Zagadnieniami opieki społecznej w mieście zajmował się Referat Opieki Społecznej – organ Zarządu Miasta, który prowadził i nadzorował podległe mu instytucje, takie jak domy opieki zamkniętej dla dorosłych i dzieci do lat 3, kuchnie ludowe czy punkty opieki nad matką i dzieckiem. Referat współpracował z organizacjami charytatywnymi, takimi jak chociażby Polski Czerwony Krzyż czy Caritas. Ich działalność wzajemnie się przenikała i uzupełniała, dzięki czemu łatwiej było dotrzeć do najbardziej potrzebujących pomocy mieszkańców miasta w każdym wieku, którzy wymagali dożywienia, zapomogi finansowej lub opieki stałej w odpowiednim zakładzie.
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
    Obrządek pogrzebowy w mezolicie na ziemiach polskich
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Marciniak, Filip
    Od wielu dziesięcioleci naukowcy zadają sobie pytanie, jak wyglądało życie duchowe społeczeństw pierwotnych zamieszkujących tereny dzisiejszej Polski. Wraz z rozwojem badań nad mezolitem nasza wiedza na ten temat zaczyna się znacznie poszerzać. Dzieje się tak głównie za sprawą coraz to nowych odkryć pochówków wiązanych z ludami mezolitycznymi. Głównym celem niniejszego artykułu jest prezentacja dotychczas znanych i opisanych w literaturze przedmiotu pochówków ludów łowiecko-zbierackich reprezentujących na ziemiach polskich mezolityczny etap rozwoju. Tekst zawiera zestawienie wspólnych cech obrządku pogrzebowego uchwytnych w materiale źródłowym, takich jak: sposób ułożenia zwłok, konstrukcje grobowe czy w końcu dary, które składano przy zmarłym. Autor podejmuje próbę odniesienia tych cech do poszczególnych przykładów obrządku pogrzebowego z terenów wschodniej i zachodniej Europy, jak również interpretacji niektórych zjawisk dostrzegalnych w materiale zabytkowym, takich jak: liczne pochówki kobiet z małymi dziećmi, specyficzny układ zwłok w niektórych przypadkach czy w końcu znaczne ilości ochry występujące w jamach grobów na terenach mocno oddalonych od naturalnych złóż tego pigmentu. Zjawiska te, choć często przytaczane w trakcie opisów pochówków mezolitycznych, po dziś dzień budzą wiele pytań.
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
    Pociągi pancerne w armii Ukraińskiej Republiki Ludowej (listopad 1918 – listopad 1920)
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Kharuk, Andrij
    Lata 1919–1920 były jednym z najbardziej dramatycznych okresów w najnowszej historii Ukrainy. Powstanie przeciwko hetmanowi Pawłowi Skoropadskiemu w końcu 1918 r. doprowadziło do upadku monarchii i przywrócenia republikańskiej formy rządów w postaci Dyrektorii Ukraińskiej Republiki Ludowej. Nowy rząd natychmiast został zmuszony do walki z wrogami zewnętrznymi, z których najgroźniejsi byli rosyjscy bolszewicy. Wojna na Ukrainie w latach 1919–1920 miała charakter manewrowy. W takich warunkach znaczącą rolę odgrywały pociągi pancerne. Te środki bojowe pojawiły się w Armii Dyrektorii już w czasie powstania przeciwko hetmanowi. Początkowo były dość prymitywnymi, improwizowanymi konstrukcjami, ale wiosną 1919 r. Armia Dyrektorii otrzymała bardziej zaawansowane technologicznie pociągi pancerne – lepiej uzbrojone i chronione. Niektóre z nich były trofeami zdobytymi na bolszewikach. Stopniowo pociągi pancerne stały się głównym środkiem walki zbrojnej. Ich liczba w pewnych okresach sięgała dziesięciu. Aż do ostatnich dni walk regularnych oddziałów Armii Dyrektorii (do listopada 1920 r.) pociągi pancerne były aktywnie zaangażowane w walki. W artykule przedstawiono główne epizody użycia bojowego pociągów pancernych Armii Dyrektorii oraz zarys organizacji jednostek tego rodzaju broni.
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
    Forum Mediów Regionalnych, Rzeszów, 26 listopada 2016 r.
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Leśniak-Moczuk, Krystyna