Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 47(3)/2016
URI dla tej Kolekcji
Tom ten poświęcamy pamięci
Prof. zw. dr hab. Marianny Księżyk
zasłużonej, długoletniej recenzentki tekstów
publikowanych na łamach czasopisma
„Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy”.
W osobie Zmarłej żegnamy
szlachetną i rzetelną przedstawicielkę świata nauki,
która wywarła twórczy wpływ
na charakter naszego pisma.
Redaktor Naczelny,
Rada Naukowa oraz Kolegium Redakcyjne
czasopisma
„Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy”
Przeglądaj
Przeglądanie Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 47(3)/2016 według Data wydania
Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 36
Wyniki na stronie
Opcje sortowania
- PozycjaSystem Clustering of Media Space in Ukraine: Economic and Social Analysis(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Chuzhykov, AndriiIntensive modernization of the global economy leads to the emergence of fundamentally new forms of economic growth. Clusters whose evolution over the past twenty years has been quite rapid are a conclusive evidence of this. At the beginning of the 21st century clusters evolved from the predominantly localized innovative industrial complexes to the global services systems, core product of which very often is information. Media-clusters are a typical example of the new functions performed by clusters in the European economy, and their role can hardly be overestimated under the conditions of the third industrial revolution. The identification of mediaclusters’ essence is an important task of the modern economic research, as it suggests the need to utilize classification and hierarchical approaches, as well as the estimation of the respective localization effectiveness. The essential moment for the understanding of global clustering processes is the provision of competitive framework for the cooperation of media holdings, which together can form a cluster while maintaining the principles of collaboration and ensuring the minimization of production, commercialization and distribution of information product, the most important of which is the TV product, the total expenditure for its production is quite high. In the context of Ukraine clustering of the television space carries both numerous benefits (increasing competitive status, reduction of non-productive costs, optimization of the pavilion activity, increasing the level of depreciation for the operation of expensive equipment etc.) and risks (cognitive control over public opinion, the monopolization of the airtime, the elimination of small companies, whose share in the national broadcasting time does not exceed 1 %).
- PozycjaNierówności dochodowe w kontekście kryzysu finansowego(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Jabłoński, ŁukaszW artykule podjęto próbę zaprezentowania skutków kryzysu finansowego z 2007 roku dla nierówności w krajach na różnym poziomie rozwoju ekonomicznego. Artykuł składa się z dwóch zasadniczych części. W pierwszej części uwagę zwrócono na rozstrzygnięcia teoretyczne i wyniki badań empirycznych w zakresie wpływu z jednej strony cyklu koniunkturalnego, z drugiej zaś kryzysów na nierówności. Następnie przedstawiono wpływ kryzysu 2007–2008 na zróżnicowania dochodowe wewnątrz krajów w oparciu o wyniki badań OECD z lat 2008, 2011 i 2013. Artykuł zamyka podsumowanie i wnioski z prowadzonych rozważań.
- PozycjaZnaczenie państwa w kształtowaniu uwarunkowań dla rozwoju przedsiębiorczości(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Piontek, BarbaraChwiejność polskiego prawa stale przybiera na sile. Coraz częściej słyszymy głosy przedsiębiorców na temat barier rozwojowych, jakie stawia im państwo. Biznes nie nadąża za zmianami ustawowymi, które jeszcze nigdy nie następowały tak często. Ponadto działamy wciąż według krótkotrwałych scenariuszy, a horyzont długotrwałych korzyści zupełnie nam znika. Nie realizujemy wieloletnich strategii. Potrzebujemy mądrych decyzji i wspólnego działania – nie według klucza partyjnego, ale z myślą perspektywiczną o Polsce za 20, 50 czy 100 lat. Celem niniejszego artykułu jest wskazanie na kluczowe obszary, w których relacja państwo – przedsiębiorstwo jest szkodliwa i blokuje rozwój przedsiębiorczości. W artykule przyjmuje się założenie, że przedsiębiorca zajmuje kluczowe miejsce w porządku społecznym, a warunki dla dobrego funkcjonowania przedsiębiorstw przekładają się na procesy wzrostu i rozwoju. Kluczową rolę w kształtowaniu korzystnych uwarunkowań pełni państwo, które obecnie, niestety, w wielu obszarach jest nieudolne. Aktywizacja przedsiębiorczości ma istotne znaczenie, kształtowany jest w sposób świadomy i zależy od wybranego przez polityków i decydentów modelu rozwoju. Jeśli oddamy do adopcji gospodarczej naszą gospodarkę i gospodarcze funkcje życiowe podmiotom zewnętrznym okaże się, że pozostanie nam wegetacja pod gospodarczym i intelektualnym respiratorem.
- PozycjaИнституциональные предпосылки формирования парадигмы экономической безопасности(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Tkach, AnatoliyВ статье исследуется институциональные изменение парадигмы как теоретической основы экономической безопасности через призму восприятия роли и значения социальных, политических, экономических, военных или религиозных институтов. Сопоставляется традиционный и новый, консенсусный подходы к экономической безопасности в контексте перехода от накопления силы, как инструмента достижения безопасного сосуществования стран, народов, предприятий и граждан, к решению проблем защиты собственных хозяйственных интересов с помощью переговорных институтов. Доводится, что экономическая безопасность, это образ мышления и действия, основанный на способности формулировать и устранять причины использования средств силы, а на их место должны прийти политические и моральные ресурсы. Делается попытка обосновать тезис, что в мире конкуренции и соперничества возможно избежать насилия. Автор исходит из позиции о том, что внутри некоторых обществ и в международных отношениях, где живут разные национальности, разделенные границами и среди народов, где живут в одном государстве разные национальности, преобладает насилие потому, что отсутствуют или бездействуют институты морали и нравоучения. Проанализированы научные истоки становления парадигмы новой институциональной экономики и требований к ней, поскольку, очевидно, она должна быть принята на основе консенсуса большинства исследователей и не должна ставиться под сомнение, поскольку эта система взглядов считается само собой разумеющейся и не противоречит существующим исследованиям. На основе использования методологии институциональной экономической теории анализируются концепции научных исследовательских программ, в структуре которых выделяется «твердое ядро», и «защитный пояс». Сделан вывод, что концепция новой парадигмы неоинституциональной экономики можно считать равнодействующей всех существующих взглядов современных представителей различных школ институционализма, а по отношению к обществу безопасность означает удовлетворение потребностей существования, выживания, уверенности, стабильности, целостности личности, независимости, сохранения уровня и качества жизни в рамках определенных социальных. Определена экономическая безопасность как процесс, который означает непрерывную деятельность отдельных лиц, предприятий, общин, государств и международных организаций для создания нужного хозяйственного состояния безопасности.
- PozycjaPolityka inkluzji – iluzja równości?(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Przybylska-Czajkowska, BarbaraRówność, sprawiedliwość, wolność, demokracja – to wartości żywe i cenne dla współczesnych ludzi, zarówno dla tzw. przeciętnego człowieka, jak i dla teoretyków. W świadomości potocznej istnieje poczucie ich wzajemnych związków i pewnego rodzaju ich niepodzielności. Występują, jak się wydaje „chętnie” razem. Teoretycy, którzy również chętnie zajmują się tymi ideami, lub, jak w przypadku równości, ich przeciwieństwem – nierównością, znajdują także dowody na bliskość tych pojęć. Szczególnie, burzliwe dyskusje na temat poważnego społecznego i politycznego problemu, jakim są narastające nierówności pokazują wpływ, jaki na wolność, jakość demokracji i stan społeczeństwa ma brak równości. Aby zademonstrować swą aktywność i zaangażowanie w zwalczaniu nierówności, które są dla demokracji niszczące, politycy ogłosili politykę inkluzji. Przedstawiano ją jako sposób wyrównywania rażących nierówności, metodę na włączenie i partycypację, jako na lepszą jakość demokracji. Jednak, zdaniem F. Furediego, stan społeczeństwa: upadek standardów w kulturze, poziomu edukacji, bierność obywateli, a także niekorzystne zmiany w obszarze nauki i niezależności intelektualistów, dowodzą, że to się nie udało. Przyczyną porażki polityki inkluzji jest, jego zdaniem, fakt, że była ona tylko iluzją polityki równości. Rzeczywista walka z nierównością, musi być walką z rzeczywistymi – ekonomicznymi źródłami nierówności, a nie tylko wytwarzaniem w jednostkach przekonania o równości. Polityka inkluzji, zdaniem Furediego, była właśnie tylko zabiegiem psychologicznym, mającym dać złudzenie równości jednostkom, a politykom pomóc odzyskać nadszarpnięte zaufanie obywateli. Włączanie i partycypacja jest dobrą propozycją, ale jako uzupełnienie innych, podstawowych działań w sferze ekonomii i polityki, które oddziaływałyby na ekonomiczne i społeczne źródła nierówności. Polityka inkluzji nie powinna też, jak to się stało, obniżać poziomu edukacji, kultury i jakości demokracji. To jest możliwe i nie należy ulegać przekonaniu, że zwiększenie dostępu do np. edukacji czy kultury, zawsze musi mieć taki skutek. F. Furedi nie tylko wskazuje na nieskuteczność, dla celu, jakim jest polepszenie stanu społeczeństwa i demokracji, metod, jakie proponowała polityka inkluzji, ale obwinia samych polityków o nie – szlachetne intencje. Niezależnie od tego czy ma rację, jego stanowisko warte jest przemyślenia i uwzględnienia w dyskusji o nierównościach.
- PozycjaRywalizacja handlowa Unii Europejskiej i gospodarek wschodzących w Afryce(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Nowak, WiolettaUnia Europejska jest najważniejszym partnerem handlowym Afryki. Jednak od początku globalnego kryzysu finansowego, systematycznie traci swoją przewagę nad gospodarkami wschodzącymi w handlu z krajami afrykańskimi. Od 2007 roku wymiana handlowa Chin, Indii, Brazylii i Turcji z 34 najsłabiej rozwiniętymi krajami Afryki przewyższa wymianę Unii Europejskiej z LDCs. Gospodarki wschodzące nie tylko rywalizują między sobą o afrykańskie surowce, rynki zbytu i wpływy na kontynencie, ale stanowią zagrożenie dla pozycji i interesów Europy w Afryce. W artykule pokazano skalę i trendy w handlu dobrami między krajami Unii Europejskiej i 54 krajami afrykańskimi oraz 4 gospodarkami wschodzącymi (Chiny, Indie, Brazylia, Turcja) i Afryką w latach 2000–2013. Wymianę handlową między stronami zbadano na podstawie danych UN Comtrade Database. Relacje handlowe Unii Europejskiej z Afryką są bardzo złożone. Unia prowadzi negocjacje z poszczególnymi krajami, grupami krajów i Unią Afrykańską. Deklaruje partnerstwo w stosunkach z Afryką, naciska na wielostronną liberalizację handlu przez kraje afrykańskie, ale sama wciąż stosuje protekcjonistyczną politykę wewnętrzną. Przeznacza coraz większe kwoty na pomoc dla Afryki. Jednak otrzymanie pomocy uwarunkowane jest spełnieniem szeregu różnych kryteriów. Gospodarki wschodzące traktują kraje afrykańskie jako równorzędnych partnerów, rozwijają współpracę Południe-Południe i nie ingerują w sprawy wewnętrzne swoich partnerów handlowych. Systematycznie zwiększają pomoc rozwojową nie stawiając przy tym warunków politycznych. Zarówno UE, jak i gospodarki wschodzące, łączą politykę handlową z polityką rozwojową i inwestycyjną. Wydaje się jednak, że gospodarki wschodzące znalazły efektywniejszy sposób.
- PozycjaMainstream and Heterodox Sources of Endogenous Growth: Some Linkages and the Role of Income Distribution(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Valente, RiccardoMuch of the recent „mainstream” literature on economic growth focuses on the role played by factors such as human capital, technical change and innovation, leaving somehow aside the crucial role which physical capital accumulation previously played in economic theory. As underlined in section one, a positive linkage between physical and human capital accumulation is however explicitly admitted by many „mainstream” endogenous economic growth theorists. They, however, accept either assumptions about physical capital accumulation presented in Solow model based on long run Say’s law validity or accept neoclassical factor demand functions, based on marginal productivity. In both endogenous and exogenous „mainstream” growth models, income inequalities are thus assumed to positively affect physical capital accumulation and partially or fully affect human capital accumulation as well. Second section presented heterodox arguments contesting both the concept of monotonous productive factor demand functions and the long run validity of Say’s law. It was, then, pointed out that in heterodox growth theory an independent, and much underestimated by „mainstream” authors, channel of economic growth endogenization can be found. Third section stressed that, once Keynesian long run physical capital accumulation pathdependency from short and long run evolution of aggregate demand and income distribution is considered, a strong positive relation between income inequalities reduction, technical change and both human and physical capital accumulation can be expected to follow. Integration of Keynesian and „mainstream” approaches was argued to could possibly increase the relevance of sources of endogenous growth present in both approaches and to reduce the inopportune long-short run divide still affecting economic theory.
- PozycjaGlobalizacja a nierówności w rozwoju wybranych krajów(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Iwaszczuk, Natalia; Łamasz, Bartosz; Orłowska-Puzio, JadwigaGlobalizacja i skutki, jakie ze sobą niesie, to przedmiot dyskusji wielu rozmów toczonych przez „największych” współczesnego świata. Z procesem tym związane są zarówno zjawiska o charakterze pozytywnym jak i negatywnym. Do pozytywów należy zaliczyć szybki wzrost gospodarczy – zwłaszcza krajów rozwijających się. Pośród tych krajów prym wiodą Brazylia, Rosja, Indie, Chiny, a w ostatnich latach również RPA. Z kolei ciemną stroną globalizacji są niewątpliwie rosnące nierówności społeczno-ekonomiczne na całym świecie. Wzrost nierówności w rozkładzie dochodów społeczeństwa może być mierzony za pomocą współczynnika Giniego. Im jego wartość jest bliższa 0, tym mniejszy poziom nierówności, w rozkładzie którego zmienną losową jest dochód obywateli danego kraju. Rosnące różnice pomiędzy zarobkami najbogatszych i najuboższych powodują wzrost niezadowolenia tej drugiej grupy. Co prawda w ostatnich latach zdecydowanie udało się ograniczyć odsetek osób, które zmuszone są żyć poniżej granicy ubóstwa, jednak takich osób jest wciąż bardzo wiele i ich liczba jeszcze 3 lata temu była bliska 900 mln. Bardzo istotne jest również to, że ci najbogatsi to zaledwie niewielka garstka osób, które w swoich rękach skupiają majątek wielokrotnie przekraczający całkowite zarobki pozostałej części świata. Tak pogłębiające się nierówności prowadzą do tego, że niezadowoleni obywatele najbiedniejszych państw podejmują decyzję o opuszczeniu swoich rodzimych krajów i szukają lepszej jakości życia w tzw. krajach zachodnich. Jeżeli w najbliższych latach sytuacja gospodarcza w krajach najbardziej ubogich nie ulegnie znacznej poprawie, to proces migracji biednej ludności może zagrozić równowadze i bezpieczeństwu całego świata.
- PozycjaPodstawowe źródła prekaryzacji społeczeństwa we współczesnych krajach gospodarki rynkowej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Księżyk, MariannaPostępujący proces prekaryzacji społeczeństwa wskazuje, że realizacja zrównoważonego i zintegrowanego rozwoju pozostaje w krajach Wspólnoty wyłącznie w sferze deklaracji. Uzasadniając tę tezę, w opracowaniu przedstawia się treść ekonomiczną „procesu prekaryzacji społeczeństwa”, jego społeczno-ekonomiczne skutki oraz podstawowe źródła, którymi są: oparcie systemów ekonomicznych krajów na doktrynie neoliberalizmu i postępująca globalizacja przejawiająca się globalizmem.
- PozycjaDynamika procesów gospodarczych w skali mikro a problem nierówności społecznych w państwach BRICS(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Ostrowska, MartaUtrzymanie równowagi między stabilnym przyrostem wartości dodanej w gospodarce a równomiernym podziałem dóbr w społeczeństwie ma niebagatelne znaczenie dla zachowania zrównoważonego charakteru rozwoju gospodarczego. W niniejszej analizie przedstawiono uwarunkowania i skalę nierówności w pięciu gospodarkach wschodzących: Brazylii, Rosji, Indii, Chin i RPA. Dokonano także analizy stanu przedsiębiorczości w tych państwach w oparciu o wybrane wskaźniki opracowane przez międzynarodowe ośrodki. W artykule ukazany został potencjał rozwoju przedsiębiorczości i związane z nim szanse na ograniczenie nierówności społeczno-gospodarczych. Ze względu na złożoność zadań badawczych wykorzystane zostały różne metody badawcze, w tym m.in.: metoda opisowa, metody analizy statystycznej, metody badań niereaktywnych oraz analiza treści. Przedsiębiorczość w gospodarkach wschodzących jest często jedyną szansą na podjęcie jakiejkolwiek pracy zarobkowej i umożliwia poprawę sytuacji bytowej społeczeństwa w obliczu sztywności na rynku pracy. Analiza danych pozwala na sformułowanie wniosku, iż także państwa BRICS mogą odnosić korzyści wynikające z rozwoju przedsiębiorczości. Jak wynika z badań prowadzonych przez instytucje międzynarodowe, rozwój przedsiębiorczości w tych krajach utrudniają czynniki instytucjonalne. Tak więc, poprawa otoczenia instytucjonalnego, w dużej mierze pozostająca w gestii państwa, może przyczynić się do wzrostu potencjału sektora przedsiębiorstw i pozwolić na budowanie silnych marek narodowych, rozpoznawalnych w świecie. To z kolei może wzmacniać konkurencyjność gospodarki i sprzyjać jej większemu umiędzynarodowieniu. Rozwój przedsiębiorczości powinien być więc wspierany przez państwo i jego organy, ponieważ to, obok oddolnych inicjatyw i rozwoju rodzinnych przedsiębiorstw, jak wynika z doświadczeń takich gospodarek jak Wietnam czy Korea Południowa, pozwala na wzrost zamożności i tym samym redukcję problemów związanych z nierównomiernym podziałem dóbr w społeczeństwie.
- PozycjaWłączenie społeczne w krajach Unii Europejskiej – refleksja na półmetku realizacji strategii Europa 2020(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Tusińska, MagdalenaJedną z ambicji Unii Europejskiej (UE) jest aktualnie promowanie wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu (wzrostu inkluzywnego). Intensyfikacja działań na jego rzecz ma miejsce zwłaszcza w ostatnich latach – po kryzysie. Celem niniejszych badań uczyniono ocenę skuteczności polityki UE w zakresie włączenia społecznego na podstawie wytycznych strategii Europa 2020. Obecnie przypada połowa dekady, w trakcie której powinny zostać zrealizowane cele tego programu. Jednym z priorytetów jest właśnie wzrost inkluzywny. W artykule przedstawiono najważniejsze pojęcia związane z poruszanym tematem (nierówności, ubóstwo, wykluczenie społeczne) oraz pokrótce scharakteryzowano ich wpływ na gospodarkę. Następnie omówiono specyficzne dla UE podejście do kwestii socjalnych, koncentrując się przede wszystkim na kwestiach opisanych w strategii Europa 2020 dotyczących walki z wykluczeniem. W kolejnej części artykułu zaprezentowano dane statystyczne związane z włączeniem społecznym, a ich wartości pozwoliły zakwestionować skuteczność przyjętej w UE polityki, aczkolwiek nie może ona być uznana za jedyną przyczynę obserwowanych niepowodzeń. W związku z tym podjęto także próbę wskazania innych okoliczności, które mogły zadecydować o niesatysfakcjonującym stopniu realizacji celów strategii Europa 2020. Ponadto, na podstawie dokumentów unijnych zaprezentowano dotyczące tematu włączenia społecznego rekomendacje dla krajów członkowskich. Okazuje się, że zalecenia nie dotyczą tylko i wyłącznie walki z ubóstwem, ale kładą duży nacisk na kwestie związane z rynkiem pracy i edukacją.
- PozycjaHousehold Income Inequality in Poland from 2005 to 2013 – A Decomposition of the Gini Coefficient by Socio-Economic Groups(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Graca-Gelert, PatrycjaThe aim of this study is the empirical analysis of the Gini coefficient decomposition by socio-economic groups in Poland from 2005 to 2013. The analysis was based on non-identifiable, individual household budget surveys data collected by Poland’s Central Statistical Office. For the purpose of this study income was defined as equivalized household disposable income, i.e. the unit of analysis is a household and household disposable income was adjusted using the OECD modified equivalence scale. The Gini coefficient decomposition by socio-economic groups revealed that the residual term measuring the extent to which overall inequality is attributable to overlapping income distributions of individual socio-economic groups contributed to the greatest extent to overall income inequality in Poland during the analyzed period. The second most important factor explaining income inequality was the component of inequality within socio-economic groups. Income inequality between socio-economic groups contributed about 28–30% to overall income inequality in Poland from 2015 to 2015. The Gini decomposition results allow to conclude, that the structure of the contribution of individual socio-economic groups in Poland was the following. Employees’ households were the group with the largest, increasing contribution of weighted income variability to overall income disparities. The second group that was explaining total income disparities to the greatest extent regarding within-inequality were old-age pensioners. The remaining socio-economic groups had only a marginal impact in this regard in Poland from 2005 to 2013.
- PozycjaThe Fundamental Characteristics of Social Inequality in Poland in the Context of Economic Development(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Woźniak, Michał GabrielThe paper presents the process of changes in income inequality in Poland in 1990–2014. The author believes that counteracting increasing inequality should be based on social policies focused on those forms of inequality that lead to adoption of passive measures. The paper also identifies instruments which are effective in reducing social inequality as well as improving life quality in all spheres of human existence.
- PozycjaConsumption Megatrends in the Conditions of Globalization(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Zalega, TomaszGlobalisation is one of the challenges at the turn of the 20th and 21st centuries. This notion is used in everyday life and may be considered from different points of view, because globalisation is a process relevant to and significantly affecting various aspects of human existence. Globalisation processes determine the changes in the system of consumer values. Globalisation of consumption is also treated as both a cause and a result of changes in consumer behaviour on the market. It involves a spread and extension of the product offer promoted on the global market, leading to convergence of consumption patterns and purchase and consumption behaviours in different parts of the world. Societies in developing countries relatively quickly adopt patterns that emerge in developed countries, often at the expense of their local cultural identities. This article aims to reveal the relationship between globalisation processes and the market behaviour of today’s consumers. The study contains a purely theoretical analysis of the processes of consumption globalisation. In view of the requirements concerning its length, imposed by the journal, the first part of the paper concentrates solely on discussing the key determinants of globalisation as well as mechanisms and manifestations of consumption globalisation processes. Further, the focus is on consumption megatrends emerging in the era of globalisation and the Internet.
- PozycjaBezpieczeństwo ekonomiczne w dobie hiperglobalizacji(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Leszczyński, MarekW artykule podjęto rozważania nad miejscem bezpieczeństwa ekonomicznego w warunkach postępującej globalizacji, która przeobraża się w hiperglobalizację. Wskazano na bankructwo neoliberalnego paradygmatu rozwojowego, który absolutyzowany przyczynił się nie tylko do kryzysu finansowego i gospodarczego, ale także poważnie ograniczył możliwości oddziaływania państwa na przebieg i kierunek procesów gospodarczych i politycznych. Rozmiary przepływów kapitału osiągnęły wielkość, wobec której obroty handlowe przestały odgrywać istotną rolę. Główną formą działalności ekonomicznej stała się gra giełdowa wielkimi i wciąż rosnącymi kapitałami pieniężnymi. Nową formą działalności stało się szerokie doradztwo finansowe, rozwinęły się firmy ratingowe, które często mimowolnie bądź świadomie uczestniczą w procesie kreowania zachowań podmiotów i instytucji. Sfera realna związana z produkcją i usługami nie zniknęła, ale jej rola stała się podrzędna i uzależniona od systemu zasilania finansowego sterowanego przez gry spekulacyjne. Skoro bezpieczeństwo ekonomiczne to niezakłócone funkcjonowanie gospodarek, to znaczy utrzymanie podstawowych wskaźników rozwojowych oraz zapewnienie komparatywnej równowagi z gospodarkami innych państw, to niezbędne do tego są określone instytucje. Słabość istniejących instytucji, w tym skutecznych mechanizmów prognostycznych i kontrolnych, co uwypuklił ostatni kryzys finansowy i gospodarczy skłania do refleksji nad skuteczną polityką gospodarczą oraz określeniem na nowo relacji państwo – rynek. Tworząc określone instytucje odpowiedzialne za kształtowanie bezpieczeństwa ekonomicznego należy przydzielić im funkcje. Zaliczyć do nich można w szczególności: regulację zachowań ludzi w sposób niepowodujący wzajemnych szkód albo przynajmniej kompensujące szkody; obniżania kosztów zawierania transakcji przez ułatwianie zawierania kontraktów i dostępu do rynków towarów, organizowanie procesu przekazywania informacji i ułatwianie procesu uczenia się.
- PozycjaAktywne formy przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Danecka, MartaW artykule poruszony został problem wykluczenia społecznego w kontekście powrotu na rynek pracy. Punktem wyjścia jest brak możliwości aktywizowania osób wykluczonych poprzez ofertę pomocy społecznej. Podkreśla się także skutki uboczne, których doświadczają jej podopieczni: bierność, dziedziczenie stylu życia z zasiłków socjalnych oraz brak motywacji do integracji ze środowiskiem lokalnym. Wytyczne co do kierunków polityk społecznych w ramach unijnego modelu rozwoju sprawiły, że polityka społeczna, a w szczególności tzw. polityka aktywizacji poszukuje metod przeciwdziałania tym patologiom. Poprzez włączenie podmiotów ekonomii społecznej i sektora pozarządowego do realizacji zadań na płaszczyźnie pomocy społecznej powstała szansa odejścia od traktowania jej jako instytucji transferów socjalnych. Powstała wielosektorowa pomoc społeczna oparta na trzech filarach: opiekuńczym (tradycyjnym), prozatrudnieniowym i reintegracyjnym, który realizowany jest poprzez tworzenie instytucji zatrudnienia socjalnego. Nowy system zakłada warunkowanie pomocy. W artykule zaprezentowano podstawowe dane dotyczące potencjału zatrudnienia socjalnego oraz beneficjentów korzystających z aktywizujących form wychodzenia z wykluczenia. Zwrócono uwagę, że podstawowym problemem w procesie aktywizacji osób długotrwale bezrobotnych jest bardzo niska skuteczność i bardzo znikomy efekt zatrudnieniowy po ukończeniu kursu. Kwestia ta ukazana jest z dwóch perspektyw: ilościowej –za pomocą wskaźników statystycznych i jakościowej –określenie motywacji do podejmowania aktywności. Obraz statystyczny dają wartości dwóch wskaźników: ukończenia zajęć reintegracji społeczno-zawodowej i ekonomicznego usamodzielnienia się. Perspektywa jakościowa opiera się na ukazaniu (na podstawie wyników badań sondażowych) postaw klientów pomocy społecznej wobec aktywizacji społeczno-zawodowej, motywów podejmowania działania oraz wizję podejmowanych w przyszłości form pracy zarobkowej.
- PozycjaRola polityki fiskalnej w ograniczaniu nierówności dochodowych w warunkach kryzysu ekonomicznego – doświadczenia wybranych państw UE(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Wójtowicz, KatarzynaSkala zjawisk kryzysowych w gospodarce światowej towarzysząca załamaniu gospodarczemu z roku 2008 wpłynęła na rewizję neoliberalnego paradygmatu o tym, że nierówności stanowią pozytywną motywację do aktywności ekonomicznej, innowacyjności i kreatywności, sprzyjając wzrostowi gospodarczemu. W podobny sposób ewoluują w ostatnim czasie także poglądy na temat możliwości wykorzystania polityki fiskalnej do realizacji funkcji wyrównawczych. W kontekście opisanej ewolucji poglądów szczególnego znaczenia nabiera zatem poszukiwanie optymalnych metod prowadzenia polityki interwencyjnej pozwalających realizować zakładane cele gospodarcze i społeczne, a pozbawionych jednocześnie krytykowanych przez przedstawicieli myśli liberalnej mankamentów antywzrostowych. Celem artykułu jest analiza i ocena zakresu oraz skuteczności wykorzystania niektórych instrumentów polityki fiskalnej do łagodzenia nierówności dochodowych w warunkach ostatniego światowego kryzysu ekonomicznego. W badaniach wykorzystane zostały doświadczenia wybranych 20 krajów Unii Europejskiej (UE), będących także członkami Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), obejmujące lata 2007–2012.
- PozycjaFinancialization of Values – An Institutional Anatomy of the Financial Crisis(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Pyrkosz, Damian S.The aim of the paper is to present the idea that values inherently affect economic outcomes, and hence can be considered a powerful economic institution. The change of values consequently imposes a shift in economic institutions. The testing ground for examination of the above thesis is the economic downturn which began in the USA in 2007 and spilled all over the global markets. Commencing with reference to authors defining institution and their role in economy and society, the article goes on to present how values were capable of bringing change to the way markets operated by means of several mechanisms of institutional change, Financialization, understood as removing all norms and constraints on what can be traded, of the world values and consequently economic (market) and political institutions (the State) was the key process that linked all these elements and adversely affected the global community. The cited instances of the decline of values that followed suit were the rise of the role of money (at the cost of values), decline of human relationships (at the expense of transactions), and disregard for cooperation (taken over by competition) as a vital element of the economic institutions.
- PozycjaWynagrodzenie godziwe absolwenta studiów wyższych w Polsce w aspekcie modelu kapitału ludzkiego(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Oliwkiewicz, BarbaraCelem opracowania jest próba oszacowania wynagrodzenia godziwego dla absolwenta studiów wyższych w Polsce. Godziwa płaca powinna umożliwiać zaspokojenie potrzeb pracownika jak i jego rodziny. Młody człowiek podejmując studia marzy o godziwym wynagrodzeniu za pracę po zdobyciu wyższego wykształcenia. Człowiek gromadzi i powiększa swój kapitał przez całe życie od chwili narodzin do momentu podjęcia pracy zawodowej. Zasady opłacania kapitału ludzkiego są uwarunkowane naturą kapitału. Kapitał ludzki to nic innego jak kapitał ucieleśniony w zasobach ludzkich. Kapitał nie powstaje z niczego i ma swoje źródła, które umożliwiają jego wycenę w jednostkach pieniężnych. W przypadku absolwenta studiów magisterskich kapitał zgromadzony to suma skapitalizowanych kosztów utrzymania za okres 24 lat i skapitalizowanych kosztów profesjonalnej edukacji za okres 5 lat. Kapitał ulokowany w człowieku ulega rozproszeniu na skutek choroby, wypadków, bezrobocia, wojen i innych zdarzeń losowych. Kapitał ludzki pracownika pomniejsza się również w efekcie wysiłku związanego z wykonywaną pracą, a także w związku z upływającym czasem. Wynagrodzenie jest kompensatą tego ubytku kapitału ludzkiego. Wielkość wynagrodzenia winna wynikać z zastosowania stałej ekonomicznej potencjalnego wzrostu. Dotychczasowe badania empiryczne potwierdzają, że stała ta kształtuje się na poziomie około 8% w skali roku. Przy wykorzystaniu modelu kapitału ludzkiego, którego autorem jest M. Dobija kapitał ucieleśniony w młodym człowieku może zostać zmierzony jak również dzięki wykorzystaniu teorii kapitału ludzkiego umiemy oszacować godziwe wynagrodzenie absolwenta studiów wyższych w Polsce czego dowodzą niniejsze rozważania.
- PozycjaCzy wzrost gospodarczy w krajach rozwijających się musi prowadzić do zwiększenia nierówności dochodowych? Przykład krajów Afryki Subsaharyjskiej z wykorzystaniem analizy skupień(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Witoń, AgnieszkaArtykuł podejmuje problem związku pomiędzy nierównościami dochodowymi a wzrostem gospodarczym w krajach Afryki Subsaharyjskiej. W świetle hipotezy Kuznetsa kraje subsaharyjskie, jako kraje o niewysokim poziomie rozwoju, powinny charakteryzować się dodatnią zależnością nierówności i wzrostu gospodarczego, jednak analiza danych sugeruje istnienie różnych ścieżek rozwoju w badanych krajach. Celem artykułu jest identyfikacja grup krajów subsaharyjskich charakteryzujących się podobną zależnością pomiędzy wzrostem gospodarczym a poziomem nierówności dochodowych. Do badania wykorzystano dane odnoszące się do tempa wzrostu gospodarczego, współczynnika Gini oraz udziału dochodu posiadanego przez poszczególne decyle ludności w 38 krajach Afryki Subsaharyjskiej. Ramy czasowe badania, różne dla poszczególnych krajów ze względu na dostępność danych, zamykają się w okresie 1985–2013. Analiza skupień została przeprowadzona z użyciem dwóch metod: metody Warda i metody pojedynczych skupień, których wyniki zostały ze sobą porównane. Analiza korelacji pomiędzy wzrostem gospodarczym a nierównościami dochodowymi w badanych krajach nie wykazała istnienia silnego związku. Wyniki analizy skupień pokazują, że istnieje pośród krajów Afryki Subsaharyjskiej stosunkowo duże zróżnicowanie w zakresie zależności wzrostu gospodarczego i zmian poziomu nierówności dochodowych. Angola przy bardzo wysokim średnim wzroście PKB charakteryzowała się też szybkim tempem redukcji nierówności, ale inne kraje, pomimo niewiele niższego wzrostu PKB cechowały się wzrostem nierówności dochodowych. Nie została zaobserwowana zależność pomiędzy przynależnością do określonych skupień a zasobnością kraju w surowce naturalne, które często są wykorzystywane do tłumaczenia zróżnicowanych ścieżek rozwoju krajów subsaharyjskich.