Tematy i Konteksty 14(19) 2024

URI dla tej Kolekcjihttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/11118

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 32

Literatura polska we Włoszech po 1989 roku
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) De Carlo, Andrea F.
The history of Italian translations of Polish literary works is closely linked not only to the development of Italian publishing, but also to a reception that took a somewhat different course compared to that of other great European literatures. Undoubtedly a bibliography of Polish works translated in Italy can provide interesting and objective information on the choices made by Italian cultural circles, and in particular on the contribution of polonists and ‚polonophiles’ in the diffusion of Polish literature in Italy, on the editorial initiatives that have characterized the book industry from 1989 to today, on the function of the translator, who is necessarily responsible for the success or failure of a work, and whose figure often does not receive the attention it deserves despite the role played in the context of cultural circulation. The article aims to reveal that the ‘presence’ of Polish literary works has profoundly changed – apparently – for the better, thanks also to the work of a new and large generation of Polish scholars and lively young translators, whose interest is mainly oriented towards contemporary Polish literature.
„Nie warto tej lektury demonizować”. O Alchemiku Paulo Coelho w trzy dekady od pierwszego polskiego wydania
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Moczkodan, Rafał
W artykule omówiona została recepcja krytyczna i reakcje czytelników dotyczące polskiego wydania Alchemika Paulo Coello (1995). Skoncentrowano się głównie na latach 1998-2003, kiedy to brazylijski pisarz i jego powieść cieszyły się największą popularności. Zaprezentowana została skala sukcesu sprzedażowego powieści. Omówione zostały główne kontrowersje, jakie ona wzbudziła: geneza utworu i stopień oryginalności, sensy i przesłanie dzieła, przyczyny powstania mody na twórczość Coelho.
Obecności. Prolegomena do tematu o zagranicznej recepcji literatury polskiej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Cudak, Romuald
Artykuł podejmuje problematykę obecności literatury polskiej w świecie. Wskazuje, że światowość literatury polskiej można rozumieć jako jej udział w światowym systemie literatury, jako obecność literatury światowej w literaturze polskiej oraz jako jej tworzenie poza granicami kraju. Zagadnienia te podejmują badania nad szeroko rozumianą recepcją, badania z zakresu komparatystyki i translatologii oraz historycznoliterackie. W artykule wskazuje się, iż w badaniach pomocne są rozważania teoretyczne m.in. nad procesem i aparatem literatury (R. Escarpit), dotyczące literatury jako polisystemu (I. Even-Zohar) i światowej republiki literatury (P. Casanova) oraz figurami literatury światowej. W drugiej części opisane są przykłady recepcji literatury polskiej w zagranicznych kulturach i polisystemach literackich reprezentatywne dla recepcji hegemona i obecności w systemach peryferyjnych, jak również formy obecności dzieł i pisarzy polskich w świecie (poezja współczesna, twórczość O. Tokarczuk).
An Introduction to the Polish Literary Experience: reading, living, translating presently in Brussels
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Ganowski, Yoana
The focus of this article is the experience of Polish literature in today’s Brussels. The research aims to illustrate the presence of this literature through three main aspects. Firstly, the act of reading. Polish literature will be examined to identify its readership in Brussels. Secondly, the aspect of living literature in Brussels will be explored, discussing events such as meetings with authors, literature festivals, awards, book fairs, etc. as a promotional tool. The discussion will also include an author living in Brussels, Grażyna Plebanek, and her perspective on the city. Lastly, the role of translation in promoting Polish literature in Belgium will be briefly highlighted through the introduction of three key figures in the field.
Między Polską, Izraelem i Stanami Zjednoczonymi. Alije i joredy Adama Szypera
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Żurek, Sławomir Jacek
The article focuses on the poetry and epistolary writings of Adam Szyper (1939–2015). It consists of six parts dealing with: the importance of Jewish memory in the author’s poetry (part 1), three important places (genius loci) in his work: Poland, Israel and the United States (parts 2–4), his returns to Israel (Aliyah) and departures from there (Yoredah), documented in his correspondence (part 5). Part 6, the final part of the article, is a summary, where an attempt is made to determine the status of Szyper in those contexts on the basis of voices of literary criticism.
Divergence of feminine and masculine worlds in prose texts by Olga Tokarczuk and Edmund Hlatky
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Mitka, Marek
In the present study, the author focuses on the interpretation of prose texts by the Polish author Olga Tokarczuk and the Slovak writer Edmund Hlatky. He finds a high degree of thematic-motivic congruence between their texts, which is related to the depiction of divergences between the character of the so-called feminine and masculine worlds. The author’s main focus in the study is on the detailed portrayal of the characters and the specifics of their interaction with the world around them. In the case of Olga Tokarczuk, he focuses on the prose books House of Day, house of Night and Playing on Many Drums, and in the case of Edmund Hlatky on his short story collections Autumnal Haze and Glory and Mystery. The author observes the psychology of the heroes in life’s exposed moments and trials, examines the degree to which the use of religious motifs and the Bible is functional, and analyses the degree of tragedy that weighs on the heroes in their different psychological states and in their search for the meaning of life. The author finds a high degree of similarity in the portrayal of the female characters in the two interpreted novelists, which can be seen from the aspect of biblical heroism, redemption or at least from the aspect of peaceful loving asylum, which stands in contrast to the male characters.
Polish literature in major British translation prizes
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Hoyte-West, Antony
This article offers a short desk-based overview of how works of Polish literature translated into English have performed in the upper stages of four major British prizes for literary translation: the International Booker Prize, the Oxford-Weidenfeld Prize, the Warwick Prize for Women in Translation, and the EBRD Literature Prize. Initially, some historical and present-day information about Polish language and culture in the United Kingdom is given before the core details of the four selected prizes are presented. Subsequently, using data taken from the websites for each of the awards, the presence of Polish literature in the shortlists and among the eventual prize-winners is highlighted. This is done through analysing relevant information regarding the selected works, including details about the particular works, their original authors, their literary translators, and their publishers.
Canon Disputed. Polish Religious Poetry in English Translations by Adam Czerniawski
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Luboń, Arkadiusz
The aim of the article is to analyse and discuss Polish religious poems represented and promoted in Anglo-Saxon culture by the anthology Moved by the Spirit by Adam Czerniawski. This émigré poet and translator not only composed his anthologies guided by a set of unique criteria and individual literary standards but also – following his idea of translation developed in essays and theoretical manifestos – chose texts and introduced semantic shifts according to the philosophy of poetry he discussed in numerous journal articles. Thus, the volume by Czerniawski provides the anglophone reader with an image of Polish religious verses significantly influenced by the anthologist’s individuality and, as a result, considerably different from the pattern most popular in Poland and traditionally copied by the majority of Polish editors of such publications.
„W tej samej służbie nienazwanej”. O dwóch wierszach (Do Allena Ginsberga Czesława Miłosza i Do Yusefa Komunyaki Janusza Szubera) adresowanych do poetów amerykańskich
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Pasterski, Janusz
Wiersze adresowane do innych poetów mają w literaturze długą tradycję i swoje szczególne zadania. Mogą służyć wyrażeniu uznania, refleksji nad samą poezją, próbom uchwycenia jej sensu, zestawieniu własnej twórczości z dorobkiem adresata czy wreszcie całościowej ocenie swoich dokonań, jaką może wywoływać kontakt z cudzym pisarstwem. W artykule omówiono dwa wiersze polskich autorów adresowane do poetów amerykańskich. Wiersze Czesława Miłosza i Janusza Szubera adresowane do poetów amerykańskich są przykładem dialogu autorów odległych kulturowo i artystycznie, wywodzących się z różnych tradycji literackich i reprezentujących odmienne postawy twórcze. Ich europejskie korzenie kulturowe i związane z nimi poczucie tożsamości wpływają na inny sposób uprawiania poezji niż w przypadku Allena Ginsberga czy Yusefa Komunyaki. Analizując oba dzieła, wskazano zarówno na różnice, jak i obszary wspólnych doświadczeń. Dialog z poetami amerykańskimi pozwala im przede wszystkim przyjrzeć się własnej poezji, uchwycić jej najważniejsze cechy, zweryfikować swoją postawę artystyczną i życiową.
Cyprian Norwid’s “Civilization” and Edgar Allan Poe’s “Shadow”. A Few Reflections about Could Norwid Have Read Poe?
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Skalińska, Ewangelina
This paper is an attempt to trace the relationships and textual affinities between two short stories: Cyprian Norwid’s “Cywilizacja” (“Civilization”) and Edgar Allan Poe’s “Shadow: A Parable”. The comparative angle is strengthened by the fact that Norwid’s 1852-1853 stay in America may have enabled him to read Poe’s stories soon after their publication
“Jimmy didn’t envy him. (He envied him.)”: Social and personal consequences of liberal eugenics in Margaret Atwood’s MaddAddam trilogy
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Kozioł, Sławomir
The article interprets Margaret Atwood’s MaddAddam trilogy as an important, critical voice in the debate over the desirability of liberal eugenics – genetic programming of children that is regulated only by the market forces of supply and demand. Arguing that the trilogy indicates potential effects of liberal eugenics on both the functioning of society and an individual’s sense of self, the article refers to a number of theoretical texts coming from the fields of bioethics, social psychology and anthropology, but its primary source of argumentation lies in the philosophy of Jürgen Habermas.
„W tym kosmosie będzie lepiej? Tak, tak. Lepiej.” Ufo nad Bratysławą Weroniki Gogoli w kontekście słowackim
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Olchowa, Gabriela
This article is focused on the Slovak translation of Weronika Gogola’s UFO over Bratislava in the Slovak context. Attention was given to the information available on the websites of the Polish Czarne Publishing House, where the original book came out, and the Slovak Absinthe Publishing House, where the translation was published. The information presenting the book and the author’s notes on the publisher’s website were compared. The role of the „Absinthe” publishing house in popularising the genre of reportage in Slovakia, especially through its translations of books from the Polish school of reportage, is emphasised. In addition, the author of the article compares the graphic side of the covers of the original and the translation, and points out the additional elements in the Slovak edition: the introduction to the Slovak edition and the acknowledgements. She then describes the footnotes of the translator Alexander Horák and the author of the collection of reportages herself. In addition, the reception of Ufo nad Bratislavou in Poland is presented, in order to describe more extensively the reception of the translation of Ufo nad Bratislavou in Slovakia.
Twórczość Bogdana Czaykowskiego w kręgu Oficyny Poetów i Malarzy
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Szałasta-Rogowska, Bożena
The article concerns the problem of cooperation between Bogdan Czaykowski and the Poets’ and Painters’ Press. This cooperation was not permanent and regular, but it lasted with breaks for fourteen years – from 1957 to 1971. During this time, Czaykowski published two volumes of poetry at OPiM - his debut titled Trzciny czcionek in 1957 and the poem Sura. Wiersze in 1961. From 1967, he also published his poems (21 works in total), translations of poems from English into Polish (5 works by Michael Bullcok) and critical literary sketches (one in Polish about the work of Tadeusz Peiper and two in English devoted to poetry by Leopold Staff and Czesław Miłosz). „Oficyna Poetów” also published three translations into English of Bogdan Czaykowski’s poems by Adam Czerniawski, and the fifth of Jan Brzękowski’s essays from the series Rozmowa z sobowtórem, published in the magazine, is devoted to Czaykowski’s achievements. The article proves that the poet’s cooperation with Krystyna and Czesław Bednarczyk was mutually beneficial.
Polska na literackiej mapie świata
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Dworak, Anna
Tekst jest recenzją wydanej w 2020 roku książki Światowa historia literatury polskiej. Interpretacje. W recenzji oceniam, że jest to dzieło wartościowe i potrzebne, które ma szansę dotrzeć do szerszego grona czytelników niż większość opracowań naukowych, podejmująca podobne zagadnienia. Redaktorzy zgromadzili w jednym tomie analizy autorstwa wielu cenionych badaczy literatury polskiej z całego świata.
„[...] to odejść trzeba tak po prostu”. Symbolika śmierci w artystycznych lirykach Bolesława Taborskiego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Budzik, Justyna
Artykuł poświęcony jest artystycznym wierszom Bolesława Taborskiego, które potwierdzają, że dorobek liryczny polskiego poety emigracyjnego wyróżnia myślenie czysto wizualne, jak określa to J.J. Wundenburger. Głównym celem szkicu jest ukazanie roli, jaką sztuka malarska i wizualna pełni w twórczości poetyckiej Taborskiego. Autorka skupia się na analizie trzech wierszy, w których poeta podejmuje zagadnienie starości, odchodzenia i umierania. Najważniejszym punktem odniesienia są tu wybrane prace malarskie i wizualne Rembrandta Harmenszoon van Rĳn, Stanleya Spencera i Tadeusza Kantora. Taborski sytuuje symboliczną analizę tych dzieł w kontekście własnej myśli egzystencjalnej i ontologicznej. W ten sposób poszukuje odpowiedzi na pytanie, jak oswoić lęk przed tym, co nieuchronne i nieodgadnione.
Pomiędzy „kiedyś” a „teraz”. Obecność twórczości Friedricha Hölderlina w tomiku Marcina Sendeckiego Do stu
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Maryjka, Wojciech
Artykuł poświęcony jest obecności kontekstów literacko-biograficznych Friedricha Hölderlina w tomiku Marcina Sendeckiego Do stu (Poznań 2020). Na drodze analizy i interpretacji autor próbuje pokazać charakter i cel nawiązań Sendeckiego do konkretnych utworów niemieckiego poety oraz najważniejszych wątków jego biografii. Badacz uznaje też, że inspiracja Hölderlinem łączy się też z obchodzonym w 2020 roku jubileuszem 250-lecia jego urodzin.
W poszukiwaniu symbolicznej tożsamości czarnoleskiej lipy. Zagadnienia interpretacyjne fraszek Na lipę Jana Kochanowskiego w kontekście praktyki analiz szkolnych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Trościński, Grzegorz
Tematem artykułu jest interpretacja trzech fraszek „Na Lipę” (II 6; III 6; III 7) ze zbioru „Fraszki” Jana Kochanowskiego. Analiza została przeprowadzona w kontekście praktyki analiz tych tekstów na lekcjach języka polskiego. Celem analizy było odejście od schematycznego traktowania fraszek i ukazanie ich jako utworów o wymowie symbolicznej. Punktem wyjścia były ustalenia Jacka Sokolskiego na temat symboliki Lipy – bohaterki utworów Kochanowskiego. W artykule ukazano odejście od dosłownego traktowania drzewa i jego walorów oraz scenerii, w której występuje, na rzecz symbolicznej wymowy. Lipa to symbol poezji, sił twórczych. Jej tożsamość jest przede wszystkim symboliczna. W tekście artykułu zinterpretowano również topos poety-pszczoły, przywołując bogatą tradycję europejską i polską tej metafory. Zaproponowano także interpretację słowika i szpaka jako ptaków symbolizujących natchnienie i naśladowanie. Fraszki „Na Lipę” Jana Kochanowskiego to utwory związane ze sferą literacką. Posiadają charakter metapoetycki.
Przymierze z pustynią – na podstawie tomu Nof galuj ejnajim Jehudy Amichaja
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Tarnowska, Beata
Artykuł Przymierze z pustynią – na podstawie tomu Nof galuj ejnajim Jehudy Amichaja przedstawia obraz Pustyni Judzkiej zawarty w wierszach izraelskiego poety Jehudy Amichaja. W utworach z tego tomu Pustynia Judzka ukazana została nie tylko jako kategoria biologiczno-geograficzna, ale przede wszystkim część wewnętrznego doświadczenia poety. Jest to przestrzeń symboliczna, nasycona zarówno osobistymi wspomnieniami, jak i zbiorową pamięcią wielu pokoleń Żydów, począwszy od czasów Masady aż po XX wiek. Na tej pustyni Amichaj, nawiązując do postaci Nieobecnego Boga, w którego wiarę już wcześniej utracił, prowadzi dialog z żydowską tradycją religijną. Tym jednak, co najbardziej zbliża go do pustyni, jest jej cisza i pustka, ewokująca otwarcie na Niewyrażalne, na świat skał i minerałów, i potężniejszą od antropologii prehistorię Ziemi.
Rebeliantka. Inanna jako bohaterka polskich retellingów mitów sumeryjskich
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Głos, Mikołaj
Celem artykułu jest interpretacja dwóch polskich retellingów mitów o sumeryjskiej bogini Inannie – Inanny (1986) Julity Mikulskiej oraz Anny In w grobowcach świata (2006) Olgi Tokarczuk. Obie powieści łączy potrzeba uwspółcześnienia tych historii, wpisania ich w futurystyczny – a wręcz postapokaliptyczny – wymiar rzeczywistości. Każda z nich stanowi próbę skomentowania współczesności, gdzie rola kobiety, choć wyemancypowana, podlega nieustannej presji patriarchatu. Mit o sumeryjskiej bogini wykorzystany przez pisarki spełnia dwa różne cele. W prozie Mikulskiej jest to walka kobiety o własną podmiotowość, u Tokarczuk zaś Inanna staje się mesjaszką poświęcającą się w imię lepszego świata, w którym dla każdego, dotąd wykluczonego i poniżanego, znajdzie się miejsce.
Roman Ingarden’s Spaces od the Word. Part 1
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Ulicka, Danuta
The article delves into the literary oeuvre of Roman Ingarden, the prominent Polish phenomenologist, philosopher, aesthetician, and literary theorist. While his scholarly contributions are globally acknowledged, his literary output, in stark contrast, remains largely undiscovered, archived within the confines of his family collection, with only sporadic references in dispersed texts. Intriguingly, some portions of his literary creations were purportedly prepared for publication by the author himself. This corpus of work, primarily comprising poetry but also prose, drama, and autobiographical writings, unveils not only Ingarden’s artistic predilections – ranging from thematic and stylistic inclinations to genre preferences and rhythmic patterns, exhibiting clear affiliations with Young Poland’s poetry – but also provides insight into the implicit conception of subjectivity embedded in his poetic compositions. This nuanced understanding significantly supplements and reinforces the overtly articulated notion of subjectivity present in his writings addressing Edmund Husserl’s philosophy. Additionally, Ingarden’s poetic works, when juxtaposed with the poetry of his contemporaries – such as Kazimierz Twardowski, Stefania Skwarczyńska, Maria Dłuska, Roman Jakobson, and Victor Shklovsky – assumes a pivotal role as an artifact, offering a lens through which to comprehend the prevailing cultural milieu of the epoch. Simultaneously, it provokes the question of why outstanding innovators in literary studies exhibited an intriguing conservatism in their own literary endeavors.

Przeglądaj

Przeglądanie Tematy i Konteksty 14(19) 2024 według Data wydania