UR Journal of Humanities and Social Sciences nr 2(19)/2021

URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/6866

Przeglądaj

Przeglądanie UR Journal of Humanities and Social Sciences nr 2(19)/2021 według Data wydania

Przejdź do punktu w indeksie:
Aktualnie wyświetlane 1 - 10 z 10
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
    Formowanie landwery podczas pruskiej wojny wyzwoleńczej 1813 roku na przykładzie Śląska
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Grudniewski, Jakub
    Po klęsce wojsk napoleońskich w kampanii rosyjskiej w latach 1812–1813 Prusy wypowiedziały sojusz Francji i przystąpiły do wojny określanej mianem „wojny wyzwoleńczej”. Król Prus Fryderyk Wilhelm III skierował do swoich poddanych odezwę „An mein Volk” (pol. „Do mojego ludu”) wzywającą do walki przeciwko Napoleonowi. Jednym z filarów tej walki miało być tworzenie oddziałów ochotniczej formacji wojskowej złożonej z „ludu” – landwery. Po pokonaniu Napoleona landwera stała się częścią legendy o sile pruskiej armii, co miało przykryć sromotną klęskę wojsk pruskich podczas kampanii jesiennej 1806 r. Tego typu formacje jak landwera znane były już w XVIII w., jednak wzbraniano się przed ich tworzeniem z powodu obawy przed naruszeniem panujących stosunków społecznych. W końcu jednak w sprzyjających warunkach wojennych wiosną 1813 r. zdecydowano się na utworzenie landwery. Pomimo początkowego optymizmu jej tworzenie napotykało na liczne trudności związane między innymi z brakiem chętnych rekrutów, powszechnym zjawiskiem dezercji oraz niedostatkiem uzbrojenia. Problemy te szczególnie widoczne były w pruskiej prowincji śląskiej. Artykuł przedstawia genezę tej formacji, jej umundurowanie i wyposażenie, kwestie związane z rekrutowaniem żołnierzy na Dolnym i Górnym Śląsku, a także ostateczny podział landwery na jednostki wojskowe.
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
    Tadeusz Matuszewicz – twórca czy grabarz Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego?
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Rychel-Mantur, Dominika
    W przededniu wojny Napoleona z Rosją, 28 czerwca 1812 r., sejm Księstwa Warszawskiego ustanowił Konfederację Generalną Królestwa Polskiego, która przywróciła Królestwo Polskie. Tadeusz Matuszewicz, minister przychodów i skarbu, wypowiedział wówczas słynne już słowa: „Powstanie więc Polska. Co ja mówię? Jest już Polska a raczej nigdy nią być nie przestała”, które wśród zebranych na sali sejmowej wywołały patriotyczną euforię. Członkowie Konfederacji, którą Napoleon rozumiał jako zbrojne powstanie, nie mając żadnych kompetencji władzy, wkrótce stracili swój zapał, a ich działalność ograniczyła się do wydawania propagandowych broszur. Po przegranej z Rosją Napoleon winą za to niepowodzenie obarczył swojego ambasadora w Księstwie Warszawskim Dominika de Pradta, a ten z kolei poddał krytyce rząd Księstwa Warszawskiego. W niniejszym artykule zostanie przedstawiona rola, jaką odegrał Tadeusz Matuszewicz w ustanowieniu i ostatecznym niepowodzeniu Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego.
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
    Tourism. Retrotopian Time-Travel (part one)
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Pezda, Jan
    The study historicizes the phenomenon of the tourism as a purely modern variety of the mobility of which inner morphology began to take form at the turn of the 19th century. First, the study draws on the innovative approach of Hasso Spode, historian of mentality, who has a profound influence over contemporary research of the history of tourism in German historiography. Using his theoretical framing, the study discloses how a travel that, from the late 18th century, had a diverse set of motives, experiences, ideas and practices, started to be cemented by a psychomental foundation: the tourist gaze. Then, the study interprets tourism as the product of spatialization of time and temporalization of space. Finally, the article, using Zygmunt Bauman´s theoretical conception of “retrotopia“, clips today´s form of tourism together with its primordial form and leads to the conclusion that tourism as a controversial phenomenon of modern times is endowed with human nostalgia, romance, a never-ending desire for authenticity as well as an eternal obsession with the idea of “progress” encompassing also utopian notions.
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
    Rola humanistyki w edukacji dla bezpieczeństwa
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Adamkiewicz, Marek
    Artykuł jest etiudą na temat możliwości wpływania nauk humanistycznych na narrację dziedzin społecznych zainteresowanych upowszechnianiem sekuritalnej problematyki. A ta może być rozpoznawana z perspektywy cywilizacyjnej ujmującej przeobrażenia standardów życia, zaangażowania nauki, postępu technologicznego w zabezpieczaniu egzystencji, która stroni od zagrożeń lub im się poddaje. I to właśnie poziom niebezpieczeństwa ustala miejsce humanistyki i wiedzy społecznej w znoszeniu dystopii albo jej sprzyjaniu, co obrazuje nastawienie do osiągnięć technologii, kształtowania świadomości ekologicznej i wprowadzania moralności (obrazowanej zwłaszcza przez bioetykę) wywodzonej z zadumy nad postępem naukowo-technicznym. A składnia zagadnień tworzących wizerunek bezpieczeństwa świata, który oczekuje pomocy od wszystkich, musi tkwić w systemie edukacji (w artykule stawia się na wykształcenie akademickie) zdolnej zmierzyć się z wszechwładnym technokratyzmem poprzez wcielanie ideałów humanizmu, ten zaś w systemie upowszechnianej wiedzy nie jest na razie wiodący. Zatem celem profesjonalizowanej stratyfikacji jest z jednej strony kształtowanie użytecznych specjalistów, a z drugiej wychowanie dobrych ludzi stawiających na obowiązek i odpowiedzialność. A to wymaga konwergencji humanistyki, bezpieczeństwa i techniki możliwej dzięki odpowiedniej ekonomii (finansowego wsparcia). Przewaga nauk stosowanych nad podstawowymi nie jest funkcją znaczenia dla postępu, ale obrazem edukacji wynikającej z gospodarczych paradygmatów. Technokracja to wprowadzanie pragmatyzmu, dla którego humanizacja jest miernikiem przydatności ludzi do organizacji. W tym kontekście bezpieczeństwo jest perspektywą odwlekanej w czasie konieczności natychmiastowego ratowania świata.
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
    International Women’s Day and its role in the consolidation of the female socialist worker’s movement in Moravia before 1914
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Krutílková, Hana
    During the last years before WW1 the gender strategy of Moravian socialists started to follow the concept of new socialist woman. This effort was realized in several specific measures, first of all the introduction of International Women’s Day, the re-establishment of women’s party conferences and establishment of women’s political organizations. The new holiday helped revive the fading working-women’s socialist movement in Moravia during the years before WWI. It became an effective tool which helped both competing socialist parties – autonomists and centralists – to keep pace with growing competition of women’s interest associations of Catholics and The People’s Progressive Party. Thanks to the revival of women’s suffrage demands the Social Democracy could partly present itself as a protesting party again. The introduction of International Women’s Day led to the consolidation of disrupted women’s campaigning centres and partly also to spreading to new regions. However, the new holiday did not solve all the problems. Just as in previous years, especially women from the countryside remained resistant to socialist activities, due both to the lasting gender prejudices within their own party and the different political orientation of potential sympathisers.
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
    „120 kilometrów samotności”. Główny Szlak Karpacki im. Marszałka Józefa Piłsudskiego na terenie Bieszczadów Zachodnich
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Organ, Michał
    Bieszczady Zachodnie w okresie międzywojennym nie należały do terenów powszechnie uznawanych za atrakcyjne turystycznie, dopiero pod koniec lat 30. XX w. zwrócono większą uwagę na potencjał drzemiący w tej części Karpat Wschodnich. Wyrazem tego stał się Główny Szlak Karpacki, którego ostatni odcinek uzupełniający lukę pomiędzy Głównym Szlakiem Zachodniobeskidzkim i Wschodniokarpackim wyznakowano właśnie na tym obszarze. Istniejący zaledwie cztery lata odcinek szlaku czerwonego włączał tereny rozciągające się pomiędzy Przeł. Łupkowską i Przeł. Użocką do kręgu zainteresowań turystów górskich. Od 1936 r. pokonanie bieszczadzkiego odcinka szlaku stało się jednym z kryteriów uzyskania „dojrzałości górskiej”, a więc zdobycia odznak turystyki kwalifikowanej Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego. Wkrótce staraniem Towarzystwa zaczęto inwestować w Bieszczadach, umożliwiając turystom szerszą „eksplorację terenu”. Jednakże aż do samego końca swego istnienia bieszczadzki odcinek Głównego Szlaku Karpackiego wymagał podjęcia wielodniowej wędrówki przez tereny niemalże dziewicze i pozbawione podstawowego zaplecza turystycznego, przede wszystkim dobrych miejsc noclegowych. Realia wędrowania wymagały od turysty dobrej znajomości terenu, umiejętności czytania map, a także zdolności do planowania wielodniowej wędrówki prowadzącej przez blisko 120 km bieszczadzkich bezdroży. Planowanie wycieczek górskich utrudniał brak dobrego i ogólnodostępnego przewodnika turystycznego. Turysta wędrujący przez Bieszczady Zachodnie w latach 1935–1939 musiał zatem polegać na nielicznych schroniskach, stacjach turystycznych domkach myśliwskich, a czasem szukać schronienia w zwykłych szałasach pasterskich.
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
    “I couldn't live without my factory now” The recruitment of women into the workforce in Communist Czechoslovakia in the 1950s
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Nečasová, Denisa
    This paper provides a gender analysis of the recruitment campaigns aimed at bringing women into the workforce in Czechoslovakia in the 1950s. This period was noteworthy for the intensity of the recruitment campaigns and for the image of the female worker, which contrasted markedly with traditional ideas of femininity. In later years as the campaign lost its intensity the discourse construction more often reflected other images of the new socialist woman, particularly in terms of their private lives. Methodologically, this is a cultural-historical study based on gender analysis and critical discourse analysis. The sources are largely made up of periodicals from the time and instructional pamphlets for women, as well as archive material from the Central Committee of the Czechoslovak Communist Party and mass organizations for women.
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
    Re-education as Ethnocide. Beyond the Nazi Concept of “Umvolkung”
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Němec, Jiří
    The paper deals with re-education as one of the hidden symbols of modernity using the example of National Socialist nationality politics. It analyses a theoretical concept behind the National Socialist ethnic and racial policy in East Central Europe, especially in the Protectorate of Bohemia and Moravia. It presents the concept of Umvolkung as a theoretical basis on which it was possible to think of a significant part of the Czech population that met the racist criteria of the National Socialists, that it was originally the German population who lost its national identity during the centuries. The concept should also help to develop a strategy to re-educate the people of the Protectorate, and in the long run it should eventually lead to ethnocide, i. e. to disintegrate or directly destroy the Czech collective national identity. One of the key figures in shaping the concept was the young Nazi scholar Hans Joachim Beyer (1908–1971), who came to the Protectorate on the advice of the Deputy Reich Protector Reinhard Heydrich and headed the most politically influenced Science Foundation in Czech Lands (Reinhard Heydrich Foundation for Scientific Research in Prague). In order to justify the future National Socialist Germanization policy, Beyer developed a new theory of the origins of the Czech people in collaboration with the anthropologist K. V. Müller.
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
    Water Modernity and Society in Linz, ca. 1700–1900
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Stöger, Georg; Pichler-Baumgartner, Luisa
    This article investigates the transition to a modern water supply and sewage disposal system. By focussing on the of the Upper Austrian mid-size city of Linz in a long-term perspective from circa 1700 to 1900, we trace continuities and disruptions of existing solutions and question the narrative of modernisation. We research the actors involved in the decision-making and implementation processes, paying special attention to the so-far neglected group of city inhabitants and their motives. Finally, we raise questions of integration and exclusion with regard to water.