Galicja. Studia i materiały nr 6/2020
URI dla tej Kolekcji
Przeglądaj
Przeglądanie Galicja. Studia i materiały nr 6/2020 według Data wydania
Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 30
Wyniki na stronie
Opcje sortowania
- PozycjaMateriały do bibliografii Galicji za rok 2015(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Augustynowicz, Christoph; Kawalec, Agnieszka; Kolb, Natalia; Kozak, Szczepan; Kuzicki, Jerzy; Kurniawka, Natalia; Orlevycz, Iryna; Sierżęga, Paweł; Waser, Beata
- PozycjaThe policy of national and state authorities in the scope of counteracting vagrancy in Galicia in the period of autonomy – an outline of issues(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Broński, KrzysztofThe phenomenon of vagrancy in Galicia constituted a serious social and economic problem, which is now neglected in historiography. The aim of the article is to start a discussion about the issues related to counteracting this phenomenon in Galicia in the era of autonomy. The subject is the analysis of legal regulations and the organisational and financial activity to reduce vagrancy undertaken by the authorities at that time. The study presents an outline of the regulations of the National Parliament in the scope of compulsory deportation of vagrants as well as the a scale of compulsory deportation of vagrants to gminas where they had the right of belonging and the expenses of the national budget. Institutional and organisational solutions were also discussed, starting from those reducing vagrancy and ending with those preventing it. In particular, the study addresses the issue of creation of houses of compulsory labour and reform centers, stations supplying in kind and employment agencies.
- PozycjaArtysta w drodze. Wędrówki muzyka Stanisława Bursy nie tylko po Galicji z przełomu XIX i XX wieku(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Fink, KingaStanisław Bursa (1865–1947) reprezentował typ XIX-wiecznego artysty wszechstronnego, znanego jako śpiewak (tenor), dyrygent, kompozytor i pedagog. Równolegle budował swoją karierę urzędniczą (pracownik Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń w Krakowie). Życie Bursy do 1914 r. naznaczone było doświadczeniem podróży i ciągłą zmianą miejsca zamieszkania. Przemieszczał się po Galicji jako urzędnik asekuracyjny, odbywał podróże edukacyjne, wyjeżdżał w celach leczniczych, odwiedzał liczną rodzinę. Regularne wędrówki artystyczne po Galicji i terenach zaboru pruskiego oraz Śląska, podejmowane od pierwszej dekady XX w., stwarzały też możliwość dodatkowego zarobkowania. W niniejszym opracowaniu autorka koncentruje się na zagadnieniu mobilności i jej wpływie na przebieg kariery artystycznej nie tylko z punktu widzenia migracji wewnętrznej, ale także mobilności w rozumieniu zdolności do działania na wielorakich polach w sferze zawodowej.
- PozycjaArchitektura galicyjskich dworców kolejowych (na wybranych przykładach drugorzędnych linii kolejowych)(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Stojak, GrażynaW artykule zajęto się przemianami, jakie zachodziły w architekturze drugorzędnych stacji kolejowych na obecnym Podkarpaciu, m.in.: w Rozwadowie, Tarnobrzegu, Mielcu, Zbydniowie, Nadbrzeziu, Nisku, Strzyżowie, Czudcu, Boguchwale. Badaniami objęto dworce na liniach: Dębica – Nadbrzezie z odnogą do Rozwadowa, a także Jasło – Rzeszów. Na podstawie analizy planów została scharakteryzowana m.in. struktura przestrzenna poczekalni, pomieszczeń restauracyjno-barowych dla podróżnych, kas, mieszkań pracowniczych. Podjęto próbę nakreślenia przekształceń wnętrz stacji kolejowych pod kątem ich funkcji użytkowych. Na przykładzie stacji w Rozwadowie zaprezentowano m.in. plany budowy łaźni natryskowych dla wycofującego się wojska z frontu w 1916 r. W tekście zajęto się również próbą ukazania ekonomicznego znaczenia tzw. linii gospodarczych dla rozwoju obecnego Podkarpacia i warunków podróżowania koleją po liniach drugorzędnych.
- PozycjaGalicyjski ruch ludowy w początkowym okresie działalności Stronnictwa Ludowego(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Woś, PawełNarodziny zorganizowanego ruchu ludowego, którego przejawem było powołanie do życia Towarzystwa Demokratycznego Polskiego, a następnie Stronnictwa Ludowego, było zwieńczeniem wieloletniego procesu rozpoczętego na początku ery konstytucyjnej. Realizacja politycznych dążeń działaczy chłopskich, których pierwszym krokiem stało się powstanie Ludowego Centralnego Komitetu Wyborczego w 1895 r., rozpoczęła nowy etap w galicyjskim ruchu ludowym. Grupa demokratycznej inteligencji, skupiona wokół Bolesława Wysłoucha, ks. Stanisława Stojałowskiego oraz braci Potoczków, swoje aspiracje polityczne koncentrowała na emancypacji ludności wiejskiej spod wpływów konserwatystów i ziemiaństwa oraz rozbudzenia świadomości politycznej chłopów galicyjskich. Pomimo licznych niepowodzeń ideologicznych i organizacyjnych narodziny nowej siły na galicyjskiej scenie politycznej niewątpliwie miało wielkie zasługi w uświadomieniu i w konsekwencji odrodzeniu społeczeństwa polskiego.
- PozycjaZakopane i Tatry fin de siècle. Jan Kasprowicz – podróże artysty(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Święcicki, KlaudiuszArtykuł omawia proces kształtowania się zainteresowania Zakopanem i kulturą Podhala w drugiej połowie XIX w. oraz na początku wieku XX. Porusza problem nabywania przez górali narodowej tożsamości. Charakteryzuje środowisko zakopiańskiej elity inteligenckiej i artystycznej. Podejmuje próbę analizy, w jaki sposób fascynacja tatrzańskim krajobrazem oraz góralską kulturą wpłynęła na ukształtowanie się jednego z mitów fundujących nowoczesną, narodową tożsamość. Jednocześnie stara się ukazać, jak artyści oddziaływali na rozwój Zakopanego jako kurortu. Pokazuje także wpływy bohemy artystycznej na przemiany kultury podhalańskich górali. W drugiej części artykułu omówiono związki poety Jana Kasprowicza z Podhalem. Przedstawiono jego peregrynacje do Zakopanego i Poronina. Na wybranym przykładzie z twórczości podjęto próbę analizy fascynacji poety Tatrami i góralską kulturą.
- PozycjaListy Antoniego Prochaski do Aleksandra Semkowicza (1876–1887) w zbiorach prywatnych Teofila Emila Modelskiego(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Sierżęga, PawełW artykule przedstawiono korespondencję prywatną Antoniego Prochaski do Aleksandra Semkowicza ze zbiorów prywatnych Teofila Emila Modelskiego, przechowywanych w Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dokumentuje ona pobyt A. Prochaski na kwerendach archiwalnych i bibliotecznych w Königsbergu, Petersburgu i Moskwie (1876–1882). Listy dają wgląd w środowisko naukowe luminarzy niemieckiej, polskiej i rosyjskiej nauki historycznej, przybliżają warunki codziennej pracy archiwalnej, wprowadzają w tematykę prac Prochaski skoncentrowanych na dziejach Polski XIV–XV w.
- Pozycja„Forum Czasopism Historycznych”. Panel XX Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich, Lublin, 20 września 2019 roku(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Ziobro, Wojciech
- PozycjaТорговельна мобільність українських селян Галичини першої половини ХІХ ст. за даними львівської преси(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Мовна, УлянаW artykule dokonano analizy jednego z możliwych typów przemieszczania się ludności wiejskiej, konkretnie mobilności handlowej ukraińskich chłopów w pierwszej połowie XIX w. Zagadnienie handlu było szeroko przedstawiane na lamach ówczesnych periodyków lwowskich. Z tej przyczyny stały się one podstawowym źródłem historycznym, na którym oparto niniejsze rozważania. Odnotowywały bowiem aktualny stan dyskursu publicznego. Korespondenci „Gazety Lwowskiej”, „Tygodnika Rolniczo-Przemysłowego”, „Rozmaitości” – W. Pol, J. Żywicki, M. Stöger, K. Turowski – poświęcili problematyce handlu stosunkowo dużo miejsca. Zwracano uwagę na takie zagadnienia, jak choćby udział ludności wiejskiej w handlu rogacizną, drzewem, płótnem, produkcją gospodarstwa wiejskiego.
- PozycjaWpływ podróży na dynamikę życia wybranych uczniów Ksawerego Liskego(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Hoszowska, MariolaAutorka artykułu analizuje kwestię wpływu podróży na dynamikę życia wybranych uczniów Ksawerego Liskego, to znaczy Bronisława Gorczaka (1854–1918) oraz Wiktora Czermaka (1863–1913). Pierwszy po ukończeniu studiów we Lwowie podjął na początku lat 80. XIX w. obowiązki archiwisty – potem także bibliotekarza – w Sławucie na Wołyniu, u księcia Romana Damiana Sanguszki. Drugi po obronie na Uniwersytecie Jagiellońskim napisanej we Lwowie rozprawy doktorskiej mógł dzięki wsparciu krakowskiej wszechnicy prowadzić kwerendy w archiwach rzymskich, berlińskich, wiedeńskich, osiągając z czasem profesurę zwyczajną. Autorka dochodzi do wniosku, że na przełomie XIX i XX w. naukowe podróże były ważnym czynnikiem rozwoju badaczy przeszłości, a Lwów pozostawał dla wychowanków Liskego stałym punktem odniesienia.
- PozycjaGalicja w 1831 roku w opiniach emigrantów-uczestników powstania listopadowego(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Kuzicki, JerzyW 1831 r. w Galicji znajdowali się byli powstańcy z oddziałów generałów: Józefa Dwernickiego, Girolamo Ramoriny, Samuela Różyckiego oraz innych. Pozostały po nich wspomnienia. W niniejszym artykule wykorzystano dwadzieścia pięć dzienników, wspomnień, pamiętników oraz korespondencji. Z tego materiału wybrano charakterystyki społeczno-gospodarcze galicyjskich miast, miasteczek i wsi. W opisach marszrut znajdują się również kreślone obrazy infrastruktury czy zabytków historycznych mijanych miejscowości. W analizowanych tekstach miasta cyrkularne postrzegane były jako murowane, z licznymi tzw. pamiątkami przeszłości. Miasteczka, dominujące w krajobrazie Galicji, przedstawiały się jako zaniedbane miejsca o drewnianej zabudowie, błotniste. Charakterystycznym elementem wsi były tzw. kurne chaty. Galicja w 1831 r. to kraina pełna dworów i dworków, w których szlachta była przychylnie nastawiona do sprawy narodowej.
- PozycjaPodróże badawcze archiwistów Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej na przełomie XIX i XX wieku(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Więch, Arkadiusz StanisławDruga połowa XIX w. na terenie Galicji to czas wzrostu świadomości archiwalnej i znaczenia nie tylko współcześnie powstających archiwaliów, ale przede wszystkim wartości materiałów dotyczących przeszłości Polski, a nade wszystko dziejów lokalnych społeczności. Zdawało sobie z tego sprawę grono galicyjskich badaczy, naukowców, historyków i archiwistów skupionych wokół Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej i od lat 80. XIX w. podejmowało działania mające na celu uratowanie archiwalnego dziedzictwa, m.in. poprzez organizację podróży archiwalnych. W latach 1894–1911 udało się podjąć 11 takich wypraw badawczych. Problematyka artykułu opartego na materiale źródłowym zgromadzonym w Archiwum Narodowym w Krakowie koncentruje się na zaprezentowaniu strony organizacyjnej podróży oraz prowadzonej w ich ramach pracy badawczej.
- PozycjaWyjazdy Jadwigi z Zamoyskich Sapieżyny(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Szala, AleksandraGłównym celem niniejszego artykułu jest omówienie wyjazdów księżnej Jadwigi z Zamoyskich Sapieżyny. Jej życie było przeplatane bolesnymi momentami – w różnym wieku siedmioro z ośmiorga jej dzieci zmarło w wyniku różnych chorób. W celu ratowania ich zdrowia wyjeżdżała do miejscowości uzdrowiskowych. Po śmierci dzieci nie zaprzestała wyjazdów. Podróżowała turystycznie, odwiedzała rozrzuconą po Europie rodzinę, odbywała wraz z mężem kuracje w różnych kurortach. Jej wyjazdy bardzo często wymagały dużej aktywności. Jak na ówczesne możliwości odbywała dalekie podróże, m.in. odwiedziła północną Afrykę, wypoczywała na Lazurowym Wybrzeżu czy wędrowała w Alpach.
- PozycjaA contribution to the demographic characteristic of people who received the right of belonging to a gmina at the beginning of the 20th century (as illustrated by the cases of Lviv and Cracow)(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Rejman, SabinaThe article was based on the statistical data from “Wiadomości Statystyczne o Mieście Lwów” and “Statystyka Miasta Krakowa”. These sources can provide conclusions about groups which undertook migration, most often an internal one within the Austro-Hungarian Monarchy. The analysis of statistical data suggests that Cracow was a city more open to admitting migrants to its gmina and admitted them more than Lviv. Both cities preferred men, middle-aged or older, married couples, with means of support, Austrian citizens from Galicia. Cracow made more exceptions to this rule by admitting people from other countries of the Monarchy and foreigners. The Lviv councillors’ preferences were more conservative; however, in this city they decided voluntarily, while in Cracow, most people were admitted on the basis of the prescription of the right of belonging.
- PozycjaW kręgu mitu habsburskiego. Alicja Ankarcrona – Badeni – Habsburg – Altenburg (1889–1985)(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Łazuga, WaldemarMieszkała w Sztokholmie, Brukseli, Busku, Lwowie, Wiedniu i Żywcu. Należała do europejskiej elity elit przełomu XIX i XX w. Szwedzka arystokratka, która wyszła za polskiego hrabiego, by po jego śmierci poślubić arcyksięcia Habsburga. Nie przestała być Szwedką, gdy została Polką. Nie przestała być Polką, gdy podczas I wojny światowej związała się z Habsburgiem z Żywca. Należała do „pięknej epoki”. Przeżyła wprawdzie cesarzy i królów, dwie wojny światowe i czas dyktatorów, ale nigdy się z tamtą epoką mentalnie nie rozstała. Była w AK. Po wojnie żyła nader skromnie. Tytułowana po mężu księżną Habsburg, który to tytuł nie istniał, była do końca uosobieniem „lepszych czasów” i „mitu habsburskiego” Jej życie to historia Europy w miniaturze. I niezwykle ciekawy przypadek dozgonnego uwikłania w przeszłość.
- PozycjaLutz C. Kleveman, „Lwów. Portret utraconego miasta”, przekł. Dariusz Guzik, Znak Horyzont, Kraków 2019, 344 ss.(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Olechowski, Piotr
- PozycjaPilgrimage movement in Galicia in the second half of the 19th century and at the beginning of the 20th century in the reports of the Galician press(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Biesiadecka, ElżbietaThe subject of the research undertaken in the article is the picture of pilgrimages of Galicians and the inhabitants of other partition in the Galician press. Pilgrimages constituted an important aspect of religious life in Galicia and in the second half of the 19th century they started to become mass events. Galician pilgrims travelled not only to holy places located within the partition but also courageously went on pilgrimages to Rome and the Holy Land. The authors of articles pointed out not only the religious dimension of the described Polish pilgrimages but also showed them as the opportunity to cultivate unity and the national tradition and to become more familiar with the national history.
- PozycjaPod skrzydłami „Sokoła”. W kręgu opowieści Marzanny Raińskiej, „Sokolnie galicyjskie. Historia i stan obecny”, Małopolskie Centrum Kultury „Sokół” w Nowym Sączu, Nowy Sącz 2018, 476 ss.(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Kostrzewska, Ewelina Maria
- PozycjaZ historii muzycznych wędrówek polskich śpiewaków operowych po Galicji. Klementyna Czosnowska i Władysław Mierzwiński z występami we Lwowie i w Krakowie(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Wąsacz-Krztoń, JolantaArtykuł przybliża sylwetki Klementyny Czosnowskiej, jednej z najwybitniejszych polskich śpiewaczek operowych XIX w., sopranistki, oraz Władysława Mierzwińskiego zwanego „królem tenorów”, niemającego sobie równych śpiewaka sławy europejskiej. Ich prężnie rozwijające się kariery artystyczne wiązały się z częstymi wyjazdami do znanych i renomowanych ośrodków muzycznych. Na mapie tych artystycznych wędrówek znalazły się także dwa największe ośrodki kulturalne Galicji, Kraków i Lwów. Oboje artyści gościli na scenach tych miast w latach 80. i 90. XIX stulecia, dostarczając tamtejszej publiczności niezapomnianych wrażeń i doznań artystycznych. Przyjmowano ich z wielkim entuzjazmem, obdarzając wielką sympatią i estymą.
- Pozycja(P)o Galicji: „Jeszcze więcej problemów!” Konferencja z okazji sześćdziesiątych piątych urodzin Profesora Aloisa Woldana, Austriackie Forum Kultury w Warszawie, 5–6 czerwca 2019(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Baran-Szołtys, Magdalena; Sosnowska, Danuta; Wierzejska, Jagoda