Kultura - Przemiany - Edukacja Numer specjalny (2024)

URI dla tej Kolekcjihttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/10930

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 33

Wprowadzenie
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-10) Kinal, Mariola
Dlaczego nasze dzieci jedzą śmieci – determinanty zachowań żywieniowych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-10) Nitecka, Anna
Na wybory żywieniowe dzieci wpływa wiele czynników, m.in. media, presja społeczna, osobiste preferencje smakowe oraz strategie marketingowe firm produkujących żywność. W niniejszym artykule akcentuję psychologiczne aspekty tego zjawiska. Przez śmieciowe jedzenie rozumiem przede wszystkim produkty typu fast food, małowartościowe pod względem wartości odżywczych, wysoko kaloryczne, wysoko przetworzone i gotowe do szybkiego spożycia. Bezpośrednią inspiracją do napisania tego tekstu był raport NIK dotyczący kontroli opieki zdrowotnej dzieci i młodzieży, jak również raporty świadczące o spadku sprawności fizycznej dzieci w wieku szkolnym. Wyróżniłam sześć kategorii, cztery główne: „Jedzenie to przyjemność”, „Jedzenie to sposób na dobre spędzenie czasu”, “Jedzenie to miłość”, “Jedzenie to nagroda”- i dwie dodatkowe: „wpływy rówieśnicze” i „wpływy rodzicielskie”.
Unaccompanied minors: agency and rights
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-10) Zachariadou, Rania
This paper attempts to exam the causes of minors’ migration, to focus on the subject of unaccompanied minors’ agency and to highlight its importance. In order to do so, a link between children’s agency and their rights will be presented. Trying to achieve the above aim, the above topic will be analyzed into separated units and all the data has been based both on relevant literature and on empirical data that have occurred after many years of work in the refugee field, specifically with unaccompanied and separated children.
Sukcesy i porażki reformy systemu pieczy zastępczej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-10) Chudnicki, Andrzej
Od pierwszych lat XXI w. w Polsce wprowadzana jest reforma systemu opieki zastępczej. Chociaż głównym celem było zlikwidowanie placówek opiekuńczo-wychowawczych i zastąpienie ich pieczą rodzinną, to nie udało się tego w pełni osiągnąć. Mimo intensywnych wysiłków w pracy z rodziną, dzieci nadal kierowane są do pieczy zastępczej. Wciąż brakuje wystarczającej liczby rodzin zastępczych. Artykuł ma na celu ukazanie problemów istniejących w systemie instytucjonalnej opieki nad dziećmi. Wskazano na nieefektywną pracę z rodziną jako główną przyczynę utrzymującego się zapotrzebowania na opiekę instytucjonalną. W artykule zarekomendowano propozycję nowego podejścia do wsparcia dziecka i rodziny. Jako kluczowe wskazano wykorzystanie narzędzi do szacowania ryzyka umożliwiające planowanie skutecznych interwencji. Zwrócono uwagę na konieczność wprowadzenia krótkoterminowych programów o udowodnionej naukowo skuteczności.
The Hidden Impact of War on Children’s Identity and Attachment: „The Magician’s Elephant”
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-10) Pembecioğlu, Nilüfer
Significant advances in neurology, cognition, and sociopsychology occur during adolescence. Teenagers usually spend less time with their parents as they get older, but they tend to spend a lot more time with their peers let it be their friends or siblings. However, parents still have a significant impact on their adolescent’s growth. The bond between a teen and their parent has a significant impact on emotional, social, and cognitive development. Less high-risk behavior, fewer mental health issues, and improved social skills and strategies for coping are all linked to secure attachment. “The Magician’s Elephant” is a 2023 computer-animated fantasy action film that Wendy Rogers directed, Martin Hynes wrote the screenplay for, and Julia Pistor acted as producer. This paper questions the hidden impact of war on Children’s identity and attachment with the help of the narrative.
Political climate and schooling: teachers’ perceptions and practices on social differentiation and intercultural education
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-10) Zachos, Dimitrios; Angelopoulos, Konstantinos-Antonios
Intercultural education focuses on how social differentiations affect schooling. The issues promoted by intercultural education, especially those related to human, individual and collective rights, are particularly topical nowadays, since in many countries they are in the crosshairs of the far right and populist political movements and leaders. In this paper we present research in which we explored teachers' perceptions and practices regarding social differentiation and intercultural education. The role of teachers is important in shaping the dominant ideology, because of their position and their interaction with future citizens. Therefore, teachers’ role is crucial in combating or maintaining economic inequalities and unequal distribution of power. Our research strategy was Case Study, and semi-structured interview was our research technique. According to our research results, although teachers are aware of the issues of social differentiation, they are not able to clearly define what intercultural education is, who it is aimed at and what its goals are. this confusion hampers teachers’ efforts and ultimately the quality of education provided to the children who need it most.
Szkoła środowiskowa i szkoła w środowisku, dwie strategie rozwojowe szkoły wiejskiej i jej podmiotów
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-10) Chałas, Krystyna
Szkoła wiejska funkcjonuje w specyficznym środowisku wychowawczym. Tworzą je wartości wiejskie: godność rolnika, ziemia, gospodarstwo rolne, gospodarstwo domowe, praca na roli, rodzina wiejska, kultura ludowa, przyroda. Integracja treści programowych z wartościami wiejskimi stwarza szansę budowania szkoły w perspektywie jej rozwoju, jak również rozwoju jej podmiotów. W ten sposób budowana jest szkoła środowiskowa – czerpiąca treści/wartości tkwiące w środowisku społeczno – kulturowym i przyrodniczym, ubogacając realizację swoich funkcji. Szkoła w środowisku to placówka wychowawczo – dydaktyczna, która staje się ośrodkiem animacji społeczno – kulturowej i edukacyjnej. Swego rodzaju laboratorium nowych pomysłów rozwiązań aktualnych problemów wsi. Łączy środowisko wiejskie z szerokim środowiskiem ponadlokalnym, otwiera nowe perspektywy dla szkoły, jej podmiotów i mieszkańców wsi.
Wyzwania diagnostyczne w edukacji wczesnoszkolnej w zmieniającej się rzeczywistości oświatowej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-10) Ciupińska, Beata
Celem artykułu jest wykazanie znaczenia doskonalenia umiejętności diagnostycznych nauczycieli i pedagogów pracujących z dziećmi w kontekście współczesnego, podejścia do pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. W artykule podjęto problematykę, wciąż ewoluujących, zadań diagnostycznych nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej, jakie wynikają z przepisów prawa oświatowego. Zwrócono uwagę na kwestie możliwości rozpoznawania uczniowskich problemów w toku pracy edukacyjnej i wychowawczej. Podjęto także podstawowe zagadnienia odnoszące się do działań diagnostycznych w ujęciu holistycznym, ze szczególnym uwzględnieniem kierunków współpracy ze środowiskiem pozaszkolnym.
Aspekty trudności i niepowodzeń dzieci w uczeniu się matematyki
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-10) Kandzia, Joanna
W artykule dokonano krótkiego przeglądu literatury pedagogicznej i psychologicznej traktującej o trudnościach i niepowodzeniach dzieci w uczeniu się a w szczególności uczeniu się matematyki. Zwrócono uwagę na istotę trudności i niepowodzeń szkolnych (rozgraniczając te zjawiska) oraz fazy ich powstawania. Przedstawiono różne przyczyny trudności oraz niepowodzeń szkolnych. Wskazano na ich przejawy oraz czynniki, z którymi są związane czyli: społeczno-ekonomiczne, biopsychiczne i pedagogiczne. Przybliżono źródła i mechanizmy powstawania niepowodzeń w uczeniu się matematyki oraz konsekwencje występujących trudności i niepowodzeń. Zaprezentowano sugestie studentów edukacji wczesnoszkolnej (przyszłych nauczycieli edukacji matematycznej) Wydziału Nauk Pedagogicznych UKSW w Warszawie dotyczące przedmiotu: trudności dzieci w uczeniu się matematyki, powodów niechęci do uczenia się matematyki, błędów popełnianych przez nauczycieli w swojej pracy. Istotną rolę w edukacji matematycznej a szczególnie wczesnoszkolnej odgrywa nauczyciel i to od niego w dużej mierze zależy czy dzieci pokonają trudności a tym samym zmniejszy się zakres niepowodzeń szkolnych oraz fobia matematyczna. Nauczyciel powinien być przewodnikiem po oceanie wiedzy, powinien pomagać uczniom w odkrywaniu i zgłębianiu wiedzy, a także rozwijać ich umiejętności krytycznego myślenia i samodzielnego uczenia się.
Focusing on the educational environment for harmonic child development
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-10) Kamenova, Dimitrina
The study aims to enlighten the need for a focusing towards some psychological aspects of a child`s functioning in a pluralistic, pulsating, and flexible educational environment. It reveals resources for its harmonious development through a model of its construction. It is based on the synergistic effect between sustainable transversal skills and variables, according to socio-economic conditions and key competences. The synergy integrates in the model the personality, communicative, sociocultural, methodological, emotional, practical, and physical components. This is achieved through the psychological aspects of the two levels of education of suggestopedic communicative framework - the level of conscious activity and the level of the unconscious psychological reactivity of the learner. Its utilization provides transforming pedagogy into an art and the teacher into a creator.
Pułapki edukacji. Pasja, rozwój, motywacja a wolność dziecka
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-10) Buczak, Agnieszka; Łukasik, Izabella M.
Wspieranie rozwoju dziecka to najważniejszy cel edukacji. Krytyka efektywności pracy szkoły, przy jednoczesnej presji osiągnięć skłania rodziców do szukania możliwości rozwijania umiejętności szkolnych oraz pasji i zainteresowań poprzez uczestnictwo w zajęciach dodatkowych. Rynek usług edukacyjnych otwiera się na potrzeby rodziców z roku na rok poszerzając swoją ofertę. Autorki, używając metafory pułapki, przywołują opinie pedagogów i psychologów o przeciążeniu dzieci zajęciami pozaszkolnymi, zagrożeniach dla rozwoju wywołanych przez tzw. helikopterowych rodziców, badania nad wypaleniem szkolnym. Nawiązując do teorii autodeterminacji, zwracają uwagę na znaczenie relacji rodzinnych, wolności i podmiotowości dziecka, poczucia sensu podejmowanych działań. Poczucie autodeterminacji ściśle wiąże się z motywacją wewnętrzną, która sprzyja świadomemu rozwojowi, internalizacji wartości, zaspokojeniu potrzeb, zadowoleniu z życia i skutecznemu działaniu w dorosłości.
Odkrywanie przez dociekanie jako strategia dynamizowania rozwoju umiejętności projektowania rozwiązania u uczniów edukacji wczesnoszkolnej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-10) Ozga, Anna
Celem podjętych badań było ukazanie zmian zachodzących w obrębie umiejętności projektowania rozwiązania u uczniów pierwszego etapu edukacji (co uznano za zmienną zależną) pod wpływem wprowadzenia nowej metody pracy z dziećmi. Jedenastu nauczycieli, którzy zgłosili swoje klasy do projektu „Dziecko jako badacz”, w trakcie warsztatów nabyło wiedzę i umiejętności realizowania dydaktyki przy użyciu IBSE. Wdrożenie jej do codziennej praktyki edukacyjnej uznano za zmienną niezależną. Dwukrotnym pomiarem zmiennej zależnej objęto prowadzone przez nich klasy, czyli 200 uczniów klas drugich ze szkół podstawowych z województwa świętokrzyskiego. Analiza ilościowa ujawniła istotny statystycznie wzrost umiejętności projektowania rozwiązań u badanych uczniów. Analiza jakościowa zebranego materiału empirycznego wykazała, że w pomiarze końcowym uczniowie częściej podejmowali próby rozwiązania problemu według własnego pomysłu, proponowali wiele różnorodnych, oryginalnych i kreatywnych pomysłów, wskazujących na postawę badawczą, dodatkowo w ich języku pojawiły się pojęcia związane z metodą odkrywania przez dociekanie.
The Escol@s Digitais Project. An experience of working with technologies in Primary Education in Portugal
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-10) Albuquerque Costa, Fernando; Cruz, Elisabete; Fradão, Sandra; Sousa, Emily
The Escol@s Digitais Project is an action-research project that was born on the initiative of the Municipality of Amadora (Portugal) and has been under development by a research team of the Institute of Education of the University of Lisbon. As part of the Education XXI line of research, it aims to support the ongoing digital transformation in all public schools of Primary Education in the municipality to enhance the quality of processes, performances, and results of learning. Seeking to deepen and consolidate existing knowledge and practices, the Project defines four objectives to be pursued intentionally throughout its term: i) valuing the work carried out within schools in the digital transition, distinguishing and promoting successful practices; ii) reinforcing the sustained integration of teaching and learning dynamics with digital, in the classroom and in other local contexts; iii) recognizing and assessing students' digital skills, bearing in mind the Portuguese Profile of Students Leaving Compulsory Schooling; iv) monitoring project activities and understand their impact on teachers and students. In this article, we present the main starting questions and the conceptual foundations and premises that underpin the intervention plan's design. Although the plan involved other dimensions, particularly related to school management, here we will emphasize the assumption of digital technologies that we assumed and how we worked with the teachers. We conclude with the presentation of the Project's assumptions and work axes.
Polskie propozycje wychowania estetycznego u progu XX wieku
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-10) Boguszewska, Anna
Celem prezentacji jest rekonstrukcja założeń wychowania estetycznego na przełomie wieku XIX i XX w. na polskich terenach. Przedmiotem badań jest ustalenie i analiza zainteresowań wychowaniem estetycznym adresowanym do dzieci i młodzieży polskich badaczy, takich jak Maria Grzegorzewska, Janina Mortkowiczowa, Władysław Skoczylas i innych. W tym obszarze mieszczą się założenia i wskazania do realizacji wychowania plastycznego; takie zawężenie i dookreślenie pola badawczego jest konieczne z racji rozległości możliwości obszaru oddziaływania sztuki. Przedmiotem badań nie objęto sposobów i formy realizacji badanych założeń. Istotne wydają się być wynikające z analiz implikacje dla współczesnej kondycji wychowania estetycznego.
English as a Second Language teacher training practicum – exploring Polish university students’ experiences and perceptions – in search of supportive strategies
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-10) Dick-Bursztyn, Marta
This study examines the experiences of Polish university students during their English as a Second Language (ESL) Teacher Training Practicum. By examining the challenges and transformations they undergo, we aim to understand their journey towards becoming educators. Beyond students’ reflections, we explore strategies to improve their practicum experiences. Using the Inventory of Experiences and Perceptions at Teaching Practice (IEPTP), we evaluate key aspects: learning and professional growth, socialisation in professional settings, socio-emotional facets, support and supervision, and vocational development. The research highlights shifts in perceptions, emphasising areas like vocational and professional development. It suggests strategies to enhance learning and support for student teachers, emphasising the crucial role of supervisors. The findings guide institutions in refining teacher training and ensuring students become adept ESL educators.
Studenci uniwersytetu, ale wciąż nastolatkowie. Najmłodsi studenci w perspektywie rzeczników akademickich
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-10) Gałkowski, Jan P.; Zatyka-Szlachcic, Agnieszka
Najmłodsi studenci uczelni wyższych w Polsce rozpoczęli edukację szkolną w wieku 6 lat. Na uczelnie trafiają przed ukończeniem 18 roku życia, co stanowi granicę pełnoletności według polskiego prawa cywilnego. Każde pokolenie studentów ma swoją specyfikę, ale w ogólnej populacji studentów powinniśmy dostrzegać również problemy tej najmłodszej grupy. Ich dorastanie wiąże się z ciekawymi kwestiami prawnymi. Potrzebują formalnej zgody rodziców lub przedstawicieli prawnych w oficjalnych procedurach uniwersyteckich i wielu działaniach studenckich. Są bardziej wrażliwi i świadomi tego, co możemy określić jako komfort psychiczny. Daje im to odwagę do informowania rzeczników akademickich i władz akademickich o trudnych sytuacjach i niewłaściwym zachowaniu pracowników uczelni. Jak wszyscy członkowie nowego pokolenia studentów, wymagają widocznej reakcji na zgłaszane problemy. O powyższych kwestiach chcielibyśmy opowiedzieć na podstawie naszych doświadczeń jako rzeczników akademickich.
Psychologiczne aspekty funkcjonowania dziecka w rodzinie w kontekście zmieniającej się rzeczywistości społecznej i edukacyjnej na podstawie badania testem rysunku rodziny
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-10) Napora, Elżbieta; Elmanowska, Wiktoria; Misztela, Sandra; Kaczmarek, Anna; Paździo, Natalia; Piasecka, Julia; Sulińska, Agnieszka
Celem badania było porównanie psychologicznych aspektów funkcjonowania dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym w rodzinie w kontekście zmieniającej się rzeczywistości społecznej i edukacyjnej związanej z obecnością uchodźców z Ukrainy w grupie rówieśniczej. Badania przeprowadzone za pomocą testu rysunku rodziny na grupie 123 osób pokazały, że badane dzieci istotnie różnicują następujące wskaźniki związane z psychologicznym funkcjonowaniem dziecka w rodzinie. Są to: poprawna komunikacja (p = 0,014), waloryzacja ojca (p = 0,027), relacje bliskości (p < 0,001), obecność elementów dodanych (p = 0,087). Ponadto badane dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym charakteryzują się podobieństwem w zakresie wskaźników waloryzacji członków rodziny, relacji dystansu, rozmieszczenia treści rysunku na kartce.
Motywacyjne i emocjonalne determinanty efektywnej nauki czytania we wczesnym dzieciństwie
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-10) Grelowska, Wanda; Buchla, Małgorzata
Indywidualizacja w procesie dydaktyczno-wychowawczym skłania do podejmowania działań spersonalizowanych. Jednym z węzłowych poczynań edukacyjnych jest nauka czytania. To ponadprogramowe przedsięwzięcie podjęli nauczycieli przedszkoli województwa dolnośląskiego. Eksperymentalne badania prowadzone w kilkunastu placówkach miały na celu nie tylko ocenę efektywności alternatywnych metod nauki czytania, ale głównie wydobycie czynników motywujących dziecko do nauki oraz określenie znaczenia stanów emocjonalnych, które towarzyszą temu procesowi. Podjęty problem badawczy wyrażono pytaniem o jakość psychologicznych uwarunkowań w nauce czytania. Wyodrębniono motywację jako siłę napędową do nauki oraz emocje, które stanowią odzwierciedlenie stosunku do rzeczywistości. W założeniach hipotetycznych wskazano na istotny wpływ wymienionych czynników na poziom efektywności w nauce czytania. Do realizacji celu badawczego przydatna okazała się metoda obserwacji. Instrumentarium badawcze uzupełniono ankietą skierowaną do rodziców. Analiza wyników badań pokazuje, że motywacja rodziców i dzieci zwiększa się proporcjonalnie do poziomu efektywności w nauce i sięga 80%. Towarzyszą temu pozytywne emocje, które wyrażają zarówno dzieci, jak też ich rodzice. Czytanie w przedszkolu motywuje do podjęcia kontynuacji w domu, na co wskazuje 78% respondentów. Rodzice domagają się nawet udostępnienia materiałów edukacyjnych, by móc uczyć swoje dziecko w domu. Wskazują też na możliwość zacieśniania więzi emocjonalnej z dzieckiem w czasie wspólnego obcowania z tekstem. Z kolei brak postępów we wczesnym czytaniu przekłada się na zniechęcenie i występowanie emocji o znaku ujemnym. Warto zatem podejmować działania motywujące do wysiłku. Postuluje się, by uatrakcyjnić przebieg zadań, którym towarzyszy wysiłek i żmudne, wielokrotne powtórzenia. Uruchomienie wewnętrznych mechanizmów motywacyjnych może następować poprzez stworzenie m.in. przyjaznej atmosfery. Sugeruje się też dobór humorystycznych tekstów do czytania, by wywołać klimat radości. Kulminacją podejmowanych przedsięwzięć powinien być motyw działaniowy, który wyraża się w czytaniu z inicjatywy dziecka. Reasumując, można stwierdzić, że motywowanie dziecka do nauki w atmosferze przyjaźni i radości sprzyja efektywności we wczesnej nauce czytania.
Praca zdalna wśród polskich logopedów - raport z badań
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-10) Michniuk, Anna; Faściszewska, Maria
Celem artykułu jest przedstawienie opinii polskich logopedów na temat wykonywania zawodu logopedy w formie zdalnej. Przytoczone i opisane w artykule wyniki są częścią badań, w których analizowano wykorzystanie nowoczesnych technologii w 5 obszarach zawodowej aktywności logopedów: profilaktyce, diagnozie, terapii, samorozwoju, współpracy z innymi (konsultacje). Badania przeprowadzono w 2023 r. w formie ankiety internetowej. Wzięło w nich udział 105 respondentów, logopedów z różnym stażem w zawodzie. Jak się okazało, polscy logopedzi preferują pracę stacjonarną, twarzą w twarz z pacjentem w gabinecie. Wśród wad pracy zdalnej wskazano: niechęć pacjentów do prowadzenia działań w takiej formie, trudność skupienia (szczególnie u małych dzieci), problemy techniczne. Do zalet pracy zdalnej można zaliczyć: lepsze zaangażowanie rodziców, możliwość współpracy z pacjentami, którym trudno jest dojechać do gabinetu, czy urozmaicenie terapii.
Alternatywne metody pracy z tekstem i lekturą w ramach edukacji polonistycznej oraz lekcji języka polskiego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-10) Mazur, Rafał
Dotychczasowy sposób omawiania lektur na lekcjach języka polskiego i edukacji polonistycznej zamiast wzbudzać ciekawość i zachęcać do czytania, prowadzi do odrzucenia książek. Przyczyn takiego stanu rzeczy może być wiele: od marginalizowania problematyki utworu i psychologizmu postaci, z którymi młodzi czytelnicy mogą się utożsamić, poprzez przeładowanie listy lektur i tak pełnej nieatrakcyjnych dla dzieci i młodzieży pozycji, na nudnych i sztampowych lekcjach kończąc. Wykorzystanie takich metod pracy lub jej elementów jak bajkoterapia może pomóc młodym czytelnikom nie tylko lepiej odczytać przesłania dzieła, ale również zrozumieć motywację działań bohaterów, a tym samy sprawić, że czytelnik i postacie z lektur staną się sobie bliżsi. Skupienie się na problematyce i psychologizmie postaci dzięki alternatywnym metodom nauczania wydaje się właściwym sposobem na zachęcenie uczniów do czytania książek omawianych w szkole.

Przeglądaj

Przeglądanie Kultura - Przemiany - Edukacja Numer specjalny (2024) według Data wydania