Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 54(2)/2018
URI dla tej Kolekcji
Przeglądaj
Przeglądanie Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 54(2)/2018 według Data wydania
Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 36
Wyniki na stronie
Opcje sortowania
- PozycjaWpływ zmian kursowych CHF a kształtowanie dochodów kredytobiorców(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Dąbrowski, IreneuszW dniu 15 stycznia 2015 roku bank centralny Szwajcarii uwolnił kurs franka szwajcarskiego (CHF), odchodząc od polityki, która ustanawiała limit spadku kursu euro (EUR) wobec franka szwajcarskiego. Wywołało to, po pierwsze, skokowy wzrost kosztów obsługi kredytów zaciągniętych we frankach szwajcarskich obniżając dochody kredytobiorców, po wtóre, skokowy wzrost wielkości zadłużenia gospodarstw kredytobiorców w stosunku do ich posiadanego majątku. Perturbacje wynikłe z udzielania przez banki kredytów w walutach obcych i kredytów denominowanych w walutach obcych mają charakter wielowarstwowy i złożony. Obejmują one relacje w warstwie ekonomicznej, prawnej i etycznej pomiędzy trzema podmiotami: kredytobiorcami (osobami fizycznymi posiadającymi zdolności do czynności prawnych), bankami (osobami prawnymi). Kredyty denominowane (indeksowane) udzielane w Polsce były skomplikowanym instrumentem inwestycyjnym o czterech ryzykach. Poza ryzykiem stopy procentowej oraz ryzykiem walutowym kapitału i odsetek dodatkowo pojawiły się dwa nowe ryzyka: ryzyko zmiany spreadów walutowych (banki swobodnie ustalały kursy CHFPLN kupna i sprzedaży) oraz ryzyko walutowe marży banku. Duża liczba kredytów denominowanych i gwałtowny wzrost kursu CHFPLN doprowadziły do wzrostu ryzyka systemowego i obniżenia dochodów kredytobiorców. Może to doprowadzić do uruchomienia dodatnich sprzężeń zwrotnych w systemie ekonomicznym. Skutkiem tego będzie całkowite załamanie dochodów kredytobiorców.
- PozycjaRola specjalnych stref ekonomicznych w kształtowaniu struktury branżowej inwestycji przedsiębiorstw przemysłowych w Polsce(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Żminda, TomaszJednym z narzędzi przyspieszenia procesu transformacji polskiej gospodarki bez wątpienia były Specjalne Strefy Ekonomiczne, które stanowiąc atrakcyjne miejsce do lokowania inwestycji w stopniu znaczącym dla gospodarki przyciągnęły inwestorów, w tym w szczególności inwestorów zagranicznych. Obecnie Specjalne Strefy Ekonomiczne w Polsce funkcjonują od przeszło dwudziestu lat, dlatego warto zadać pytanie – czy wciąż skutecznie spełniają stawiane przed nimi oczekiwania dywersyfikacji działalności gospodarczej i unowocześniania polskiego przemysłu, czy może jednak przyczyniają się do petryfikacji mało korzystnej struktury nakładów inwestycyjnych? Poszukiwaniom odpowiedzi na to pytanie podporządkowano rozważania prowadzone w niniejszym artykule, przy czym roboczą hipotezę sformułowano następująco: specjalnym strefom ekonomicznym udaje się nie tylko zdywersyfikować działalność gospodarczą w Polsce, ale wręcz modernizować ją poprzez faktyczny wpływ na strukturę branżową inwestycji przedsiębiorstw przetwórstwa przemysłowego. W pierwszej części artykułu przedstawiono specjale strefy ekonomiczne jako miejsce do lokowania inwestycji, następnie porównano poziom nakładów inwestycyjnych w stosunku do Produktu Krajowego Brutto w Polsce i w innych krajach Unii Europejskiej, wskazując na zasadności stosowania i utrzymywania w Polsce instrumentów kreujących sprzyjające warunki do inwestowania. W kolejnej części artykułu uwagę skupiono na docelowym przedmiocie rozważań to jest ocenie wpływu struktury branżowej inwestycji w strefach na strukturę inwestycji w Polsce. Ocenę tę przeprowadzono w oparciu o obejmującą lata 2010-2015 analizę porównawczą struktury nakładów inwestycyjnych ponoszonych w strefach ekonomicznych oraz poza strefami, z wykorzystaniem współczynnika podobieństwa struktur oraz wybranych wskaźników dywergencji.
- PozycjaNowa ekonomia strukturalna w kontekście rozwoju zintegrowanego(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Woźniak, Michał GabrielDyskurs artykułu jest oparty na założeniu, że PKB per capita nie jest celem rozwoju, lecz środkiem jego realizacji. Z tego powodu autor postuluje badanie pułapki średniego dochodu z punktu widzenia szeroko rozumianego rozwoju, czyli zdolności gospodarki krajowej do redukowania luki rozwojowej pod względem jakości życia obywateli w stosunku do krajów wysoko rozwiniętych. W tym kontekście autor wskazuje na brak wystarczająco pozytywnych następstw modernizacji gospodarki Polski dla jakości życia obywateli, konwergencji pod względem wydajności pracy i technologicznej. Również z tej perspektywy prowadzona jest w tym artykule krytyczna analiza „recept” ekonomii rozwoju zalecanych krajom rozwijającym się. Analizowane są tu przewagi komparatywne jako narzędzie doganiania, zalecenia ekonomii strukturalnej i Michała Kaleckiego teorii wzrostu oraz endogenicznej teorii wzrostu i konsensusu głównego nurtu ekonomii. Szczególne miejsce poświęca się jednak zaleceniom Nowej Ekonomii Strukturalnej, które poddano krytycznej analizie z punktu widzenia ’doganiania’ w całej przestrzeni rozwoju zintegrowanego.
- PozycjaCzy możliwe jest przezwyciężenie problemu marnotrawstwa żywności?(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Marszałek, AgnieszkaCelem niniejszego artykułu jest omówienie problemu strat i marnotrawstwa żywności, który w obecnych czasach osiągnął tak wysoki poziom, iż mówić można o jego globalnym charakterze. Zjawisko to występuje na całej długości łańcucha rolno-spożywczego, tj. „od pola do stołu konsumenta”. Według raportu FAO, rocznie na świecie stratom ulega 1,3 mld ton żywności, która zgodnie z jej naturalnym przeznaczeniem, mogłaby zostać spożyta. Problem ten dotyczy również Polski, gdzie co roku marnuje się ok. 9 mln ton jedzenia. Paradoksem jest to, że równocześnie duża część populacji na Ziemi żyje poniżej granicy ubóstwa, przez co nie ma ona dostępu do wystarczającej ilości zdrowej, odpowiednio zbilansowanej żywności. Marnowanie jedzenia implikuje wyłącznie negatywne skutki, które ująć można w trzech następujących kategoriach: środowiskowe, ekonomiczne, jak i społeczne. W związku z tak ogromną skalą marnotrawstwa żywności zarówno na poziomie światowym, europejskim, jak i krajowym podejmowane są liczne inicjatywy oraz przygotowywane projekty celem walki z tym problemem. Z pewnością nie da się go całkowicie przezwyciężyć, jednak znając przyczyny tego zjawiska, możliwe jest ich ograniczenie. Jednym ze sposobów zapobiegania stratom i marnotrawstwu jedzenia jest przekazywanie żywności na cele społeczne. Instytucją charytatywną, która pełni ważną rolę w procesie pozyskiwania niehandlowych produktów spożywczych na rzecz ubogich są wyspecjalizowane organizacje, zwane Bankami Żywności. Ponadto istotne są działania mające na celu zwiększenie świadomości społeczeństw oraz dążenia w kierunku ograniczenia konsumpcjonizmu. Redukcja strat żywności w całym łańcuchu rolno-spożywczym oraz zrównoważone wybory konsumentów, zgodnie z zaleceniami FAO i WHO przyczynią się do poprawy bezpieczeństwa żywnościowego i ekologicznego.
- PozycjaEkonomiczne uwarunkowania pracy elektrowni szczytowej na paliwa gazowe w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Niewiński, Grzegorz; Rajewski, AdamCelem pracy było przeanalizowanie ekonomicznych uwarunkowań eksploatacji elektrowni szczytowej opalanej paliwem gazowym w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym. W pracy przeanalizowano strukturę zapotrzebowania na energię elektryczną oraz sposoby jej zaspokojenia ze szczególnym uwzględnieniem źródeł szczytowych. Niedobory mocy można pokryć zarówno przez jej import, redukcję zapotrzebowania u odbiorców końcowych, jak również przez dedykowane jednostki szczytowe. W artykule podjęto próbę wyznaczenia ceny energii elektrycznej, produkowanej przez elektrownię szczytową o mocy ok. 200 MW, przy której inwestycja byłaby opłacalna. Do porównania wybrano dwie technologie bazujące na gazowych turbinach lotniczopochodnych oraz silnikach tłokowych. W każdym z przypadków przeprowadzono analizę techniczno-ekonomiczną zaproponowanego rozwiązania wraz z uproszczoną analizą wrażliwości wybranych parametrów. Dodatkowo uwzględniono możliwości pełnienia usług systemowych takich jak Praca Interwencyjna oraz Operacyjna Rezerwa Mocy. Z przeprowadzonych obliczeń wynika, że jednostkowe koszty produkcji energii elektrycznej w rozpatrywanych elektrowniach znacznie przekraczają osiągalne na rynku ceny energii elektrycznej, jednakże dopłaty, jakie należałoby ponieść na rzecz źródeł szczytowych są znacznie niższe niż koszt redukcji zużycia energii (negawaty), czy też koszty ponoszące przez przemysł na skutek ograniczenia dostaw energii. Dodatkowo świadczenie usług systemowych, w tym regulacji wtórnej częstotliwości znacząco ekonomikę i funkcjonalność zaproponowanych rozwiązań.
- PozycjaZnaczenie Agencji Nieruchomości Rolnych w obrocie ziemią rolną i kształtowaniu konkurencyjności polskiego rolnictwa(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Karwat-Woźniak, BożenaAgencja Nieruchomości Rolnych jest państwową instytucją powierniczą, której Skarb Państwa powierzył wykonywanie prawa własności i innych praw na jego rzecz w stosunku do mienia państwowego w rolnictwie. Agencja realizuje działalność związaną z gospodarowaniem mieniem państwowym, wynikającą z polityki rolnej. Uwzględniając regulacje zawarte w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego (ukur), stanowi instytucję, której wyznaczono pierwszoplanową rolę w obrocie ziemią, a w konsekwencji w kreowaniu rozwoju rolnictwa. Z tego względu zbadano rolę Agencji w tworzeniu i funkcjonowaniu rynku ziemi rolnej, jak również w poprawę struktur rolniczych. Analizę przeprowadzono z perspektywy wpływu działalności Agencji na przemiany struktury obszarowej wynikające z zagospodarowania gruntów skarbowych oraz z ukur. Wnioskowanie przeprowadzono w oparciu o raporty z działalności Agencji i literaturę przedmiotu. Uzyskane wyniki świadczą, że o pozytywnym wkładzie Agencji w tworzeniu rynku ziemi rolnej (zwłaszcza dzierżaw) i poprawie struktury obszarowej. Ten wpływ odnotowano na terenach, gdzie było dużo ziemi skarbowej. W 2003 r. zgodnie z zapisami ukur ANR otrzymała uprawnienia do sprawowania nadzoru nad prywatnym obrotem ziemią. Ingerencja państwa w prywatny obrót ziemią ogranicza jego swobodę, ale jednocześnie daje możliwość aktywnej interwencji w sytuacji sprzedaży ziemi (prawo państwowego pierwokupu i wykupu). W konsekwencji Agencja ma możliwość wpływania na zmniejszanie barier rozwojowych rolnictwa również na terenach z niewielką ilością państwowych gruntów i dużym rozdrobnieniem obszarowym gospodarstw. Dotychczas ten wpływ należy uznać za niewielki. Wynika to form przenoszenia praw własności i praktycznych zasad egzekwowania zapisów ustawowych. W zmianach właścicielskich dominował obrót nierynkowy, a ANR incydentalnie korzystała ze swoich uprawnień.
- PozycjaInstytucjonalne formy wspierania rozwoju spółdzielni socjalnych(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Kawa, Marta; Grzybek, MariaCelem artykułu jest określenie instytucjonalnych form wsparcia w procesie tworzenia i rozwoju spółdzielni socjalnych. W przypadku spółdzielni socjalnych ważna jest instytucjonalizacja wewnętrzna samych spółdzielni, jak również zewnętrzne wsparcie instytucjonalne. Założenie spółdzielni socjalnej stwarza możliwości aktywizacji zawodowej oraz społecznej. Jest to szansa dla osób, które mają małe szanse na znalezienie zatrudnienia oraz w związku ze swoją sytuacją życiową często są wykluczeni społecznie. Spośród przedsiębiorstw o charakterze społecznym spółdzielnia socjalna wyróżnia się szerokim zakresem możliwości pozyskiwania środków finansowych. Założyciele spółdzielni mogą otrzymać wsparcie finansowe na rozpoczęcie działalności z Funduszu Pracy, Europejskiego Funduszu Społecznego, korzystają również ze zwolnień podatkowych. Spółdzielnia socjalna może prowadzić również działalność pożytku publicznego, a przez to ubiegać się o środki publiczne, co w przypadku niektórych przedsiębiorstw społecznych jest niemożliwe. Z przeprowadzonych badania wśród spółdzielni socjalnych działających na terenie woj. podkarpackiego wynika, że najważniejsze instytucje, z którymi współpracują spółdzielnie socjalne to Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej, Urzędy Pracy, organizacje pozarządowe oraz samorządy lokalne. Główne formy wsparcia finansowego, z których skorzystały spółdzielnie to refundacja składek na ubezpieczenie społeczne oraz preferencyjne pożyczki. Praca zespołowa w spółdzielni socjalnej oraz wytrwałość w dążeniu do celu, a także przestrzeganie określonych norm etycznych i zasad, a także egzekwowanie praw i obowiązków dają optymalne efekty w dłuższej perspektywie. Dlatego ważne jest wsparcie instytucjonalne zarówno finansowe jak również doradcze i szkoleniowe w dłuższym czasie. Instytucjonalne formy wspierania rozwoju spółdzielni socjalnych mają istotny wpływ na ich funkcjonowanie.
- PozycjaФормирование экономической безопасности предприятий железнодорожного транспорта Украины в условиях реформирования отрасли(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Рекун, ИванВ статье представлены размышления автора о подходе к экономической безопасности предприятия железнодорожного транспорта Украины в условиях реформирования отрасли. Автор отмечает, что государство должно проводить соответствующую экономическую поли- тику, гарантирующую развитие транспортных предприятий Украины, поскольку именно до- ход гарантирует развитие и безопасность больше, чем ограничения в современной экономике, основанной на знаниях. Особое внимание уделяется экономическим ограничениям безопас- ности транспортных предприятий, поскольку в глобализованном мире важнейшим фактором является конкурентное преимущество.
- PozycjaRady fiskalne jako innowacyjne instytucje budżetowe(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Gajda-Kantorowska, MałgorzataBrak dyscypliny fiskalnej w okresie ostatnich kilku dekad doprowadził do zaostrzenia problemów wynikających z nadmiernego nagromadzenia długu publicznego w wielu krajach. Globalny kryzys finansowy i ekonomiczny w latach 2008–2010 w większości krajów spowodował dodatkowo gwałtowne pogorszenie się wskaźników fiskalnych, a obowiązujące reguły fiskalne okazały się nieefektywne. Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie roli rad fiskalnych jako niezależnych instytucji budżetowych uważanych obecnie za najbardziej innowacyjne i efektywne rozwiązanie prowadzące do ograniczenia ciężaru długu publicznego oraz promowania odpowiedzialności i przejrzystości fiskalnej. W opracowaniu zarysowano również przesłanki i uwarunkowania powołania rad fiskalnych w Polsce. Z przeprowadzonej analizy wynika, że rady fiskalne mogą stanowić efektywne uzupełnienie innych instytucji budżetowych, ponadto przyczynić się do zwiększenia skuteczności reguł fiskalnych ustalonych w sposób numeryczny. Jednak, aby powołanie rady fiskalnej przyczyniło się do zwiększenia dyscypliny budżetowej, instytucja ta powinna posiadać ścisłą niezależność operacyjną i finansową od rządu oraz posiadać zagwarantowany przepisami prawnymi dostęp do wszystkich danych publicznych niezbędnych do oceny projektu budżetu oraz stanu finansów publicznych, przygotowywania niezależnych analiz i prognoz makroekonomicznych, formułowania rekomendacji dotyczących pożądanego charakteru polityki fiskalnej, a także możliwości oszacowania kosztów poszczególnych projektów rządowych czy też stopnia respektowania przez rząd reguł fiskalnych. Wybór typu niezależnych instytucji powinien być dostosowany do rodzaju problemów fiskalnych kraju oraz jego uwarunkowań politycznych włączając w to podstawy konstytucyjne, tradycje legislacyjne oraz zwyczaje polityczne. W warunkach strukturalnych uwarunkowań braku dyscypliny fiskalnej w Polsce, powołanie niezależnej rady fiskalnej przyniosłoby wiele korzyści, jednak efektywność działania tej instytucji będzie ściśle uzależniona od możliwości zapewnienia jej faktycznej niezależności operacyjnej i finansowej.
- PozycjaKontrowersje wokół metod pomiaru instytucji(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Bolonek, RyszardaCelem artykułu jest prezentacja kontrowersji wokół metod pomiarowych instytucji. Podejście instytucjonalne wiąże się z głównymi nurtami teoretycznymi, jakimi są instytucjonalizm i neoinstytucjonalizm, w ramach których pojawiły się kolejne nurty. Obecnie w ramach nurtu nowej ekonomii instytucjonalnej możemy wyróżnić cztery nurty szczegółowe, do których zalicza się: teorię neoinstytucjonalną, ekonomiczną teorię państwa i polityki, neoklasyczną teorię zmian i ewolucji ładu społeczno-ekonomicznego, nową ekonomię polityczną. Zatem podejście instytucjonalne do teorii ekonomii wzbogaciło ją o elementy różnych nauk: socjologii, psychologii, zarządzania, prawa, politologii itd. Każda z tych nauk proponuje odmienną definicję instytucji i stosowną do niej metodę pomiaru. Można zatem sformułować hipotezę, że interdyscyplinarność podstaw teoretycznych instytucji determinuje różnorodność metod pomiarowych instytucji. W związku z tym różnorodne klasyfikacje kryteriów konkurencyjności, przy pomocy których ocenia się instytucje obarczone są błędem. Odmienne teorie dysponują odmiennymi definicjami i stosownymi do nich narzędziami pomiarowymi. Zatem nie można porównywać między sobą mierników socjologicznych z psychologicznymi, politologicznymi, ekonomicznymi, które leżą u podstaw nurtów instytucjonalnych. Z tego wniosek, że kryteria konkurencyjności nie są porównywalne między sobą, choć dana metoda pomiarowa, wywiedziona z konkretnej nauki, daje wyniki porównywalne w skali międzynarodowej.
- PozycjaO potrzebie zmian instytucjonalnych w ochronie zdrowia(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Krzemień, AgnieszkaStan polskiego systemu zdrowotnego nie jest zadowalający. W opracowaniu zwraca się uwagę na potrzebę wprowadzenia zmian instytucjonalnych w systemie ochrony zdrowia w Polsce w kontekście różnych problemów i wyzwań. Do najważniejszych z nich należą: zmieniająca się sytuacja demograficzna (starzenie się społeczeństwa, migracje Polaków za granicę), niedobory kadr medycznych, różnice w ich terytorialnym rozmieszczeniu oraz problem dostępności usług medycznych i występowanie kolejek do specjalistów. Podjęta została również kwestia panującego w ochronie zdrowia konfliktu interesów oraz trudności w uzyskaniu porozumienia dotyczącego charakteru wprowadzanych zmian przez różne grupy interesariuszy. Dokonano przeglądu sposobów finansowania systemu zdrowotnego w Polsce w ujęciu historycznym – począwszy od zakończenia II wojny światowej do powstania w 2003 r. Narodowego Funduszu Zdrowia. Zwrócono też uwagę na problem braku spójności ustaw regulujących polski system ochrony zdrowia i występowanie zjawiska odpowiedzialności rozmytej. Następnie przeanalizowano planowane zmiany w ramach reformy proponowanej przez ministra zdrowia Konstantego Radziwiłła. Ich głównym założeniem jest zmiana modelu finansowania systemu ochrony zdrowia oraz likwidacja Narodowego Funduszu Zdrowia.
- PozycjaRola pracodawcy w kreowaniu zdrowego trybu życia w świetle oczekiwań przedstawicieli generacji milenijnych(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Wojtaszczyk, KatarzynaJakość życia, czyli stopień satysfakcji człowieka z całokształtu jego egzystencji, dotyczy prywatnej i zawodowej sfery życia. Jedną z ważniejszych determinant jakości życia jest zdrowie, które w ponad 50% zależy od stylu życia. Ze względu na fakt, że styl życia jest wypadkową indywidualnych działań podejmowanych przez jednostkę oraz otoczenia, w którym człowiek żyje i pracuje, przyjmuje się, że jedną z ról pracodawcy jest kształtowanie zachowań sprzyjających zdrowiu. Promowanie zdrowego trybu życia ma szczególne znaczenie w przypadku osób młodych, które dopiero wchodzą w dorosłość. Młodzi, zaliczani do tak zwanych pokoleń milenijnych, coraz częściej łączą naukę z pracą zawodową. W związku z tym edukacja zdrowotna młodych jest nie tylko zadaniem rodziców, nauczycieli czy pielęgniarek szkolnych, ale i pracodawców, u których młodzi zdobywają pierwsze doświadczenia zawodowe. Pamiętać należy, na co wskazują rezultaty badań empirycznych, że przedstawicieli generacji milenijnych charakteryzuje niehigieniczny tryb życia oraz zapotrzebowanie na usługi związane z kształtowaniem zdrowego trybu życia. Celem niniejszego opracowania jest określenie oczekiwań młodych osób (przedstawicieli generacji milenijnych) dotyczących roli pracodawcy w kształtowaniu zdrowego stylu życia. Artykuł ma układ teoretyczno-empiryczny. Części teoretyczne powstały na podstawie studiów literaturowych, którymi objęto publikacje poświęcone zdrowemu stylowi życia, promocji zdrowia w miejscu pracy oraz charakterystykom pokoleń milenijnych. Empiryczna część pracy zawiera wyniki badań własnych zrealizowanych w 2017 roku wśród przedstawicieli generacji milenijnych. Rezultaty badawcze dowodzą, że młodzi ludzie nie reprezentują prawidłowych zachowań prozdrowotnych. Jednocześnie oczekują oni od pracodawców angażowania się w promowanie zdrowego trybu życia.
- PozycjaZużycie gazu ziemnego w podziale na województwa(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Cieślik, Tomasz; Górowska, Kamila; Metelska, Klaudia; Szurlej, AdamZ roku na rok obserwuje się wzrost znaczenia gazu ziemnego jako kluczowego paliwa w światowym bilansie energii. Również w Polsce w ostatnich latach systematycznie rośnie udział gazu w bilansie energii. Konieczność dywersyfikacji źródeł dostaw energii, a także ekologiczne walory gazu ziemnego spowodowały zainteresowanie się paliwami gazowymi. Największym odbiorcą błękitnego paliwa w Polsce jest przemysł, który stanowi ok. 50% całkowitego wykorzystania gazu, zaś odbiorcy komunalni stanowią ok. 38% całkowitego zużycia gazu. W artykule przedstawiono istotne czynniki wpływające na zużycie gazu: wpływ uwarunkowań społecznych oraz wpływ poziomu rozwoju infrastruktury w podziale na województwa. Zaobserwowano, iż bezrobocie wpływa na wielkość zużywanego gazu w danym województwie. Można założyć, w świetle przedstawionych danych, że ze wzrostem bezrobocia maleje zużycie gazu. Dodatkowo długość sieci gazowej jest ściśle powiązana ze zużyciem i liczą odbiorców. W tym celu rozbudowuje się sieć, która ma służyć rozprowadzeniu gazu dostarczonego do terminala LNG w Świnoujściu. Przedstawiono zróżnicowane zużycie gazu pomiędzy odbiorcami w mieście oraz na wsi, jak również zauważono znaczne różnice w wykorzystaniu gazu ziemnego. Największy wpływ na zużycie gazu ma temperatura, co potwierdza fakt wykorzystywania gazu przede wszystkim do ogrzewania gospodarstw domowych.
- PozycjaEkonomiczne konsekwencje konfrontacji kapitału i pracy(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Dobija, MieczysławNaukowe postrzeganie kapitału i pracy prowadzi do wniosku, że te pojęcia są komplementarne. Praca będąca transferem kapitału ludzkiego do obiektów pracy jest kategorią mierzalną a jej koncentracja w obiekcie decyduje o jego wartości. Na gruncie zestawu pojęć podstawowych konstytuuje się ekonomia pracy. W artykule rozwija się teorię ekonomii pracy ukazując zasadnicze różnice w stosunku do panującego obecnie monetaryzmu. W konsekwencji formuje się spójna makroekonomia z płacowym równaniem wymiany i kategorią produktywności pracy jako podstawowym miernikiem postępu ekonomicznego.
- PozycjaNiski poziom innowacyjności gospodarki i stopy wzrostu PKB – hipoteza głównego czynnika wyjaśniającego(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Mielcarek, JarosławCelem pracy było uzasadnienie hipotezy, że działalność gospodarcza na masową skalę jest wyposażona w społeczno-subiektywny regulator, którym jest pseudoliberalizm i drugiej hipotezy, że firmanctwo strategiczne jest największą innowacją kapitalizmu pseudoliberalnego. W pracy posłużono się rekonstrukcją cech pseudoliberalizmu oraz wyjaśnianiem funkcjonalno-genetycznym, aby rozwiązać problem upowszechnienie się i utrzymywanie w gospodarce firmanctwa oraz pseudoliberalizmu, jako elementu świadomości społecznej. Wykazano, że łącznie pseudoliberalizm i firmanctwo strategiczne można uznać za główny czynnik wyjaśniający ukształtowania się niskiego poziomu innowacyjności i stopy wzrostu PKB w Polsce. Aby naprawić sytuację potrzebne są reformy, polegające na zmianie kodeksu karnego odnośnie do firmanctwa strategicznego oraz przekształcające słabe państwo w silne państwo „nocnego stróża” i silne państwo interwencyjne, poprawnie spełniającego funkcję alokacyjną, redystrybucyjną i stabilizacyjną. Wymaga to w szczególności przeprowadzenia głębokiej reformy sądownictwa i instytucji mających wpływ na gospodarkę. Najtrudniejszym zadaniem będzie dokonanie przemiany świadomości społecznej, polegającej na zastąpieniu pseudoliberalnego regulatora społeczno-subiektywnego przez składniki odpowiadające idei silnego państwa „nocnego stróża” i idei silnego państwa interwencyjnego. Tylko wtedy mechanizm rynkowy zacznie funkcjonować w sposób prawidłowy.
- PozycjaO potrzebie konsolidacji systemu bezpieczeństwa żywności w Polsce(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Maruszewska, Natalia; Miśniakiewicz, MałgorzataŚwiadomość́ i wymagania konsumentów w zakresie bezpieczeństwa żywności i ochrony zdrowia nieustannie rosną̨. W związku z tym celem systemu urzędowej kontroli żywności powinno być́ zapewnienie konsumentom bezpiecznej żywności o jak najwyższej jakości. Obecnie zewnętrzny nadzór nad zapewnieniem bezpieczeństwa żywności w Polsce pełni w różnym stopniu sześć́ różnych organów. Struktura ta podlega krytyce ze względu na nakładanie się̨ kompetencji poszczególnych instytucji oraz krzyżowanie się̨ kontroli, co stanowi także niedogodność́ dla producentów żywności. Istnieje konieczność zmian w tym względzie. W lipcu 2016 r. rozpoczęto prace nad Projektem ustawy o Państwowej Inspekcji Bezpieczeństwa Żywności, która ma powstać́ z konsolidacji procesów kontrolnych i monitorujących dotychczas istniejących organów. PIBŻ miałaby rozpocząć́ działanie od początku 2018 r. W artykule omówiono założenia tego projektu podkreślając konieczność stworzenia jednolitego, zintegrowanego systemu kontroli bezpieczeństwa i jakości żywności, tym bardziej, iż tego typu zmiany miały już miejsce w niemalże wszystkich krajach członkowskich UE. Zaprezentowano zadania planowanej jednostki centralnej i przedstawiono kontrowersje, jakie się wokół niej pojawiają. Ich wnikliwa analiza i rozstrzygnięcie niejasności ma służyć dopracowaniu i udoskonaleniu projektu. Planowane zmiany z pewnością̨ przyczynią się̨ do skoncentrowania pełnego nadzoru „od pola do stołu” w ramach zadań jednej jednostki, a tym samym do uniknięcia sporów kompetencyjnych. Ważne będzie także wzmocnienie szczebla powiatowego, co ułatwi planowanie działań́ inspekcji.
- PozycjaRola państwa w kształtowaniu innowacyjności gospodarek(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Pohulak-Żołędowska, ElżbietaW niniejszym artykule podjęto dyskusję na temat wpływu Narodowych Systemów Innowacji na dynamikę innowacji przełomowych. Nieskuteczność funkcjonowania mechanizmu rynkowego w środowisku innowacji przełomowych powoduje konieczność ingerencji państwa. Tworzenie NSI to próba stworzenia ram instytucjonalnych mających na celu wsparcie innowacyjności. Koncepcja narodowych systemów innowacji opiera się na założeniu, że innowacyjność poszczególnych krajów opiera się na założeniu, że zrozumienie zależności pomiędzy uczestnikami procesu innowacyjnego leży u podstaw rozwoju technologii. Innowacje i postęp technologiczny są efektem zależności pomiędzy aktorami, którzy produkują, dystrybuują i stosują różne rodzaje wiedzy. Dzięki takim cechom Narodowe Systemy Innowacji mogą stanowić proinnowacyjny instrument dla gospodarek o różnych charakterystykach.
- PozycjaZasadność i skuteczność koordynacji polityki proinnowacyjnej w Polsce na przykładzie nowego mechanizmu NCBR „Wspólne Przedsięwzięcie”(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Kwieciński, LeszekW niniejszym artykule przedstawiono instrument koordynacji polskiej polityki proinnowacyjnej pod nazwą Wspólne Przedsięwzięcie. Ten nowy mechanizm koordynacji polityki publicznej wpisuje się w podejście good governace. Jest on realizowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Głównym celem artykułu jest wskazanie zasadności i płaszczyzn implementacji Wspólnego Przedsięwzięcia z uwzględnieniem uwarunkowań polskich. Autor zaprezentował założenia programu oraz pierwsze jego efekty w postaci uruchomionych już inicjatyw. W polityce publicznej, do której zaliczana jest polityka innowacyjna kluczowym zagadnieniem jest właśnie koordynacja. Wynika ona zarówno z uwarunkowań podmiotowych, jak i przedmiotowych. Wielość aktorów oraz obszarów potencjalnych zastosowań efektów polityki innowacyjnej sprawia, iż wymagane jest współdziałanie podmiotów publiczno-prywatnych, które uzupełniają się zasobami oraz dzielą ryzyko wspólnych przedsięwzięć. Po pierwszych doświadczeniach z realizacji tej inicjatywy wypada wyrazić nadzieję, iż spełni ona zakładane cele, do których zalicza się między innymi: zdywersyfikowanie ryzyka finansowania projektów innowacyjnych, wzrost zaangażowania przedsiębiorstw i jednostek naukowych w działalność innowacyjną czy koordynację polityki proinnowacyjnej na linii centrum –regiony. Wypada wyrazić także przekonanie, że podobne instrumenty będą także kreowane w innych politykach publicznych.
- PozycjaGospodarka zaczyna się w rodzinie – kondycja rodziny a rozwój społeczno-gospodarczy(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Michalski, Michał A.Celem rozważań podjętych w artykule jest ukazanie powiązań oraz przedstawienie badań, które potwierdzają zasadniczy wpływ rodziny na system gospodarczy. Rodzina jest tu rozumiana jako podstawowa instytucja i grupa zarazem, która gwarantuje realizację wielowymiarowego procesu reprodukcji społecznej – począwszy od jej wymiaru demograficznego, przez socjalizacyjny, aż po ekonomiczny. Z tego względu, system gospodarczy – choć często w ekonomii postrzegany jako sfera odrębna od rodziny i prowadzonego przez nią gospodarstwa domowego – de facto istnieje, funkcjonuje i może rozwijać się tylko wówczas, gdy rodziny w obrębie społeczeństwa podejmują i realizują wspomniane wcześniej role. Od tego, z kolei, w jaki sposób to czynią, zależy czy uczestnikami systemu gospodarczego stanie się po pierwsze, odpowiednia (i wystarczająca) liczba przedsiębiorców, pracowników i konsumentów, którzy – po drugie – będą odpowiednio wyposażeni w umiejętności społeczne (miękkie) oraz wiedzę. Zgromadzone w artykule wyniki badań wskazują wyraźnie, że występujące i postępujące, szczególnie w obrębie cywilizacji zachodniej, procesy dekompozycji małżeństwa i rodziny istotnie oddziałują na kondycję gospodarki. Okazuje się bowiem, że z jednej strony rosnący odsetek rozwodów i związany z tym zjawiskiem rozpad rodzin, a z drugiej malejąca liczba małżeństw, wzrost liczby przypadków kohabitacji oraz urodzeń pozamałżeńskich mają istotny wpływ na jakość socjalizacji dzieci i młodzieży. Okazuje się bowiem, jak wskazują m.in. badania Jamesa J. Heckmana, że najbardziej efektywnym pod względem rozwoju umiejętności miękkich (non-cognitive skills) oraz osiągnieć edukacyjnych środowiskiem jest trwała i pełna rodzina. Rekomendacje i wnioski zawarte w artykule zwracają uwagę na znaczenie świadomości powyżej ukazanych zależności nie tylko dla polityki społecznej (i rodzinnej w jej obrębie), ale także dla tworzenia i realizowania polityki gospodarczej.
- PozycjaZarządzanie wiedzą i potencjał społeczny organizacji w kontekście jej rozwoju(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Lelek, KarolinaLudzie stanowią nieodłączny oraz niezastąpiony element każdego przedsiębiorstwa. Jednak nie zawsze stwierdzenie to było takie oczywiste. Często sukces organizacji przypisywany był jedynie produktom, będącym wyrobami danego przedsiębiorstwa, a jego miernikiem były wyłącznie dane liczbowe obrazujące kondycję finansową organizacji. Ostatnie dziesięciolecia zmieniły pogląd na ten temat. Obecnie o sukcesie przedsiębiorstwa oraz jego rozwoju decydują nie tylko dane liczbowe, ale przede wszystkim ludzie. Kadry zarządzające zwracają coraz większą uwagę na kształcenie swoich pracowników, dbanie o ich kondycję psychofizyczną, czy przywiązanie do miejsca pracy. Takie podejście buduje wśród menadżerów przekonanie o konieczności zarządzania przedsiębiorstwem skoncentrowanym na pracownikach i ich rozwoju. W niniejszym artykule podjęto próbę pokazania teoretycznego wpływu, jaki ma zarządzanie wiedzą oraz potencjał społeczny organizacji na jej rozwój. W pierwszej kolejności autorka wskazała niektóre z dostępnych w literaturze przedmiotu definicji wiedzy oraz jej cech charakterystycznych. Następnie zostały przedstawione definicje zarządzania wiedzą wraz z korzyściami, które widoczne są dla przedsiębiorstwa stosującego tę koncepcję. Druga część artykułu dotyczy potencjału społecznego. Zostały w niej zawarte definicje tego pojęcia wraz z elementami, które o nim decydują. Autorka artykułu przytoczyła także działania systemowe, które podejmują przedsiębiorstwa skupiające się właśnie na swoim potencjale społecznym. Zostały wymienione oraz pokrótce opisane takie zagadnienia jak: organizacja ucząca się, zarządzanie kompetencjami pracowników, system komunikacji wewnętrznej, sieć organizacyjna, system telepracy (elastyczne zatrudnienie).