Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 54(2)/2018

URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/3727

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 36

Wpływ instytucji formalnych i nieformalnych na działalność innowacyjną polskich przedsiębiorstw sektora MSP
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Godlewska, Małgorzata
Sektor małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce (inaczej niż np. w Stanach Zjednoczonych) jest znacznie mniej aktywny, jeśli chodzi o podejmowanie działalności innowacyjnej, niż przedsiębiorstwa duże. Małe i średnie przedsiębiorstwa podejmując działalność innowacyjną borykają się z wieloma problemami generowanymi przez ich otoczenie, a związanymi z ich małą skalą działalności, jak problemy dotyczące braku wewnętrznych i zewnętrznych środków finansowych na nakłady na innowacje. Ponadto ponoszone przez małe i średnie przedsiębiorstwa nakłady na innowacje dotyczą w przeważającej mierze inwestycji w środki trwałe, jak budynki i budowle, czy środki transportu i maszyny, a nie działalności badawczo-rozwojowej. Ponadto z racji na niski współczynnik przetrwania na rynku, w okresie pierwszych pięciu lat małe i średnie przedsiębiorstwa nie są w stanie prowadzić działalności innowacyjnej bez wsparcia ze strony instytucji formalnych i nieformalnych. Celem niniejszego artykułu, w oparciu o badania statystyczne GUS i PARP za lata 2004–2015, jest wskazanie na kluczowe obszary, w których współpraca pomiędzy instytucjami formalnymi i nieformalnymi w zakresie działalności innowacyjnej małych i średnich przedsiębiorstw, da efekt synergii w postaci wzrostu innowacyjności polskiej gospodarki narodowej. Współpraca instytucji formalnych z instytucjami nieformalnymi ma wpływ zarówno na tworzenie środowiska sprzyjającego rozwojowi przedsiębiorczości, jak i działalności innowacyjnej. Instytucje formalne mogą wpływać na wyższy poziom wydatków małych i średnich przedsiębiorstw na działalność B+R poprzez zwiększenie dostępności wsparcia nakładów na B+R w ramach dotacji, grantów czy ulg podatkowych, jak i zapewnienie stabilności otoczenia prawnego oraz ochrony praw własności intelektualnej. Natomiast instytucje nieformalne stymulują oddolną energię przedsiębiorczości, kreatywności i innowacyjności poprzez kulturowy system norm sprzyjających podejmowaniu ryzyka, indywidualizmowi, współpracy i samorealizacji.
Ekonomiczne konsekwencje konfrontacji kapitału i pracy
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Dobija, Mieczysław
Naukowe postrzeganie kapitału i pracy prowadzi do wniosku, że te pojęcia są komplementarne. Praca będąca transferem kapitału ludzkiego do obiektów pracy jest kategorią mierzalną a jej koncentracja w obiekcie decyduje o jego wartości. Na gruncie zestawu pojęć podstawowych konstytuuje się ekonomia pracy. W artykule rozwija się teorię ekonomii pracy ukazując zasadnicze różnice w stosunku do panującego obecnie monetaryzmu. W konsekwencji formuje się spójna makroekonomia z płacowym równaniem wymiany i kategorią produktywności pracy jako podstawowym miernikiem postępu ekonomicznego.
Gospodarstwa opiekuńcze odpowiedzią na potrzebę społeczną
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Chmielewska, Barbara
Społeczeństwo polskie i europejskie starzeje się, co oznacza, że coraz więcej osób będzie wymagało stałej lub czasowej opieki. Według danych GUS osoby w wieku emerytalnym stanowiły w 2015 r. ok. 1/5 polskiego społeczeństwa. Prognozy demograficzne przewidują wzrost tego wskaźnika. Wobec pogłębiającego się procesu starzenia się ludności, coraz bardziej odczuwanym problemem jest alienacja osób w wieku emerytalnym. Odpowiedzią na potrzeby seniorów może być rozszerzenie zakresu opieki w drodze rozwoju nowych rozwiązań instytucjonalnych. Przykładem takiego rozwiązania są wprowadzane w Polsce − wzorem rozwiniętych gospodarczo państw UE, m.in. Holandii − gospodarstwa opiekuńcze. Gospodarstwa Opiekuńcze wpisują się w politykę senioralną, będącą odpowiedzią na potrzebę społeczną, jaką jest włączenie społeczne osób starszych, chorych, potrzebujących wsparcia. Osoby starsze, często samotne, potrzebują zachęty w kierunku aktywizacji społecznej, wręcz pokazania wzorca zmian. Brak integracji dotyczy zwłaszcza wielu wsi okołomiejskich. Celem opracowania jest, poza identyfikacją problemu, analiza i ocena polityki senioralnej oraz propozycje nowych instrumentów polityki społecznej i zdrowotnej służących podtrzymaniu aktywności osób starszych oraz ich społecznemu włączeniu. Opracowanie zawiera konkretne przykłady skutecznej polityki senioralnej realizowanej z powodzeniem w innych krajach Unii Europejskiej oraz przykłady aktywizacji poprzez organizowanie spotkań seminaryjno-warsztatowych o charakterze integracyjnym. Takie formy działania służą nawiązaniu i utrzymywaniu kontaktów oraz poprawie jakości życia. Obecnie kilkanaście polskich gospodarstw agroturystycznych poszerzyło swoją ofertę o usługi opiekuńcze dla osób starszych. Taka forma działalności jest nie tylko odpowiedzią na potrzeby seniorów, ale także sposobem na poprawę finansową rodziny, związanej z rolnictwem m.in. poprzez dywersyfikację źródeł dochodów.
Kontrowersje wokół metod pomiaru instytucji
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Bolonek, Ryszarda
Celem artykułu jest prezentacja kontrowersji wokół metod pomiarowych instytucji. Podejście instytucjonalne wiąże się z głównymi nurtami teoretycznymi, jakimi są instytucjonalizm i neoinstytucjonalizm, w ramach których pojawiły się kolejne nurty. Obecnie w ramach nurtu nowej ekonomii instytucjonalnej możemy wyróżnić cztery nurty szczegółowe, do których zalicza się: teorię neoinstytucjonalną, ekonomiczną teorię państwa i polityki, neoklasyczną teorię zmian i ewolucji ładu społeczno-ekonomicznego, nową ekonomię polityczną. Zatem podejście instytucjonalne do teorii ekonomii wzbogaciło ją o elementy różnych nauk: socjologii, psychologii, zarządzania, prawa, politologii itd. Każda z tych nauk proponuje odmienną definicję instytucji i stosowną do niej metodę pomiaru. Można zatem sformułować hipotezę, że interdyscyplinarność podstaw teoretycznych instytucji determinuje różnorodność metod pomiarowych instytucji. W związku z tym różnorodne klasyfikacje kryteriów konkurencyjności, przy pomocy których ocenia się instytucje obarczone są błędem. Odmienne teorie dysponują odmiennymi definicjami i stosownymi do nich narzędziami pomiarowymi. Zatem nie można porównywać między sobą mierników socjologicznych z psychologicznymi, politologicznymi, ekonomicznymi, które leżą u podstaw nurtów instytucjonalnych. Z tego wniosek, że kryteria konkurencyjności nie są porównywalne między sobą, choć dana metoda pomiarowa, wywiedziona z konkretnej nauki, daje wyniki porównywalne w skali międzynarodowej.
Uczelnia nowej generacji – redefinicja instytucjonalna uczelni
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Hnatyszak, Olga
Występująca w obecnej postaci instytucja uczelni boryka się z wieloma ograniczeniami i problemami, których głównym powodem były liczne zmiany zachodzące w środowisku jej funkcjonowania (polityka edukacyjna i gospodarcza państwa, konkurencja, kształt rynku usług edukacyjnych itp.). Najważniejsze z tych problemów to deinstytucjonalizacja misji badawczej i koncentracja pracowników naukowych na dydaktyce, orientacja uczelni na wskaźniki ilościowe, na których dotychczas opierały się mechanizmy finansowania z budżetu państwa, obniżenie rygorów kultury akademickiej oraz konserwatyzm środowiska uczelnianego i niechęć do wprowadzenia zmian. Jako rozwiązanie tych problemów pojawia się wizja uczelni nowej generacji – współczesnego uniwersytetu, który ciągle się rozwija i doskonali w swoim dążeniu do ideału. Jest on organizacją inteligentną, podporządkowaną wiedzy, w związku z czym funkcjonuje w modelu hybrydowym, przejmując najlepsze cechy modeli klasycznego i przedsiębiorczego. Jest to zdefiniowana na nowo instytucja uczelni, która dzięki reinstytucjonalizacji misji badawczej i osiągnięciu równowagi pomiędzy misją dydaktyczną a naukową, rewizji akademickich postaw, norm i zachowań oraz umiejętności szybkiego dostosowania się do dynamicznie zmieniających się potrzeb i oczekiwań otoczenia sprawnie funkcjonuje i skutecznie realizuje swoją misję. Tutaj obok dwóch wyżej wspomnianych misji szkoły wyższych pojawia się ważna „trzecia misja”, której realizacja pozwala rozwijać przedsiębiorczość akademicką, zwiększać autonomię uczelni, oraz pełnić ważną rolę w rozwoju społecznym oraz gospodarczym poprzez prowadzenie działalności innowacyjno-wdrożeniowej.
Transfery finansowane z budżetu państwa na ochronę zabytków w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Sołtyk, Piotr
Celem opracowania jest ukazanie dotacji jako źródła finansowania systemu ochrony zabytków w Polsce. Przyjęto tezę, iż jednym z wielu czynników przesądzających o niwelowaniu negatywnych zjawisk w obecnym stanie systemu zabytków jest zdolność państwa do finansowania zasobu zabytków. Należy stwierdzić, że ostatnim okresie czasu nastąpił wzrost wykonanych wydatków w budżecie państwa w cz. 24 KiODN. Weryfikacja danych liczbowych pochodzących z opracowań Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego prowadzi do wniosku, iż w wydatkach na ochronę zabytków przeważają wydatki bieżące zaś udział wydatków majątkowych jest niestety niepokaźny.
Economic growth in the EMU before and after 1999
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Młodkowski, Paweł
This paper deals with economic growth in the Eurozone before and after 1999. The economic integration process led to the finalizing of initiatives that started at the end of the 1950s with the Rome Treaty and Coal&Steel Community. The introduction of the euro in the 1999 affected countries that substituted their national monies for the common currency. A question emerges; whether this last step in economic integration contributed in any manner to changes in the pace of accumulation of national wealth? The literature on growth offers a wide pattern of factors that could be responsible for GDP developments. Some of the most prominent factors were present in the focus group due to the EU’s membership and euro introduction. Trying to answer the question about growth effects in the Eurozone, a simple statistical test for mean equality in two populations (with normal distribution) was employed. The weighted average GDP per capita growth rate was tested to examine if it was statistically different in the Eurozone before and after 1999. It turned out that it was not justified at a p=0.05% confidence level to reject the hypothesis that average growth rates were not statistically different. Concluding on this result calls for the following interpretation. Introducing the euro in 1999 did not contribute in a significant manner to changing the average growth rate in the EMU. However, having a common currency in operation may have seemed neutral for economic growth at that time. Referring to the literature allows us to claim that postulated gains to economic growth materialized at earlier stages of integration. The real effects of the euro seem to have a much more subtle nature.
Rady fiskalne jako innowacyjne instytucje budżetowe
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Gajda-Kantorowska, Małgorzata
Brak dyscypliny fiskalnej w okresie ostatnich kilku dekad doprowadził do zaostrzenia problemów wynikających z nadmiernego nagromadzenia długu publicznego w wielu krajach. Globalny kryzys finansowy i ekonomiczny w latach 2008–2010 w większości krajów spowodował dodatkowo gwałtowne pogorszenie się wskaźników fiskalnych, a obowiązujące reguły fiskalne okazały się nieefektywne. Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie roli rad fiskalnych jako niezależnych instytucji budżetowych uważanych obecnie za najbardziej innowacyjne i efektywne rozwiązanie prowadzące do ograniczenia ciężaru długu publicznego oraz promowania odpowiedzialności i przejrzystości fiskalnej. W opracowaniu zarysowano również przesłanki i uwarunkowania powołania rad fiskalnych w Polsce. Z przeprowadzonej analizy wynika, że rady fiskalne mogą stanowić efektywne uzupełnienie innych instytucji budżetowych, ponadto przyczynić się do zwiększenia skuteczności reguł fiskalnych ustalonych w sposób numeryczny. Jednak, aby powołanie rady fiskalnej przyczyniło się do zwiększenia dyscypliny budżetowej, instytucja ta powinna posiadać ścisłą niezależność operacyjną i finansową od rządu oraz posiadać zagwarantowany przepisami prawnymi dostęp do wszystkich danych publicznych niezbędnych do oceny projektu budżetu oraz stanu finansów publicznych, przygotowywania niezależnych analiz i prognoz makroekonomicznych, formułowania rekomendacji dotyczących pożądanego charakteru polityki fiskalnej, a także możliwości oszacowania kosztów poszczególnych projektów rządowych czy też stopnia respektowania przez rząd reguł fiskalnych. Wybór typu niezależnych instytucji powinien być dostosowany do rodzaju problemów fiskalnych kraju oraz jego uwarunkowań politycznych włączając w to podstawy konstytucyjne, tradycje legislacyjne oraz zwyczaje polityczne. W warunkach strukturalnych uwarunkowań braku dyscypliny fiskalnej w Polsce, powołanie niezależnej rady fiskalnej przyniosłoby wiele korzyści, jednak efektywność działania tej instytucji będzie ściśle uzależniona od możliwości zapewnienia jej faktycznej niezależności operacyjnej i finansowej.
Niski poziom innowacyjności gospodarki i stopy wzrostu PKB – hipoteza głównego czynnika wyjaśniającego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Mielcarek, Jarosław
Celem pracy było uzasadnienie hipotezy, że działalność gospodarcza na masową skalę jest wyposażona w społeczno-subiektywny regulator, którym jest pseudoliberalizm i drugiej hipotezy, że firmanctwo strategiczne jest największą innowacją kapitalizmu pseudoliberalnego. W pracy posłużono się rekonstrukcją cech pseudoliberalizmu oraz wyjaśnianiem funkcjonalno-genetycznym, aby rozwiązać problem upowszechnienie się i utrzymywanie w gospodarce firmanctwa oraz pseudoliberalizmu, jako elementu świadomości społecznej. Wykazano, że łącznie pseudoliberalizm i firmanctwo strategiczne można uznać za główny czynnik wyjaśniający ukształtowania się niskiego poziomu innowacyjności i stopy wzrostu PKB w Polsce. Aby naprawić sytuację potrzebne są reformy, polegające na zmianie kodeksu karnego odnośnie do firmanctwa strategicznego oraz przekształcające słabe państwo w silne państwo „nocnego stróża” i silne państwo interwencyjne, poprawnie spełniającego funkcję alokacyjną, redystrybucyjną i stabilizacyjną. Wymaga to w szczególności przeprowadzenia głębokiej reformy sądownictwa i instytucji mających wpływ na gospodarkę. Najtrudniejszym zadaniem będzie dokonanie przemiany świadomości społecznej, polegającej na zastąpieniu pseudoliberalnego regulatora społeczno-subiektywnego przez składniki odpowiadające idei silnego państwa „nocnego stróża” i idei silnego państwa interwencyjnego. Tylko wtedy mechanizm rynkowy zacznie funkcjonować w sposób prawidłowy.
O potrzebie konsolidacji systemu bezpieczeństwa żywności w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Maruszewska, Natalia; Miśniakiewicz, Małgorzata
Świadomość́ i wymagania konsumentów w zakresie bezpieczeństwa żywności i ochrony zdrowia nieustannie rosną̨. W związku z tym celem systemu urzędowej kontroli żywności powinno być́ zapewnienie konsumentom bezpiecznej żywności o jak najwyższej jakości. Obecnie zewnętrzny nadzór nad zapewnieniem bezpieczeństwa żywności w Polsce pełni w różnym stopniu sześć́ różnych organów. Struktura ta podlega krytyce ze względu na nakładanie się̨ kompetencji poszczególnych instytucji oraz krzyżowanie się̨ kontroli, co stanowi także niedogodność́ dla producentów żywności. Istnieje konieczność zmian w tym względzie. W lipcu 2016 r. rozpoczęto prace nad Projektem ustawy o Państwowej Inspekcji Bezpieczeństwa Żywności, która ma powstać́ z konsolidacji procesów kontrolnych i monitorujących dotychczas istniejących organów. PIBŻ miałaby rozpocząć́ działanie od początku 2018 r. W artykule omówiono założenia tego projektu podkreślając konieczność stworzenia jednolitego, zintegrowanego systemu kontroli bezpieczeństwa i jakości żywności, tym bardziej, iż tego typu zmiany miały już miejsce w niemalże wszystkich krajach członkowskich UE. Zaprezentowano zadania planowanej jednostki centralnej i przedstawiono kontrowersje, jakie się wokół niej pojawiają. Ich wnikliwa analiza i rozstrzygnięcie niejasności ma służyć dopracowaniu i udoskonaleniu projektu. Planowane zmiany z pewnością̨ przyczynią się̨ do skoncentrowania pełnego nadzoru „od pola do stołu” w ramach zadań jednej jednostki, a tym samym do uniknięcia sporów kompetencyjnych. Ważne będzie także wzmocnienie szczebla powiatowego, co ułatwi planowanie działań́ inspekcji.
Rolnicy i przedsiębiorcy – indywidualne działanie i dwie drogi rozwoju
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Szczygieł, Elżbieta; Piecuch, Teresa
Przedmiotem artykułu jest analiza użyteczność dochodów uzyskiwanych przez gospodarstwa domowe rolników i przedsiębiorców. Artykuł prezentuje wyniki badania w oparciu o dane nieidentyfikowane pochodzące z badań budżetów gospodarstw domowych GUS. Celem niniejszego artykułu jest porównanie indywidualnego działania gospodarstw w wymiarze ekonomicznym odnoszącym się do dochodu i kierunków jego dystrybucji, by na tej podstawie wnioskować o ewentualnym podobieństwie i zakładanych różnicach w sposobie rozwoju tych dwóch typów gospodarstw. Wyniki badań zostały poddane analizie statystycznej obejmującej estymację parametrów funkcji użyteczności dochodu w oparciu o model B.M.S. van Praaga z wykorzystaniem dopasowania do rozkładu log-normalnego. Uzyskane wyniki potwierdziły prawidłowość zakładanych hipotez o różnych drogach rozwoju gospodarstw.
Rola państwa w kształtowaniu innowacyjności gospodarek
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Pohulak-Żołędowska, Elżbieta
W niniejszym artykule podjęto dyskusję na temat wpływu Narodowych Systemów Innowacji na dynamikę innowacji przełomowych. Nieskuteczność funkcjonowania mechanizmu rynkowego w środowisku innowacji przełomowych powoduje konieczność ingerencji państwa. Tworzenie NSI to próba stworzenia ram instytucjonalnych mających na celu wsparcie innowacyjności. Koncepcja narodowych systemów innowacji opiera się na założeniu, że innowacyjność poszczególnych krajów opiera się na założeniu, że zrozumienie zależności pomiędzy uczestnikami procesu innowacyjnego leży u podstaw rozwoju technologii. Innowacje i postęp technologiczny są efektem zależności pomiędzy aktorami, którzy produkują, dystrybuują i stosują różne rodzaje wiedzy. Dzięki takim cechom Narodowe Systemy Innowacji mogą stanowić proinnowacyjny instrument dla gospodarek o różnych charakterystykach.
Polityka podatkowa państwa a nierówności społeczne
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Wiatrowski, Piotr
Zadaniem państwa jest wyrównywanie szans życiowych różnych grup społecznych, szczególnie jeśli art. 20 Konstytucji deklaruje ustrój gospodarczy Rzeczypospolitej Polskiej jako społeczną gospodarkę rynkową. Działania rynku winny podlegać korekcie i obowiązkiem państwa jest prowadzenie polityki podatkowej, mającej na celu niwelowanie nadmiernych nierówności przez redystrybucję dochodu narodowego. Wymaga tego również zasada sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji). Niestety, w Polsce system podatkowy ma charakter degresywny, a bogaci płacą proporcjonalnie niższe podatki od uboższych obywateli. Rozwarstwienie dochodowe po opodatkowaniu jest większe niż przed nim, zaś redystrybucja następuje od biednych do bogatych. W skali świata osiem najbogatszych osób dysponuje takim samym majątkiem co biedniejsza połowa ludzkości. Nierówności można łagodzić m.in. poprzez większą progresję podatków dochodowych. Niestety obecnie brak jest możliwości prowadzenia przez państwa skutecznej polityki redystrybucji majątkowej z uwagi na globalizację rynków finansowych, ucieczkę kapitałów do rajów podatkowych, co prowadzi do pauperyzacji klasy średniej, a państwa z powodu optymalizacji podatkowej nie są w stanie pokryć rosnących deficytów budżetowych. T. Piketty rozwiązanie kwestii rosnących nierówności widzi we wprowadzeniu globalnego, progresywnego podatku od indywidualnego majątku za pomocą specjalnie powołanych demokratycznych instytucji o charakterze globalnym.
Czy możliwe jest przezwyciężenie problemu marnotrawstwa żywności?
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Marszałek, Agnieszka
Celem niniejszego artykułu jest omówienie problemu strat i marnotrawstwa żywności, który w obecnych czasach osiągnął tak wysoki poziom, iż mówić można o jego globalnym charakterze. Zjawisko to występuje na całej długości łańcucha rolno-spożywczego, tj. „od pola do stołu konsumenta”. Według raportu FAO, rocznie na świecie stratom ulega 1,3 mld ton żywności, która zgodnie z jej naturalnym przeznaczeniem, mogłaby zostać spożyta. Problem ten dotyczy również Polski, gdzie co roku marnuje się ok. 9 mln ton jedzenia. Paradoksem jest to, że równocześnie duża część populacji na Ziemi żyje poniżej granicy ubóstwa, przez co nie ma ona dostępu do wystarczającej ilości zdrowej, odpowiednio zbilansowanej żywności. Marnowanie jedzenia implikuje wyłącznie negatywne skutki, które ująć można w trzech następujących kategoriach: środowiskowe, ekonomiczne, jak i społeczne. W związku z tak ogromną skalą marnotrawstwa żywności zarówno na poziomie światowym, europejskim, jak i krajowym podejmowane są liczne inicjatywy oraz przygotowywane projekty celem walki z tym problemem. Z pewnością nie da się go całkowicie przezwyciężyć, jednak znając przyczyny tego zjawiska, możliwe jest ich ograniczenie. Jednym ze sposobów zapobiegania stratom i marnotrawstwu jedzenia jest przekazywanie żywności na cele społeczne. Instytucją charytatywną, która pełni ważną rolę w procesie pozyskiwania niehandlowych produktów spożywczych na rzecz ubogich są wyspecjalizowane organizacje, zwane Bankami Żywności. Ponadto istotne są działania mające na celu zwiększenie świadomości społeczeństw oraz dążenia w kierunku ograniczenia konsumpcjonizmu. Redukcja strat żywności w całym łańcuchu rolno-spożywczym oraz zrównoważone wybory konsumentów, zgodnie z zaleceniami FAO i WHO przyczynią się do poprawy bezpieczeństwa żywnościowego i ekologicznego.
Nowa ekonomia strukturalna w kontekście rozwoju zintegrowanego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Woźniak, Michał Gabriel
Dyskurs artykułu jest oparty na założeniu, że PKB per capita nie jest celem rozwoju, lecz środkiem jego realizacji. Z tego powodu autor postuluje badanie pułapki średniego dochodu z punktu widzenia szeroko rozumianego rozwoju, czyli zdolności gospodarki krajowej do redukowania luki rozwojowej pod względem jakości życia obywateli w stosunku do krajów wysoko rozwiniętych. W tym kontekście autor wskazuje na brak wystarczająco pozytywnych następstw modernizacji gospodarki Polski dla jakości życia obywateli, konwergencji pod względem wydajności pracy i technologicznej. Również z tej perspektywy prowadzona jest w tym artykule krytyczna analiza „recept” ekonomii rozwoju zalecanych krajom rozwijającym się. Analizowane są tu przewagi komparatywne jako narzędzie doganiania, zalecenia ekonomii strukturalnej i Michała Kaleckiego teorii wzrostu oraz endogenicznej teorii wzrostu i konsensusu głównego nurtu ekonomii. Szczególne miejsce poświęca się jednak zaleceniom Nowej Ekonomii Strukturalnej, które poddano krytycznej analizie z punktu widzenia ’doganiania’ w całej przestrzeni rozwoju zintegrowanego.
Godziwa płaca minimalna jako determinanta zintegrowanego rozwoju
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Oliwkiewicz, Barbara
Celem opracowania jest przedstawienie i próba oszacowania minimalnego wynagrodzenia godziwego na poszczególnych poziomach kształcenia w Polsce jako jednej z determinant zintegrowanego rozwoju. W istocie rozwoju zintegrowanego znacząca jest zarówno indywidualna ekonomiczna sytuacja jednostki jak i otoczenie polityczne, prawno-instytucjonalne, społeczne, kulturalne, w którym żyje. Godziwa płaca minimalna to taka, która chroni kapitał ludzki przed rozproszeniem, rekompensuje jego ubytki spowodowane istotą życia oraz umożliwia odtworzenie kapitału ludzkiego poprzez wychowanie i wykształcenie swoich dzieci. Człowiek gromadzi i zwiększa swój osobisty kapitał w trakcie całego życie od dnia narodzin do momentu podjęcia pierwszej pracy zawodowej. Zasady opłacania kapitału ludzkiego warunkuje natura kapitału. Kapitał ludzki to kapitał ucieleśniony w zasobach ludzkich. Kapitał nie powstaje z niczego i ma swoje źródła, które umożliwiają jego wycenę w jednostkach pieniężnych. Na wartość kapitału ludzkiego składają się skapitalizowane koszty utrzymania i skapitalizowane koszty profesjonalnej edukacji w przypadku osób legitymujących się wyższym wykształceniem. Kapitał ulokowany w człowieku pomniejsza się na skutek choroby, wypadków, bezrobocia, wojen i innych zdarzeń losowych. Kapitał ludzki pracownika ulega rozproszeniu również w efekcie wysiłku związanego z wykonywaną pracą, a także w związku z upływającym czasem. Wynagrodzenie jest rekompensatą tego ubytku. Wielkość wynagrodzenia winna wynikać z zastosowania stałej ekonomicznej potencjalnego wzrostu. Dotychczasowe badania empiryczne potwierdzają, że stała ta kształtuje się na poziomie około 8% w skali roku. W sytuacji, kiedy poziom opłacenia kapitału spadnie poniżej 8-procentowej stałej ekonomicznej wartość kapitału ludzkiego pracowników będzie się zmniejszać. Jest to zjawisko odczuwalne przez osoby zatrudnione, rodzi poczucie krzywdy i niesprawiedliwości, które następnie wywołują napięcia i niezadowolenia społeczne.
Regionalizm w teorii i praktyce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Leśniak-Moczuk, Krystyna
Artykuł poświęcony jest zagadnieniu regionalizmu w kontekstach teoretycznych i praktycznych. Zdefiniowano pojęcia region i sposoby jego delimitacji oraz regionalizm w aspekcie historycznym, ideologicznym i politologicznym. Przedstawiono trzy perspektywy regionalizmu, przedmiotowe i podmiotowe ujęcie regionalizmu, opisano cztery wymiary idei regionalizmu, dokonano klasyfikacji koncepcji regionalizmu, wyjaśniono pojęcie postawy regionalistycznej. Zwrócono uwagę na aspekty funkcjonowania regionalizmu w społeczeństwie informacyjnym i obszary wykorzystania Internetu dla rozwoju działań ruchów regionalnych. W części empirycznej poddano analizie przykład pochodzący z autorskich badań sondażowych zrealizowanych w populacji mieszkańców Rzeszowa. Wybór tego miasta łączy się z działalnością Towarzystwa Przyjaciół Rzeszowa, jako jednego ze starszych i prężnie działających ruchów regionalnych na Podkarpaciu. Zaprezentowano wyniki badań dotyczące motywacji i pochodzenia imigrantów do miasta wojewódzkiego, oceny kierunków rozwoju Rzeszowa na tle innych miast oraz rankingu nowych inwestycji. Przedstawiono osiągnięcia rozwoju miasta w aspekcie gospodarczym, kulturalnym, społecznym i ekologicznym widoczne w zestawieniu nagród i laurów zdobytych przez władze miasta w konkursach i rankingach w skali ogólnoświatowej, europejskiej, krajowej i regionalnej.
Proces szkoleń w rozwoju kapitału ludzkiego na przykładzie polskich organizacji
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Kaczmarczyk-Kuruc, Sabina
W zmieniającym się otoczeniu oraz globalnej gospodarce wolnorynkowej, niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizacji jest nieustanny, ciągły rozwój pracowników. Ludzie i ich kompetencje stanowią największy kapitał firmy. Organizacje w coraz większym stopniu zwracają uwagę na doskonalenie kwalifikacji pracowniczych, jak również dążą do możliwie jak największego ich wykorzystania w osiąganiu zaplanowanych celów. Jedną z metod kształcenia personelu jest coaching pracowniczy. Coaching jest formą partnerskiej relacji pomiędzy kierownikiem (coach – trener), a podwładnymi mu pracownikami. Układ ten umożliwia wzajemne dzielenie się wiedzą, co w konsekwencji przyczynia się do podwyższenia kwalifikacji pracowników, efektywności pracy oraz tworzenia się inteligentnych (uczących się) organizacji. Kierownicy liniowi poprzez udzielanie fachowych porad oraz tworzenie atmosfery wzajemnego zaufania, przyczyniają się do szybszej i skutecznej identyfikacji oraz wyeliminowania problemów pojawiających się w organizacji. Skuteczność metody wymaga od kierowników pewnych umiejętności w zakresie obserwowania i diagnozowania otaczającej rzeczywistości. Stąd coaching jest formą rozwoju zarówno pracowników, jak i kierowników. Celem artykułu jest charakterystyka procesu szkoleń na przykładzie polskich organizacji. W części teoretycznej omówiono coaching jako jedną ze stosowanych metod doskonalenia kompetencji personelu. Następnie, analizując dane GUS z 2010 r., przedstawiono poziom realizacji procesu kształcenia w polskich przedsiębiorstwach. W ostatniej części scharakteryzowano Krajowy Fundusz Szkoleniowy jako wsparcie organizacji ze strony państwa w procesie podwyższania poziomu wykształcenia pracowników.
Perspectives of transformational shifts in Ukraine and Poland through the prism of values survey
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Zhurauliou, Aliaksei; Gerasymenko, Sergiy
The article is devoted to the Values Survey in Ukraine and Poland. The assessment of economic transformation should be comprehensive and the prism of values might give a deeper insight on country’s development. The values are important as in both countries it’s the people who vote and select the leaders who decide what way to rule the country We have selected some of the polls that we think are determining the institutional environment in Ukraine and for definition of the trajectory of the transformation of the national economy. It should be noted that the results are presented for Ukraine back in 2011, which, in our opinion, makes it possible to fundamentally assess historical events in Ukraine starting in 2013. For Poland the data comes from 2012. The research is divided into thematic sections – family, politics, children, upbringing, religion, etc., and respondents are differentiated by sex and age. In all tables the total number of respondents is 1500 for Ukraine and 966 for Poland. Thus, the prospects for the development of the national economy of Ukraine and Poland are evaluated through the prism of the study of values. The transition from extractive institutions to inclusive ones is complicated by the low level of public confidence in official institutions, the low involvement of the population in the activities of the authorities, political parties, etc. The low level of financial convergence, together with low confidence in banks, makes it impossible to develop the country’s financial system, poses a threat to national economic security, and so on. At the level of official statistics, in our opinion, it is advisable to implement the concept of institutional statistics – the official statistics sector, which explores the “rules of the game”.
Koncepcje nowelizacji ustawodawstwa ograniczającego dług publiczny i zarządzanie długiem
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Klukowski, Leszek
W okresie ostatnich kilkunastu lat (2004–2016) wystąpił niekorzystny kierunek zmian w zakresie poziomu deficytu i długu sektora finansów publicznych (SFP). Za najważniejsze należy uznać: – długotrwałe, znaczne przekraczanie poziomu 3% relacji deficyt/PKB (przekroczenia na poziomie 7,3% w latach 2009, 2010), – przekraczanie poziomu 50% relacji dług/PKB w roku 2010, a w roku 2013 również progu 55%, – ponad trzykrotny wzrost zadłużenia w okresie pierwszych 14 lat obecnego wieku, – niewykonanie zapisów strategii długu publicznego w zakresie: relacji dług/PKB, udziału długu zagranicznego w długu Skarbu Państwa i in., – wysoki poziom rentowności obligacji powodujący nadmiarowe koszty długu, zwłaszcza w porównaniu do niekryzysowych krajów UE (w okresie ujemnej stopy depozytowej EBC). Sytuacja w zakresie kosztów długu stanowi istotną patologię w obszarze finansów publicznych. Wskazuje ona na konieczność nowelizacja ustawodawstwa ograniczającego zadłużenie, jak i praktyki w zakresie realizacji strategii długu. Należy przede wszystkim: – spowodować ograniczenie poziomu kosztów obsługi długu poniżej 1% PKB, – doprowadzić do pełnego przestrzegania procedury nadmiernego deficytu, a następnie paktu fiskalnego; – łamanie wymogów ratyfikowanych aktów prawnych nie może być uzasadniane brakiem sankcji, ani też pozostawać bez konsekwencji, – podnieść poziom profesjonalny zarządzania długiem (teorii i praktyki) – z wykorzystaniem współczesnych metod inżynierii finansowej i metod najlepszej praktyki stosowanych w krajach UE, – ustanowić stały organ kontrolny do oceny jakości zarządzania. Wykonane obliczenia symulacyjne pokazują, że poprawa sytuacji a zakresie nadmiernego zadłużenia potrwa wiele lat – w scenariuszu optymistycznym kilka lat, w umiarkowanym (realistycznym) kilkanaście lat. Znacząca poprawa sytuacji może nastąpić w wyniku: wzrostu (średniorocznej) dynamiki PKB do poziomu 3,6% ÷ 4% oraz poprawy ratingu.

Przeglądaj

Przeglądanie Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 54(2)/2018 według Data wydania