Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 38(2)/2014

URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/6465

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 30

Refleksje na marginesie wyboru tekstów Tadeusza Kowalika pt. „O lepszy ład społeczno-ekonomiczny”, opublikowanego przez Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2014
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Woźniak, Michał Gabriel
Artykuł wpisuje się w makroekonomiczną debatę dotyczącą przyszłości kapitalizmu, zliberalizowanych rynków finansowych i skutecznych wobec niesprawności tego kapitalizmu polityk makroekonomicznych. Na plan pierwszy tej debaty wysuwają się pytania o taką stabilną dynamikę gospodarczą, która umożliwiałaby tworzenie miejsc pracy, przeciwdziałanie bezrobociu, narastaniu nierówności dochodowych i majątkowych. W kontekście tej nowej debaty w artykule zwrócono uwagę na wysiłki intelektualne nad ulepszeniem ładu ekonomicznego w Polsce podejmowane przez Tadeusza Kowalika w całej jego twórczości naukowej. Bodźcem do tej refleksji stał się zbiór artykułów, fragmentów monografii czy recenzji publikowanych w ostatnim czterdziestoleciu przez T. Kowalika, a poświęconych rozmaitym pomysłom na oczyszczenie kapitalizmu z jego niesprawności pod znamiennym tytułem „O lepszy ład społeczno-ekonomiczny”. Książka ta ukazała się nakładem PTE w lutym 2014 roku pod redakcją naukową Pawła Kozłowskiego i przy współpracy Gabrieli Ziewiec.
Państwo „wycofane”. O sankcjonowaniu nierówności społecznych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Leszczyński, Marek
W artykule podjęto kwestię zmiany roli państwa narodowego na skutek procesów globalizacyjnych. Zwrócono uwagę, że to właśnie państwo narodowe przez wiele lat było odpowiedzialne i było głównym kreatorem polityki rozwoju społecznego i ekonomicznego, które znamy jako „państwo dobrobytu”. Nasilające się procesy globalizacyjne spowodowały, pod presją lobby biznesowego, reorientację roli państwa narodowego i ewolucję w stronę „państwa neoliberalnego”, państwa „wycofanego”, które w dość pasywny, bierny sposób sankcjonuje nierówności społeczne, powstające jako efekt tzw. urynkowienia usług publicznych, wycofania się z wielu obszarów aktywności, w tym z pełnienia roli koordynatora i aktywnego aktora polityki społecznej. Ta swoista defensywa państwa odbywa się w atmosferze wzmacniania roli organizacji ponadnarodowych, które określają katalog, co wolno, a czego nie. Mechanizmy kontroli ze strony społeczeństwa są w takim układzie mocno ograniczone, a demokracja mimo zachowania procedur i instytucji staje się w znacznym stopniu „fasadowa”. Przedstawiciele współczesnych nauk społecznych, tacy jak U. Beck czy wcześniej E. Fromm, krytykują kierunek ewolucji systemu rynkowego zmierzający do coraz większej alienacji i w istocie oderwania wytworów pracy ludzkiej od jej twórcy. Ta swoista dehumanizacja stosunków społecznych potęgowana jest narastającym konsumpcjonizmem, który niszczy podstawy relacji opartych na zaufaniu. Szczególnie spektakularne nasilenie tych procesów obserwować można w krajach, które stosunkowo niedawno weszły na ścieżkę rozwoju rynkowego bądź przechodzą etap intensywnej modernizacji – kraje postsocjalistyczne, w tym zwłaszcza Rosja, Ukraina, a także Chiny, Indie, Brazylia, kraje azjatyckie, czy wiek XXI stanie się stuleciem postdarwinizmu społecznego, czy też istnieje szansa na rozwój zrównoważony zależeć będzie w dużym stopniu od prowadzonej polityki rozwoju na poziomie krajowym i międzynarodowym.
Nowe modele wzrostu gospodarczego a paradygmat zrównoważonego rozwoju
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Kuder, Dorota
Współcześnie dodatni wzrost gospodarczy kojarzony jest z pogorszeniem się stanu środowiska naturalnego (przykładem może być nadmierna emisja CO2), a dodatkowo przyczynia się on do gwałtownego wyczerpywania się nieodnawialnych zasobów energii. Możliwe jest oczywiście odnoszenie jakości środowiska naturalnego, realizowane poprzez ograniczanie szkodliwego wpływu produkcji i konsumpcji na stan środowiska i poprzez ochronę zasobów przyrodniczych, dotyczy to jednak krajów rozwiniętych. Przedmiotem artykułu jest analiza tych nowoczesnych teorii wzrostu gospodarczego, w których możliwe jest uwzględnienie problemu ochrony środowiska. Opracowanie przedstawia próbę włączenia paradygmatu zrównoważonego rozwoju do modelu wzrostu gospodarczego, a dokładniej celem badawczym jest znalezienie odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób endogeniczne innowacje i zmiana warunków technologicznych godzą cele zrównoważonego wzrostu gospodarczego z ograniczeniami w dostępności zasobów naturalnych lub potrzebą ochrony środowiska naturalnego? Pierwsza część pracy skupia się na pojęciu wzrostu gospodarczego, jego determinantach oraz na klasyfikacji modeli wzrostu. Druga część opracowania ma na celu wprowadzenie problemu ograniczonych zasobów naturalnych do modelu AK, a następnie w trzeciej części – do modelu wzrostu opartego na schumpeteriańskiej teorii wzrostu gospodarczego. Przeprowadzona analiza dowodzi, że model AK nie wyjaśnia dodatniego długookresowego wzrostu w sytuacji, kiedy produkcja opiera się na ograniczonych zasobach, natomiast w schumpeteriańskim modelu wzrostu gospodarczego zrównoważony wzrost może występować w gospodarce o endogenicznych innowacjach. Artykuł ma charakter teoretyczny.
Jak mierzyć dziś rozwój społeczno-gospodarczy krajów?
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Kubiczek, Agata
W dobie globalizacji tradycyjne mierniki rozwoju gospodarczego nie są w stanie określić precyzyjnie poziomu dobrobytu. Artykuł prezentuje alternatywne i mało popularne podejście do pomiaru stopnia rozwoju społeczno-gospodarczego, ze szczególnym uwzględnieniem HDI. Omówiono tu takie miary, jak: Miernik Dobrobytu Ekonomicznego (MEW), Miernik Krajowego Dobrobytu Netto, Miernik Czystego Dobrobytu (NNW), Indeks Ekonomicznych Aspektów Dobrobytu (EAW), Indeks Trwałego Dobrobytu Ekonomicznego (ISEW), Wskaźnik Faktycznego Postępu (GPI). Liczne mankamenty, którymi obarczone są wyżej wymienione mierniki oparte na zmodyfikowanych rachunkach narodowych oraz trudności w zebraniu wymaganych danych spowodowało wysyp miar indeksowych. Przykładami takich wieloaspektowych mierników dobrobytu są Wskaźnik Dobrobytu Ekonomicznego Netto czy TMDE. Najpopularniejszym syntetycznym wskaźnikiem rozwoju społeczno-gospodarczego jest Indeks Rozwoju Społecznego (HDI) i jego pochodne, m.in.: Wskaźnik Biedy Społecznej, Wskaźnik Ubóstwa (HPI), Wskaźnik Zróżnicowania Rozwoju Społecznego ze Względu na Płeć (GDI), Wskaźnik Równouprawnienia (GEM). Na postawie metodyki HDI skonstruowano wiele innych wskaźników uwzględniających aspekty środowiska naturalnego, np.: Indeks Trwałego Rozwoju Społecznego (SHDI), Indeks Rozwoju Społecznego Uwzględniający Stopień Zanieczyszczenia Środowiska (HDPI), Indeks Zagrożenia Środowiska Naturalnego (EEI), Eko-wrażliwy Indeks HDI. Inne omówione tu miary to: Indeks Fizycznej Jakości Życia (PQLI), Indeks Jakości Życia (LQI), Indeks Wrażliwości Ekonomicznej (EVI) i Indeks Zasobów Ludzkich (HAI). W opracowaniu nie rozstrzygnięto, który wskaźnik najlepiej szacuje poziom rozwoju społeczno-gospodarczego, ale ukazano wady i zalety nowych metod.
Integrating Culture into (Sustainable) Development – Values, Implications and Dilemmas
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Pyrkosz, Damian S.
The paper deals with the issue of the role of culture as an element of the sustainable development paradigm. However culture as an element of economic analysis of development had been underestimated for a long time, the rise of the paradigm of sustainable development made a window of opportunity for culture in this context. As the shift from the industrial to sustainable model necessitated change of the values pursued, culture has made its way to the development policy due to its integrative approach to economic, social and natural systems. In this context the paper aims to firstly present a brief outline of the landmarks in economic writings and the authors that drew attention to the value of cultural aspects in economic analysis. Then it goes on to identify characteristics of sustainable development that made it possible to naturally fit cultural considerations into the paradigm framework. Finally, the paper identifies a set of traits for culturally sustainable development and supports them with examples verifying the role of culture in economic development with a special focus to the European Union countries. The paper concludes with a critical account of features that make it difficult to include culture into the development analysis that have its roots either in the history of economic thought, cultural or psychological considerations.
Development Effectiveness of Foreign Assistance
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Nowak, Wioletta
Since the beginning of the1960s, developed countries have spent over USD 3 trillion on official development assistance to promote economic growth and development in developing countries. Over the last few decades not only major donors but also aid objectives have been changing. The aid objectives reflected changes in geopolitics, the development objectives and views on the development process. Foreign aid very often was treated as an important tool of donors’ foreign and commercial policies. Theoretical studies developed in the sixties support the positive relationship between the foreign aid and economic growth. Two-gap model was used as the basis for calculation of aid requirements. The empirical research on the effectiveness of development aid are extensive and multidimensional. However, their results and conclusions are ambiguous. Principally there are two main strands of the literature on the relationship between foreign aid and economic growth. One group of studies claims that there is the positive aid-growth correlation, the second argues that this correlation is negative. Positive correlation between the foreign aid and economic growth can be either unconditional or conditional. In the second case the aid effectiveness depends on many different factors. The most important are specific conditions in the recipient countries, macroeconomic policy, geographical location, levels of aid allocation and aid modalities.
Strategia Europa 2020 – założenia i perspektywy realizacji
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Gasz, Małgorzata
Istotą inicjatywy pod nazwą Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu jest stworzenie w krajach Unii Europejskiej warunków dla długotrwałego i zrównoważonego wzrostu gospodarczego. Osiągnięciu tego celu sprzyjać ma m.in. budowa gospodarki opartej na wiedzy, promującej przyjazne środowisku technologie, przy jednoczesnej dbałości o zachowanie spójności społecznej i terytorialnej. Strategia wpisuje się w szerszy kontekst działań zorientowanych na przeciwdziałanie skutkom ogólnoświatowego kryzysu gospodarczego oraz długofalowych wyzwań związanych z globalizacją. W artykule podjęto próbę oceny założeń projektu pn. Europa 2020 poprzez analizę wielkości obrazujących stan ich realizacji. Celem artykułu jest weryfikacja hipotezy, że przedłużające się problemy gospodarcze europejskich gospodarek stawiają pod znakiem zapytania powodzenie i terminowość realizacji niektórych priorytetów Strategii. Relatywnie wysoki poziom bezrobocia oraz niekorzystna struktura demograficzna w wielu krajach Unii, jak również polityka w sferze finansów publicznych ukierunkowana na łagodzenie skutków kryzysu finansowego sprawiają, że powodzenie Strategii może wymagać dłuższego czasu. Znaczący postęp państw UE w obszarze ograniczania emisji gazów cieplarnianych pozwala zakładać, że cel ten może zostać zrealizowany szybciej, niż zakładano. W wielu krajach Unii widoczna jest poprawa wyników w obszarze innowacji, należy jednak zaznaczyć, że w kontekście konieczności sprostania światowej konkurencji z innych regionów świata (USA, Japonia, Indie, Chiny) tempo wzrostu wydatków na B+R powinno być bardziej znaczące. Dokonująca się w czasie poprawa wskaźnika osób z wykształceniem wyższym pozwala na pozytywną ocenę realizacji celu odnoszącego się do procesu budowy gospodarki bazującej na wiedzy, stwarzającej warunki do zwiększania zatrudnienia oraz wzrostu wydajności i spójności społecznej.
Spójność vs. niespójność rozwoju ekonomicznego regionów UE w latach 1995–2008. Część 1: Zróżnicowanie poziomu i stóp wzrostu PKB per capita
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Jabłoński, Łukasz; Misiak, Tomasz
Celem artykułu jest analiza spójności rozwoju ekonomicznego, mierzonego PKB per capita, regionów NUTS2 krajów UE w latach 1995–2008. W badaniu wykorzystano PKB per capita (wg PPP, USD, ceny stałe z 2000 roku) 189 regionów NUTS2 UE, którego dane statystyczne pozyskano z baz danych publikowanych przez OECD i Eurostat. W artykule przeanalizowano zróżnicowanie w latach 1995–2008 poziomów i stopy wzrostu PKB per capita badanych regionów. Przeprowadzono również analizę zróżnicowania względnego rozwoju ekonomicznego regionów UE, a także wewnątrz krajów członkowskich. Na podstawie przeprowadzonych badań trudno wyciągnąć jednoznaczny wniosek o konwergencji występującej między regionami UE. Zmniejszanie zróżnicowań w rozwoju ekonomicznym między regionami UE-27 wynikało z szybkiego wzrostu gospodarczego nowych krajów członkowskich. Co więcej, zmiany PKB per capita w regionach UE-15 nie ilustrują rosnącej spójności rozwoju ekonomicznego regionów tej grupy. Z kolei regiony UE-10 charakteryzowały się rosnącymi zróżnicowaniami PKB per capita, a więc pogłębiającą się niespójnością rozwoju ekonomicznego. Badając natomiast zmienności PKB per capita regionów wewnątrz krajów wynika, że większą spójnością regionalnego rozwoju ekonomicznego cechowały się regiony w krajach UE-15 w stosunku do UE-10. Zróżnicowanie regionów wewnątrz krajów w grupie UE-15, ze względu na PKB per capita, były niższe w stosunku do regionów krajów UE-10. Co więcej, zróżnicowania te w krajach UE-10 silniej pogłębiły się w stosunku do regionów UE-15.
Percepcja nierówności społecznych a rzeczywistość
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Malinowski, Grzegorz
W tekście przedstawiona została analiza, której zasadniczą konkluzją jest stwierdzenie istnienia rozbieżności pomiędzy percepcją nierówności społecznych a ich obiektywnym poziomem. Wyprowadzenie takiej konkluzji staje się możliwe na gruncie porównania obiektywnych zmian w poziomie nierówności, których odzwierciedleniem są zmiany wartości współczynnika Giniego, z ich subiektywną oceną uzyskaną na podstawie ankietowych badań Eurobarometru. Przyczyn takiego rozdźwięku należy upatrywać w licznych czynnikach, ze szczególnym wskazaniem na utożsamienie nierówności z poziomem ubóstwa (dla osób ankietowanych subiektywny poziom ubóstwa jest najlepszym przybliżeniem poziomu nierówności), wpływ mitów oraz różnych ideologii (pewne wartości obecne w kulturze przekładają się na percepcję określonych zjawisk) oraz konkretne uwarunkowania historyczne (dany fakt staje się obserwowalny dopiero w określonych uwarunkowaniach społeczno-polityczno-ekonomicznych). Zostaje także wysunięta teza, że niedoskonała percepcja nierówności społecznych może mieć istotne znaczenie w dyskursie toczonym wokół zagadnienia wpływu nierówności społecznych na wzrost gospodarczy. Popularny bowiem model środkowego wyborcy, który wyjaśnia jeden z możliwych negatywnych kanałów wpływu nierówności na dynamikę wzrostu zakłada, że opinia publiczna poprawnie odczytuje zmiany zachodzące w rzeczywistości społeczno-gospodarczej i na gruncie tych obserwacji wybiera określone opcje polityczne w demokratycznych wyborach. Z kolei stwierdzenie istnienia niespójności pomiędzy percepcją nierówności społecznych a ich faktycznym stanem niejako przekreśla zasadność jednego z głównych założeń modelu.
Taksonomiczna ocena sytuacji finansowej gospodarstw domowych w Polsce w 2010 roku
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Kozera, Agnieszka; Stanisławska, Joanna
Celem artykułu była ocena sytuacji finansowej gospodarstw domowych w układzie grup społeczno-ekonomicznych ludności oraz liczby osób w rodzinie w Polsce w 2010 roku. W pierwszym etapie badań analizie poddano kształtowanie się wartości cząstkowych mierników sytuacji finansowej gospodarstw domowych. W drugim etapie badań, przy użyciu klasycznej metody TOPSIS zbudowano miernik syntetyczny sytuacji finansowej badanych jednostek agregatowych (grup społeczno-ekonomicznych ludności o różnej liczebności). Na podstawie wartości miernika syntetycznego dokonano uporządkowania liniowego badanych jednostek agregatowych ze względu na ich sytuację finansową. Podstawę informacyjną badań stanowiły niepublikowane dane jednostkowe, pochodzące z badań Budżetów gospodarstw domowych przeprowadzonych przez Główny Urząd Statystyczny w 2010 roku. Przeprowadzona analiza, zarówno jedno, jak i wielowymiarowa dowiodła, że w stosunkowo najlepszej sytuacji finansowej w 2010 roku znalazły się jedno-, dwu-, trzy- i czteroosobowe gospodarstwa pracowników na stanowiskach nierobotniczych oraz pracujących na własny rachunek. W najgorszej sytuacji finansowej znalazły się dwu-, trzy-, cztero-, pięcio-, sześcioosobowe i większe gospodarstwa rencistów, o czym świadczyły przede wszystkim najniższe dochody rozporządzalne przypadające na osobę i najwyższy udział wydatków na żywność w ich budżetach. Grupy tych gospodarstw domowych zajęły najniższe pozycje w utworzonym na podstawie wartości miernika syntetycznego rankingu. Wśród gospodarstw domowych rolników najsłabszą sytuacją materialną charakteryzowały się gospodarstwa najmniejsze, czyli jednoosobowe, w pozostałych grupach społeczno-ekonomicznych ludności były to natomiast gospodarstwa największe (wieloosobowe).
Upadłość konsumencka a zadłużanie się miejskich gospodarstw domowych w Polsce w okresie kryzysu
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Zalega, Tomasz
Artykuł jest poświęcony uchwyceniu źródeł niewypłacalności i stosunku do zjawiska upadłości konsumenckiej w miejskich gospodarstwach domowych w Polsce w okresie kryzysu gospodarczego. W oparciu o najnowszą literaturę przedmiotu, wyjaśniono pojęcie, przyczyny i skutki niewypłacalności gospodarstw domowych. Bazując na danych uzyskanych z Ministerstwa Sprawiedliwości poddano syntetycznej analizie procedurę upadłościową w Polsce w latach 2009–2012. W drugiej części artykułu, po zaprezentowaniu metodologii badań i krótkiego opisu próby badawczej, przeanalizowano zjawisko niewypłacalności i upadłości konsumenckiej, przyczyny nadmiernego zadłużania się gospodarstw domowych oraz ocenę sytuacji finansowej i zadłużenia badanych gospodarstw domowych. Kolejnym zagadnieniem poruszonym w tekście jest analiza wiedzy i postaw ankietowanych gospodarstw domowych wobec zjawiska upadłości gospodarstw domowych. Wyniki badań własnych zostały skonfrontowane z danymi pochodzącymi z Diagnozy Społecznej 2011 oraz Raportem NBP na temat stanu zadłużenia polskich gospodarstw domowych. Podsumowanie rozważań i ważniejsze wnioski kończą niniejszy tekst.
Procesy rozwojowe w Polsce w świetle przemian dochodów w instytucjonalnym sektorze gospodarstw domowych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Leszczyńska, Małgorzata
Proces transformacji i otwarcie się na gospodarkę europejską znacznie poszerzyło wachlarz potrzeb gospodarstw domowych w Polsce, lecz stworzyło możliwości ich urzeczywistnienia tylko przez niektóre z nich. Wzmocnił się także system ich odniesień porównawczych, a każde większe dysproporcje postrzegane są jako objaw niesprawiedliwości społecznej. Na wstępie odniesiono się do poglądów na temat nierówności dochodów i ich przyczyn w ujęciu globalnym i w odniesieniu do specyfiki tego zjawiska w krajach transformujących gospodarkę. W artykule dokonano oceny sytuacji dochodowej gospodarstw domowych w ujęciu czasowym (retrospektywa z lat 1990–2010) w świetle makrostatyki dochodów w układzie podsektorów instytucjonalnych. Poddano analizie długookresowe trendy w zakresie zmian dynamiki i struktury dochodów. W analizie i porównaniach wykorzystano dane dotyczące gospodarstw domowych gromadzone przez GUS w ramach rachunków narodowych, w których podstawową kategorią dochodową jest dochód do dyspozycji brutto. Jak się okazuje, poszczególne podsektory gospodarstw domowych w Polsce charakteryzują się dość zróżnicowaną dynamiką zmian dochodów, co wpływa na ogólną strukturę dochodów do dyspozycji brutto. Według makrostatyki kształtowanie się dynamiki i struktury dochodów układa gospodarstwa domowe w dwubiegunową strukturę hierarchiczną: relatywnie niższe pozycje zajmują gospodarstwa utrzymujących się z niezarobkowych źródeł, związane z rolnictwem oraz emerytów i rencistów, natomiast pozycje uprzywilejowane – gospodarstwa pracujących najemnie, a także pracujących na własny rachunek.
Wpływ funduszy unijnych na zróżnicowanie dochodów w Polsce – przykład dopłat bezpośrednich i rent strukturalnych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Graca-Gelert, Patrycja
Zwiększony napływ funduszy unijnych do Polski oddziaływał na nierówności dochodów gospodarstw domowych na bardzo wielu płaszczyznach. Dokładne zbadanie wpływu środków pomocowych na zróżnicowanie dochodów jest bardzo złożonym problemem badawczym. Po pierwsze, występują trudności z przypisaniem beneficjentów funduszy konkretnym osobom, gospodarstwom lub grupom w rozkładzie dochodów. Po drugie, środki pomocowe z UE mogą oddziaływać dwojako na podział dochodów – bezpośrednio i pośrednio, co zwiększa złożoność analizy. Po trzecie, fundusze oddziałują na zróżnicowanie dochodów poprzez wiele kanałów, a wpływ ten jest często rozłożony w czasie. Niniejsze opracowanie ma na celu: 1) nakreślenie ogólnych ram oddziaływania funduszy unijnych na zróżnicowanie dochodów w Polsce oraz 2) ilościowe oszacowanie wpływu dwóch rodzajów funduszy – dopłat bezpośrednich oraz rent strukturalnych – na zróżnicowanie dochodów gospodarstw domowych w Polsce w okresie 2005–2010. Do badania wykorzystano jednostkowe nieidentyfikowalne dane z badań budżetów gospodarstw domowych GUS. Analiza empiryczna wpływu dopłat bezpośrednich oraz rent strukturalnych na nierówności dochodów w Polsce prowadzi do wniosku, iż oba te źródła dochodów łącznie powodowały zmniejszenie się zróżnicowania dochodów w porównaniu ze scenariuszem, w którym te kategorie zostałyby pominięte. Bardziej szczegółowa analiza pokazuje jednak, że spadek rozpiętości dochodów był jedynie efektem rent strukturalnych, dopłaty bezpośrednie natomiast oddziaływały w kierunku zwiększania rozpiętości dochodowych gospodarstw domowych, co wynikało prawdopodobnie stąd, że ich beneficjentami byli przeważnie wielkoobszarowi rolnicy.
Dynamika regionalnych nierówności w zdrowiu w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Łyszczarz, Błażej
Problematyka nierówności w stanie zdrowia stanowi jeden z najważniejszych obszarów badań i działań w obszarze współczesnej polityki zdrowotnej. Istotność problematyki nierówności w zdrowiu znajduje odzwierciedlenie w strategicznych dokumentach dotyczących polityki zdrowotnej, zarówno tych o charakterze krajowym, jak i międzynarodowym. Zgodnie ze stosowanym tu ujęciem prezentowanym przez Światową Organizację Zdrowia nierówności zdrowotne „odzwierciedlają niepotrzebne i możliwe do uniknięcia różnice w stanie zdrowia, które uważane są za niesprawiedliwe”. W opracowaniu podjęto próbę uchwycenia dynamiki regionalnych nierówności w zdrowiu w Polsce. Nierówności w zdrowiu zidentyfikowano na podstawie zróżnicowania standaryzowanych wskaźników umieralności w powiatach w podziale na wiek oraz płeć. Zastosowano dane dotyczące dwóch okresów: lat 1999–2001 oraz lat 2008–2010. Dynamikę nierówności w zdrowiu zidentyfikowano przy wykorzystaniu analizy sigma konwergencji oraz cech rozkładu badanej zmiennej. Wyniki badania wskazują, że nierówności w zdrowiu w Polsce, rozpatrywane z punktu widzenia różnic regionalnych, pogłębiły się między dwoma badanymi okresami. Sytuacja ta dotyczyła 5 z 6 analizowanych wskaźników umieralności. Tylko w przypadku kobiet w wieku 65 lat i więcej nie zaobserwowano pogłębiania się terytorialnych różnic w stanie zdrowia. Wyniki dają fragmentaryczny obraz nierówności zdrowotnych w Polsce. W badaniu skoncentrowano się tylko na pomiarze tych nierówności w ujęciu terytorialnym, nie przeanalizowano natomiast wpływu czynników społeczno-ekonomicznych na kształtowanie zróżnicowania w stanie zdrowia.
Powszechne zabezpieczenie zdrowotne w świetle koncepcji zrównoważonego rozwoju
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Hnatyszyn-Dzikowska, Anna
Celem artykułu jest wskazanie na powiązanie między nową koncepcją powszechnego zabezpieczenia zdrowotnego, kształtującego politykę zdrowotną państw wysoko rozwiniętych a zrównoważonym rozwojem gospodarczym. Główną zasadą koncepcji zrównoważonego rozwoju jest poszukiwanie i utrzymywanie równowagi w płaszczyźnie ekonomicznej, społecznej, przyrodniczej. Poprawa zdrowia społeczeństwa wzmacnia zrównoważony rozwój, a zrównoważony rozwój wpływa na poprawę zdrowia w cyklu wspartym przez efektywny system zdrowotny. W efekcie powstaje koncepcja modelu zrównoważonego rozwoju, w którym zdrowie spełnia rolę czynnika zapewniającego trwałość podejmowanych działań. Kierunkiem wzmacniającym skuteczność realizacji założonych celów jest spójność z koncepcją powszechnego zabezpieczenia zdrowotnego (PZZ). Permanentne reformy są cechą charakterystyczną systemów opieki zdrowotnej. Istotne jest, że w osiągnięciu postępów w realizacji celów systemu opieki zdrowotnej niezbędny jest cały zespół skoordynowanych działań, na które ukierunkowane jest PZZ. Na gruncie koncepcyjnym PZZ wskazuje na silne powiązanie z realizacją założeń zrównoważonego rozwoju gospodarczego i wymaga głębszych empirycznych badań na poziomie systemowym. W kontekście szeroko rozumianej poprawy dostępności do świadczeń medycznych wskazuje się na centralną rolę dążenia do efektywności (w rozumieniu maksymalizacji efektów przy istniejących zasobach, a nie wprowadzaniu ograniczeń kosztowych w systemie). Pełne osiągnięcie celów powszechnego zabezpieczenia zdrowotnego jest niemożliwe do osiągnięcia przez jakiekolwiek państwo, bez względu na poziom rozwoju. Jednakże PZZ determinuje poprawę równego dostępu do usług, jakość usług i ochronę finansową.
Przekształcenia własnościowe w sektorze ochrony zdrowia – szansa czy zagrożenie dla województwa podkarpackiego?
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Rabiej, Ewelina
W opracowaniu przeprowadzono analizę skutków ekonomicznych i prawnych przekształceń własnościowych podmiotów leczniczych, wynikających z zapisów ustawy z dnia 15.04.2011 r. o działalności leczniczej [DzU 2013.217], która weszła w życie w dniu 1 lipca 2011 r. oraz podjęto próbę ich oceny w aspekcie sytuacji finansowej jednostek ochrony zdrowia, gospodarki i dyscypliny finansowej samorządu województwa podkarpackiego oraz odpowiedzialności społecznej. Badania dowiodły, że proces przekształceń podmiotów leczniczych skutkuje licznymi konsekwencjami, a prawdopodobne odejście od formy samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, dominującego na dzień dzisiejszy, na rzecz spółek kapitałowych, jest ogromnym wyzwaniem i może okazać się dla podmiotów leczniczych, jednostek samorządu terytorialnego oraz społeczeństwa zarówno szansą, jak i zagrożeniem.
Systemy emerytalne w Dominikanie i Haiti: bogactwo i bieda na jednej wyspie
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Poteraj, Jarosław
Na wyspie Haiti w Wielkich Antylach położone są dwa zupełnie różne państwa – we wschodniej jej części bogata Republika Dominikany, a w zachodniej ubogie Haiti. Olbrzymie zróżnicowanie gospodarcze tych dwóch sąsiadujących ze sobą krajów było inspiracją do porównania systemów emerytalnych funkcjonujących w tych państwach. Celem badawczym pracy jest analiza porównawcza historycznych i aktualnych rozwiązań w systemach emerytalnych Dominikany i Haiti. Autor stawia hipotezę o przenoszeniu stanu jakości gospodarki w badanych krajach na jakość ich systemów emerytalnych. Artykuł prezentowany jest w układzie: 1. Rozwój historyczny systemów emerytalnych, 2. Stan obecny systemów emerytalnych, 3. Podobieństwa i różnice oraz 4. Wyzwania i przewidywane zmiany w systemach emerytalnych. W podsumowaniu autor stwierdza, że system emerytalny w Dominikanie wydaje się wykorzystywać doświadczenia innych krajów Ameryki Łacińskiej, a jednocześnie pojawiły się w niej oryginalne rozwiązania, jak Fundusz Solidarności, Dyrekcja Informacji i Ochrony Uczestników oraz Zasób Zabezpieczenia Społecznego, świadczące o twórczym rozwoju wykorzystywanych doświadczeń innych krajów. System emerytalny w Haiti stanowi kuriozalny w skali światowej przykład bałaganu w bałaganiarskim kraju, gdzie permanentny niedobór charakteryzuje całe życie gospodarcze, a stan ten w skumulowany sposób przenoszony jest na funkcjonowanie sytemu emerytalnego. Postawiona na wstępie hipoteza o przenoszeniu stanu jakości gospodarki w badanych krajach na jakość ich systemów emerytalnych uzyskała potwierdzenie.
Identyfikacja czynników ekonomicznych oddziałujących na dynamikę populacji ludzkiej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Kozioł, Wojciech
W artykule dokonano identyfikacji najważniejszych determinantów ekonomicznych wpływających na dynamikę kapitału ludzkiego. W pierwszej części przedstawiono alternatywny model pomiaru kapitału ludzkiego, jego strukturę oraz zasady opłacenia. Dalsza część pracy stanowi uszczegółowienie problematyki opłacenia kapitału ludzkiego z punktu widzenia nadrzędnej kwestii jaką stanowi stworzenie warunków do zachowania i zrównoważonego wzrostu kapitału ludzkiego. W trakcie analiz wykazano, że najważniejszymi czynnikami determinującymi dynamikę kapitału ludzkiego jest zapewnienie płacy godziwej drogą odpowiedniej polityki gospodarczej oraz odpowiednich instytucji rynku pracy. Ponadto, ważną kwestią jest konstrukcja odpowiedniego systemu ubezpieczeń społecznych i podatku dochodowego od płac. Badania wykazały, że jest możliwość ustalenia stawek w sposób umożliwiający skuteczne zabezpieczenie społeczne przy jednoczesnym zachowaniu możliwości pełnego odtworzenia wartości kapitału ludzkiego.
Tendencje rozwoju kapitału ludzkiego w Polsce przez pryzmat międzynarodowych porównań
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Wosiek, Małgorzata
Celem opracowania jest analiza procesów rozwoju kapitału ludzkiego w Polsce na tle tendencji obserwowanych w latach 1995–2011 w krajach Europy Środkowo-Wschodniej oraz Azji Południowo-Wschodniej pod kątem, czy w tych gospodarkach zaznacza się spójność działań w rozwoju kapitału ludzkiego, poprzez równoczesną stymulację popytowej oraz podażowej strony gospodarki. Postawiono hipotezę, że w Polsce to przede wszystkim czynniki o charakterze popytowym ograniczają czerpanie korzyści płynących z procesów akumulacji kapitału ludzkiego, a które to korzyści ujawniają się m.in. poprzez zwiększanie konkurencyjności polskiej gospodarki na arenie międzynarodowej. Analizy pozwalają stwierdzić, że w krajach azjatyckich zaznacza się większa spójność działań w rozwoju kapitału ludzkiego – niż w gospodarkach wschodnioeuropejskich, w tym w Polsce – która wyraża się równoczesną stymulacją tych procesów za pomocą czynników popytowych oraz podażowych. Po drugie, przedstawione dane sugerują, że w Polsce (podobnie jak w innych krajach wschodnioeuropejskich) procesy akumulacji kapitału ludzkiego przebiegają niejako w oderwaniu od procesów modernizacji w sferze realnej i regulacji gospodarki, co skutkuje niewykorzystaniem wykwalifikowanych zasobów pracy. Przedstawione wnioski mogą stanowić argument przemawiający za prawdziwością postawionej hipotezy badawczej, ale nie stanowią wystarczającej podstawy do jej pełnej weryfikacji. W tym celu wiele zasygnalizowanych kwestii – zwłaszcza dotyczących aktywizacji popytowej strony gospodarki w rozwoju kapitału ludzkiego – powinno stanowić przedmiot dalszych, pogłębionych analiz.
Ochrona projektów wynalazczych w ujęciu regionalnym
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Piekut, Marlena
Celem artykułu jest analiza wielkości rynku projektów wynalazczych w ujęciu regionalnym. Analiza dotyczy trzech projektów wynalazczych, tj. wynalazków, wzorów użytkowych i wzorów przemysłowych. Obiektem zainteresowania jest Polska w podziale administracyjnym oraz inne kraje europejskie. W pracy przeanalizowano liczbę zgłoszeń i udzielanych praw na wybrane projekty wynalazcze, uwzględniono tempo zmian tych wartości w latach 2004–2011 oraz rodzaje wnioskodawców. W odniesieniu do wzorów przemysłowych ograniczono się jedynie do podania ich liczby w poszczególnych latach, ze względu na brak danych dotyczących liczby wzorów w poszczególnych województwach. W dalszej części artykułu podjęto się interpretacji liczby udzielanych praw wyłącznych w różnych krajach europejskich. Wyliczono średnią liczbę patentów dla okresów 1995–2004 oraz 2005–2011. Województwami najaktywniejszymi w zakresie ochrony wynalazków i wzorów użytkowych okazały się: mazowieckie, śląskie, dolnośląskie, wielkopolskie i małopolskie, natomiast województwa podlaskie i lubuskie wykazały najmniejsze zaangażowanie w rejestrację nowych rozwiązań. We wszystkich województwach zaobserwowano dodatnią dynamikę wzrostu w liczbie zgłoszeń patentowych i udzielanych patentów, a w większości także w zgłoszeniach wzorów użytkowych. Spada natomiast z roku na rok liczba udzielanych praw ochronnych na wzory użytkowe. Na tle krajów europejskich Polska zajmuje środkowe pozycje w liczbie rejestrowanych projektów wynalazczych. Wśród krajów Europy Środkowo-Wschodniej wyróżniają się Estonia i Słowenia, natomiast prym w Europie wiodą kraje skandynawskie oraz Niemcy i Austria.

Przeglądaj

Przeglądanie Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 38(2)/2014 według Data dodania