Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 47(3)/2016

URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/1862

Tom ten poświęcamy pamięci Prof. zw. dr hab. Marianny Księżyk zasłużonej, długoletniej recenzentki tekstów publikowanych na łamach czasopisma „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy”. W osobie Zmarłej żegnamy szlachetną i rzetelną przedstawicielkę świata nauki, która wywarła twórczy wpływ na charakter naszego pisma. Redaktor Naczelny, Rada Naukowa oraz Kolegium Redakcyjne czasopisma „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy”

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 36

The Fundamental Characteristics of Social Inequality in Poland in the Context of Economic Development
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Woźniak, Michał Gabriel
The paper presents the process of changes in income inequality in Poland in 1990–2014. The author believes that counteracting increasing inequality should be based on social policies focused on those forms of inequality that lead to adoption of passive measures. The paper also identifies instruments which are effective in reducing social inequality as well as improving life quality in all spheres of human existence.
Ekonomia pracy, godziwych wynagrodzeń i racjonalnych nierówności – laboryzm
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Dobija, Mieczysław
Opracowanie przedstawia spójny system ekonomiczny, inny niż monetaryzm. Ten system wyróżnia uznanie pracy za podstawę teorii ekonomicznej, stąd nazwa laboryzm. W tym systemie pieniądze powstają jako należności za pracę, a nie tworzą je upoważnione instytucje. Studium nawiązuje do cząstkowych wyników już wcześniej opublikowanych. Natomiast znamiona laboryzmu w starożytności oraz formuły wysokości kredytu, który zapewni stabilną wartość jednostki pieniężnej, należą do oryginalnych dokonań za-wartych w tym opracowaniu.
Consumption Megatrends in the Conditions of Globalization
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Zalega, Tomasz
Globalisation is one of the challenges at the turn of the 20th and 21st centuries. This notion is used in everyday life and may be considered from different points of view, because globalisation is a process relevant to and significantly affecting various aspects of human existence. Globalisation processes determine the changes in the system of consumer values. Globalisation of consumption is also treated as both a cause and a result of changes in consumer behaviour on the market. It involves a spread and extension of the product offer promoted on the global market, leading to convergence of consumption patterns and purchase and consumption behaviours in different parts of the world. Societies in developing countries relatively quickly adopt patterns that emerge in developed countries, often at the expense of their local cultural identities. This article aims to reveal the relationship between globalisation processes and the market behaviour of today’s consumers. The study contains a purely theoretical analysis of the processes of consumption globalisation. In view of the requirements concerning its length, imposed by the journal, the first part of the paper concentrates solely on discussing the key determinants of globalisation as well as mechanisms and manifestations of consumption globalisation processes. Further, the focus is on consumption megatrends emerging in the era of globalisation and the Internet.
Globalne oblicze wolności gospodarczej i integracji społecznej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Leśniak-Moczuk, Krystyna
W artykule dokonano prezentacji stanowisk znanych przedstawicieli ekonomii i socjologii zajmowanych wobec przemian społeczno-gospodarczych, zachodzących w wyniku globalizacji. Prezentowaną problematykę ujęto w trzech powiązanych ze sobą na zasadzie sprzężeń zwrotnych zagadnieniach, odnoszących się do wpływu procesów globalizacyjnych na zmiany roli państwa w gospodarce, sytuację pracodawców i pracobiorców na rynku pracy oraz postępującego wzrostu nierówności społecznych. W wyniku globalizacji w sferze gospodarki zostały osłabione niektóre instrumenty interwencji państwa w płaszczyźnie społeczno-gospodarczej. Procesy globalizacji powodują perturbacje na rynkach pracy, przejawiające się w niekorzystnym dla siły najemnej roboczej przesunięciu w strukturze dochodów wynikającym z presji kapitału maksymalizującego zyski, w mniejszej skuteczności obrony interesów pracowniczych przez związki zawodowe wobec przepływu kapitałów do krajów o tańszej sile roboczej oraz w niekorzystnych dla pracobiorców warunków zatrudnienia. Wzrost dystansów społecznych spowodowany jest niestabilnością zatrudnienia, niskimi dochodami, niewydolnością systemu emerytalnego z powodu coraz mniejszej liczby zatrudnionych i wzrastającą liczbą osób korzystających z nieefektywnego systemu wsparcia socjalnego.
Bezpieczeństwo ekonomiczne w dobie hiperglobalizacji
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Leszczyński, Marek
W artykule podjęto rozważania nad miejscem bezpieczeństwa ekonomicznego w warunkach postępującej globalizacji, która przeobraża się w hiperglobalizację. Wskazano na bankructwo neoliberalnego paradygmatu rozwojowego, który absolutyzowany przyczynił się nie tylko do kryzysu finansowego i gospodarczego, ale także poważnie ograniczył możliwości oddziaływania państwa na przebieg i kierunek procesów gospodarczych i politycznych. Rozmiary przepływów kapitału osiągnęły wielkość, wobec której obroty handlowe przestały odgrywać istotną rolę. Główną formą działalności ekonomicznej stała się gra giełdowa wielkimi i wciąż rosnącymi kapitałami pieniężnymi. Nową formą działalności stało się szerokie doradztwo finansowe, rozwinęły się firmy ratingowe, które często mimowolnie bądź świadomie uczestniczą w procesie kreowania zachowań podmiotów i instytucji. Sfera realna związana z produkcją i usługami nie zniknęła, ale jej rola stała się podrzędna i uzależniona od systemu zasilania finansowego sterowanego przez gry spekulacyjne. Skoro bezpieczeństwo ekonomiczne to niezakłócone funkcjonowanie gospodarek, to znaczy utrzymanie podstawowych wskaźników rozwojowych oraz zapewnienie komparatywnej równowagi z gospodarkami innych państw, to niezbędne do tego są określone instytucje. Słabość istniejących instytucji, w tym skutecznych mechanizmów prognostycznych i kontrolnych, co uwypuklił ostatni kryzys finansowy i gospodarczy skłania do refleksji nad skuteczną polityką gospodarczą oraz określeniem na nowo relacji państwo – rynek. Tworząc określone instytucje odpowiedzialne za kształtowanie bezpieczeństwa ekonomicznego należy przydzielić im funkcje. Zaliczyć do nich można w szczególności: regulację zachowań ludzi w sposób niepowodujący wzajemnych szkód albo przynajmniej kompensujące szkody; obniżania kosztów zawierania transakcji przez ułatwianie zawierania kontraktów i dostępu do rynków towarów, organizowanie procesu przekazywania informacji i ułatwianie procesu uczenia się.
Институциональные предпосылки формирования парадигмы экономической безопасности
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Tkach, Anatoliy
В статье исследуется институциональные изменение парадигмы как теоретической основы экономической безопасности через призму восприятия роли и значения социальных, политических, экономических, военных или религиозных институтов. Сопоставляется традиционный и новый, консенсусный подходы к экономической безопасности в контексте перехода от накопления силы, как инструмента достижения безопасного сосуществования стран, народов, предприятий и граждан, к решению проблем защиты собственных хозяйственных интересов с помощью переговорных институтов. Доводится, что экономическая безопасность, это образ мышления и действия, основанный на способности формулировать и устранять причины использования средств силы, а на их место должны прийти политические и моральные ресурсы. Делается попытка обосновать тезис, что в мире конкуренции и соперничества возможно избежать насилия. Автор исходит из позиции о том, что внутри некоторых обществ и в международных отношениях, где живут разные национальности, разделенные границами и среди народов, где живут в одном государстве разные национальности, преобладает насилие потому, что отсутствуют или бездействуют институты морали и нравоучения. Проанализированы научные истоки становления парадигмы новой институциональной экономики и требований к ней, поскольку, очевидно, она должна быть принята на основе консенсуса большинства исследователей и не должна ставиться под сомнение, поскольку эта система взглядов считается само собой разумеющейся и не противоречит существующим исследованиям. На основе использования методологии институциональной экономической теории анализируются концепции научных исследовательских программ, в структуре которых выделяется «твердое ядро», и «защитный пояс». Сделан вывод, что концепция новой парадигмы неоинституциональной экономики можно считать равнодействующей всех существующих взглядов современных представителей различных школ институционализма, а по отношению к обществу безопасность означает удовлетворение потребностей существования, выживания, уверенности, стабильности, целостности личности, независимости, сохранения уровня и качества жизни в рамках определенных социальных. Определена экономическая безопасность как процесс, который означает непрерывную деятельность отдельных лиц, предприятий, общин, государств и международных организаций для создания нужного хозяйственного состояния безопасности.
Создание условий экономической безопасности предприятия: институциональные изменения
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Рекун, Иван
Экономическая деятельность современного предприятия связана с угрозами и рисками, природа которых все больше приобретает институциональный характер. Масштабы этих процессов возрастают вследствие роста динамичности и многообразия влияний как внутренних факторов (собственных), так и внешних (глобальных, государственных). Выход из указанной ситуации заключается в необходимости создания устойчивых институциональных амортизаторов риска. Одной из составляющей развития современной теории экономической безопасности есть формирование модели институциональной экономической безопасности.
Nierówności dochodowe w kontekście kryzysu finansowego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Jabłoński, Łukasz
W artykule podjęto próbę zaprezentowania skutków kryzysu finansowego z 2007 roku dla nierówności w krajach na różnym poziomie rozwoju ekonomicznego. Artykuł składa się z dwóch zasadniczych części. W pierwszej części uwagę zwrócono na rozstrzygnięcia teoretyczne i wyniki badań empirycznych w zakresie wpływu z jednej strony cyklu koniunkturalnego, z drugiej zaś kryzysów na nierówności. Następnie przedstawiono wpływ kryzysu 2007–2008 na zróżnicowania dochodowe wewnątrz krajów w oparciu o wyniki badań OECD z lat 2008, 2011 i 2013. Artykuł zamyka podsumowanie i wnioski z prowadzonych rozważań.
Wpływ globalnego kryzysu finansowego na spójność gospodarczą państw Europy Środkowo-Wschodniej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Kosiedowski, Wojciech
Celem niniejszego opracowania jest identyfikacja i interpretacja zróżnicowanych skutków globalnego kryzysu finansowego dla procesu budowania spójności gospodarczej w Europie Środkowo-Wschodniej (EŚW). W związku z tym w tekście przedstawiono rezultaty wstępnej analizy procesu rozwoju gospodarczego 11 państw EŚW w latach 2008–2014, a więc w okresie globalnego kryzysu finansowego i panującej po nim dekoniunktury i makroekonomicznej destabilizacji, zwłaszcza w sektorze finansów publicznych. Przebieg tego procesu przedstawiono w kontekście prowadzonej w Unii Europejskiej polityce spójności. Szczególną uwagę poświęcono wpływowi kryzysu na dynamikę wzrostu gospodarczego poszczególnych państw EŚW. Opracowanie składa się z wprowadzenia, dwóch części i syntetycznych wniosków. W pierwszej części scharakteryzowano terytorialny, demograficzny i ekonomiczny potencjał Europy Środkowo-Wschodniej na tle Unii Europejskiej. Stwierdzono, że jego wielkość nie jest imponująca, lecz mimo to istotna w skali kontynentu. Podkreślono przy tym negatywną rolę notowanej w EŚW już od połowy lat 90. tendencji do depopulacji, która w okresie kryzysowym uległa pogłębieniu. W części drugiej omówiono i zinterpretowano konsekwencje kryzysu globalnego dla spójności gospodarczej EŚW. Dokonano tego na podstawie analizy porównawczej poziomu i tempa wzrostu PKB w państwach EŚW, pozwalającej określić rezultaty zachodzącego w tych państwach procesu konwergencji gospodarczej. Z przedstawionych w artykule badań wynika, że w badanym okresie w EŚW konwergencja gospodarcza wyraźnie dominowała nad dywergencją, co niewątpliwie jest zasługą polityki spójności UE. Proces rozwojowy był jednak bardzo zróżnicowany, a kryzys wywarł na nim wpływ bardzo negatywny, lecz w dziedzinie konwergencji niejednoznaczny. W niektórych państwach nastąpiło w tym szczególnym okresie przyśpieszenie konwergencji (największe w Polsce), podczas gdy w innych wystąpiła dywergencja (Chorwacja, Słowenia) lub pozycja w stosunku do średniej UE nie zmieniła się w porównaniu do poziomu przedkryzysowego (Estonia, Republika Czeska).
Financialization of Values – An Institutional Anatomy of the Financial Crisis
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Pyrkosz, Damian S.
The aim of the paper is to present the idea that values inherently affect economic outcomes, and hence can be considered a powerful economic institution. The change of values consequently imposes a shift in economic institutions. The testing ground for examination of the above thesis is the economic downturn which began in the USA in 2007 and spilled all over the global markets. Commencing with reference to authors defining institution and their role in economy and society, the article goes on to present how values were capable of bringing change to the way markets operated by means of several mechanisms of institutional change, Financialization, understood as removing all norms and constraints on what can be traded, of the world values and consequently economic (market) and political institutions (the State) was the key process that linked all these elements and adversely affected the global community. The cited instances of the decline of values that followed suit were the rise of the role of money (at the cost of values), decline of human relationships (at the expense of transactions), and disregard for cooperation (taken over by competition) as a vital element of the economic institutions.
Kto jest odpowiedzialny za kryzys finansowy z 2008 roku?
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Breksa, Maciej F.
Celem niniejszej pracy jest analiza czynników odpowiedzialnych za wybuch kryzysu ekonomicznego w Stanach Zjednoczonych w 2008 roku oraz próba odpowiedzi na pytanie, do jakiego stopnia mogą być one za niego winne. Pierwsza część pracy skupia się na aspektach teoretycznych. Porusza ona temat definicji kryzysów z różnej perspektywy oraz interpretacji ekonomistów, przedstawiając ich wkład w badanie tej dziedziny. Następnie zawarty został krótki zarys historyczny. W drugiej części pracy autor skupia się na analizie empirycznej. Początkowo opisane zostają czynniki, które przyczyniły się do pojawienia się bańki spekulacyjnej w Stanach Zjednoczonych: nadmierną deregulację oraz nierównowagę w systemie finansowym, a także zbyt niskie stopy procentowe. Następnie praca zawiera opis kanałów, w jakich nastąpiła transmisja zjawisk kryzysowych z rynków finansowych do realnej sfery gospodarczej. Miało to miejsce na skutek: zaangażowania światowych banków w toksyczne amerykańskie aktywa, spadku popytu w krajach importujących oraz paniki na giełdach. Praca zawiera również opis działań, jakie zostały podjęte w USA w celu przeciwdziałania kryzysowi. Były to: „Plan Paulsona” oraz „TARP” – zaproponowane przed rząd oraz „TALF”, „PPIP” i „QE” – opracowane przez System Rezerwy Federalnej. Na zakończenie autor przedstawia ocenę: jakie czynniki i do jakiego stopnia mogły być odpowiedzialne za wybuch kryzysu z 2008 roku, wskazując, że był to splot narastających przez lata czynników.
Globalizacja a nierówności w rozwoju wybranych krajów
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Iwaszczuk, Natalia; Łamasz, Bartosz; Orłowska-Puzio, Jadwiga
Globalizacja i skutki, jakie ze sobą niesie, to przedmiot dyskusji wielu rozmów toczonych przez „największych” współczesnego świata. Z procesem tym związane są zarówno zjawiska o charakterze pozytywnym jak i negatywnym. Do pozytywów należy zaliczyć szybki wzrost gospodarczy – zwłaszcza krajów rozwijających się. Pośród tych krajów prym wiodą Brazylia, Rosja, Indie, Chiny, a w ostatnich latach również RPA. Z kolei ciemną stroną globalizacji są niewątpliwie rosnące nierówności społeczno-ekonomiczne na całym świecie. Wzrost nierówności w rozkładzie dochodów społeczeństwa może być mierzony za pomocą współczynnika Giniego. Im jego wartość jest bliższa 0, tym mniejszy poziom nierówności, w rozkładzie którego zmienną losową jest dochód obywateli danego kraju. Rosnące różnice pomiędzy zarobkami najbogatszych i najuboższych powodują wzrost niezadowolenia tej drugiej grupy. Co prawda w ostatnich latach zdecydowanie udało się ograniczyć odsetek osób, które zmuszone są żyć poniżej granicy ubóstwa, jednak takich osób jest wciąż bardzo wiele i ich liczba jeszcze 3 lata temu była bliska 900 mln. Bardzo istotne jest również to, że ci najbogatsi to zaledwie niewielka garstka osób, które w swoich rękach skupiają majątek wielokrotnie przekraczający całkowite zarobki pozostałej części świata. Tak pogłębiające się nierówności prowadzą do tego, że niezadowoleni obywatele najbiedniejszych państw podejmują decyzję o opuszczeniu swoich rodzimych krajów i szukają lepszej jakości życia w tzw. krajach zachodnich. Jeżeli w najbliższych latach sytuacja gospodarcza w krajach najbardziej ubogich nie ulegnie znacznej poprawie, to proces migracji biednej ludności może zagrozić równowadze i bezpieczeństwu całego świata.
Podstawowe źródła prekaryzacji społeczeństwa we współczesnych krajach gospodarki rynkowej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Księżyk, Marianna
Postępujący proces prekaryzacji społeczeństwa wskazuje, że realizacja zrównoważonego i zintegrowanego rozwoju pozostaje w krajach Wspólnoty wyłącznie w sferze deklaracji. Uzasadniając tę tezę, w opracowaniu przedstawia się treść ekonomiczną „procesu prekaryzacji społeczeństwa”, jego społeczno-ekonomiczne skutki oraz podstawowe źródła, którymi są: oparcie systemów ekonomicznych krajów na doktrynie neoliberalizmu i postępująca globalizacja przejawiająca się globalizmem.
Polityka społeczna jako instrument spójności Unii Europejskiej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Mucha-Leszko, Bogumiła
Przedmiotem artykułu jest analiza procesu integracji europejskiej w sferze polityki społecznej oraz ocena znaczenia tej polityki w tworzeniu europejskiej przestrzeni społecznej. Wskaźniki spójności społeczno-ekonomicznej wskazują na duże zróżnicowanie krajów członkowskich pod względem poziomu ochrony socjalnej i pogłębienie ich dywergencji po 2008 roku. Z analizy wynika, że ostatni kryzys finansowo-gospodarczy i zadłużeniowy zasadniczo przyczynił się do obniżenia spójności społecznej i gospodarczej UE i jest to jeden z najważniejszych czynników utrudniających rozwój europejskiego modelu społecznego na obecnym etapie integracji. Kraje UE dzielą się na trzy grupy: 1) północno-zachodnie (9), 2) południowe z Irlandią (6), 3) Europy Środkowo-Wschodniej (11). Kraje grupy I (skandynawskie, Belgia i Holandia, a także Francja, Austria i Niemcy) utrzymały swoją przewagę w stosunku do średniej UE w podnoszeniu standardów ekonomicznych i społecznych (z wyjątkiem Wielkiej Brytanii). W grupie II (krajów południowych) wskaźniki dywergencji wzrosły przede wszystkim w Portugalii, Hiszpanii i Grecji, niemniej procesy dywergencyjne objęły również Włochy i Cypr. Najbardziej zróżnicowaną grupę stanowią kraje Europy Środkowo-Wschodniej, ale w pięciu z nich wskaźniki dywergencji obniżyły się i nastąpiła poprawa ich pozycji na tle krajów południowych. Wskazane zostały również inne czynniki opóźniające ujednolicanie polityki społecznej na niższych stadiach integracji: 1) duży wpływ neoliberalistów na koncepcje i plany integracji na różnych etapach jej rozwoju oraz koncentracja uwagi na korzyściach ekonomii skali, 2) zróżnicowanie modeli państwa dobrobytu w krajach członkowskich i poziomu finansowania potrzeb społecznych, 3) brak strategii rozwoju polityki społecznej, 4) kryzys polityki państwa dobrobytu, 5) integracja walutowa i potrzeba spełnienia traktatowych kryteriów unii walutowej, wymagająca poprawy równowagi budżetowej i obniżenia długu publicznego.
Rola polityki fiskalnej w ograniczaniu nierówności dochodowych w warunkach kryzysu ekonomicznego – doświadczenia wybranych państw UE
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Wójtowicz, Katarzyna
Skala zjawisk kryzysowych w gospodarce światowej towarzysząca załamaniu gospodarczemu z roku 2008 wpłynęła na rewizję neoliberalnego paradygmatu o tym, że nierówności stanowią pozytywną motywację do aktywności ekonomicznej, innowacyjności i kreatywności, sprzyjając wzrostowi gospodarczemu. W podobny sposób ewoluują w ostatnim czasie także poglądy na temat możliwości wykorzystania polityki fiskalnej do realizacji funkcji wyrównawczych. W kontekście opisanej ewolucji poglądów szczególnego znaczenia nabiera zatem poszukiwanie optymalnych metod prowadzenia polityki interwencyjnej pozwalających realizować zakładane cele gospodarcze i społeczne, a pozbawionych jednocześnie krytykowanych przez przedstawicieli myśli liberalnej mankamentów antywzrostowych. Celem artykułu jest analiza i ocena zakresu oraz skuteczności wykorzystania niektórych instrumentów polityki fiskalnej do łagodzenia nierówności dochodowych w warunkach ostatniego światowego kryzysu ekonomicznego. W badaniach wykorzystane zostały doświadczenia wybranych 20 krajów Unii Europejskiej (UE), będących także członkami Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), obejmujące lata 2007–2012.
Włączenie społeczne w krajach Unii Europejskiej – refleksja na półmetku realizacji strategii Europa 2020
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Tusińska, Magdalena
Jedną z ambicji Unii Europejskiej (UE) jest aktualnie promowanie wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu (wzrostu inkluzywnego). Intensyfikacja działań na jego rzecz ma miejsce zwłaszcza w ostatnich latach – po kryzysie. Celem niniejszych badań uczyniono ocenę skuteczności polityki UE w zakresie włączenia społecznego na podstawie wytycznych strategii Europa 2020. Obecnie przypada połowa dekady, w trakcie której powinny zostać zrealizowane cele tego programu. Jednym z priorytetów jest właśnie wzrost inkluzywny. W artykule przedstawiono najważniejsze pojęcia związane z poruszanym tematem (nierówności, ubóstwo, wykluczenie społeczne) oraz pokrótce scharakteryzowano ich wpływ na gospodarkę. Następnie omówiono specyficzne dla UE podejście do kwestii socjalnych, koncentrując się przede wszystkim na kwestiach opisanych w strategii Europa 2020 dotyczących walki z wykluczeniem. W kolejnej części artykułu zaprezentowano dane statystyczne związane z włączeniem społecznym, a ich wartości pozwoliły zakwestionować skuteczność przyjętej w UE polityki, aczkolwiek nie może ona być uznana za jedyną przyczynę obserwowanych niepowodzeń. W związku z tym podjęto także próbę wskazania innych okoliczności, które mogły zadecydować o niesatysfakcjonującym stopniu realizacji celów strategii Europa 2020. Ponadto, na podstawie dokumentów unijnych zaprezentowano dotyczące tematu włączenia społecznego rekomendacje dla krajów członkowskich. Okazuje się, że zalecenia nie dotyczą tylko i wyłącznie walki z ubóstwem, ale kładą duży nacisk na kwestie związane z rynkiem pracy i edukacją.
Polityka inkluzji – iluzja równości?
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Przybylska-Czajkowska, Barbara
Równość, sprawiedliwość, wolność, demokracja – to wartości żywe i cenne dla współczesnych ludzi, zarówno dla tzw. przeciętnego człowieka, jak i dla teoretyków. W świadomości potocznej istnieje poczucie ich wzajemnych związków i pewnego rodzaju ich niepodzielności. Występują, jak się wydaje „chętnie” razem. Teoretycy, którzy również chętnie zajmują się tymi ideami, lub, jak w przypadku równości, ich przeciwieństwem – nierównością, znajdują także dowody na bliskość tych pojęć. Szczególnie, burzliwe dyskusje na temat poważnego społecznego i politycznego problemu, jakim są narastające nierówności pokazują wpływ, jaki na wolność, jakość demokracji i stan społeczeństwa ma brak równości. Aby zademonstrować swą aktywność i zaangażowanie w zwalczaniu nierówności, które są dla demokracji niszczące, politycy ogłosili politykę inkluzji. Przedstawiano ją jako sposób wyrównywania rażących nierówności, metodę na włączenie i partycypację, jako na lepszą jakość demokracji. Jednak, zdaniem F. Furediego, stan społeczeństwa: upadek standardów w kulturze, poziomu edukacji, bierność obywateli, a także niekorzystne zmiany w obszarze nauki i niezależności intelektualistów, dowodzą, że to się nie udało. Przyczyną porażki polityki inkluzji jest, jego zdaniem, fakt, że była ona tylko iluzją polityki równości. Rzeczywista walka z nierównością, musi być walką z rzeczywistymi – ekonomicznymi źródłami nierówności, a nie tylko wytwarzaniem w jednostkach przekonania o równości. Polityka inkluzji, zdaniem Furediego, była właśnie tylko zabiegiem psychologicznym, mającym dać złudzenie równości jednostkom, a politykom pomóc odzyskać nadszarpnięte zaufanie obywateli. Włączanie i partycypacja jest dobrą propozycją, ale jako uzupełnienie innych, podstawowych działań w sferze ekonomii i polityki, które oddziaływałyby na ekonomiczne i społeczne źródła nierówności. Polityka inkluzji nie powinna też, jak to się stało, obniżać poziomu edukacji, kultury i jakości demokracji. To jest możliwe i nie należy ulegać przekonaniu, że zwiększenie dostępu do np. edukacji czy kultury, zawsze musi mieć taki skutek. F. Furedi nie tylko wskazuje na nieskuteczność, dla celu, jakim jest polepszenie stanu społeczeństwa i demokracji, metod, jakie proponowała polityka inkluzji, ale obwinia samych polityków o nie – szlachetne intencje. Niezależnie od tego czy ma rację, jego stanowisko warte jest przemyślenia i uwzględnienia w dyskusji o nierównościach.
Nierówności społeczno-ekonomiczne a koncepcje sprawiedliwości dystrybutywnej Amartyi Kumar Sena i Johna Rawlsa
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Tuziak, Rafał
Analizy i rozważania filozoficzno-polityczne i społeczno-ekonomiczne dotyczące sprawiedliwości cechuje duża różnorodność. Wielość ujęć i perspektyw wynika nie tylko z faktu złożoności samego pojęcia, ale także z tego, że kwestia sprawiedliwości stanowi centralne zagadnienie dla odmiennych od siebie nurtów myślenia z zakresu teorii moralnej, teorii państwa i prawa, a także ekonomii. W świecie, gdzie istnieje ograniczona ilość dóbr określenie zasad ich sprawiedliwego podziału ma fundamentalne znaczenie. Ten fakt jest jednym z elementów uzasadniających ważność podjęcia problematyki sprawiedliwości dystrybutywnej. W szerszym wymiarze poznawczym analiza zagadnienia sprawiedliwości jest interesującym obszarem badań i refleksji także dlatego, że jest ono centralnym pojęciem ze sfery wartości tworzącym podstawę ładu społecznego. Odpowiedzi na pytanie o istotę sprawiedliwości osadzone są i wywiedzione z systemów wartości. Wartości z kolei są elementem kultury, którą tworzą i od której zarazem zależą. Kierunek i dynamika ewolucji poszczególnych składników kultury uwarunkowane są historycznymi przemianami w tej kulturze oraz tym, jak zmienia się świat ludzkich wartości, pojęć, idei i norm. Sposób pojmowania sensu i znaczenia pojęcia sprawiedliwości kształtuje się w zależności od tego, jakie w danej kulturze dominuje rozumienie prawa, moralności, religii. W niniejszym artykule skupiono się na teoriach sprawiedliwości dystrybutywnej Johna Rawlsa i Amartyi Kumar Sena, jako próbach wypracowania teoretycznych podstaw optymalnego mechanizmu podziału dóbr w społeczeństwie. W kontekście narastających nierówności społeczno- -ekonomicznych we współczesnym świecie jest to zagadnienie doniosłe zarówno w wymiarze teoretycznym, jak i praktycznym. W opracowaniu przedstawiono zasadnicze elementy koncepcji teoretycznych J. Rawlsa i A.K. Sena w ujęciu analityczno-porównawczym, podejmując próbę odpowiedzi na pytanie, która koncepcja stwarza większe szanse na sprawiedliwy podział dóbr i ograniczenie skali nierówności społeczno-ekonomicznych.
Psychologiczne uwarunkowania postaw studentów ekonomii wobec redystrybucji
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Klebaniuk, Jarosław
Badania kwestionariuszowe studentów ekonomii (N=286) przeprowadzone w czerwcu 2015 roku miały na celu odpowiedź na pytanie o przyczyny różnic w postawach wobec powszechnego dostępu do opieki zdrowotnej i do wyższej edukacji, a także – do polityki podatkowej, która służy wyrównywaniu poziomu życia różnych grup społecznych. Podjęta tematyka wydaje się istotna w kontekście preferencji politycznych przyszłych wyborców i poparcia dla określonych rozwiązań systemowych, zwłaszcza że z badanej grupy w przyszłości mogą wyłonić się osoby stanowiące źródło opinii i tworzące konkretne rozwiązania. Analiza regresji wykazała, że stosunek do redystrybucji zależy w umiarkowanym stopniu od orientacji na dominację społeczną [SDO, Sidanius i Pratto, 1999], czyli postawy wobec nierówności międzygrupowych oraz doświadczanej winy egzystencjalnej [EG, Hoffman, 1976] wynikającej z przeświadczenia, że jest się niesłusznie uprzywilejowanym. Subiektywny statusu społeczno- -ekonomiczny jedynie w niewielkim stopniu pozwalał przewidywać stosunek do redystrybucji. Inaczej niż w badaniach amerykańskich [Wakslak i in., 2007] nieistotne okazało się oburzenie moralne – negatywne emocje w odpowiedzi na niesprawiedliwe traktowanie innych przez osoby trzecie [Montada i in., 1986]. Jeśli chodzi o poszczególne obszary redystrybucji, to w przypadku polityki podatkowej układ zależności był podobny, przy czym stosunkowo największą rolę odgrywało EG, w przypadku obszaru edukacji wyższej – subiektywny status nie odgrywał rolę, zaś w przypadku ochrony zdrowia – jedynym istotnym predykatorem była SDO. W żadnym z badanych obszarów postawa wobec redystrybucji nie zależała ani od doświadczanego oburzenia moralnego, ani od takich zmiennych, jak ogólne zadowolenie z życia czy poczucie wpływu na własne życie.
Профессиональное выгорание у менеджеров
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Ткач, Тамара
Особенностью профессиональной деятельности человека в ХХІ веке стало то, что человек терпит не сколько от физических нагрузок, а, в большей мере, от психоэмоциональных. Особенно это касается людей, которые работают в системе «человек-человек», одним из представителей которых есть менеджер. Часто менеджер принимает не совсем рациональные решения. В процессе своей профессиональной деятельности менеджеру приходится делать конкретные выводы, сопоставлять. Но ожидания от принятых решений не всегда оправдываются. Чрезмерные амбиции, ожидание поощрения труда, желание быстрого продвижения по карьерной лестнице возбуждают психоэмоциональную сферу человека. В результате, человек может преодолеть опасную черту, за которой наступает недостаток мотивации, удовольствия в работе, радости от достижений, одним словом, стресс, связанный с профессиональной деятельностью. Синдром, который развивается на фоне хронического стресса, ведет к истощению эмоционально-энергичных и личностных ресурсов работающего человека, провоцирует профессиональное выгорание. Профессиональное выгорание возникает в результате внутреннего накопления отрицательных эмоций без «разрядки» или «освобождения» от них.

Przeglądaj

Przeglądanie Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 47(3)/2016 według Data dodania