Kultura - Przemiany - Edukacja T. 12-13 (2023)

URI dla tej Kolekcjihttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/10394

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 26

Wprowadzenie
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Pelczar, Roman
Życie i działalność naukowo-dydaktyczna ks. dr. hab. Andrzeja Garbarza, prof. UR
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Matyskiewicz, Wiesław
Ks. dr hab. Andrzej Garbarz, prof. UR (1953–2022) to postać związana szczególnie z Uniwersytetem Rzeszowskim oraz wieloma ośrodkami naukowymi w Polsce i za granicą. Współpracował z Uniwersytetem Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (wcześniej Akademią Teologii Katolickiej), Katolickim Uniwersytetem Lubelskim w Lublinie, Uniwersytetem Papieskim Jana Pawła II w Krakowie (wcześnie Papieską Akademią Teologiczną), Wyższą Szkołą Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie oraz Państwową Wyższą Szkołą Zawodową w Sanoku. Pracował w diecezji przemyskiej i rzeszowskiej. Najdłużej był związany z diecezją rzeszowską, w której był długoletnim dyrektorem Instytutu Teologiczno-Pastoralnego im. św. Józefa Sebastiana Pelczara. Jego życie i działalność zawarto w trzech rozdziałach – biografia naukowa, działalność dydaktyczno-organizacyjna i działalność naukowa. Sporządzono również bibliografię chronologiczną Jego prac naukowych.
Ojczyzna. Bóg. Prawo. Duszpasterstwo Policji (1919–2023)
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Fąfara, Kazimierz
Artykuł podejmuje próbę pokazania działalności duszpasterskiej Kościoła katolickiego w policyjnej formacji. Księża duszpasterze i kapelani policyjni mieli już spore prawne umocowanie w okresie międzywojennym, dzięki któremu uczestniczyli w różnych uroczystościach patriotycznych, byli współorganizatorami spotkań z racji świąt kościelnych, błogosławili, wygłaszali prelekcje, nieśli duchowe wsparcie w wypełnianiu trudnych obowiązków przez policjantów. W okresie drugiej wojny światowej nieśli duchowe umocnienie i wspierali policjantów w działalności charytatywnej. Czas Milicji Obywatelskiej nie zapisał działań duszpasterskich wśród milicjantów, którzy byli poddani totalnej indoktrynacji socjalistycznej i ateistycznej i zabraniano im spełniać praktyki religijne. Dopiero po powołaniu przez Sejm RP 6 kwietnia 1990 r. Policji Państwowej nastąpił czas „wchodzenia” duszpasterzy-kapelanów policji z Ewangelią w formację i struktury policyjne, czego domagali się sami funkcjonariusze Policji. Kapelani są zapraszani na różne uroczystości policyjne, patriotyczne, a nawet rodzinne, w których spełniają przewidziane przez prawo kościelne określone posługi duszpasterskie. Pełnią ważną funkcję w formacji policjantów, nie szczędząc czasu i poświęcenia, aby być z nimi i ich rodzinami, zwłaszcza w chwilach trudnych. W zdecydowanej większości duszpasterze-kapelani Policji za kapłańskie posługi nie pobierają żadnego wynagrodzenia. Duszpasterstwo Policji w Polsce choć ma już dobrze wypracowane metody pracy, to jednak wymaga dalszego doskonalenia i jeszcze większego wzmocnienia w policyjnych strukturach.
Potrzeby i preferencje edukacyjne środowiska oświatowego nauczycieli szkół ponadgimnazjalnych/ponadpodstawowych w powiecie puławskim w latach 1999–2021
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Baracz, Anna
W artykule podjęto próbę analizy oceny systemowego wsparcia doskonalenia zawodowego w polskim systemie oświaty. Omówiono sposoby prowadzenia analiz ocen systemu doskonalenia zawodowego nauczycieli poprzez wskazanie istniejących tendencji. Ukazano tendencje w obszarze preferencji form doskonalenia. Wskazano wyniki analiz badań w obszarze potrzeb edukacyjnych środowiska oświatowego w aspekcie preferencji dotyczących form doskonalenie zawodowego w ramach funkcjonowania powiatowej publicznej placówki doskonalenia nauczycieli, co pozwoliło wskazać tendencje i preferencje nauczycieli w obszarze doskonalenia zawodowego.
Patriotism in the perspective of 20-, 40- and 60-year-olds in Podkarpacie Voivodeship
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Lulek, Barbara
Patriotism is a category defining human life aimed at the common good. It depicts the emotional bond of individuals with their homeland and the sense of social and cultural bond with fellow citizens. It is based on universal values, including openness to other people, care and responsibility for the community, respect for history and national culture. The political, social and cultural changes taking place reveal new faces of love for one’s homeland, which is why there is a need to reflect on the ways of understanding patriotism. Guided by these premises, this study presents ways of defining the concept of patriotism by three successive generations of Podkarpacie residents, i.e. young adults, middle-aged people and seniors. Seven areas of understanding patriotism were taken into account – historical, territorial, cultural, ethical, emotional, economic and ecological as well as numerous categories within them. The research was carried out in the paradigm of quantitative research on a representative group.
Władza rodzicielska a (nie)odpowiedzialność – wybrane aspekty socjologiczno-prawne
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Markowska-Gos, Ewa
Wiodącą problematyką w tej publikacji jest władza rodzicielska (jako specyficzny stosunek rodzinno-prawny) ze szczególnym uwzględnieniem obowiązków / praw rodzica/-ów wobec dziecka i sankcji przewidzianych przez ustawodawcę na gruncie kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, wówczas gdy będą one nienależycie przez niego/nich realizowane (ograniczenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej). Uznano za zasadne omówienie zagadnienia rodzicielstwa z podkreśleniem znaczenia dojrzałości do pełnienia roli rodzica, a per analogiam władzy rodzicielskiej. W artykule tym podjęto próbę zdefiniowania odpowiedzialności i nieodpowiedzialności z perspektywy władzy rodzicielskiej, a także wskazano na ich wyznaczniki z socjologiczno-prawnego punktu widzenia. Za konieczne uznano przedstawienie statystyk dotyczących ograniczenia i pozbawienia władzy rodzicielskiej, tj. sankcji przewidzianych w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym za nienależyte jej realizowanie, co dowodzi nieodpowiedzialności osób pełniących rolę ojca/matki. Ich analiza dowodzi, iż na przestrzeni lat zwiększa się poczucie odpowiedzialności w obszarze władzy rodzicielskiej.
Studium o aksjologii pedagogicznej Abrahama H. Maslowa
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Zieliński, Paweł
Autor szuka obecności i rozumienia wartości pedagogicznych w teorii aksjologicznej Abrahama H. Maslowa. Najpierw przedstawia dotychczasowe próby odczytu aksjologii pedagogicznej uczonego w Polsce, kwestionując niektóre wnioski. Potem dokonuje wstępnego rozpoznania teorii wartości uczonego oraz rozwija to zagadnienie, dociekając istoty wartości w rozumieniu Maslowa. Poczyniona rekonstrukcja ujawnia główne źródło aksjologii Maslowa w postaci doświadczeń szczytowych czy transcendentnych człowieka. Pozwala to na prezentację jednolitej, ośmiopoziomowej teorii potrzeb, motywacji i wartości Maslowa, w której wartości transcendentne stanowią źródło człowieczeństwa. Część końcowa artykułu zawiera nie tylko prezentację i rozumienie kilkunastu wartości uniwersalnych według Maslowa, ale też przykłady ich zastosowania w praktyce pedagogicznej. Praca wskazuje też na korelacje aksjologii pedagogicznej Maslowa z poglądami pedagogicznymi Sokratesa oraz twórczością pedagogiczną Eduarda Sprangera.
Wychowanie do szczęścia w permanentnie aktualnej koncepcji Świętego Augustyna w perspektywie nowych wyzwań pedagogicznych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Miąso, Janusz
Dążenie do szczęścia to jedno z największych pragnień człowieka. Przez całą historię człowiek w przeróżny sposób poszukiwał szczęścia i odnajdywał je lub nie, pragnął wychowywać siebie i innych do szczęścia, wydobywać z siebie i innych wszystko co najlepsze, aby być szczęśliwym. Tak było i tak jest aktualnie, gdyż człowiek dalej pragnie szczęścia, ale coraz częściej go nie odnajduje i jest to mocno związane z deficytem Boga i nadmiarem konsumpcji, atomizacją społeczną (samotnością) i mediatyzacją. Jest to główny problem badawczy niniejszego artykułu. Św. Augustyn jest bardzo dobrym „przykładem pedagogicznym” długiej drogi, którą przebył, „przykładem” osobowym, ciągle niezwykle aktualnym, który może współczesnego człowieka wiele nauczyć i być bardzo dobrym wychowawcą w procesie wychowania do prawdziwego szczęścia w perspektywie złudnych „szczęść” współczesności. Metoda zastosowana w artykule to metoda biograficzna, która dobrze pokazuje człowieka w konkretnej sytuacji, ale także jest szkołą dla innych, a w przypadku Augustyna szkołą życia i zwycięstwa. Struktura artykułu jest związana z procesem transformacji Augustyna w perspektywie jego życia. Wnioski z badań to przede wszystkim wskazanie drogi wychowania do szczęścia, sposoby jego osiągania, a także cele mniejsze i cel największy, jakim jest miłość i Bóg, czego uczy Augustyn, którego droga choć bolesna i trudna zakończyła się ostatecznie szczęśliwie i może być wzorem do naśladowania.
Przygotowanie wychowanków do odpowiedzialności ważnym zadaniem w czasach licznych zagrożeń aksjologicznych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Długosz, Agnieszka
W dzisiejszych czasach braku jasnej hierarchii wartości, upadku autorytetów wprowadzanie wychowanków w świat wartości staje się dla wychowawców prawdziwym wyzwaniem. Właściwa hierarchia wartości jest czynnikiem niezbędnym do świadomego życia i podejmowania odpowiedzialnych decyzji, dokonywania pewnych wyborów oraz przejawiania określonych zachowań. Przygotowanie do życia w społeczeństwie wiąże się z kształtowaniem niezależności, wolności, podmiotowości, umiejętności dokonywania racjonalnych wyborów i ponoszenia za nie odpowiedzialności. Wychowanie do odpowiedzialności jest zadaniem ważnym w obliczu licznych zagrożeń aksjologicznych występujących w wielu obszarach życia człowieka. Niestety, nie jest to zadanie łatwe w czasach powszechnego zaniku poczucia odpowiedzialności. Odrzucanie odpowiedzialności jest konsekwencją błędnego rozumienia wolności. W artykule zasygnalizowano konieczność przygotowania wychowanków do odpowiedzialności jako wartości, która powinna stanowić cel edukacyjny.
Dlaczego ważny jest kontakt człowieka z przyrodą? O zespole deficytu natury u młodego pokolenia
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Bobik, Bogumiła
Przyroda ma dobroczynny wpływ na rozwój młodego pokolenia, a szerzej – człowieka. Współcześnie obserwujemy niedobór kontaktu dzieci z naturą. Celem artykułu jest przybliżenie problemu deficytu natury w wychowaniu, wywołanie namysłu u osób odpowiedzialnych za edukację, skłonienie ich do uwzględnienia w procesie kształcenia tematyki przyrodniczej. Problematykę badawczą ujęto w postaci następujących pytań: jaką wartość ma przyroda dla współczesnego człowieka? Jakie są przyczyny i konsekwencje deficytu natury u młodego pokolenia? Wykorzystana została metoda analizy i syntezy literatury oraz badań, które są istotne dla omawianego problemu. Wyniki wskazują na wieloaspektowy wpływ przyrody na (młodego) człowieka. Przyroda pomaga zachować zdrowie psychiczne i fizyczne, dlatego ważny jest proces wychowania uzupełniony o wymiar przyrody.
Aktywność komunikacyjna nauczycieli i uczniów na lekcjach. Analiza wyników badań własnych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Zielińska-Czopek, Monika
Proces kształcenia stanowi system wzajemnych interakcji pomiędzy nauczycielem a uczniami, których podstawą jest komunikowanie się. Niewątpliwie mówienie i słuchanie to dwa najważniejsze elementy relacji edukacyjnych. Język stanowi bowiem najpowszechniejszą formę porozumiewania się na lekcji, prezentowania celów i treści dydaktycznych, wpływania na zmianę zachowania uczniów, motywowania ich, a także kontrolowania. Podjęte badania służyły określeniu relacji pomiędzy aktywnością werbalną nauczycieli i uczniów na lekcji. Analiza praktyk komunikacyjnych pozwoliła określić proporcje mówienia oraz uzyskać odpowiedź na pytanie - na ile nauczyciele dopuszczają uczniów do głosu?
Possibilities and methods of using distance learning applications in school practice
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Pawłowska, Andżelika; Tuczyński, Krystian
The article presents the possibilities and methods of using applications supporting distance learning. The issues focus on the main others in addition to ICT in the field of didactics of early childhood and preschool education. Part one is a market overview of the children’s ICT development market. Based on parts of the study, solutions were developed which, in the opinion of experts (taking into account age and developmental possibilities), can mostly be used in the first educational age. The last of the main parts of the article, conclusions and recommendations for teachers in the field of comprehensive use of ICT in the educational process.
Od kodowania na dywanie do Scratcha – rozwijanie umiejętności używania języka wizualnego u dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym szkolnym
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Rzońca, Ewelina; Warchoł, Tomasz
W edukacji wczesnoszkolnej zadaniem nauczyciela jest dbanie o holistyczny rozwój każdego ucznia. W obowiązującej podstawie programowej na tym etapie edukacyjnym duży nacisk kładzie się na rozwijanie umiejętności krytycznego i logicznego myślenia, rozumowania, argumentowania i wnioskowania. Rozwijanie tych umiejętności możliwe jest właśnie poprzez wprowadzanie już w początkowym etapie zabaw na macie do kodowania, które w kolejnym etapie zamienia się na konkretny wizualny język programowania. Autorzy artykułu swoją uwagę koncentrują na przedstawieniu praktycznych rozwiązań, które pomogą w rozwijaniu wskazanych w podstawie programowej umiejętności poprzez posługiwanie się wizualnym językiem programowania. Proponowane działania pozwalają dokonać transferu mat, dywanów, środowisk programistycznych, tj. ScratchJr do edukacji wczesnoszkolnej.
Język muzyki w komunikacji międzyosobowej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Łobacz, Paweł
Niniejszy dyskurs podejmuje temat języka muzycznego i jego zastosowania w relacjach międzyludzkich. Analiza porównawcza języka oraz języka muzycznego, a także wybrane wymiary komunikacji ukazują zależności wynikające z relacji międzyosobowych. Współcześnie dostęp do kultury muzycznej nie jest ograniczony i mają do niej dostęp nie tylko elity. Wpływ muzyki na relacje interpersonalne ujawnia się w komunikacji uwzględniającej aspekty emocjonalne, wyobrażeniowe, doświadczenia piękna. Porozumiewanie się językiem muzyki wymaga doświadczenia i wrażliwości na dźwięki. Wiedza muzyczna pozwala prowadzić rozmowy na płaszczyźnie semantycznej, jednak odczuwanie muzyki nie musi być oparte na znajomości nomenklatury artystycznej. W przekazywaniu komunikatów następuje proces wspólnego kształcenia pomiędzy nadawcą i odbiorcą, czego wynikiem jest sprawniejsze opanowanie zasad i kodów komunikacji.
A review of research on the teacher’s competencies in the classroom interaction discourse
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Schultis, Sławomir; Soler Costa, Rebecca; Doñate Banegas, Carmen; Skoczyńska Prokopowicz, Barbara
The didactic interaction in the classroom is established among peers, but above all, the relationship that has a fundamental weight is the one between the teacher and the student, since the teacher becomes a role model for the child during the entire Early Childhood Education stage. Likewise, communication and participation are fundamental elements for these interactions to take place in a beneficial way, and together with it, the teaching-learning processes take place, which will help the child's development and will positively affect cognitive, affective and social development.
Kryzys zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży – profilaktyka, pomoc
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Matusiak, Renata; Dębicka, Agnieszka
Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży jest obecnie jednym z największych problemów w zakresie zarówno służby zdrowia, jak i profilaktyki szkolnej. Konstytucja Światowej Organizacji Zdrowia przyjęta w 1948 r. zdefiniowała zdrowie psychiczne jako „pełny dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny człowieka”, co do czasów obecnych stanowi punkt wyjścia w rozważaniach na temat istoty zdrowia człowieka 1 . Artykuł stanowi przegląd aktualnych rozważań dotyczących udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkole, osób udzielających pomocy, a także wybranych zaburzeń zachowania i emocji u dzieci i młodzieży. Pomoc dziecku w kryzysie i wspieranie go w trudnych sytuacjach ze względu na coraz większą powszechność problemów w zakresie zdrowia psychicznego u dzieci i młodzieży staje się również zadaniem szkoły i pracowników placówek oświatowych.
Społeczno-pedagogiczne aspekty zachowań suicydalnych – symptomy, uwarunkowania, profilaktyka
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Pstrąg, Dorota
Samobójstwa są problemem społecznym, który już od wieków wywołuje silne emocje. W ich wyniku ginie co roku więcej osób niż w wypadkach samochodowych. Najczęściej pozbawiają się życia dorośli mężczyźni, lecz próby samobójcze podejmowanie są stosunkowo często przez osoby do 18 roku życia. Na ogół nie mają one na celu pozbawienia się życia. W ten sposób młody człowiek manifestuje swój bunt wobec trudności życiowych lub próbuje zwrócić uwagę na swoje problemy. Zapobieganie próbom samobójczym powinno być traktowane nie tylko jako problem medyczny i psychologiczny, lecz także jako ważne zadanie wychowawcze. Szczególną rolę w profilaktyce samobójstw powinna odgrywać szkoła, która ma możliwość oddziaływania na dużą część populacji dzieci i młodzieży. W artykule przedstawiono zagadnienia dotyczące skali i dynamiki zjawiska samobójstwa, jego etiologii oraz nakreślono podstawowe kierunki działalności profilaktycznej szkoły.
Przemoc wśród młodzieży szkolnej w opinii badanych uczniów
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Cudak, Sławomir
Zarówno w instytucjach szkolnych, jak i w globalnym społeczeństwie istnieją różne problemy, konflikty, trudności w kontaktach i interakcjach między rówieśnikami. Stanowią one źródło agresywnych zachowań, które przejawiają się w różnych formach przemocy fizycznej i psychicznej. Niepokojący jest wzrost patologicznych zachowań sprawców przemocy wśród rówieśników w szkołach. W procedurze badawczej podjęto próbę diagnozy zjawiska przemocy w wybranych szkołach podstawowych (klasy VII i VIII). Sformułowano następujące problemy badawcze: – Jaki jest rozmiar przemocy wśród rówieśników szkolnych? – Jakie miejsca szkolne sprzyjają przemocy? – Jakie formy przemocy stosowane są przez młodzież? Badania przeprowadzono w wybranych szkołach miasta i powiatu piotrkowskiego. Wzięło w nich udział 468 uczniów, w tym 243 chłopców i 225 dziewcząt. Wyniki badań wskazują, że przemoc fizyczna, a szczególnie psychiczna jest zjawiskiem coraz bardziej powszechnym. Dotyczy ona zarówno chłopców, jak i dziewcząt. Większość badanych stwierdza, iż występuje ona często lub bardzo często, realizowana jest w różnych miejscach szkolnych. Częściej stosowana jest przemoc psychiczna niż fizyczna. Przybierają one różne formy krzywdzenia rówieśników – w sferze emocjonalnej, społecznej, moralnej i fizycznej.
Kulturotechniczny aspekt sportu formą przeciwdziałania zachowaniom ryzykownym nieletnich na podstawie badań
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Witek, Paweł; Liwowska, Ewa
Autorzy artykułu omówili kulturotechniczny aspekt sportu oraz jego walory wychowawcze i resocjalizacyjne. Następnie wskazali, w jaki sposób uprawianie sport przeciwdziała zachowaniom ryzykownym nieletnich. Na końcu artykułu zostały zaprezentowane wyniki badań odnoszące się do walorów sportu wobec oddziaływania na nieletnią młodzież na terenie Gminy Konstantynów Łódzki.
Problemy ucznia w szkole i alternatywne koncepcje edukacji
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Więckiewicz, Bogdan
W artykule opisano podstawowe zagrożenia, z jakimi uczeń może spotkać się we współczesnej szkole w Polsce. Spośród wielu problemów zwrócono uwagę na wybrane zagadnienia, takie jak: mobbing, bulling, sekty w szkole, zażywanie substancji psychoaktywnych, fobia szkolna czy niewłaściwe korzystanie z mass mediów. Wszystkie te czynniki mogą negatywnie wpływać na wychowanie i nauczanie młodego człowieka. Współczesne wyzwania edukacyjne stojące zarówno przed uczniem, jak i rodzicami powodują, że poszukuje się form nauczania przedstawiających nowe sposoby funkcjonowania szkoły i jej różne koncepcje. Pluralizm kulturowy i światopoglądowy w społeczeństwie sprawia, że dzisiaj również w nauczaniu proponuje się szkoły oparte na zróżnicowanym systemie wartości. Rodzice spośród wielu propozycji modelu szkoły mogą wybrać tę, która najbardziej odpowiada ich koncepcji.

Przeglądaj

Przeglądanie Kultura - Przemiany - Edukacja T. 12-13 (2023) według Data dodania