UR Journal of Humanities and Social Sciences nr 2(31)/2024

URI dla tej Kolekcjihttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/10875

Przeglądaj

Przeglądanie UR Journal of Humanities and Social Sciences nr 2(31)/2024 według Data dodania

Przejdź do punktu w indeksie:
Aktualnie wyświetlane 1 - 9 z 9
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
    Obraz „obcego” i „innego” w świecie staropolskim (wybrane aspekty)
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-06) Jabłońska, Anna
    Artykuł ukazuje wizerunek „obcego”/„innego” z perspektywy staropolskiego piśmiennictwa w różnych gatunkach tekstów. Wykorzystano zarówno klasyczne źródła historyczne (m.in. kronikę, pamiętnik, diariusz), jak i utwory literackie (np. fraszka, pieśń). Ich autorzy stykali się z przedstawicielami różnych wyznań, narodowości, kręgów kulturowych wewnątrz państwa polskiego w wyniku kontaktów przygranicznych z przedstawicielami innymi krajów, wojen lub podczas dalszych podróży podejmowanych w różnych celach. Artykuł ma na celu stworzenie pewnego rodzaju systematyki kategorii „obcego”/„innego”. Podejmuje próbę określenia kryteriów przynależności do tej kategorii, takich jak choćby cechy charakterystyczne, religia, korzenie etniczne, pochodzenie stanowe, wygląd zewnętrzny, model zachowania, obyczaje. „Obcy”/„inny” – protestant, prawosławny, Żyd, Tatar, Turek, Francuz, Włoch, Niemiec, Szwed, Hindus itd. ‒ mógł należeć do ludności Rzeczypospolitej, być jego bezpośrednim sąsiadem, przedstawicielem państw, narodów i stanów zamieszkujących Europę oraz Orient, a nawet Indie. W jego postrzeganiu bardzo dużą rolę odgrywała osoba autora. Ważne są także stereotypy i mity funkcjonujące w określonej grupie społecznej, jak również stopień emocjiz tym związanych. Postrzeganie „obcego”/„innego” stanowi ważny element staropolskiego światopoglądu oraz ówczesnej świadomości społecznej.
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
    Wpływ wielkiego kryzysu gospodarczego lat trzydziestych XX wieku na dochody z pracy w rolnictwie i przemyśle (na przykładzie województwa kieleckiego)
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-06) Słabińska, Elżbieta
    Objawem wielkiego kryzysu był spadek płac nominalnych i realnych pracowników najemnych w niemal wszystkich sektorach gospodarki. W przypadku robotników rolnych nastąpił on od 1928/1929 r., a pracowników umysłowych od 1931 r. W przemyśle redukcje płac robotników rozpoczęto w 1929 r., a pracowników umysłowych w 1931 r. Spadek wynagrodzeń w rolnictwie i przemyśle był stopniowy i w niejednakowym stopniu dotknął różne kategorie pracowników. Obniżki dotyczyły głównie pieniężnej części zarobków. W wyniku zmniejszenia płac nominalnych nastąpiło „spłaszczenie wynagrodzeń”. W rolnictwie przybrało znaczne rozmiary. Częstym zjawiskiem podczas wielkiego kryzysu było niewypłacanie pracownikom wynagrodzeń, wbrew warunkom układów zbiorowych, oraz nieregularne płace. „Kosztownych” robotników zastąpiono „tanimi”. Pracodawcy przeprowadzali zwolnienia grupowe i indywidualne. W konsekwencji utraty zatrudnienia pracownicy tracili nie tylko pieniężną część zarobków, ale też niepieniężną, z której najdotkliwszą stratą było mieszkanie służbowe.
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
    Źródła sztuki. O Sonacie Belzebuba Stanisława Ignacego Witkiewicza
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-06) Nowak, Witold
    W artykule dokonuję prezentacji i analizy poglądów na źródła sztuki, jakie Stanisław Ignacy Witkiewicz (1885‒1939) zawarł w jednym ze swych ostatnich dramatów ‒ Sonacie Belzebuba. Przedstawione tam filozoficzno-estetyczne poglądy Witkacego odnoszę do szerszego kontekstu jego poglądów na kulturę, a także do przemian myśli estetycznej i społecznego imaginarium XIX i XX w., co pozwala ukazać zarówno ich oryginalność, jak i punkty zbieżne z powszechniejszymi tendencjami myślowymi. Staram się pokazać, że utwór Witkiewicza opiera się upływowi czasu dzięki postawieniu problemów „metafizycznych” ‒ wykraczających poza zainteresowania konkretnej epoki ‒ jak też dzięki elementom komizmu i ironii czyniących zeń dzieło otwarte na wielość interpretacji.
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
    Rozwój inżynierskich form działalności naukowo-badawczej oraz dydaktycznej we wrocławskich szkołach wyższych 1949‒1989
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-06) Popiński, Krzysztof
    Pod koniec lat 40. XX w. głównym zadaniem polskiego szkolnictwa wyższego stało się kształcenie kadr na poziomie wyższym dla gospodarki, zwłaszcza przemysłu, oraz prowadzenie działalności naukowej w ramach krajowego sektora badawczo-rozwojowego. W związku z przyspieszoną industrializacją kraju priorytet uzyskały politechniki. Ponieważ jednak ich rozwój dokonywał się wolniej, niż oczekiwano, także uczelnie o innej specjalizacji zostały stopniowo ukierunkowane na profil utylitarny i techniczny. Większość z nich musiała w swojej działalności uwzględniać zadania współpracy z gospodarką narodową, w szczególności z przemysłem. Spowodowało to pojawienie się na wielu uczelniach niebędących politechnikami ‒ także wrocławskich – inżynierskich kierunków kształcenia oraz technicznej tematyki w działalności naukowo-badawczej. W wymiarze ilościowym umożliwiło to wykształcenie wielu tysięcy dodatkowych specjalistów formalnie przygotowanych do pracy w przemyśle, a także przyniosło znaczną ilość opracowań badawczych, które miały sprzyjać jego rozwojowi. W wymiarze jakościowym skuteczność tych działań była jednak ograniczona. Zarówno podejmowany w uczelniach proces kształcenia, jak i prowadzona tam działalność naukowo-badawcza z powodu niedostatecznego finansowania, skromnego zaplecza technicznego oraz słabego związku z praktyką przemysłową miały często pozorowany charakter. Absolwenci byli niedostatecznie przygotowani do podjęcia pracy w przedsiębiorstwach. Efekty działalności naukowo-badawczej prowadzonej w uczelniach w niewielkim stopniu nadawały się do wdrożenia do produkcji. Ponadto przedsiębiorstwom z uwagi na systemowe realia gospodarki socjalistycznej nie zależało na podnoszeniu realnych kwalifikacji swojej kadry czy na wdrażaniu nowych rozwiązań technicznych lub technologicznych.
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
    Przeobrażenia w polskiej oświacie chicagowskiej na przełomie XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-06) Czop, Edyta
    Historyczne korzenie współczesnego systemu polskich szkół w Chicago IL przypadają na lata 50. XX w. Od tego momentu zarówno placówki, jak i system nauczania przeszły wiele przekształceń, które pozwoliły na stworzenie sieci w pełni profesjonalnych szkół. Na przełomie XX i XXI w. szkoły te funkcjonowały w metropolii chicagowskiej i na jej przedmieściach. Ich oferta dydaktyczna obejmowała nie tylko naukę w zakresie podstawowym, ale i średnim. Uczniowie mieli możliwość otrzymania w nich specjalistycznego wsparcia, a także pracy w licznych kołach zainteresowań. Zatrudniona w nich kadra dzięki samodoskonaleniu i możliwości uczestnictwa w różnorodnych kursach metodycznych była coraz lepiej przygotowana do pracy z dziećmi, dla których polszczyzna nie jest pierwszym językiem komunikacji. Nauczyciele otrzymali wsparcie od profesjonalnych organizacji, które często sami tworzyli, ale i ze strony polskiej. Okres ponad półwiecza funkcjonowania szkół sobotnich charakteryzował rozwój oraz szukanie kompromisu między oczekiwaniami rodziców, potrzebami uczniów a realizacją podstawowego celu, czyli nauką języka i kultury polskiej .
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
    The International Red Cross in contemporary Polish history textbooks: An overview
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-06) Biedka, Karolina; Sobczak, Monika
    The main aim of the article is to present how the issues pertaining to the creation and activities of the International Red Cross and the figure of its originator and founder, Henry Dunant, are presented in Polish history textbooks. History lessons at school are a suitable platform to introduce issues related to the concept of humanitarianism. Lessons that mention the establishment and operations of the International Red Cross and its national branches make a valuable contribution to raising awareness of humanitarianism and human rights. It is worth looking at how these issues are treated in school textbooks, which are one of the main sources of students' knowledge of history. Primary and secondary school textbooks currently available on the publishing market and used by active teachers were analysed. Textual content and iconography were analysed, as well as the tasks proposed for classroom use. In order to answer the research questions, a critical textual analysis of the content of twenty-one textbooks was carried out. Textbooks published between 2017 and 2023, which are on the official list of textbooks approved for use in schools, were the subject of analysis. The article also reveals the presence of the Polish Red Cross on the pages of these textbooks.
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
    Postawy młodych konsumentów w obliczu inflacji po pandemii COVID-19
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-06) Szczepańska, Magdalena
    Głównym celem artykułu jest odpowiedź na pytanie: w jaki sposób młodzi konsumenci gospodarują pieniędzmi w warunkach wysokiej inflacji? Obserwowane spowolnienie gospodarcze, inflacja i spadek siły nabywczej pieniądza tworzą warunki, w których można się spodziewać zmiany sposobów gospodarowania posiadanymi środkami. W celu analizy tego zagadnienia przeprowadzono badania wśród studentów. Jako narzędzia badawcze wykorzystano ankietę internetową oraz indywidualne wywiady pogłębione. Połączenie metody ilościowej (sondaż diagnostyczny) z jakościowymi badaniami terenowymi pozwoliło nie tylko opisać zachowania, ale także uzyskać wgląd w emocje i sposób myślenia młodych konsumentów. Badani przyznają, że pod wpływem inflacji zmieniły się ich zachowania zakupowe: kupują mniej, szukają najniższych cen bądź zamienników swoich ulubionych produktów. Zarówno decyzje zakupowe, jak i sposób gospodarowania budżetem cechuje racjonalność: świadomość własnych potrzeb, śledzenie oferty rynkowej, planowanie wydatków, korzystanie z promocji cenowych przy użyciu specjalnych aplikacji. W narracjach studentów często pojawia się „oszczędzanie”, rozumiane jako zachowania mające na celu utrzymanie płynności finansowej lub zabezpieczenie przed nieoczekiwanymi wydarzeniami czy zakup drogich dóbr w przyszłości. Racjonalność widoczna jest również na poziomie używania przedmiotów: korzystanie z produktów tak długo, jak tylko są zdatne do użytku, naprawianie ich, sprzedawanie lub oddawanie rzeczy niepotrzebnych. Badani mają w większości pozytywny stosunek do kupowania używanych rzeczy. Postrzegają to jako działanie, które jest jednocześnie racjonalne ekonomicznie oraz ekologiczne i odpowiedzialne społecznie. Wydaje się, że postawy racjonalnego gospodarowania pieniędzmi, które nasiliły się pod wpływem inflacji, są wśród młodych konsumentów powiązane z trendem odpowiedzialnej konsumpcji.
  • Obrazek miniatury
    Pozycja
    Źródła niepewności prowadzenia działalności w warunkach VUCA z punktu widzenia producentów rolnych. Studium przypadku
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-06) Bieniek-Majka, Maryla
    W ostatnich latach nieoczekiwane wydarzenia, jak np. pandemia COVID-19, wojna w Ukrainie, czy skutki zmiany klimatu spowodowały, że przed producentami (także rolnymi) stanęły zupełnie nowe wyzwania. Zdarzenia te były nieprzewidywalne, złożone i skazujące producentów na konieczność funkcjonowania w warunkach większej niepewności. Na określenie tej sytuacji zaczęto używać terminu VUCA, który jest akronimem wyrazów Volatility (zmienność), Uncertainty (niepewność), Complexity (złożoność), Ambiguity (niejednoznaczność). Świat VUCA jest rzeczywistością, w której producenci muszą się odnaleźć, a zastosowanie analizy otoczenia za pomocą narzędzi zarządzania ryzykiem może im pozwolić właściwie się przygotować do tego, aby w momentach kryzysowych wykorzystać szanse i niwelować zagrożenia. Celem niniejszego artykułu jest wskazanie sytuacji niepewnych (ryzyk) w czasach VUCA, których najbardziej obawiają się w swojej działalności badani producenci rolni. W badaniu wzięło udział celowo dobranych siedmiu producentów rolnych, którzy posiadają gospodarstwa o średnim areale ok. 190 ha na terenie województwa kujawsko-pomorskiego. Na podstawie zmodyfikowanej analizy FMEA badani producenci dokonali oceny znaczenia wskazanych przez siebie potencjalnych problemów, możliwości i przewidywalności ich wystąpienia. Według nich największą niepewność budzą rosnące, w wyniku inflacji, koszty związane z bieżącą działalnością. Niepokoi ich także to, że czynniki prawne, polityka monetarna i fiskalna państwa, które z definicji powinny łagodzić skutki funkcjonowania w warunkach VUCA, poprzez swoją nieprzewidywalność wzmagają wręcz poczucie niestabilności funkcjonowania oraz uniemożliwiają formułowanie planów średnio- i długookresowych. Wskazanie przez badanych producentów niższego poziomu ryzyka dla czynników popytowych może świadczyć o tym, że popyt na produkty rolne jest relatywnie stabilny i nie podlega gwałtownym wahaniom. Większe ryzyko badani producenci zauważają w nieprzewidywalności podaży, zarówno ze względów niezależnych (pogoda) jak i wynikających ze skutków politycznych (np. napływ towarów z Ukrainy).
  • Obrazek miniatury
    Pozycja