Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 56(4)/2018

URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/4272

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 33

Teoretyczne podstawy oceny funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Wojciechowski, Eugeniusz; Wojciechowski, Marek
Ocena funkcjonowania i rozwoju samorządu terytorialnego stanowi jeden z najtrudniejszych aspektów w ekonomicznej interpretacji jego działalności. Działalność związana z dokonywaniem różnych ocen gospodarki i życia publicznego w samorządzie jest kluczowym ogniwem procesu zarządzania publicznego (rządzenia). Wiedza na ten temat jest jeszcze niewielka i ma charakter cząstkowy. Celem rozważań w artykule jest zbiór ocen, traktowanych jak system dotyczący funkcjonowania samorządu. Autorzy przyjmują następującą tezę badawczą: zbiór ocen działalności samorządu jest bardziej luźnym układem niż spójnym systemem zarządzania. Rola ocen samorządowych wynika z pełnienia wielu funkcji dla potrzeb procesów decyzyjnych (dostarczenie informacji, podstawa wyboru celów, ocena sposobów funkcjonowania władz). Każda działalność potrzebuje miar (ocen), które pozwalają określić stan i osiągnięcia podmiotów zarządzania publicznego w skali lokalnej. Problematyka dokonywania ocen funkcjonowania i rozwoju samorządu jest wieloaspektowa oraz wielopoziomowa. Oceny dotyczą ich charakteru, rodzaju, warunków, elementów struktur samorządowych, standardów. Stąd też wspólnym mianownikiem analizy jest poszukiwanie adekwatnych kryteriów oceny oraz ich koordynacja w polityce i w zarządzaniu publicznym w Polsce.
Administrowanie czy rozwój – 20 lat doświadczeń finansowania polskiego samorządu terytorialnego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Surówka, Krzysztof; Owsiak, Katarzyna
Reforma samorządu terytorialnego od strony organizacyjnej została zakończona. Niemniej jednak proces decentralizacji nie. Samorząd terytorialny jest podmiotem sektora finansów publicznych odpowiedzialnym za realizację ustalonych zadań publicznych obejmującym około 30% wszystkich zadań. Mając to na uwadze jednostki samorządu terytorialnego powinny być wyposażone w środki finansowe umożliwiające wykonywanie tych zadań. Zakres samodzielności finansowej jednostek samorządu terytorialnego jest jednak zróżnicowany, w zależności od przyjętej koncepcji jego funkcjonowania. Inaczej należy ukształtować system finansowania samorządu terytorialnego, jeżeli ma on zapewnić adekwatność dochodów do zakresu realizowanych zadań, a inaczej, jeżeli władza samorządowa ma ponosić odpowiedzialność za prowadzenie własnej polityki rozwoju. Nie sposób nie wskazać, że im większa samodzielność finansowa tym większe możliwości rozwoju. Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, czy występuje zagrożenie samodzielności finansowej jednostek samorządu terytorialnego.
Jednostka samorządu terytorialnego jako partner regionalnego systemu innowacji w modelach potrójnej i poczwórnej helisy
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Łącka, Irena
W XXI w. rozwój gospodarczy Polski i jej regionów zależy od zdolności do podnoszenia innowacyjności podmiotów gospodarczych. Poprawa innowacyjności na poziomie regionu wymaga współpracy regionalnych partnerów sektora nauki, przedsiębiorstw i sektora publicznego. Taką kooperację, opartą na relacjach i powiązaniach w procesie tworzenia wiedzy i innowacji między światem nauki, gospodarki a władzami publicznymi, opisuje model potrójnej helisy (Triple Helix). W ostatniej dekadzie model ten rozwinięto o sferę mediów i społeczeństwa obywatelskiego, tworząc koncepcję poczwórnej helisy (Quadruple Helix). Podstawę tego modelu stanowi przekonanie o znaczącej roli społeczeństwa i użytkowników dóbr w procesach innowacyjnych. Ewolucja modeli helisy uświadamia potrzebę przeanalizowania roli i sposobów aktywności jednostek władzy w regionie w dynamicznie zmieniających się uwarunkowaniach współczesnych procesów innowacyjnych. Celem artykułu jest przedstawienie modeli potrójnej i poczwórnej helisy, a także roli i miejsca jednostek samorządu w regionalnych systemach innowacji w tych koncepcjach współpracy. Poza teoretycznym omówieniem tych zagadnień zaprezentowano w opracowaniu przykładowe działanie jednostki samorządu terytorialnego za granicą, wpisujące się w jej proinnowacyjną aktywność w modelu poczwórnej helisy. Podczas badań korzystano z krajowej i zagranicznej literatury przedmiotu, wyników badań innych autorów. Na potrzeby opracowania wykorzystano studium literatury i syntezę.
Finansowe uwarunkowania przygotowania i realizacji strategii rozwoju lokalnego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Wiatrak, Andrzej Piotr
Celem artykułu było ukazanie zagadnień przygotowania strategii rozwoju gminy samorządów terytorialnych w kontekście finansowej ich realności. W związku z tym zwrócono uwagę na różne źródła pozyskiwania środków, poczynając od środków wewnętrznych – zwłaszcza środków samorządów terytorialnych, poprzez fundusze zewnętrzne, a kończąc na polityce wspierania pozyskiwania funduszy w połączeniu z przygotowaną strategią, pozwalającą włączyć się w istniejące programy rozwoju i zmian, jak i pozyskać środki od inwestorów prywatnych. Z przeprowadzonych rozważań wynika, że realizacja zadań zawartych w strategii wymaga nakładów finansowych przekraczających możliwości budżetu gmin, dlatego też starają się one o zasilanie zewnętrzne. Niestety, najczęściej brakuje systemu instrumentów ich pozyskiwania i aktywnej polityki w tym zakresie. Wymaga to zmian, poczynając od opracowania systemu polityki wspierania działań przedsiębiorczych, poprzez stworzenie klimatu i zachęt do tych działań, a kończąc na zmianie modelu zarządzania finansami publicznymi, od administracyjnego do zintegrowanego.
Jawność i przejrzystość sprawozdawczości jednostek samorządu terytorialnego – ocena i rekomendacje
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Jastrzębska, Maria
W artykule omówiono istotę jawności i przejrzystości finansów samorządowych oraz zakres sprawozdawczości jednostek JST. Następnie określono przyczyny ograniczonej jawności i przejrzystości sprawozdawczości JST. Na koniec sformułowano rekomendacje działań, które winny być podjęte w celu zwiększenia jawności i przejrzystości sprawozdawczości JST. Badania teoretyczne przeprowadzono na podstawie dostępnej literatury przedmiotu, wyników kontroli regionalnych izb obrachunkowych oraz Najwyższej Izby Kontroli, a także własnych doświadczeń związanych z przygotowaniem autorskich opinii dla Sejmu i Senatu.
Indywidualny wskaźnik zadłużenia jako determinanta oceny kondycji finansowej jednostki samorządu terytorialnego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Filipiak, Beata Zofia
Problem oceny kondycji finansowej jednostek samorządu terytorialnego staje się niezwykle ważny zarówno z punktu widzenia wartości informacyjnej do celów decyzyjno-informacyjnych, jak i z punktu widzenia możliwości zaciągania długu. Problematyka ta ważna jest również z punktu widzenia oceny sprawności działania, gdyż ocena kondycji finansowej dostarcza informacji pozwalających podejmować decyzje o realizacji kolejnych zadań oraz ocenić dotychczasową aktywność władz samorządowych w tym zakresie. Celem opracowania jest dokonanie analizy istniejących w literaturze podejść do oceny kondycji finansowej w ujęciu teoretycznym i praktyki samorządowej oraz dokonanie oceny wartości informacyjnej indywidualnego wskaźnika zadłużenia (IWZ) jako miary informującej o sytuacji finansowej z punktu widzenia możliwości absorpcji długu.
Modele świadczenia usług komunalnych a kondycja finansowa gmin (na przykładzie województwa podlaskiego)
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Przygodzka, Renata; Łajewski, Mateusz
Celem artykułu jest próba udzielenia odpowiedzi na pytanie: czy istnieje zależność pomiędzy modelem świadczenia usług komunalnych a kondycją finansową gmin? Badaniami objęto 40 wylosowanych gmin województwa podlaskiego. Wykorzystano takie metody, jak: studia literatury przedmiotu, zgromadzenie i analiza danych statystycznych zawartych w rocznikach statystycznych oraz w Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego, oraz opracowanie zgromadzonego materiału faktograficznego za pomocą metod statystyki opisowej i matematycznej. Na podstawie danych o sytuacji finansowej (dochody, wydatki, deficyt, zadłużenie itp.) gmin w 2016 r. obliczono wskaźniki opisujące ich kondycję finansową, po czym określono zależność pomiędzy syntetyczną miarą kondycji finansowej a modelem świadczenia usług komunalnych. Z przeprowadzonych badań wynika, że w ponad połowie gmin realizację usług komunalnych zleca się bądź powierza zewnętrznym podmiotom. Model ten, określany jako outsourcingowy, występuje przede wszystkim w gminach wiejskich. Kolejnym co do częstości występowania, jest model mieszany, który zidentyfikowano w 35% gmin. W modelu tym występują w zasadzie wszystkie dopuszczalne formy realizacji zadań. Model autonomiczny zidentyfikowano w trzech gminach wiejskich, natomiast model komercyjny występuje w dwóch gminach: miejskiej i mieście na prawach powiatu. Z badań wynika ponadto, że kondycję finansową ¾ ogółu badanych gmin można określić jako przeciętną. W grupie tej znalazły się wszystkie typy gmin. Jednocześnie nie wykazano statystycznej zależności pomiędzy modelem świadczenia usług komunalnych a kondycją finansową gmin. Oznacza to, że w odniesieniu do badanych gmin, ich sytuacja finansowa nie jest czynnikiem determinującym wybór formy organizacyjno-prawnej świadczenia usług komunalnych.
Ocena przydatności indywidualnego wskaźnika zadłużenia w ocenie sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Kowalska, Iwona; Legutko, Mirosław
Indywidualny wskaźnik zadłużenia (IWZ) limituje możliwość obciążania spłatą długu budżety jednostek samorządu terytorialnego. Obowiązująca od 2014 r. konstrukcja IWZ wzbudza kontrowersję, na ile limit prawny odpowiada faktycznej zdolności kredytowej JST. Wagę tej problematyki podkreśla fakt, iż zagadnienie to jest kluczowe dla funkcjonowania ponad 2000 JST w Polsce. Zagadnienie to zasługuje na uwagę także i z tego względu, że kwestia zadłużenia w polskich samorządach jest m.in. powiązana z okresem programowania unijnego i związanym z tym rozmachem inwestycyjnym. W literaturze przedmiotu brak jest analiz z tego zakresu uwzględniających programowanie unijne od 2014 r. Dlatego też celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie: na ile IWZ odpowiada rzeczywistej zdolności kredytowej samorządu. Realizacja celu została przeprowadzona w oparciu o analizę Wieloletnich Prognoz Finansowych JST z województwa małopolskiego (system besti@) w latach 2014–2017. Analiza została ukierunkowana na ocenę krytyczną uwzględnienia w konstrukcji IWZ: 1) Dochodów ze sprzedaży majątku. 2) Wyjątków wprowadzonych w celu umożliwienia JST absorpcji środków unijnych przy obowiązującym w danym roku limicie prawnym. Wyniki przeprowadzonych analiz wskazują na: 1) Konieczność wyeliminowania z konstrukcji IWZ składnika dotyczącego sprzedaży majątku (w zamian umożliwić JST spłatę długu przewyższającą wielkości wynikające z obliczonego IWZ do wysokości uzyskanych dochodów ze sprzedaży majątku w roku, w którym taka sprzedaż nastąpiła). 2) Rozbieżność pomiędzy faktyczną zdolnością kredytową JST a limitem prawnym IWZ obliczonym z uwzględnieniem wyłączeń ustawowych.
Indywidualny wskaźnik obsługi zadłużenia w procesie planowania budżetowego jednostek samorządu terytorialnego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Grad, Marcin
Planowanie budżetowe w jednostkach samorządu terytorialnego jest procesem mającym charakter ciągły. Związany jest on nierozłącznie z tworzeniem budżetu oraz uchwały budżetowej na dany rok budżetowy, jednakże nie kończy się z chwilą złożenia projektu tego dokumentu i uchwaleniem przez organ stanowiący. Proces planowania budżetowego trwa przez cały rok budżetowy i przejawia się w ciągłych modyfikacjach planu dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów dokonywanych poprzez stosowne akty prawne, tj. zarządzenia organu wykonawczego i uchwały organu stanowiącego. Kluczowym czynnikiem mającym bezpośredni wpływ na omawiany proces jest indywidualny wskaźnik obsługi zadłużenia, a w szczególności jego maksymalny dopuszczalny poziom wskazujący wartości graniczne, których jednostki samorządu terytorialnego nie mogą przekroczyć. Osiągnięcie przez JST długoterminowej równowagi budżetowej, przy jednoczesnym zachowaniu odpowiedniego poziomu indywidualnego wskaźnika zadłużenia, przy stale rosnącej liczbie zadań oraz konieczności zapewnienia akceptowalnego poziomu rozwoju, stawia przed samorządami wyzwania związane z optymalnym wykorzystaniem dostępnych zasobów pieniężnych. Ograniczoność tych zasobów wymusza zatem sięganie po zwrotne instrumenty finansowania rozwoju, które to w sposób bezpośredni oddziałują na wskaźnik zadłużenia, czym w sposób pośredni wpływają na osiąganie długookresowej równowagi budżetowej. Konieczny wydaje się dobór odpowiednich instrumentów, narzędzi zarządzania finansami, które, przy wykorzystaniu dostępnych informacji, wspomogą ciągłe monitorowanie wielkości mających wpływ na wskaźnik zadłużenia w procesie planowania budżetowego. Celem artykułu było określenie kasowej wysokości nadwyżki operacyjnej, stanowiącej różnicę pomiędzy planowanym a dopuszczalnym poziomem indywidualnego wskaźnika obsługi zadłużenia. Realizacja tak postawionego celu głównego była możliwa poprzez określenie w pierwszej kolejności poziomu nadwyżki dochodów bieżących nad wydatkami bieżącymi, przy której występuje równowaga pomiędzy planowanym a dopuszczalnym poziomem wskaźnika zadłużenia w latach objętych prognozą długu. W niniejszym artykule przeprowadzono analizę literatury przedmiotu, obowiązujących aktów prawnych, a także orzeczeń organów nadzoru w zakresie spraw finansowych. Przedstawione powyżej cele zostały zrealizowane przy pomocy analizy algebraicznej indywidualnego wskaźnika obsługi zadłużenia i zastosowaniu wyprowadzonych wzorów w modelu liczbowym analizy wskaźnika. Do zaprezentowania wyników wykorzystano dane budżetowe pochodzące z Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy Miasta Radomia na lata 2018–2037. W ostatniej części artykułu przedstawiono wnioski z przeprowadzonej analizy.
Identyfikacja poziomu ryzyka w zakresie nadmiernego zadłużenia się gmin i jego finansowych determinant
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Standar, Aldona
Celem artykułu jest identyfikacja poziomu ryzyka w zakresie zadłużenia się gmin i ukazanie finansowych determinant tego zjawiska. Analiza objęła lata 2008–2016. Posłużono się przykładem gmin wiejskich w Polsce. Badania zostały podzielone na dwie części. W pierwszej kolejności zbadano, czy faktycznie istnieje problem nadmiernego zadłużenia. W tym celu wykorzystano wskaźnik udziału zobowiązań w dochodach ogółem, który przedstawiono na wykresie box-plot. Wykorzystano także wybrane metody statystyki opisowej. Generalnie zadłużenie analizowanych jednostek do 2011 r. wzrastało, po czym systematycznie spadało. Stwierdzono, że problem nadmiernego zadłużenia dotyczy kilkudziesięciu samorządów, przy czym to w ostatnich latach poziom badanego wskaźnika osiągał najwyższe wartości. W drugiej części badań analizowane gminy podzielono na cztery klasy poziomu zadłużenia w celu sprawdzenia kształtowania się wybranych wskaźników finansowych w tych klasach. Miało to na celu sprawdzenie, jakie determinanty finansowe mogły mieć wpływ na wystąpienie wspomnianego ryzyka. Analiza wartości pseudotestu dowiodła, że wszystkie wybrane zmienne okazały się być charakterystyczne dla wyodrębionych klas, a analiza wariancji potwierdziła zależność, że im klasa zadłużenia większa, tym poziom pozyskanych środków UE i udział dochodów własnych w dochodach ogółem był wyższy. Oznacza to, że nie brak środków, a raczej przeinwestowanie było przyczyną wystąpienia problemów w gospodarce finansowej tych samorządów. Co należy uznać za oczywiste poziom zadłużenia determinował koszty jego obsługi oraz wpływał na wystąpienie zobowiązań wymagalnych na większą skalę.
Granice zadłużania się jednostek samorządu terytorialnego na realizację zadań inwestycyjnych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Gonet, Wojciech
W artykule przeprowadzono analizę trudności finansowych wybranych gmin, dla których organ nadzoru – Regionalna Izba Obrachunkowa opracowała raporty o stanie gospodarki finansowej. Stwierdzono, że w analizowanych przypadkach istniał związek pomiędzy realizacją zadań inwestycyjnych finansowanych długiem a wystąpieniem trudności finansowych, o których świadczyły: trudności w spłacie zadłużenia, występowanie wymagalnych zobowiązań, prowadzenie przez wierzycieli egzekucji sądowej należności od gminy, zagrożenie realizacji zadań publicznych. Stwierdzono, że braki w zakresie infrastruktury w porównaniu do innych JST nie mogą być uzasadnieniem do ponoszenia znacznych wydatków na realizację zadań inwestycyjnych finansowanych długiem, gdyż może to skutkować opracowaniem przez RIO raportu o stanie gospodarki finansowej JST i realizacją programu naprawczego. Ponadto ustalono, że dysponowanie środkami finansowymi na realizację zadań inwestycyjnych, bez konieczności zaciągania zadłużenia, nie może być uzasadnieniem do ponoszenia wydatków na tworzenie infrastruktury, która nie będzie w wystarczającym zakresie wykorzystywana przez mieszkańców JST.
Aktywność inwestycyjna a problem zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Kwaśny, Jakub
Celem artykułu jest wykazanie pogwałcenia konstytucyjnej zasady adekwatności środków finansowych w stosunku do nałożonych na jednostki samorządu terytorialnego w Polsce zadań. Poruszonym w artykule problemem badawczym jest poziom decentralizacji finansów publicznych w kontekście aktywności inwestycyjnej JST i ich poziomu zadłużenia w latach 2007–2016. Wywód podzielono na pięć części, tj. analizę literaturową dotyczącą adekwatności dochodowej JST w Polsce, metodologię badania; studium przypadku województwa małopolskiego, w tym analizę danych statystycznych dotyczących wydatków majątkowych i zadłużenia samorządów oraz wnioski. Analiza studium przypadku pozwoliła zaobserwować większą aktywność inwestycyjną samorządów gminnych aniżeli powiatowych. Ponadto zauważono istotne dysproporcje dotyczące zadłużenia pomiędzy gminami miejskimi i wiejskimi o tej samej nazwie oraz pomiędzy samorządem gminnym i powiatowym. Zasadniczym wnioskiem zawartym w artykule jest konieczność reformy organizacji terytorialnej kraju; bardziej efektywnego podziału dochodów i kompetencji pomiędzy jednostki samorządu terytorialnego oraz decentralizacji finansów publicznych w Polsce.
Zadłużenie miast wojewódzkich a ich rozwój
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Dolewka, Zofia
Przedmiotem opracowania jest badanie związku między procesem zaciągania wieloletnich zobowiązań finansowych a działalnością rozwojową, znajdującą wyraz w wydatkach budżetowych na cele inwestycyjne. W analizie przyjęto tezę badawczą, że wielkość i struktura działalności inwestycyjnej stanowi czynnik sprawczy dla nadmiernego zadłużania się jednostki samorządowej. Wpływa to w sposób bezpośredni na szeroko pojmowany rozwój jednostki miejskiej. Władze miejskie i podległa administracja samorządowa odgrywają w tym zakresie szczególną rolę, stymulując procesy i zjawiska rozwojowe w skali lokalnej. Główny problem tkwi w ograniczoności środków finansowych w stosunku do skali potrzeb samorządu miejskiego. Za obiekt zainteresowania badawczego wybrano miasta wojewódzkie, które dysponują bardzo dużym majątkiem komunalnym i podejmują wysoki wysiłek inwestycyjny na rzecz przebudowy gospodarki miasta w celu polepszenia jakości życia mieszkańców i przyciągania nowych inwestorów. W procedurze przyjęto założenie, że nie każdy wydatek inwestycyjny prowadzi bezpośrednio do rozwoju gospodarczego jednostki samorządowej. Za punkt wyjścia do oceny rozwoju miasta posłużą m.in. dane pochodzące z wiarygodnych rankingów badanych miast. Źródłami informacji będą materiały z informacji statystycznej oraz dokumentacja finansowo-sprawozdawcza analizowanych miast. Istotną cechą badania jest metoda porównawcza, pozwalająca na określenie pozycji poszczególnych miast według przyjętych kryteriów oceny.
Własny potencjał dochodowy a zadłużenie gmin miejskich w województwie wielkopolskim
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Głowicka-Wołoszyn, Romana; Wieczorek, Agata; Satoła, Łukasz
Analiza budżetów gmin miejskich prowadzona na tle pozostałych typów administracyjnych gmin daje z jednej strony podstawy, aby pozytywnie ocenić ich sytuację dochodową, ponieważ w ich dochodach ogółem większość stanowią dochody własne. Z drugiej jednak strony niekorzystne zmiany w sytuacji demograficznej i społecznej miast wynikające z procesów suburbanizacji oraz starzenia się ludności negatywnie oddziałują na ich strukturę dochodów. Konsekwencją tego procesu może być spadek ich samodzielności finansowej i w efekcie ograniczenia w rozwoju społeczno-ekonomicznym. Przemiany demograficzno-społeczne zmuszają ponadto władze lokalne do podejmowania wysiłków zapewniających miastom utrzymanie ich atrakcyjności oraz dostosowanie się do nowych oczekiwań ludności. Wiąże się to z koniecznością zwiększenia wydatków inwestycyjnych i często poziomu ich zadłużenia. Celem badań była diagnoza poziomu i zmian w zakresie własnego potencjału dochodowego i zadłużenia gmin miejskich województwa wielkopolskiego latach 2005–2016. Badania przeprowadzono na podstawie danych pochodzących z Głównego Urzędu Statystycznego oraz Ministerstwa Finansów. Badania przeprowadzono dla 226 gmin województwa wielkopolskiego, wśród których było 19 gmin miejskich, w tym 4 gminy na prawach powiatu (Kalisz, Konin, Leszno i Poznań). W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że w okresie 2005–2016 nastąpił w gminach miejskich wzrost poziomu własnego potencjału dochodowego, jak również poziomu dochodów własnych per capita. Jednakże ze względu na niższe średnioroczne tempo wzrostu własnego potencjału dochodowego w porównaniu do tempa wzrostu dochodów ogółem w przypadku gmin miejskich można mówić o spadku znaczenia własnego potencjału dochodowego w finansowaniu działalności tych samorządów lokalnych. Wśród rozpatrywanych typów gmin miejskich obsługa zadłużenia w największym stopniu obciążała dochody własne Poznania i pozostałych miast na prawach powiatów.
Płatności bezgotówkowe w jednostkach administracji publicznej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Magdoń, Antoni
Obrót bezgotówkowy jest ważnym wskaźnikiem poziomu rozwoju gospodarczego kraju. Płatności bezgotówkowe w ostatnich kilkunastu latach zyskały znaczącą akceptację społeczną, a jednocześnie intensywnie się rozwijają. Wśród korzyści jakie przynosi obrót bezgotówkowy dla gospodarki, administracji publicznej i obywateli możemy wyróżnić: większą wygodę obywateli, bardziej przyjazną obsługę obywateli, mniejsze koszty i oszczędność czasu, bezpieczeństwo transakcji i obywatela, spadek przestępczości, wyższe wpływy do budżetu państwa i budżetów lokalnych, pozytywny wpływ ma rozwój lokalnych inwestycji, usprawnienie prac urzędu, pozytywny wpływ na postrzeganie urzędu przez obywateli. Wśród rodzajów płatności bezgotówkowych wyróżniamy płatności bezpośrednie (np. w kasie urzędu) oraz płatności zdalne (np. przelew elektroniczny, płatność kartą płatniczą, płatność z użyciem aplikacji mobilnej). Ministerstwo Rozwoju we współpracy z Krajową Izbą Rozliczeniową S.A. od 2017 roku realizuje prace w ramach Programu upowszechniania płatności bezgotówkowych w jednostkach administracji publicznej. Program dotyczy urzędów wojewódzkich, urzędów marszałkowskich, urzędów miast i gmin, starostw powiatowych oraz Policji. W ramach Programu został przygotowany model akceptacji płatności bezgotówkowych z wykorzystaniem terminali POS i użyciem WebPOS Paybynet w jednostkach administracji publicznej, który jest bezpłatny zarówno dla urzędu, jak i dla płatników. Do końca I kwartału 2018 roku do „Programu” przystąpiło ponad 1,4 tys. urzędów, czyli ponad 50% wszystkich urzędów w Polsce. Umowy na instalację terminali POS lub WebPOS Paybynet zawarto z 1165 urzędami.
Finansowanie inwestycji gmin instrumentami dłużnymi – szanse i zagrożenia
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Sierak, Jacek
Przedmiotem rozważań artykułu jest analiza wielkości zadłużenia gmin i miast na prawach powiatu w powiązaniu z wielkością ich wydatków inwestycyjnych. Wyniki badań prezentowane są dla całego kraju, z podziałem na poszczególne typy gmin i miasta na prawach powiatu z uwzględnieniem zróżnicowań regionalnych (w układzie województw). Celem artykułu jest wykazanie znaczenia instrumentów rynku dłużnego w finansowaniu procesów inwestycyjnych gmin oraz miast na prawach powiatu, a także ich wpływu na bieżącą i przyszłą sytuację finansową jednostek samorządu terytorialnego. Przygotowując artykuł zastosowano metody analiz statystycznych i ekonomicznych, przeprowadzono analizę korelacji, opisano wyniki badań. Dokonano analizy statystyki GUS i Ministerstwa Finansów, wykorzystano wyniki autorskich badań ankietowych. W wielu gminach brak wystarczających środków budżetowych na realizację zadań inwestycyjnych stanowi istotną barierę rozwojową. Dla wielu samorządów szansą na przyspieszenie procesów rozwoju i realizację inwestycji infrastrukturalnych jest korzystanie z instrumentów rynku dłużnego. Na podstawie przeprowadzonych analiz można potwierdzić występującą zależność pomiędzy wielkością zadłużenia a wielkością inwestycji i wynikiem finansowym. Okres wysokich inwestycji to zapotrzebowania na zewnętrzne źródła finansowania, a więc także środki dłużne, w tym współfinansujące projekty unijne. Istotnym uwarunkowaniem zaciągania kredytów i emisji obligacji jest umiejętnie prowadzona polityka kredytowa i racjonalne zarządzenie długiem. Ma ona istotny wpływ na bieżącą i przyszłą sytuację finansową gmin.
Obowiązki sprawozdawcze jednostek samorządu terytorialnego w zakresie zobowiązań finansowych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Franczak, Iwona
Zaciąganie zobowiązań przez jednostki samorządu terytorialnego uwarunkowane jest ścisłymi regulacjami i zasadami wynikającymi z ustawy o finansach publicznych i ustawy o rachunkowości. System rachunkowości jednostek samorządu terytorialnego obejmuje różne rodzaje obowiązkowych sprawozdań odnoszących się do sytuacji majątkowej, finansowej czy przebiegu działalności jednostek gospodarujących. Przepisy ustawy o finansach publicznych nakładają na jednostki samorządu terytorialnego obowiązek okresowego sprawozdania w zakresie ogółu operacji finansowych. W szczególności obowiązek ten koncentruje się na wykazywaniu wysokości należności i zobowiązań. Celem artykułu jest ocena struktury zobowiązań finansowych jednostek samorządu terytorialnego, na podstawie danych zawartych w sprawozdaniach okresowych jednostek samorządu terytorialnego. W związku z tak postawionym celem, rozważaniu poddane zostały zagadnienia istoty i zakresu sprawozdań w zakresie operacji finansowych oraz możliwości oceny sytuacji finansowej jednostki samorządu terytorialnego na podstawie przedkładanych sprawozdań. W artykule wykorzystano następujące metody badawcze: studia literaturowe, analizę aktów prawnych, analizę porównawczo-opisową i syntezę. Wyniki przeprowadzonych badań dają podstawę do stwierdzenia, że na podstawie sprawozdań w zakresie operacji fiansowych jednostek samorządu terytorialnego można ocenić wysokość i strukturę zaciąganych zobowiaząń, które angażują środki publiczne. Sprawozdania te stanowią podstawę do badań analitycznych sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego, wyszczególniając odpowiednie pozycje sprawozdawcze.
Potencjał dochodowy a wydatki inwestycyjne gmin Polski Wschodniej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Zawora, Jolanta
Celem opracowania jest ocena potencjału dochodowego gmin oraz poziomu realizowanej działalności inwestycyjnej. Analizą objęto gminy Polski Wschodniej. Ich sytuację przedstawiono na tle pozostałych gmin w Polsce. Zakres czasowy badań obejmuje lata 2010–2016. Przeprowadzona analiza wskazuje, że gminy Polski Wschodniej cechowały się relatywnie niższym od pozostałych polskich gmin potencjałem dochodowym. Dochody gminne per capita w województwach Polski Wschodniej należały do najniższych w kraju. Gminy regionu wschodniego charakteryzował ponadto niższy zakres samodzielności finansowej, na co wskazują znacznie niższe od średniej dla kraju wartości dochodów własnych. Najniższym potencjałem dochodowym dysponowały w regionie wschodnim gminy województwa podkarpackiego. Natomiast najwyższymi dochodami ogółem oraz dochodami własnymi dysponowały gminy województwa podlaskiego. Wysokość wypracowanej w gminach Polski Wschodniej nadwyżki operacyjnej, wskazuje na zbliżoną do średniej w kraju zdolność do finansowania inwestycji. Wydatki inwestycyjne gmin w regionie wschodnim były na poziomie zbliżonym do średnich wartości w kraju. Najwięcej środków na inwestycje przeznaczono w gminach województwa podlaskiego, tylko w gminach województwa pomorskiego zrealizowano wyższe wydatki inwestycyjne. Wskaźnik nadwyżki operacyjnej w badanym okresie wzrastał, tendencje te dotyczyły wszystkich typów gmin. Zarówno w układzie regionalnym, jak i według typów gmin, widoczny jest w latach 2010–2016 spadek gminnych wydatków inwestycyjnych. Największy spadek wydatków inwestycyjnych wystąpił w 2016 roku. Ograniczenie skali inwestycji po 2010 roku charakterystyczne było dla całego sektora samorządowego.
Zróżnicowanie rozwoju powiatów Polski Wschodniej a problem samodzielności finansowej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Dziekański, Paweł
Realizowane przez powiat działania są splotem wzajemnie powiązanych ze sobą czynników. Tworzą one wielowymiarową przestrzeń. Podstawowym celem działalności powiatów jest zapewnienie jak najlepszych warunków dla funkcjonowania społeczności lokalnej. Pozycja samorządu terytorialnego wymaga dbałości o sytuację finansową. Celem artykułu jest analiza zróżnicowania samodzielności finansowej w kontekście przestrzennych dysproporcji poziomu rozwoju powiatów Polski Wschodniej z wykorzystaniem miary syntetycznej. Przeprowadzone analizy dokonano w układzie 87 powiatów ziemskich Polski Wschodniej. Jako materiał źródłowy wykorzystano dane z Bazy Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego (dla 2008 r. i 2016 r.). Potencjał powiatów oceniany jest przez pryzmat składowych potencjałów: finansowego, gospodarczego i infrastrukturalnego. Wyniki badań mogą sugerować istotną rolę przestrzennych czynników lokalizacyjnych, takich jak położenie w strefie bezpośredniego oddziaływania większych miast. Najlepszymi powiatami okazały się: skarżyski, stalowowolski, ostrowiecki (w 2008 r.) oraz rzeszowski, skarżyski, stalowowolski (w 2016 r.). Najsłabszymi: chełmski, kazimierski i zamojski. Wartość wskaźnika wahała się w granicach 0,23– 0,38 w 2008 r. i 0,25–0,39 w 2016 r. dla Si oraz 0,67–0,84 w 2008 r. i 0,66–0,81 w 2016 r. dla OEit.
The importance of fluctuations in the economic situation for own revenues of Local Government Units
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Chmiel, Justyna; Pitera, Rafał
The article addresses the issues of public finances. The main emphasis was placed on the aspect of income of local government units and their structure against the background of the changing economic situation. The following research tools were used in the article: review of scientific literature, as well as analysis of empirical data from the Central Statistical Office and the Ministry of Finance. On the basis of empirical data from the years 2003–2017, the structure of budget revenues is presented, divided into the commune, poviat and voivodships level. A hypothesis has been put forward that the amount of inflows to the budgets of communes, poviats and voivodships is strongly related to the currently prevailing economic situation. For the research hypothesis put forward, the main objective of the study was to show whether the impact of the economic situation in a given country measured by the Gross Domestic Product is reflected in the level of LGU own revenues. In connection with the above, an analysis was carried out, which shows that at every level (ie the commune, poviat and voivodeship), the structure of income shows the effects of changes taking place in the economy. The analysis of empirical data also shows that such an impact is significant at the level of municipalities. However, in the case of poviats and provinces, this is hardly visible. The effects of fluctuations in the economic situation have the greatest impact on the functioning of communal budgets, and, to a lesser extent, on poviat and voivodship budgets.

Przeglądaj

Przeglądanie Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 56(4)/2018 według Data dodania