UR Journal of Humanities and Social Sciences nr 2(23)/2022
URI dla tej Kolekcji
Przeglądaj
Przeglądanie UR Journal of Humanities and Social Sciences nr 2(23)/2022 według Data dodania
Aktualnie wyświetlane 1 - 10 z 10
Wyniki na stronie
Opcje sortowania
- PozycjaThe Cultural Importance of Water from the Perspective of 16th Century Polish Medical Guides(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022) Odrzywolska, AnnaWater had a special cultural significance in human life. Water was a cheap and widely available resource for everyone. Water has fulfilled a wide variety of functions over the centuries. People even believed in the magical properties of water. The water also had a symbolic effect - it cleansed the body from sins. However, it was during this period in Western Europe that drinking water was considered harmful to health. In spite of this, in the 16th century the poorest peasants and monks who lived the harsh monastery life were drinking water in Poland, also the monarchs from the Jagiellonian dynasty, who were afraid of poison, drank water. However, the richer social strata drank beer or, more rarely, wine. It was believed that stagnant water (in reservoirs) was spreading epidemics. The authors of medical guides claimed that drinking such water could cause infertility, dysentery and other diseases. Only boiling the water was a way to improve its properties. To eliminate the smell they were adding garlic, salt, and vinegar, the Tartars brought from Asia the custom of adding so-called Tatar herb, later called calamus, and other herbs (eg. mint, sage) were also added to the water.
- PozycjaKonceptualizacja „powinnego” ładu socjo-politycznego w państwach zachodnich w dobie XIX-wiecznych przemian w myśli krakowskiego konserwatysty Henryka Lisickiego(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022) Nowak, MariuszArtykuł prezentuje poglądy przedstawiciela krakowskich konserwatystów – Henryka Lisickiego na kwestię XIX-wiecznych przemian społeczno-politycznych w Europie Zachodniej. Jego rozważania, prowadzone z pozycji umiarkowanie zachowawczych, koncentrowały się wokół poszukiwania stabilizacji ładu wewnętrznego tamtejszych państw. Oznaczało to krytykę skrajnych modeli porządków socjo-politycznych, jakie jego zdaniem przyniosły doświadczenia rządów osobistych monarchów, egalitarnej republiki czy autorytarnych dyktatur wojskowych. W refleksji Lisickiego pożądanym modelem ustrojowym była monarchia konstytucyjna, gwarantująca równowagę społeczeństwa w warunkach ówczesnych XIX-wiecznych przemian ekonomicznych i politycznych.
- PozycjaUdział społeczności żydowskiej w odbudowie życia gospodarczego Dolnego Śląska w latach 1945–1949(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022) Merta-Staszczak, AdrianaOdbudowa życia społeczności żydowskich po wojennej traumie na Ziemiach Zachodnich wpisała się w potrzebę rekonstrukcji i uruchomienia zakładów przemysłowych i warsztatów rzemieślniczych będących priorytetem w rozwoju państwa. Osiedlający się na Dolnym Śląsku Żydzi skupiali się w powstających komitetach, których głównym zadaniem była opieka nad repatriantami oraz ich aktywizacja zawodowa (produktywizacja). W artykule został przedstawiony proces zatrudniania dolnośląskich Żydów w przemyśle państwowym, tworzenia spółdzielni i warsztatów indywidualnych, które stanowiły istotny element odbudowy gospodarczej tego regionu.
- PozycjaZałamanie kariery artystycznej Miry Kubasińskiej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022) Kwieciński, WojciechMira Kubasińska (1944–2005) to jedna z najbardziej charakterystycznych i zarazem charyzmatycznych wokalistek, jakie pojawiły się na polskiej scenie muzyki rozrywkowej w latach 60. XX w. Jej niekwestionowanymi atutami były naturalizm i swoboda kreacji artystycznej. Dysponowała ciekawym głosem, nienagannym poczuciem rytmu i rzadką umiejętnością kształtowania frazy muzycznej. Wykonywane przez nią utwory przesycone były emocjami i potwierdzały nietuzinkowe umiejętności interpretatorskie. Do najważniejszych dokonań Kubańskiej należą albumy wydane w szczytowym okresie działalności Breakoutu (w latach 1969–1973), w szczególności płyta „Ogień” (Muza, 1973). Od jej wydania rozpoczął się jednak gwałtowny proces deprecjacji artystycznej wokalistki aż do całkowitego załamania kariery na progu lat 80. Złożyło się na to wiele czynników, przede wszystkim kryzys i rozpad związku małżeńskiego z Tadeuszem Nalepą, jej kompozytorem, menedżerem i w dużym stopniu kreatorem wizerunku artystycznego. Okoliczności te przywiodły artystkę na skraj uzależnienia od alkoholu, depresji i wpędziły w permanentne problemy materialne. Kubasińska występowała incydentalnie i na ponad dekadę wzięła rozbrat z estradą. Od 1994 r. wokalistka podjęła dwie próby powrotu na scenę. Od 1994 r. regularnie koncertowała ze szczecińską formacją After Blues, a w 2003 r. zaczęła współpracę z blues-rockową grupą KG Band, która została przerwana przez nagłą śmierć artystki. W aspekcie walorów artystycznych była to jednak działalność dalece odbiegająca od rangi osiągnięć grupy Breakout. Niniejszy tekst, mający charakter przyczynkarskich studiów biograficznych, koncentruje się przede wszystkim na czynnikach i okolicznościach, które doprowadziły do nagłego załamania się jednej z najbardziej błyskotliwych karier ery polskiego big-beatu.
- PozycjaŚwiadomość historyczna studentów Politechniki Rzeszowskiej na temat najważniejszych dla Polski wydarzeń XX wieku(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022) Moczuk, Eugeniusz; Ostasz, GrzegorzŚwiadomość historyczna jest zjawiskiem włączania przeszłości do aktualnej świadomości społecznej. Będąc sumą wyobrażeń o przeszłości i sposobem myślenia o niej, jest także świadomością istnienia przeszłości, teraźniejszości i przyszłości oraz poczuciem posiadania własnej, niepowtarzalnej i przynależnej tylko danemu społeczeństwu historii. W niniejszym opracowaniu zawarto wyniki badań dotyczących analizy świadomości historycznej respondentów na temat wydarzeń historycznych z ostatnich 100 lat, które były najważniejsze dla historii Polski i szczególnie utkwiły w świadomości badanych. Badania pokazują, że świadomość historyczna respondentów jest na dosyć niskim poziomie, a wybory dotyczące wydarzeń z przeszłości Polski warunkowane są medialną kampanią związaną z rocznicą odzyskania niepodległości przez Polskę w 1918 r.
- PozycjaZastosowanie indeksów demokracji i wolności w ocenie miejsca państwa w „wąskim korytarzu” Acemoglu i Robinsona. Studium przypadku Polski(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022) Matera, RafałCelem artykułu jest przybliżenie teorii Darona Acemoglu i Jamesa Robinsona dotyczącej wąskiego korytarza – przestrzeni, w której znajdują się kraje z rządami gwarantującymi bezpieczeństwo i swobody obywatelskie oraz społeczeństwem potrafiącym kontrolować zbyt dużą siłę rządu. Odnoszę się też do pozostałych pojęć teoretycznych, którymi posługują się wspomniani autorzy: despotyczny, papierowy i poskromiony (spętany, okiełznany) Lewiatan oraz efekt Czerwonej Królowej. W artykule sprawdzam, czy osiem wybranych indeksów demokracji i wolności uwzględnia miary niezbędne do oceny jakości rządzenia, stanu instytucji i kapitału społecznego w poszczególnych krajach. W związku z tym, że Acemoglu i Robinson nie określili szczegółowych kryteriów, kiedy państwo wchodzi, a kiedy wypada z wąskiego korytarza, wykorzystano indeksy demokracji i wolności do zweryfikowania tego procesu oraz oceny jego filarów. Można tego dokonać na podstawie obserwacji tendencji w rankingach tworzonych przez wskazane instytucje. W artykule sprawdzę ponadto, jak zmieniała się pozycja Polski w rankingach demokracji i wolności po to, by ocenić, czy jej funkcjonowanie w wąskim korytarzu nie było zagrożone.
- PozycjaNowy Europejski Bauhaus na opamiętanie – modernizm przeciw pandemii COVID-19, czy tylko?(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022) Cesarski, MaciejW artykule naszkicowano – przy zastosowaniu metody analizy literatury przedmiotu – społeczno-mieszkaniowo-osadnicze odniesienia myśli i praktyki historycznego Bauhausu prowadzące do rysującego się przesłania Nowego Europejskiego Bauhausu (NEB). NEB wprowadza – jak dzieło Waltera Gropiusa – klimat nadziei. Podjęte tu rozważania na ten temat wskazują, iż bez rzeczywistego śmielszego odchodzenia od kapitalistycznego paradygmatu rynkowego wzrostu ekonomicznego NEB pozostanie – jak historyczny Bauhaus – ambitną, w dobrym tego słowa znaczeniu, utopijną propozycją holistycznej, humanistycznej cywilizacji opartej na społecznym gospodarowaniu. Aby temu spróbować zapobiec, w NEB nie można wyzbyć się prób naprawiania całej sfery osadnictwa i przestrzeni zamieszkiwania, tj. naprawiania świata. Należy zatem promować w NEB sprawdzone także w międzywojennej Polsce kulturowe i technologiczne wartości architektury i urbanistyki rozszerzone o koncepcje mieszkalnictwa, osadnictwa i zamieszkiwania wykraczające poza miasta i obszary zurbanizowane nie tylko na obszarze UE i Europy. Tylko wtedy pojawią się szanse na urzeczywistnianie holistycznej, długookresowej naprawy codziennego zamieszkiwania inkluzywnych społeczności i społeczeństw. O NEB jeszcze niewiele w sumie wiemy, co dodatkowo upoważnia do zarysowania jego korzeni, związanych z nim oczekiwań, szans i zagrożeń.
- PozycjaNawyki komunikacyjne cyfrowych odbiorczyń zamieszkujących mniejsze miejscowości. Przyczynek do badań historyczno-medioznawczych(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022) Kinal, JarosławCelem artykułu jest prezentacja wyników badań przeprowadzonych w 2019 i 2020 r., które miały odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób, z jaką intensywnością i w jakich okolicznościach następuje percepcja treści medialnych przez użytkowniczki mediów cyfrowych zamieszkujące mniejsze miejscowości. Z przeprowadzonej analizy wynika, że założone hipotezy dotyczące rosnącej roli mediów społecznościowych oraz źródeł internetowych się potwierdziły. Co istotne, w opinii respondentów również media tradycyjne, tj. radio i telewizja, stanowią cenne źródło informacji i rozrywki dla kobiet, których możliwości partycypacji w kulturze są ograniczone ze względu na miejsce zamieszkania. Z przeanalizowanych danych wynika również, że tradycyjną telewizję linearną, niekiedy nazywaną programową, zastępuje telewizja strumieniowa, choć – jak zaznaczają respondentki – wciąż najwygodniejszym urządzeniem odbiorczym pozostaje telewizor. Podobne do wyników ogólnopolskich są również wyniki słuchalności radia. Niewielki odsetek czytelniczek prasy codziennej i czasopism jest obserwowany w badaniach czytelnictwa na poziomie ogólnopolskim, w szczególności w badanej grupie wiekowej. Interesującym zjawiskiem jest wykazane w trakcie badań przywiązanie respondentek do czytelnictwa prasy podczas wyjazdów lub urlopów. Zaprezentowane dane mają charakter badań wstępnych.
- PozycjaSprawozdanie z konferencji naukowej „Polacy za granicą – dokonania w sferze gospodarczej i społecznej”, Rzeszów–Klimkówka, 25–26 kwietnia 2022 r.(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022) Pasterski, Bartosz
- PozycjaŚrodkowo-wschodnia historia mutacji (skrócona, ale uzupełniona)(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022) Andruchowycz, Jurij