Polityka i Społeczeństwo nr 4(20)/2022

URI dla tej Kolekcjihttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/8569

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 28

Działania rad młodzieżowych miast wojewódzkich w Polsce w obliczu kryzysu migracyjnego i wojny na Ukrainie
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Boratyn, Dominik
Artykuł stanowi część cyklu publikacyjnego dotyczącego funkcjonowania rad młodzieżowych działających przy jednostkach samorządu terytorialnego. W niniejszej publikacji dokonano analizy zaangażowania rad młodzieżowych w pomoc humanitarną dla uchodźców z Ukrainy w związku z inwazją Federacji Rosyjskiej na Ukrainę w lutym 2022 r. Dodatkowo, w artykule przedstawiono przyczyny konfliktu pomiędzy obydwoma państwami oraz dokonano charakterystyki poszczególnych przedsięwzięć podejmowanych przez rady młodzieżowe w Polsce.
Transformacja systemu pomocy społecznej w Polsce po 1989 roku – wybrane zagadnienia
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Bozacka, Małgorzata
W historii pomocy społecznej w Polsce można wyróżnić trzy okresy. Pierwszy z nich obejmuje tak zwaną dobroczynność publiczną, realizowaną głównie przez Kościół katolicki już od czasów średniowiecza. Drugi okres ukształtowany został przez ustawę o opiece społecznej z 1923 roku i stanowił podstawę prawną ówczesnego systemu opieki społecznej, zaś trzeci okres przypadał na czas organizowania systemu pomocy społecznej na mocy ustawy o pomocy społecznej z 1990 roku. Ten rozwój pomocy społecznej w Polsce po 1989 roku dokonał się w dwóch wymiarach: wertykalnym – tworząc od 1990 r. nierozbudowaną strukturę organizacyjną, złożoną jedynie z ośrodków pomocy społecznej i wojewódzkich zespołów pomocy społecznej, zaś od 1999 r. wprowadzono zmiany o charakterze horyzontalnym, czego efektem było powstanie złożonej sieci instytucji pomocy społecznej, funkcjonujących na wielu szczeblach organizacyjnych administracji państwowej i samorządu terytorialnego. Wśród wskazywanych w tym artykule przemian sytemu pomocy społecznej po 1989 r. na uwagę zasługują kwestie dotyczące zmian ustawy o pomocy społecznej (z 1990 czy z 2004 r.), a także przedstawienie nowych zadań i grup zawodowych (asystentów rodziny i koordynatorów pieczy zastępczej) włączonych do systemu pomocy społecznej – po wprowadzeniu w 2011 r. ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Dodatkowo ważnym zagadnieniem w tym artykule są także współczesne kierunki rozwoju pomocy społecznej w Polsce oraz ukazanie perspektywy nowych wyzwań bądź możliwych zmian w ramach sytemu pomocy społecznej.
Stanowisko Afganistanu wobec przyjęcia instrumentów międzynarodowej ochrony praw człowieka, cz. II: lata 1973–1989
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Cenda-Miedzińska, Klaudia
Artykuł stanowi drugą część cyklu opracowań ukazujących drogę, jaką pokonał Afganistan na rzecz przyjęcia międzynarodowego instrumentarium ochrony praw człowieka. Na podstawie aktów prawa krajowego i międzynarodowego, a także źródeł historycznych dokonano analizy uwarunkowań, które w okresie funkcjonowania Republiki Afganistanu doprowadziły do przyjęcia bądź odrzucenia przez państwo międzynarodowych traktatów dotyczących praw człowieka. Głównym celem badawczym jest ukazanie zmian na arenie politycznej państwa i wewnętrznego porządku prawnego, które warunkowały przystąpienie do międzynarodowego instrumentarium ochrony praw człowieka. Szczególną uwagę poświęcono sytuacji państwa w kontekście stosunków międzynarodowych, w tym wpływu Związku Radzieckiego na rządy Afganistanu.
Stare i nowe wyzwania wobec kooperatyzmu
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Cwynar, Katarzyna M.
Artykuł dotyczy zasadności kooperatyzmu w perspektywie zmian cywilizacyjnych. Autorka wskazuje na dotychczasowe zadania stawiane przed kooperatyzmem w sferze gospodarczej, społeczno-kulturowej i politycznej. Podkreślając ich aktualność, upatruje jednocześnie potrzebę uwzględnienia w działalności kooperatyw aktywności na rzecz ochrony przyrody. Konfrontacja założeń ideowych pozostających u podstaw działalności kooperatywnej ze współczesnymi wyzwaniami dotyczącymi ubóstwa, kształtowania demokracji, jak i ochroną środowiska naturalnego stanowi podstawę wnioskowania o aktualnym znaczeniu kooperatyzmu.
Społeczeństwo a prawo konstytucyjne. O roli socjologii prawa w prawie konstytucyjnym
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Czeczot Piotr
Socjologia jako jedna z nauk społecznych jest nauką empiryczną i swoje badania opiera na faktach. Socjologowie posługują się także pojęciem faktów społecznych, oznaczającym sposoby postępowania dające się wyodrębnić spośród różnych zachowań powszechnych w społeczeństwie. Są to jednak zjawiska, które swoimi cechami wyraźnie różnią się od zjawisk badanych przez inne nauki. W niniejszej pracy autor zechciał przyjrzeć się dokładniej wpływowi socjologii prawa na szeroko rozumiane prawo konstytucyjne, bowiem w ostatnich latach nie poświęcało się w literaturze wiele uwagi temu zagadnieniu. W niniejszej pracy autor, opierając się na definicji prawa konstytucyjnego sensu largo, a więc nieograniczającej się jedynie do analizy ustawy zasadniczej, spróbuje wskazać, jak istotną rolę w dogmatycznym badaniu tej dziedziny prawa pełni socjologia i jej metody badawcze. W pierwszej kolejności w pracy omówione zostaną przykłady ukazujące, jak istotną rolę pełni socjologia prawa w stanowieniu nowego oraz interpretowaniu już obowiązującego prawa – na przykładzie prawa wyznaniowego, prawa samorządu terytorialnego, prawa stanów nadzwyczajnych. Omówienie to zostanie wsparte odesłaniami do przykładów prawodawstw różnych państw oraz powołaniem się na opinie różnych teoretyków prawa. Następnie autor przejdzie do jeszcze szerszego ujęcia prawa konstytucyjnego, bowiem z perspektywy konstytucjonalizmu międzynarodowego, a więc aktów prawa międzynarodowego, także tych uznawanych przez niektórych za konstytucje międzynarodowe i ich socjologiczno-prawnej analizy. Rozważania przedstawione w pracy mają na celu wykazanie, jak istotną rolę we współczesnej nauce o prawie konstytucyjnym pełnią nauki socjologiczne.
Etyka dziennikarzy w opinii studentów kierunku dziennikarstwo i komunikacja społeczna Uniwersytetu Rzeszowskiego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Czopek, Jakub
Dziennikarstwo jako forma służby publicznej wymaga od wykonujących tę profesję osób kierowania się pewnymi szczególnymi zasadami etyki zawodowej. To od niej zależy jakość przekazów dziennikarskich, a tym samym także sposób, w jaki odbiorcy tych przekazów poznają rzeczywistość. Celem zaprezentowanych w artykule badań było poznanie opinii studentów dziennikarstwa na temat tego, jak postrzegają oni dziennikarzy pod kątem stosowanych przez nich zasad etycznych w ich pracy nad materiałami informacyjnymi. Badaniami objęto studentów wszystkich roczników dziennikarstwa i komunikacji społecznej Uniwersytetu Rzeszowskiego. Wyniki badań pokazują, że ocena ta jest stosunkowo krytyczna – badani postrzegają dziennikarzy jako okazjonalnie łamiących pewne standardy i kierujących się na równi interesem społecznym, jak i pragmatycznie postrzeganym rozwojem własnej kariery.
Niepraworządne działania Straży Więziennej na tle seksualnym wobec więźniów i ich rodzin na terenie województwa rzeszowskiego (1944–1956) – wybrane przykłady
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Fudali, Dariusz Jacek
W artykule podjęto próbę zaprezentowania niepraworządnych zachowań i postaw funkcjonariuszy więziennictwa, którzy w latach 1944–1956, pełniąc służbę na terenie ówczesnego województwa rzeszowskiego, dopuszczali się zachowań przestępczych, nieetycznych o podłożu seksualnym. Ofiarami tego rodzaju przestępstw były osoby pozbawione wolności, a także w niektórych sytuacjach członkowie ich rodzin. Sprawcy wykorzystywali swoje stanowisko służbowe, liczyli przy tym na bezkarność i brak konieczności ponoszenia odpowiedzialności służbowej i karnej.
Preventive control of the constitutionality of laws from 1997 to 2020 – a comparative analysis
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Hadała-Skóra, Anna; Piękoś, Karol
The President of the Republic of Poland, by virtue of Article 122(3) of the Constitution of the Republic of Poland of 2 April 1997, has the exclusive competence to initiate preventive control of regulations before the Constitutional Tribunal aimed at examining their constitutionality. The essence of this action is to seek to check those regulations that raise doubts in the President's mind as to their compatibility with the Constitution. Legal regulations concerning the procedure for removing inconsistencies are set out both in the Constitution of the Republic of Poland and in the Regulations of the Sejm. This article will present an analysis of practice within the framework of the examined issue.
Television commentators and experts in coverage of the parliamentary election campaign: the case of Wiadomości TVP in 2015 and 2019
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Klepka, Rafał
The purpose of this paper is to analyze the statements of experts and commentators in news items devoted to the parliamentary elections and the election campaign in 2015 and 2019 in one of the most popular news programs, Wiadomości broadcasted by the public television TVP1. Content analysis was used for the study. The aim of the study was both to determine the specifics of the experts and commentators presented and the overtone of their opinions on the election committees participating in the parliamentary election. The results of the study show that during the 2019 election campaign, the public broadcaster's news program mostly presented a different type of experts and commentators than in 2015, and the commentaries themselves changed their overtone from being more distanced from the entities participating in the 2015 elections to being strongly engaged and exposing a strong position on the assessment of the main rivals of the 2019 parliamentary election.
Modele procesu decyzyjnego w systemowej analizie decyzyjnej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Kotarba, Bogusław
Decyzje polityczne są ważnym czynnikiem kształtującym rzeczywistość społeczną. Ponieważ ich konsekwencje dotyczą nie tylko decydentów, ale przede wszystkim jednostek i grup społecznych, będących ich adresatem, badanie ich jest ważne nie tylko w kontekście celów teoretycznych, ale i praktycznych. Jedną z metod badania decydowania politycznego jest analiza decyzyjna. W artykule, który ma charakter przeglądowy, na podstawie literatury przedmiotu scharakteryzowano wybrane modele procesu decyzyjnego w ujęciu systemowym – ważnego etapu podejmowania decyzji. Skoncentrowano się na modelach racjonalnym, inkrementalnym, biurokratycznym (organizacyjnym) oraz aktywności w ramach wspólnoty programowej.
Constitutional freedom of assembly and its limitations
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Kubas, Ewa
In this publication, the author analyzes the article 57 of the Polish Constitution, which concerns the freedom of assembly and the provisions limiting this freedom. Considerations on the presented topic allow for the conclusion that the freedom of assembly plays an extremely important role in the functioning of a democratic state of law and allows the society to participate in the public debate on many important issues. The analysis shows that this freedom is not, however, absolute and the existing restrictions are necessary for the state and its individual institutions to function efficiently and for the possibility of using other rights and freedoms guaranteed in Poland.
Implikacje dla bezpieczeństwa ekonomicznego krajowych gospodarek, wynikające z ekspansji przedsiębiorstw międzynarodowych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Leszczyńska, Małgorzata; Puchalska, Katarzyna
Cel: Ze względu na swój potencjał ekonomiczno-finansowy przedsiębiorstwa międzynarodowe oddziałują na pozostałe podmioty zagranicznej i międzynarodowej polityki ekonomicznej, w tym zwłaszcza na organizacje międzynarodowe oraz gospodarkę narodową państw przyjmujących. W artykule wpływ ten przedstawiono z punktu widzenia problemu bezpieczeństwa ekonomicznego i niezależności gospodarek narodowych. Stąd jego głównym celem jest próba określenia z tej perspektywy efektów działalności przedsiębiorstw międzynarodowych. Artykuł koncentruje się w szczególności na aspektach wpływu kapitału zagranicznego, w tym bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ), na bezpieczeństwo ekonomiczne gospodarek narodowych. Hipoteza: Rosnąca dynamika napływu kapitału zagranicznego może prowadzić do spadku bezpieczeństwa ekonomicznego kraju. Metody: W opracowaniu wykorzystano metodę analizy literatury fachowej, metodę monograficzno-opisową oraz analizy danych statystycznych, które pochodzą z baz danych UNCTAD, IGCC oraz GUS. Okres objęty badaniami to lata 2010–2021. Wnioski: Przeprowadzone badania literaturowe pozwalają stwierdzić, że we współczesnym świecie bezpieczeństwo ekonomiczne jest nie tylko związane z postępem społeczno-ekonomicznym i z możliwościami rozwojowymi poszczególnych państw, ale i z oddziaływaniem otoczenia międzynarodowego, w tym funkcjonowania korporacji transnarodowych, które dysponują znaczną siłą ekonomiczną. Z kolei biorąc pod uwagę badania empiryczne i ocenę sytuacji z perspektywy bezpieczeństwa ekonomicznego, można wskazać, że występuje stosunkowo słaby stopień uzależnienia polskiej gospodarki narodowej od kapitału zagranicznego, pomimo wzrostu dynamiki jego napływu w formie bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Wniosku tego nie można jednak postawić, biorąc pod uwagę perspektywę globalną i dynamicznie zmieniającą się sytuację geopolityczną i gospodarczą. Implikacje dla teorii i praktyki: Wzmagająca się aktywność korporacji transnarodowych na rynkach międzynarodowych jest źródłem współczesnej szerokiej dyskusji naukowej. Problemów dostarcza przy tym zarówno precyzyjne określenie relacji korporacji z innymi uczestnikami stosunków międzynarodowych, jak i diagnoza przejawów ich oddziaływania na międzynarodowe środowisko, w tym także na światową sferę polityczną oraz politykę kraju przyjmującego, a także jego gospodarkę narodową. Oryginalność i wartość: W artykule podjęto próbę oceny wpływu ekspansji przedsiębiorstw międzynarodowych na bezpieczeństwo ekonomiczne i niezależność gospodarki narodowej kraju goszczącego.
Międzynarodowe dostawy uzbrojenia i sprzętu wojskowego dla Ukrainy po inwazji dokonanej przez Federację Rosyjską w 2022 roku
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Machniak, Arkadiusz
Atak Rosji na Ukrainę spowodował reakcję państw Zachodu, które solidarnie zobowiązały się do udzielenia pomocy walczącej Ukrainie. Postawa państw zachodnich jest bardzo ważna w kontekście niepodległości Ukrainy. Wsparcie wojskowe pomimo dużej skali jest prawdopodobnie niewystarczające dla Ukrainy. Politycy tego państwa apelują o zwiększenie ilości oraz tempa dostaw uzbrojenia. Siły Zbrojne Ukrainy są obecnie całkowite uzależnione od dostaw uzbrojenia, sprzętu wojskowego oraz innych materiałów z państw Zachodu. Armia Ukrainy tylko dzięki takiej pomocy i wsparciu wojskowemu może skutecznie rywalizować z armią Rosji. Po agresji dokonanej przez Rosję wsparcie wojskowe w postaci dostaw broni, sprzętu, amunicji i zaopatrzenia zrealizowały dla Ukrainy poszczególne kraje UE oraz kraje spoza kontynentu europejskiego.
Ilościowa i jakościowa analiza równości w programach zwycięskich ugrupowań w wyborach do Sejmu RP w 2019 roku
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Maj, Przemysław
Przedmiotem artykułu jest analiza obecności metawartości równość w programach tych komitetów wyborczych, które w rezultacie wyborów w 2019 roku wprowadziły przedstawicieli do Sejmu RP. Celem jest ustalenie stosunku tych ugrupowań do tytułowej wartości. Artykuł ma równoległy cel metodologiczny, którym jest wykazanie możliwości (i zarazem konieczności) badania wartości politycznych jednocześnie w sposób ilościowy i jakościowy. Określenie stosunku ugrupowania względem pewnych wartości ułatwia pozycjonowanie tego podmiotu w obrębie rodzin partyjnych czy istniejących ideologii, co jest istotne w analizie politologicznej. Teoretyczną podstawą artykułu jest kołowy model wartości, wspomagający analizę warstwy aksjologicznej w polityce.
Podstawy normatywne ochrony praw człowieka w aspekcie powszechnym i europejskim
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Mamiński, Marcin
Artykuł ma na celu zwrócenie uwagi na zagadnienie ochrony praw człowieka w aspekcie powszechnym i europejskim w odniesieniu do obowiązujących podstaw normatywnych. Niniejsza praca ukazuje istotę praw człowieka jako przysługujących każdej jednostce poprzez szczegółowe rozważania dotyczące Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, przedstawieniu aktów chroniących prawa człowieka w systemie ONZ, jak i ilustracje znaczenia europejskiego systemu ochrony praw człowieka. Autor skupia uwagę przede wszystkim na powszechności i skuteczności poszanowania praw człowieka.
Wykorzystanie radzieckich emigrantów doby détente w praktyce działań 1. Zarządu Głównego KGB i współczesne reminiscencje tego zjawiska. Casus Stanów Zjednoczonych Ameryki
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Pawlikowicz, Leszek
W artykule – na podstawie amerykańskich dokumentów urzędowych i sądowych (odnoszących się do czterech udokumentowanych przypadków szpiegostwa pomiędzy 1971 a 1991 rokiem) i przy wykorzystaniu metod empirycznych, ilościowych i porównawczych – poddano analizie działalność prowadzoną na rzecz wywiadu zagranicznego KGB przez emigrantów z ZSRR przybyłych do Stanów Zjednoczonych w latach 1971–1984. Poza opisem skali i specyfiki wspomnianej fali migracyjnej przedstawiono cztery zasadnicze kierunki ich pracy operacyjnej, jak również rozwój nowych form współdziałania rosyjskich emigrantów z rosyjskimi służbami wywiadowczymi po 1991 roku.
W świecie birmańskiego terroryzmu religijnego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Pietrasik, Kamil
W tekście skupiono się na omówieniu terroryzmu religijnego ze strony buddyjskiej większości względem mniejszości muzułmańskiej, która od wielu lat jest grupą dyskryminowaną. Prekursorem dzisiejszego fundamentalizmu birmańskiego jest duchowny, Saydaw Wirathu. Wirathu sam siebie nazywa birmańskim bin Ladenem.
Criterion for assessing the causes of road accidents according to a specific age group of drivers in Poland based on road incidents occurred in 2020
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Podgórska, Agnieszka; Rajchel, Jan; Kępa, Paweł
This research analyses the main causal factors that lead to road accidents. Particular focus has been on the demographics of drivers and in particular on the age group given that younger drivers account for the highest number of road safety-related incident/ accidents and fatalities. Other factors impacting road safety include the adequacy of the national driver training system, legislative requirements and organisational solutions for ensuring road safety. Behavioural and characteristics of drivers are considered as part of the causal analysis.
Spór polityczny między PiS i PO wokół modelu integracji europejskiej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Sanecka-Tyczyńska, Joanna
Spór o model integracji europejskiej oraz wokół pojawiających się raz po raz propozycji reform i zmian Unii Europejskiej stały się jedną z głównych osi konfliktu w polskiej polityce. Celem artykułu jest analiza poglądów politycznych dwóch głównych podmiotów tego sporu – Prawa i Sprawiedliwości (nurt konserwatywny) oraz Platformy Obywatelskiej RP (nurt liberalny). Przedstawiciele obu nurtów ideowych, mimo znacznych różnic aksjologicznych, opowiadali się za integracją europejską. O ile PiS prezentowało postawę eurorealistyczną, o tyle poglądy polityków PO można określić mianem euroentuzjastycznych. Do ostrych sporów dochodziło wtedy, kiedy trzeba było doprecyzować zakres i zasięg integracji europejskiej oraz model UE, co de facto sprowadzało się do debaty wokół roli i znaczenia państwa narodowego w stosunkach międzynarodowych. W pracy szczególnie eksponowana jest teoretyczna warstwa myśli politycznej, gdyż akceptacja realistycznego lub liberalnego paradygmatu stosunków międzynarodowych przez badane partie była równoznaczna z poparciem dla określonego modelu Unii Europejskiej. Kluczowe wydawało się również zbadanie przydatności oraz wagi takich wartości politycznych, jak państwo i jego suwerenność, tożsamość zbiorowa czy bezpieczeństwo, a także ich związku z pożądaną wizją UE.
Znaczenie czynnika kulturowego w polityce bezpieczeństwa państwa
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Sawicka, Zofia
Artykuł ma na celu ukazanie wpływu kultury na zagadnienia związane z polityką bezpieczeństwa państwa na różnych jej poziomach. Dokonana w artykule analiza zestawia wybrane działania państw na arenie wewnętrznej oraz międzynarodowej w zakresie polityki bezpieczeństwa z teorią wymiarów kultury Geerta Hofstedego oraz teorią Edwarda T. Halla. Jej wynik pokazuje, że aspekt kulturowy odgrywa ogromne znaczenie na każdym z poziomów strategii bezpieczeństwa państwa. Kultura nie tylko definiuje, jakie wartości będą podlegać ochronie, ale ma również wpływ na to, jakimi środkami ten cel zostanie osiągnięty. Wykorzystana w artykule literatura wskazuje na rodzące się zainteresowanie wśród badaczy zagadnień związanych z bezpieczeństwem nowym spojrzeniem na kulturę, tym, jak wpływa na omawiane w pracy zjawiska oraz rolę, jaką kultura może odegrać w budowaniu systemów bezpieczeństwa.

Przeglądaj

Przeglądanie Polityka i Społeczeństwo nr 4(20)/2022 według Data dodania