Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 43(3)/2015

URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/1154

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 32

Odkrywanie na nowo dobra wspólnego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Słodowa-Hełpa, Małgorzata
O tytule, zakresie i charakterze artykułu zadecydowały przesłanki wyeksponowane w pierwszej części tekstu, sprawiające, że dobro wspólne jest na nowo odkrywane, stając się obiektem licznych dyskusji oraz polemik na różnych poziomach. Rosnącą rangę oraz wyjątkową aktualność podjętej tematyki obrazują wyzwania stojące nie tylko przed ekonomistami, zarówno na płaszczyźnie teoretycznej, jak i praktycznej. Zostały one przedstawione w postaci pięciu grup zasadniczych pytań uwzględniających także dylematy z nimi związane. W kolejnej części artykułu zaprezentowana została istota dobra wspólnego oraz jego nowe właściwości związane z możliwościami tworzenia cennych zasobów współdzielonej wiedzy i przedmiotów przy wykorzystaniu technologii cyfrowych. W kontekście dość często popełnianych błędów i utożsamiania dobra wspólnego z rzeczami lub innymi zasobami, zasadne wydawało się wyeksponowanie tego, co w sferze praktycznej je konstytuuje, czyli decyzji o wprowadzeniu do praktyki społecznej zarządzania wspólnym zasobem dla wspólnych korzyści, a także trzech elementów składających się na dobro wspólne, tworzących zintegrowaną, współzależną całość: zasobów, społeczności oraz zestawu zasad, wartości i norm. Następnie, na tle dziedzictwa E. Ostrom, nakreślone zostały sformułowane przez nią warunki skutecznego działania wspólnot eksploatujących dobro wspólne.
Rola edukacji akademickiej w integrowaniu procesów rozwoju społeczno-gospodarczego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Adamska-Chudzińska, Małgorzata
W artykule zaprezentowane zostały rozważania dotyczące roli edukacji akademickiej w integrowaniu procesów rozwoju społeczno-gospodarczego. Aktualna formuła kształcenia akademickiego charakteryzuje się silnym powiązaniem z wymogami rynku pracy i oczekiwaniami przedstawicieli otoczenia uczelni (interesariuszy zewnętrznych). Stwarza to istotne szanse dla rozwoju gospodarczego, ale zarazem wywołuje pytanie o zdolność systemu edukacyjnego do utrzymania społeczno-formacyjnego wymiaru działań edukacyjnych. Stanowi on bowiem o możliwościach przeciwdziałania negatywnym skutkom nadmiernej ekonomizacji życia społecznego. W tekście przedstawiona została istota jakości kształcenia jako kategorii dynamicznej, zależnej od kontekstu przyjmowanego przez poszczególnych interesariuszy procesu kształcenia, tj. studentów, nauczycieli akademickich, pracodawców, władze państwowe. Konieczność zespalania wszystkich kontekstów i działań poszczególnych grup podmiotów wskazuje, że jakość kształcenia akademickiego obejmować musi wiele obszarów pozostających w procesie ciągłego wzajemnego dostrajania się. Omówione zostały ważniejsze dylematy edukacyjne utrudniające poszukiwanie ujednoliconego modelu kształcenia akademickiego. W konsekwencji wskazano obszary działań doskonalenia jakości kształcenia akademickiego i zwrócono uwagę na znaczący udział w tym procesie interesariuszy zewnętrznych. Podkreślona została konieczność ujmowania problematyki kształcenia akademickiego nie tylko w wąskiej, ale także w szerokiej perspektywie. Pozwoli to na uwzględnienie wszystkich kontekstów konstytuujących cele kształcenia i nadanie właściwego znaczenia aksjologicznym postawom dysponentów określonej wiedzy i umiejętności profesjonalnych. Warunkują one bowiem prospołeczną refleksję i krytyczny namysł nad zadaniami stawianymi edukacji wyższej oraz liczenie się ze społecznymi skutkami działań ekonomicznych. Implementowane wówczas w proces kształcenia działania służyć będą integracji procesów rozwoju społecznego i gospodarczego.
Człowiek i jego rozwój w świetle koncepcji integrujących nauki ekonomiczne i społeczne
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Leszczyńska, Małgorzata
Człowiek jest najważniejszą wartością – na tym założeniu opiera się koncepcja rozwoju zintegrowanego wykorzystana do objaśnienia kwestii rozwoju człowieka i społeczeństwa. Jest ona spójna z humanistycznym wymiarem człowieka prezentowanym przez personalizm Jana Pawła II w katolickiej nauce społecznej. Uznano bowiem, że wśród wielu perspektyw badania zagadnień rozwoju człowieka, problematykę tę w najbardziej właściwy sposób objaśniają właśnie te koncepcje. Ujmują one bowiem wieloaspektowość problematyki rozwoju człowieka i społeczeństwa oraz występujące między nimi współzależności. Na makrostrukturalnym poziomie życia społecznego odnoszą się one bowiem do społeczeństwa, ale i można je wykorzystać przede wszystkim na poziomie mikroekonomicznym – do wyjaśnienia istoty rozwoju współczesnego człowieka, poprawy jego kondycji, a zwłaszcza dobrostanu. W tym kontekście w artykule poruszono najistotniejsze kwestie dotyczące problematyki rozwojowej nie tylko w wymiarze społeczno-ekonomicznym, ale i antropologicznym oraz filozoficznym. Objęto refleksją zagrożenia, wyzwania i nadzieje współczesnego człowieka i społeczeństwa. Poruszono kwestie dobra wspólnego, a także roli pracy i państwa w integrowaniu procesów rozwojowych. Należy uwzględnić, że współcześnie rośnie zapotrzebowanie na jakość. Dlatego też człowiek pragnieniu posiadania, przeciwstawić musi pragnienie „bycia i wzrastania”. Efektem prawdziwego rozwoju człowieka jest bowiem dostęp do „rzeczywistych dobrodziejstw”, a nie samo nagromadzenie dóbr i usług. Podkreślić należy też nadrzędność moralności w stosunku do wszystkich dziedzin życia społecznego w państwie, gdyż jej zasady chronią przed wszelkimi formami alienacji i nadają właściwy sens postępowi materialnemu.
Man and Relationships in Economy – the Sustainable Development Perspective
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Pyrkosz, Damian S.
The paper deals with the idea of human relationships in the context of economic development and particularly its importance for the idea of sustainable development. The very issue that relationships determine the outcomes of economy is not new. Beginning with the Founding Father of classical economics, Adam Smith who emphasized the idea that people act differently in market and nonmarket – for example family – situations to maximize their benefits. One of the most significant emphasis on the value of relationships for economic development was made by Karl Polanyi in its social embeddedness of economic systems. Today the value of relationship is gaining recognition in economics and has led to emergence of the relationships economy. Yet the most important long-term consequence of relationships is that they have become to be recognized as another critical economic and social resource and as such play a critical role in gaining competitive advantage. In this way relationships can be of critical importance not only for sustainable development but also as a measure protecting against the odds of economic downturns since they are frequently rooted in the decline of values and human relationships.
Kobieto, kim jesteś we współczesnym świecie?
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Leśniak-Moczuk, Krystyna
W artykule dokonano uzasadnienia roli kobiety w rodzinie w perspektywie jej biologicznych funkcji. Przedstawiono podłoże i przejawy konfliktu społecznych ról kobiet w powiązaniu z konfliktem płci. Zaprezentowano przyczyny i zadania ruchów feministycznych w ujęciu historycznym. Zwrócono uwagę na uwarunkowania sytuacji mężczyzn w procesie podziału pracy. Ukazano także możliwości łagodzenia konfliktu ról kobiet i konfliktu płci w literaturze socjologicznej.
Model for Public-Private Partnership in the Tax-Free Setup
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Młodkowski, Paweł; Tastulekov, Serikzhan
The concept of public-private partnership as a vehicle for arranging provision of public goods or achieving socially desirable public policy goals has a long history and multitude of studies. This paper offers a simple, but crucial modification of the basic model of the public-private partnership financing by Engel, Fisher and Galetovic (2007). Due to growing popularity of PPP in creating and operating infrastructure in resource-based economies, our innovation is intended to adjust the model setup to specific public finance conditions. It happens that in case of many resource-based economies the central government operates in favorable conditions. Budgets in oil&gas exporting countries do not face any constraints on public spending. This is sometimes associated with a tax-free system of public finance. As a consequence, models for optimizing social welfare by benevolent, riskneutral planner with taxes and cost of public funds do not match the actual situation in countries we wish to focus on. The choice for the government, when PPP is considered is simple. Decision concerns the scale of subsidy. While the subsidy is not financed with distortionary taxation, the cost of public funds is different from what we find in available formulations of models. Therefore, in our paper we discuss the specific features of tax-free, resource-based economies and we modify the original model by Engel, Fisher and Galetovic (2007) to arrive at a formulation more appropriate for Arab countries, or other, where distortionary taxation does not exist. The main findings and conclusions are as follows: (1) without taxes there are no negative externalities of financing subsidies to support PPP, (2) some of the benefits of the PPP are not present without distortionary taxation.
Koncepcja globalnego podatku majątkowego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Malinowski, Grzegorz; Tomkiewicz, Jacek
Celem niniejszego tekstu jest wskazanie na globalny, progresywny podatek majątkowy, jako na narzędzie polityki gospodarczej, którego zastosowanie ograniczyłoby narastanie nierównowag związanych z pogłębieniem rozwarstwienia dochodowego oraz brakiem konwergencji ekonomicznej między krajami bogatymi i biednymi. Na podstawie dostępnych, długookresowych danych statystycznych można wyciągnąć wniosek, że wbrew prognozom neoklasycznych modeli wzrostu gospodarczego biedne kraje wcale nie rozwijają się szybciej od bogatych, czemu towarzyszy zjawisko narastania nierówności dochodowych i majątkowych w wymiarze państw narodowych oraz w ujęciu globalnym. Z tego względu racjonalną, chociaż bardzo kontrowersyjną jest propozycja globalnego podatku majątkowego zaproponowana przez T. Piketty’ego. W artykule przedstawiona zostaje formuła, jaką tego typu podatek mógłby przybrać. Wyliczone zostają także najważniejsze korzyści, które wynikają z tego typu rozwiązania. Wśród nich wyszczególnić należy: uzyskanie precyzyjnej, transparentnej informacji z zakresu ewidencji majątku, zmniejszenie zagrażających spójności społecznej nierówności dochodowych i majątkowych, zwiększenie dochodów publicznych, które mogą zostać wykorzystane w celu zwiększenia poziomu inwestycji w kapitał ludzki. Tekst nie podejmuje tematu możliwości/wykonalności wprowadzenia tego typu rozwiązania, mimo że warunkiem jego implementacji jest niewątpliwie ponadnarodowa wola polityczna, o którą współcześnie bardzo trudno. Niemniej jednak autorzy są przekonani, że zadaniem ekonomii i ekonomistów jest nie tylko rozważanie rozwiązań możliwych do natychmiastowego wdrożenia, lecz także konstruowanie narzędzi, które mogą zostać wykorzystane w dalszej perspektywie.
Zmiany w poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego regionów NUTS 3 w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1999–2011
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Kola-Bezka, Maria
Celem opracowania jest określenie kierunków i skali zmian w poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego regionów NUTS 3 w EŚW, jakie zaszły w latach 1999–2011. Wykorzystano do tego metodę analizy danych statystycznych (PKB per capita, realny wzrost PKB). Uzyskane wyniki wskazują, że w latach 1999–2011 we wszystkich krajach EŚW powiększyły się międzyregionalne dysproporcje w poziomie rozwoju, głównie za sprawą dynamicznego rozwoju regionów stołecznych i uprzemysłowionych. W tym okresie, mimo pewnych perturbacji spowodowanych światowym kryzysem gospodarczym, które zaburzyły procesy rozwojowe w tym regionie świata w latach 2008–2011, zdecydowana większość regionów charakteryzowała się wzrostem, niekiedy bardzo znaczącym, realnego PKB per capita. W EŚW istnieją jednak również regiony, w których realny PKB per capita w 2011 r. był mniejszy niż w 1999 r., co może świadczyć o pogorszeniu się ich poziomu rozwoju, a co za tym idzie, poziomu życia ich mieszkańców. Wśród priorytetów polityki spójności realizowanej w krajach EŚW powinno więc znaleźć się nie tylko zmniejszanie skali przestrzennych zróżnicowań w poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego, ale także poprawa poziomu życia w regionach, zwłaszcza najsłabiej rozwiniętych.
Nadwyżka dochodów rozporządzalnych nad wydatkami a subiektywna ocena sytuacji materialnej gospodarstw domowych w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Zwiech, Patrycja
Celem artykułu jest ukazanie zależności między nadwyżką dochodów rozporządzalnych nad wydatkami a oceną własnej sytuacji materialnej gospodarstw domowych. Dodatkowo zostanie zobrazowane zróżnicowanie poziomu realnych dochodów, realnych wydatków oraz nadwyżki między tymi zmiennymi dla gospodarstw domowych z poszczególnych grup społeczno-ekonomicznych w Polsce. Dodatkowo w celu przeprowadzenia analizy subiektywnej oceny sytuacji materialnej gospodarstw domowych skonstruowano indeks subiektywnej oceny sytuacji materialnej. Do badania wykorzystano dane z badania budżetów gospodarstw domowych przeprowadzonego cyklicznie przez GUS. Okres badawczy obejmował lata 2003–2013. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że istnieje znacząca zależność oceny własnej sytuacji materialnej gospodarstw domowych od poziomu uzyskiwanej nadwyżki dochodów nad wydatkami (współczynnik korelacji wyniósł 0,778 dla 2003 r. i 0,862 dla 2013 r.) oraz silna zależność (współczynnik korelacji 0,925) między zmianami oceny własnej sytuacji materialnej gospodarstw domowych a zmianami uzyskiwanej nadwyżki. Dodatkowo stwierdzono, że najwyższą nadwyżkę dochodów nad wydatkami nie osiągały te gospodarstwa, które odnotowywały najwyższe dochody. W 2003 r. najwyższą nadwyżkę odnotowano dla gospodarstw pracowników na stanowiskach nierobotniczych i robotniczych, a w 2013 r. w gospodarstwach rolników i pracowników na stanowiskach nierobotniczych. Największe zmiany nadwyżki w badanym okresie nastąpiły w grupie gospodarstw rolników. Pomimo tego, że nadwyżka realnych dochodów nad wydatkami wzrastała w całym badanym okresie, to można zauważyć, że od 2010 roku subiektywna ocena własnej sytuacji materialnej spadała w gospodarstwach domowych pracowników (zarówno na stanowiskach robotniczych i nierobotniczych) i pracujących na własny rachunek.
Konwergencja wydatków na opiekę zdrowotną w państwach Unii Europejskiej – zarys problematyki
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Hnatyszyn-Dzikowska, Anna; Wyszkowska, Zofia
Niniejszy artykuł stanowi przegląd literatury i na tej podstawie próbę określenia stopnia konwergencji wydatków na opiekę zdrowotną w państwach Unii Europejskiej. W przypadku systemów opieki zdrowotnej, których kształtowanie w poszczególnych państwach Unii Europejskiej zdeterminowane jest zróżnicowanymi uwarunkowaniami demograficznymi, historycznymi, politycznymi i gospodarczymi, proces konwergencji wydaje się być mocno skomplikowany. Niemniej, na przestrzeni czasowej lat 1970–2014, zidentyfikowano 10 publikacji odpowiadających określonemu zakresowi prowadzonych analiz. Dokonana analiza pozwoliła na wciągnięcie wniosków, co do dalszych tendencji rozwojowych w kształtowaniu się zarówno publicznych, jak i prywatnych wydatków na opiekę zdrowotną w państwach Unii Europejskiej. Przedstawiony przegląd literatury dotyczącej konwergencji wydatków na opiekę zdrowotną wydaje się sugerować, iż w państwach Unii Europejskiej następuje proces zbieżności w systemie finansowania opieki zdrowotnej. Faktem jest, iż dynamika i siła konwergencji zależy od przyjętego do badania zakresu czasowego i przestrzennego, przyjętych definicji konwergencji oraz zastosowanej metodologii ekonometrycznej. Badania potwierdzają jednak, że poziomy wydatków na opiekę zdrowotną wykazują tendencję do spadku stopnia zróżnicowania (szczególnie w państwach o wyższym poziomie dochodu). Zbieżność wartości wydatków może być przy tym wynikiem konwergencji systemów ochrony zdrowia na podłożu otwartej koordynacji. Możliwość zastosowania przez szczebel ponadnarodowy innych instrumentów wspierających dynamikę ujednolicania systemów opieki zdrowotnej jest mocno ograniczony – ze względu na poszanowanie suwerenności poszczególnych państw i obowiązującą zasadę subsydiarności.
Analiza syntetycznych miar sytuacji zdrowotnej ludności w krajach unijnych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Kunasz, Marek
Problematyka zdrowia może być rozpatrywana w naukach ekonomicznych przez pryzmat teorii kapitału ludzkiego. W myśl tej teorii wybrane wydatki jednostek (w tym na poprawę stanu własnego zdrowia) należy traktować jako inwestycje w ich kapitał ludzki. Stąd w pracach twórców przywołanej teorii pojawiają się postulaty konieczności pomiaru analizowanej sfery wydatków jednostek w kontekście korzyści i kosztów towarzyszących inwestycjom w kapitał ludzki. Powszechnie akceptowanymi w literaturze przedmiotu wskaźnikami oceny stanu zdrowia społeczeństwa, świadczącymi o stanie zdrowia całej populacji, jakości opieki zdrowotnej czy warunkach życia społeczeństw są: oczekiwana długość życia (LE) i oczekiwana długość życia w zdrowiu (HLY). Miary te mogą być wykorzystane przy szacunku korzyści z inwestycji w kapitał ludzki w obszarze zdrowia. Celem pracy była analiza porównawcza w krajach unijnych wymienionych wyżej miar syntetycznie odzwierciedlających sytuację zdrowotną ludności. Poszczególne miary poddawano analizom w grupach kobiet i mężczyzn, co umożliwiło w konsekwencji podjęcie analiz różnic w oczekiwanej długości życia oraz oczekiwanej długości życia w zdrowiu kobiet i mężczyzn. Źródłem danych empirycznych była baza danych Eurostatu. Zakres czasowy badań obejmuje horyzont lat 2005–2012, przestrzenny zaś – ogół krajów unijnych (grupa krajów EU-27). Analizy prowadzono także w dwóch grupach krajów unijnych wyróżnionych w ramach ogółu: krajów tzw. starej (EU-15) oraz nowej Unii (EU-12).
Polityka Unii Europejskiej wobec personelu medycznego – narzędzie zrównoważonego rozwoju społecznego?
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Rabiej, Ewelina
W opracowaniu przeprowadzono analizę wybranych aspektów polityki Unii Europejskiej wobec personelu medycznego. Zbadano sytuację prawną oraz stan obecny i trendy w poziomie i strukturze zatrudnienia kadry medycznej w UE, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji Polski. Ze względu na rozległość pojęcia personel medyczny, analiza objęła podstawowe zawody medyczne, tj. lekarz, dentysta, pielęgniarka oraz położna. Poziom i struktura zatrudnienia oraz profesjonalizm kadry medycznej są, obok czynników genetycznych, środowiskowych oraz stylu życia, istotnymi determinantami zdrowia społeczeństwa. W UE obserwuje się znaczne różnice w organizacji oraz poziomie finansowania ochrony zdrowia. Choć korelacja pomiędzy wysokością nakładów na ochronę zdrowia oraz stanem zdrowia społeczeństwa nie została jednoznacznie stwierdzona, to analiza danych statystycznych, w tym wskaźnika oczekiwanej długości życia, pozwala przypuszczać, że społeczeństwa bogatsze są zdrowsze. Omówione w opracowaniu prawodawstwo wspólnotowe oraz głębokie różnice w poziomie nasycenia zasobami ludzkimi systemów ochrony zdrowia w poszczególnych państwach członkowskich UE, wywołują zjawisko migracji personelu medycznego, co może prowadzić do pogłębiania się nierówności społecznych. Przeprowadzona analiza pozwala sądzić, że polityka UE wobec personelu medycznego może być narzędziem zrównoważonego rozwoju społecznego, pod warunkiem jednak, że będzie uwzględniać potrzeby wszystkich państw członkowskich. Racjonalne zarządzanie europejskimi kadrami medycznymi oznacza skoordynowanie działań władz UE oraz krajów członkowskich, z wyłączeniem wprowadzania barier prawnych w swobodnym przepływie osób. Wypracowanie optymalnych rozwiązań w zakresie polityki wobec personelu medycznego jest obecnie jednym z najważniejszych obszarów działań unijnych. Właściwa strategia w zakresie polityki kadrowej w ochronie zdrowia może zwiększyć dostęp do świadczeń zdrowotnych, a co za tym idzie wpłynąć pozytywnie na zrównoważony rozwój społeczny w Unii Europejskiej.
Koszty leczenia wybranych chorób cywilizacyjnych w opiniach respondentów
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Wyszkowska, Zofia
Systematycznie wzrasta liczba osób chorujących na choroby cywilizacyjne w Polsce, w Europie i na świecie. Rozwiązywanie problemów związanych z tymi chorobami jest dużym wyzwaniem stawianym przed ekonomiką zdrowia i systemami ochrony zdrowia, dlatego prowadzenie badań dotyczących określenia poziomu kosztów tych chorób wydaje się ważne. Celem pracy jest przedstawienie poziomu wybranych kosztów ponoszonych przez chorych na cukrzycę i astmę. Badanie przeprowadzono wśród chorych w wybranych placówkach ochrony zdrowia w Bydgoszczy. Korzystano z kwestionariusza ankiety. W badaniu uczestniczyło 285 osób. Prowadzono wywiad z pacjentami oczekującymi na wizytę u lekarza specjalisty w poradniach szpitalnych leczących dane choroby. Przy pomocy programu Excel utworzono bazę danych dla prowadzonych obliczeń. W badaniu uwzględniono strukturę płci chorych i ich wiek, zamieszkiwanie w mieście lub na wsi, status zawodowy, uzyskiwany poziom dochodu przypadający na jedną osobę w gospodarstwie domowym, czas trwania choroby, częstotliwość przyjmowania leków, korzystanie z prywatnych wizyt u lekarzy specjalistów, poziom ponoszonych wydatków finansowych na te wizyty, poziom miesięcznych wydatków na leki. Wykonano porównanie poziomu ponoszonych kosztów przez chorych na astmę i cukrzycę. Badania wykazały, że astmatycy częściej aniżeli chorzy na cukrzycę korzystają z prywatnych wizyt specjalistycznych i ponoszą wyższe w porównaniu z cukrzykami wydatki na ten cel. Ponad połowa respondentów zaznaczyła, że miesięczne wydatki związane z chorobą cukrzycą lub astmą stanowią duże obciążenie dla budżetu domowego.
Narzędzia e-zdrowia jako instrumenty poprawiające dostęp do usług medycznych w regionie
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Czerwińska, Magdalena
Artykuł jest poświęcony zagadnieniu wpływu narzędzi z obszaru e-zdrowia na poprawę dostępu do usług medycznych w regionie. W oparciu o literaturę przedmiotu oraz aktualne akty prawne w ogólnym zarysie przedstawiono koncepcję e-zdrowia i korzyści, jakie dają tego typu rozwiązania. Przedstawiono najnowsze trendy w zakresie wprowadzania rozwiązań e-zdrowia. Bazując na danych statystycznych przedstawiono zróżnicowanie regionalne uwarunkowań infrastrukturalnych wdrażania technologii ITC w ochronie zdrowia. W drugiej części artykułu zaprezentowano krótki przegląd wybranych przykładów regionalnych dobrych praktyk w zakresie rozwiązań e-zdrowia. Podsumowanie rozważań i kierunki dalszych badań kończą niniejszy tekst.
Etyczne aspekty modernizacji polskiej służby cywilnej w świetle koncepcji New Public Management
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Wiater, Mariola
W opracowaniu podjęto próbę identyfikacji wpływu, wzorowanych na rozwiązaniach innych krajów, reform New Public Management na sposób funkcjonowania korpusu służby cywilnej z punktu widzenia kwestii etycznych. Problem ten ukazano przedstawiając wnioski płynące z literatury przedmiotu, analizy dokumentów wewnętrznych korpusu służby cywilnej i ustawodawstwa w tym zakresie. Dokonana analiza prowadzi do wniosku, że umocnieniu wzorców funkcjonowania służby cywilnej nie sprzyja doraźne konfigurowanie i rekonfigurowanie reguł i instrumentów oraz wdrażanie wyprowadzonych z różnych koncepcji, pozbawionych konceptualnych fundamentów, nieuporządkowanych i fragmentarycznych działań w obszarze modernizacji. Analiza ustawodawstwa wykazała, że problemy w zapewnieniu etycznego wymiaru funkcjonowania współczesnej służby cywilnej w Polsce trwają od okresu międzywojennego. Współcześnie modernizacja w oparciu o założenia New Public Management związane z deregulacją, debiurokratyzacją, prywatyzacją i urynkowieniem usług publicznych prowadzi do „erozji etosu i demontażu autorytetu służby publicznej”. W związku z implementacją złożeń NPM powstaje bowiem ryzyko zdominowania lub pominięcia wartości innych niż skuteczność i ekonomiczność oraz powstania zachowań sprzecznych z ideałem i wartościami służby publicznej. Instrumenty New Public Management, tj. zapewnienie otwartych i konkurencyjnych procedur rekrutacji, doskonalenie usług publicznych, korzystanie z metod oraz technik planowania i zarządzania strategicznego oraz kierowanie w sposób menedżerski przyczyniły się do ukształtowania wizerunku służby cywilnej. Koncepcja NPM uwypukliła istotność zarządzania etycznego w administracji publicznej. Warunkiem uzyskania korzyści w procesie modernizacji jest dostosowywanie instrumentów Nowego Zarządzania Publicznego odpowiadające etosowi służby publicznej.
Sektorowe uwarunkowania reakcji na impulsy kryzysowe w krajach Unii Europejskiej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Cyrek, Magdalena
W opracowaniu zaprezentowane zostały wyniki badań dotyczących zróżnicowania reakcji na impulsy kryzysowe w dwóch grupach krajów Unii Europejskiej: państwach będących członkami strefy euro oraz państwach posługujących się walutami narodowymi. Przedmiotem analiz były strukturalne uwarunkowania tych odmienności, związane ze skalą absorpcji siły roboczej w sektorach rolnictwa – przemysłu – usług, a także w sektorach o zróżnicowanym poziomie zaawansowania technologicznego, które zostały określone jako: przemysły wysokich i średnio-wysokich technologii, przemysły niskich i średnio-niskich technologii, usługi intensywnie wykorzystujące wiedzę oraz usługi o niskim poziomie intensywności wykorzystania wiedzy. Badania zmiany skali zatrudnienia prowadzone były w perspektywie krótkookresowej i średniookresowej. Krótkookresowa analiza bazowała na porównaniu sytuacji w 2008 r., w którym zaczęły ujawniać się zjawiska kryzysowe z 2009 r., natomiast w ramach analizy średniookresowej zestawione zostały statystyki dla 2008 r. i 2013 r. Wyniki badań pozwalają wskazać na istotne zróżnicowanie w skali zaangażowania siły roboczej w usługach i przemyśle, a także w przemysłach niskich i średnio-niskich technologii między grupą państw strefy euro oraz pozostających poza nią. Zmiany skali zatrudnienia zarówno w krótkim, jak i średnim okresie okazały się być odmienne pomiędzy analizowanymi sektorami, przy czym największe redukcje zatrudnienia obserwowano w przemyśle. Reakcje zatrudnienia w poszczególnych sektorach w dwóch grupach państw były natomiast zróżnicowane jedynie w krótkim okresie w odniesieniu do przemysłów niskich i średnio-niskich, jak i wysokich i średnio-wysokich technologii. Można więc wnioskować, że o odmienności reakcji na kryzys między państwami strefy euro oraz krajami spoza eurolandu w wymiarze strukturalnym przesądzało zatrudnieniowe znaczenie branży niskich i średnio-niskich technologii. Angażowały one wyższy odsetek zatrudnionych w krajach posługujących się walutami narodowymi i jednocześnie okazały się w większym stopniu wrażliwe na zjawiska kryzysowe.
Kultura energetyczna krajów Unii Europejskiej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Frączek, Paweł; Majka, Agnieszka
Celem opracowania była analiza odrębności kultury energetycznej krajów UE oraz czynników, które decydują o ukształtowaniu się różnic. W tym celu dokonano identyfikacji kultury energetycznej krajów UE na podstawie zastosowanych metod analizy statystycznej. Analizę tę oparto na 17 cechach diagnostycznych opisujących kulturę energetyczną poszczególnych krajów unijnych. W opracowaniu do wyznaczenia grup krajów o zbliżonej kulturze energetycznej użyto: wskaźnika energochłonności gospodarki wyrażonego w jednostkach energii na jednostkę PKB, wskaźnika intensywności emisji gazów cieplarnianych wyrażonego ilością emisji CO2 przypadającą na jednego mieszkańca, struktury zużycia źródeł energii pierwotnej (6 zmiennych), struktury zużycia źródeł energii finalnej (7 zmiennych), wskaźnika sprawności przetwarzania energii pierwotnej w energię finalną oraz wskaźnika przetwarzania energii finalnej w usługi. Grupowania krajów o zbliżonej kulturze energetycznej dokonano opierając się na dwóch wybranych metodach analizy skupień: hierarchicznej metodzie aglomeracji Warda oraz grupowaniu metodą k-średnich. Podstawą grupowania były szczegółowe dane statystyczne charakteryzujące odrębność polityki energetycznej poszczególnych krajów unijnych. W wyniku przeprowadzonej analizy wyodrębniono dziewięć grup (skupień) krajów UE o zbliżonej kulturze energetycznej. Analiza odrębności kultury energetycznej krajów UE-28 umożliwiła ich pogrupowanie. Dla przeprowadzenia analizy odrębności poszczególnych kultur energetycznych wskazano na zasadnicze cechy polityki energetycznej prowadzonej w poszczególnych grupach krajów unijnych oraz na wybrane czynniki decydujące o ukształtowaniu się tam określonej kultury energetycznej. W opracowaniu wskazano także na znaczne różnice bilansów energetycznych poszczególnych krajów unijnych.
Rola sfery badawczo-rozwojowej w zintegrowanym rozwoju Polski na lata 2014–2020
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Bolonek, Ryszarda
Celem artykułu jest skonfrontowanie nowych zintegrowanych strategii rozwojowych na lata 2014–2020 z analizą stanu obecnego w wybranych obszarach problemowych dla identyfikacji zagrożeń rozwojowych w tych obszarach. Możliwe jest zbudowanie podstaw nowoczesnej gospodarki opartej na sektorze badawczo-rozwojowym wspartym sieciami kooperacyjnymi przedsiębiorstw w oparciu o wykorzystanie nowych technologii komunikacyjno-informatycznych, pod pewnymi jednak warunkami. Działalność badawczo-rozwojową należy podporządkować mechanizmowi i procedurom transformacji innowacji we wdrożenia wraz z informacją zwrotną dla podmiotów tworzących innowacje o zyskach i wartościach niepieniężnych otrzymywanych z nowych zastosowań. Należy utworzyć podległą bezpośrednio wojewodzie organizację do spraw wdrożeń innowacji w każdym województwie. Jej celem byłoby doprowadzenie do wdrożeń innowacji w danym województwie poprzez obniżenie kosztów funkcjonowania pośredników finansowych i ich większą specjalizację pracy w zakresie wyceny ryzyka wdrożeń innowacji. Należy doprowadzić do ponownej centralizacji prywatnych małych i mikroprzedsiębiorstw dla realizacji celów badawczo-rozwojowych i innych inwestycyjnych.
Przemysł samochodów osobowych w Polsce i jego uwarunkowania w latach transformacji systemowej 1990–2014
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Klimkowska, Regina
Autorka napisała artykuł o jednym z aspektów transformacji ekonomicznej w Polsce w latach 1990–2014. Przedstawia zmiany w polskim przemyśle samochodów osobowych i w jego otoczeniu w czasie okresu transformacji. Najpierw opisuje politykę przemysłową i dzieli ja na różne typy. Następnie opierając się na wielu danych statystycznych określa wielkość i strukturę przemysłu samochodów osobowych w Polsce. Wielką zaletą tego referatu jest wyjaśnienie, dlaczego Polska straciła swój przemysł samochodów osobowych, bo obecnie istniejący jest – zagranicznym przemysłem samochodów osobowych w Polsce. Ogromne wrażenie robi analiza prezentująca, jak wielki sukces w przemyśle samochodów osobowych odniosły Korea Płd. i Chiny.
Informatyzacja jako wyznacznik zintegrowanego rozwoju państwa
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Masłowski, Maciej
Niniejsze opracowanie omawia kwestię informatyzacji jako wyznacznika zrównoważonego rozwoju państwa. Jak wynika z tekstu, program informatyzacji ma za zadanie zapewnienie całemu społeczeństwu, w tym m.in. przedsiębiorcom, administracji, możliwości korzystania z praktycznych, bezpiecznych i łatwych w obsłudze, ogólnie dostępnych oraz technologicznie neutralnych narzędzi, co niezbędne jest do zapewnienia zintegrowanego rozwoju państwa. Z kolei rozwój ten swoją genezę ma w polityce spójności – ważne jest, aby słabiej rozwinięte regiony miały wyrównane szanse rozwojowe. W artykule omówione zostały także wyzwania, jakie wiążą się z intensywnym rozwojem państwa i gospodarki, co pociąga za sobą także rozwój administracji. Jak wynika z artykułu, technologie cyfrowe umożliwiają realizacje zadań państwa w sposób bardziej wydajny, spersonalizowany i partycypacyjny. Rozwój cywilizacyjny oraz stały wzrost Internetu i technologii cyfrowych w społecznych stosunkach, wpływa na dynamiczną przemianę polskiego społeczeństwa. W tej sytuacji państwo oraz administracja powinny dotrzymać kroku obywatelom i skorzystać z możliwości związanych z cyfryzacją do efektywniejszego wykonywania zadań. Ważnym aspektem omówionym w artykule jest także konieczność odpowiedniego dostosowania poziomu wiedzy ludzi, którzy obsługiwać będą zinformatyzowane usługi. Na koniec należy zastanowić się nad zagrożeniami, które mogą płynąć z wciąż powiększającej się ingerencji systemów informatycznych w nasze życie. Może to wiązać się ze wzmożoną inwigilacją, która dokonywana jest względem, często nieświadomych obywateli.

Przeglądaj

Przeglądanie Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 43(3)/2015 według Data dodania